Метафората води таен живот навсякъде край нас. Изричаме по около шест метафори на минута. Метафоричното мислене е жизненоважно за това как разбираме самите себе си и другите, как комуникираме, учим се, откриваме и изобретяваме. Но метафората е начин на мислене, преди да е начин на боравене с думи.
Metaphor lives a secret life all around us. We utter about six metaphors a minute. Metaphorical thinking is essential to how we understand ourselves and others, how we communicate, learn, discover and invent. But metaphor is a way of thought before it is a way with words.
За да си помогна при обяснението на това, съм привлякъл помощта на един от най-великите ни философи, властващия вид метафорици - един човек, чийто принос в тази област е толкова голям, че самият той се е превърнал в метафора. Разбира се, не говоря за друг, а за Елвис Преси. (Смях)
Now, to assist me in explaining this, I've enlisted the help of one of our greatest philosophers, the reigning king of the metaphorians, a man whose contributions to the field are so great that he himself has become a metaphor. I am, of course, referring to none other than Elvis Presley. (Laughter)
"Всичко се разтърси" е една страхотна любовна песен. Тя е също страхотен пример за това как, когато си имаме работа с нещо абстрактно - идеи, емоции, чувства, понятия, мисли, неизбежно прибягваме до метафора. Във "Всичко се разтърси" докосването не е докосване, а тръпка. Устните не са устни, а вулкани. Тя не е тя, а цвете-лютиче. А любовта не е любов, а да си изцяло разтърсен.
Now, "All Shook Up" is a great love song. It's also a great example of how whenever we deal with anything abstract -- ideas, emotions, feelings, concepts, thoughts -- we inevitably resort to metaphor. In "All Shook Up," a touch is not a touch, but a chill. Lips are not lips, but volcanoes. She is not she, but a buttercup. And love is not love, but being all shook up.
В това Елвис следва класическата дефиниция на Аристотел за метафора като процеса да се даде на нещо име, което принадлежи на нещо друго. Това е математиката на метафората. За щастие, тя е много проста. Х се равнява на Y. (Смях) Тази формула действа винаги, когато присъства метафора.
In this, Elvis is following Aristotle's classic definition of metaphor as the process of giving the thing a name that belongs to something else. This is the mathematics of metaphor. And fortunately it's very simple. X equals Y. (Laughter) This formula works wherever metaphor is present.
Елвис я използва, но също и Шекспир в онзи известен стих от "Ромео и Жулиета". Жулиета е слънцето. Тук Шекспир дава на нещото - Жулиета - име, което принадлежи на нещо друго - слънцето. Но винаги, когато даваме на нещо име, което принадлежи на нещо друго, му даваме също и цяла мрежа от аналогии. Смесваме и съчетаваме онова, което знаем за източника на метафората, в този случай слънцето, с онова, което знаем за обекта й - Жулиета. А метафората ни дава много по-ярко разбиране за Жулиета, отколкото ако Шекспир буквално бе описал как изглежда тя.
Elvis uses it, but so does Shakespeare in this famous line from "Romeo and Juliet:" Juliet is the sun. Now, here, Shakespeare gives the thing, Juliet, a name that belongs to something else, the sun. But whenever we give a thing a name that belongs to something else, we give it a whole network of analogies too. We mix and match what we know about the metaphor's source, in this case the sun, with what we know about its target, Juliet. And metaphor gives us a much more vivid understanding of Juliet than if Shakespeare had literally described what she looks like.
И така,как създаваме и разбираме метафорите? Това може да ви се стори познато. Първата стъпка е разпознаване на модел. Погледнете този образ. Какво виждате? Всъщност са представени трима своенравни Пакмени, и три остри скоби. Онова, което виждаме обаче, са два застъпващи се триъгълника. Метафората не е само откриване на модели; тя е създаване на модели. Втора стъпка - концептуална синестезия.
So, how do we make and understand metaphors? This might look familiar. The first step is pattern recognition. Look at this image. What do you see? Three wayward Pac-Men, and three pointy brackets are actually present. What we see, however, are two overlapping triangles. Metaphor is not just the detection of patterns; it is the creation of patterns. Second step, conceptual synesthesia.
Синестезия е усещането на стимул в един сензорен орган също и в друг орган, като цветен слух. Хора с цветен слух всъщност виждат цветове, когато чуят звуците на думи или букви. Всички имаме синестетични способности. Това е тестът Буба/Кики. Онова, което трябва да направите, е да определите коя от тези форми се нарича Буба и коя се нарича Кики. (Смях)
Now, synesthesia is the experience of a stimulus in once sense organ in another sense organ as well, such as colored hearing. People with colored hearing actually see colors when they hear the sounds of words or letters. We all have synesthetic abilities. This is the Bouba/Kiki test. What you have to do is identify which of these shapes is called Bouba, and which is called Kiki. (Laughter)
Ако сте като 98 процента от другите хора, ще определите кръглата, амебоидна форма като Буба, а заострената - като Кики. Бързо вдигане на ръце? Съответства ли? Мисля, че се покрива около 99,9 %. Защо го правим? Защото инстинктивно откриваме, или създаваме един модел между кръглата форма, и кръглия звук на Буба, и заострената форма и заострения звук на Кики.
