Soucítění - jak to vůbec vypadá? Pojďte se mnou do domu číslo 915 v ulici South Bloodworth Street, ve městě Raleigh v Severní Karolíně, kde jsem vyrůstal. Když vstoupíte, hned nás uvidíte: je večer, stůl je prostřen pro deset lidí, i když všechna místa nejsou vždy obsazena -- právě ve chvíli, kdy se má servírovat večeře. Jelikož naše maminka měla osm dětí, někdy říkala, že si není jistá, kdo je kdo, a kde každý je. Dříve, než jsme začali jíst, se vždy zeptala: "Jsou všechny děti doma?" A pokud zrovna někdo scházel, odložili jsme jeho talíř zatím ještě do trouby, potom jsme se spolu pomodlili a začali jíst.
Compassion: what does it look like? Come with me to 915 South Bloodworth Street in Raleigh, North Carolina, where I grew up. If you come in you will see us: evening time, at table -- set for ten but not always all seats filled -- at the point when dinner is ready to be served. Since mom had eight kids, sometimes she said she couldn't tell who was who and where they were. Before we could eat, she would ask, "Are all the children in?" And if someone happened to be missing, we would have to, we say, "Fix a plate" for that person, put it in the oven, then we could say grace, and we could eat.
A když jsme tak seděli kolem stolu, měli jsme jeden rodinný rituál: když někdo z nás prožil něco významného -- ať už maminku zvolili předsedkyní Sdružení rodičů, nebo tatínek dostal úkol na naší církevní škole, nebo někdo z nás vyhrál talentovou literární soutěž -- pak bylo naším rodinným rituálem, že se tato zpráva oznámila a my jsme v další pěti či deseti minutách toho člověka náležitě "oslavili" -- tedy udělali náležitý nadšený povyk kolem osoby, které se dostalo takové pocty. Protože když uspěl jeden z nás, byl to úspěch nás všech.
Also, while we were at the table, there was a ritual in our family: when something significant had happened for any one of us -- whether mom had just been elected as the president of the PTA, or whether dad had gotten an assignment at the college of our denomination, or whether someone had won the jabberwocky contest for talent -- the ritual at the family was, once the announcement is made, we must take five, ten minutes to do what we call "make over" that person -- that is, to make a fuss over the one who had been honored in some way. For when one is honored, all are honored.
Měli jsme se také podělit naše o zážitky z návštěv u těch, kteří patřili do naší širší rodiny, a kteří byli sami doma kvůli staří nebo nemoci. Mým úkolem bylo navštívit alespoň jednou za týden Matku Lassiterovou, který žila na East Street, Matku Williamsonovou, která bydlela na Bledsoe Avenue, a Matku Lathersovou, která bydlela na Oberlin Road. Proč? Protože byly staré a nemohoucí a my jsme se u nich museli zastavit, abychom zjistili, zda něco nepotřebují. Maminka totiž říkala: "Být rodina znamená starat se a zajímat jeden o druhého. A ony jsou naše rodina."
Also, we had to make a report on our extended "visited" members, that is, extended members of the family, sick and elderly, shut in. My task was, at least once a week, to visit Mother Lassiter who lived on East Street, Mother Williamson who lived on Bledsoe Avenue, and Mother Lathers who lived on Oberlin Road. Why? Because they were old and infirm, and we needed to go by to see if they needed anything. For mom said, "To be family, is to care and share and to look out for one another. They are our family."
A samozřejmě to s sebou někdy přinášelo i určitý bonus. Občas nám nabídly sladkosti nebo peníze. Maminka říkala: "Když se vás zeptají, co chcete za to, že jim zajdete na nákup, musíte vždycky říct, že nic. A pokud budou na vás naléhat, tak řekněte: 'Dejte mi, co chcete.'" Tak to bylo u našeho stolu přirozené. Vlastně nám říkala, že když to budeme takto dělat, pak budeme mít nejen radost z projevené vděčnosti od členů naší širší rodiny, ale také, jak říkala, "I Bůh se bude usmívat. A když se Bůh usmívá, pak tu zavládne mír, spravedlnost a radost."
And, of course, sometimes there was a bonus for going. They would offer sweets