If you are like 98 percent of other people, you will identify the round, amoeboid shape as Bouba, and the sharp, spiky one as Kiki. Can we do a quick show of hands? Does that correspond? Okay, I think 99.9 would about cover it. Why do we do that? Because we instinctively find, or create, a pattern between the round shape and the round sound of Bouba, and the spiky shape and the spiky sound of Kiki.
Много от метафорите, които използваме всеки ден, са синестетични. Тишината е сладка. Вратовръзките са крещящи. Сексуално привлекателните хора са горещи. Сексуално непривлекателните хора ни оставят студени. Метафората създава един вид концептуална синестезия, при която разбираме едно понятие в контекста на друго.
And many of the metaphors we use everyday are synesthetic. Silence is sweet. Neckties are loud. Sexually attractive people are hot. Sexually unattractive people leave us cold. Metaphor creates a kind of conceptual synesthesia, in which we understand one concept in the context of another.
Третата стъпка е когнитивен дисонанс. Това е тестът Струп. Онова, което трябва да направите тук, е да определите колкото е възможно по-бързо цвета на мастилото, с което са отпечатани тези думи. Може да направите теста сега. Ако сте като повечето хора, ще преживеете момент на когнитивен дисонанс, когато името на цвета е отпечатано с различен цвят мастило. Този цвят показва, че не можем да игнорираме буквалното значение на думите, дори когато буквалното значение дава грешния отговор.
Third step is cognitive dissonance. This is the Stroop test. What you need to do here is identify as quickly as possible the color of the ink in which these words are printed. You can take the test now. If you're like most people, you will experience a moment of cognitive dissonance when the name of the color is printed in a differently colored ink. The test shows that we cannot ignore the literal meaning of words even when the literal meaning gives the wrong answer.
Тестовете Струп също са били правени с метафора. Участниците трябвало да идентифицират, възможно най-бързо, буквално неверните изречения. Трябвало им по-дълго време, за да отхвърлят метафорите като погрешни, отколкото за да отхвърлят буквално неверните изречения. Защо? Защото не можем да игнорираме също и метафоричното значение на думите.
Stroop tests have been done with metaphor as well. The participants had to identify, as quickly as possible, the literally false sentences. They took longer to reject metaphors as false than they did to reject literally false sentences. Why? Because we cannot ignore the metaphorical meaning of words either.
Едно от изреченията било: "Някои служби са затвори." Освен ако не сте надзирател в затвор, изречението "Някои служби са затвори" е неточно в буквален смисъл. За съжаление, е метафорично вярно. А метафоричната истина се намесва в нашата способност да го идентифицираме като буквално невярно. Метафората има значение, защото е около нас всеки ден, през цялото време. Метафората има значение, защото създава очаквания.
One of the sentences was, "Some jobs are jails." Now, unless you're a prison guard, the sentence "Some jobs are jails" is literally false. Sadly, it's metaphorically true. And the metaphorical truth interferes with our ability to identify it as literally false. Metaphor matters because it's around us every day, all the time. Metaphor matters because it creates expectations.
Внимавайте следващия път, докато четете финансовите новини. Метафори агенти описват движенията на цените като съзнателно действие на нещо живо, например "NASDAQ се изкачи по-високо." Обектните метафори описват движенията на цените като неживи неща, като "Дау падна като тухла".
Pay careful attention the next time you read the financial news. Agent metaphors describe price movements as the deliberate action of a living thing, as in, "The NASDAQ climbed higher." Object metaphors describe price movements as non-living things, as in, "The Dow fell like a brick."
Изследователи помолили група хора да прочетат няколко пазарни коментара, а после да предскажат ценовата тенденция за следващия ден. Онези, изложени на агенти-метафори имали по-високи очаквания, че ценовите тенденции биха продължили. Имали тези очаквания, защото метафорите агенти съдържат съзнателното действие на нещо живо, преследващо цел. Ако, например, цените на къщите обикновено се описват като изкачващи се, все по-високо и по-високо, хората могат естествено да приемат, че това покачване не може да бъде спряно. може да се почувстват уверени, да кажем, за поемане на ипотеки, които всъщност не могат да си позволят. Това е хипотетичен пример, разбира се. Но така подвежда метафората.
Researchers asked a group of people to read a clutch of market commentaries, and then predict the next day's price trend. Those exposed to agent metaphors had higher expectations that price trends would continue. And they had those expectations because agent metaphors imply the deliberate action of a living thing pursuing a goal. If, for example, house prices are routinely described as climbing and climbing, higher and higher, people might naturally assume that that rise is unstoppable. They may feel confident, say, in taking out mortgages they really can't afford. That's a hypothetical example of course. But this is how metaphor misleads.
Метафората има значение също, защото влияе на решенията чрез активиране на аналогии. Казали на група студенти, че в една малка демократична страна има нашествие и тя е помолила САЩ за помощ. Те трябвало да вземат решение. Какво трябва да направят? Да се намесят, да апелират пред ООН или да не правят нищо? После на всеки било дадено едно от три описания на тази хипотетична криза. Всяко от тях било предвидено да отключи различна историческа аналогия: Втората световна война, Виетнам, а третата била исторически неутрална.
Metaphor also matters because it influences decisions by activating analogies. A group of students was told that a small democratic country had been invaded and had asked the U.S. for help. And they had to make a decision. What should they do? Intervene, appeal to the U.N., or do nothing? They were each then given one of three descriptions of this hypothetical crisis. Each of which was designed to trigger a different historical analogy: World War II, Vietnam, and the third was historically neutral.
Онези, изложени на сценария от Втора световна война, дали по-вмешателски препоръки от другите. Точно както не можем да игнорираме буквалното значение на думите, не можем да пренебрегнем аналогиите, отприщвани от метафората. Метафората има значение, защото отваря вратата към откритието. Винаги, когато разрешаваме проблем или правим откритие, сравняваме това, което знаем, с това, което не знаем. А единственият начин да открием последното е да разследваме начините, по които то би могло да е като предишното.
Those exposed to the World War II scenario made more interventionist recommendations than the others. Just as we cannot ignore the literal meaning of words, we cannot ignore the analogies that are triggered by metaphor. Metaphor matters because it opens the door to discovery. Whenever we solve a problem, or make a discovery, we compare what we know with what we don't know. And the only way to find out about the latter is to investigate the ways it might be like the former.
Айнщайн е описал този научен метод като комбинаторна игра. Той е прочут с това, че е използвал мисловни експерименти, които по същество са сложни аналогии, за да стигне до някои от най-великите си открития. Като събира заедно онова, което знаем и това, което не знаем, чрез аналогия, метафоричното мислене запалва искрата, която възпламенява откритието.
Einstein described his scientific method as combinatory play. He famously used thought experiments, which are essentially elaborate analogies, to come up with some of his greatest discoveries. By bringing together what we know and what we don't know through analogy, metaphorical thinking strikes the spark that ignites discovery.
Метафората е вездесъща, и все пак скрита. Но просто трябва да погледнете думите около себе си, и ще я откриете. Ралф Уолдо Емерсън е описал езика като "фосилна поезия". Но преди да стане фосилна поезия, езикът е бил фосилна метафора. И тези фосили още дишат.
Now metaphor is ubiquitous, yet it's hidden. But you just have to look at the words around you and you'll find it. Ralph Waldo Emerson described language as "fossil poetry." But before it was fossil poetry language was fossil metaphor. And these fossils still breathe.
Вземете трите най-известни думи в цялата западна философия: "Cogito ergo sum". Обикновено се превежда като "Мисля, следователно съществувам". Но има един по-добър превод. Латинската дума "cogito" е извлечена от представката "ко", означаваща "заедно", и глагола "agitare", означаващ "разтърсвам". Затова буквалното значение на "cogito" е да "разтърсвам заедно". А правилният превод на "cogito ergo sum" е "Разтърсвам нещата, следователно съществувам". (Смях)
Take the three most famous words in all of Western philosophy: "Cogito ergo sum." That's routinely translated as, "I think, therefore I am." But there is a better translation. The Latin word "cogito" is derived from the prefix "co," meaning "together," and the verb "agitare," meaning "to shake." So, the original meaning of "cogito" is to shake together. And the proper translation of "cogito ergo sum" is "I shake things up, therefore I am." (Laughter)
Метафората разтърсва нещата, като ни дава при този процес всичко от Шекспир до научното откритие. Умът е пластичен снежен купол, най-красив, най-интересен, и най-много себе си, когато, както се е изразил Елвис, е целият разтърсен. А метафората поддържа ума разтърсен, да тропа и търкаля, дълго след като Елвис е напуснал сградата. Много благодаря. (Аплодисменти)
Metaphor shakes things up, giving us everything from Shakespeare to scientific discovery in the process. The mind is a plastic snow dome, the most beautiful, most interesting, and most itself, when, as Elvis put it, it's all shook up. And metaphor keeps the mind shaking, rattling and rolling, long after Elvis has left the building. Thank you very much. (Applause)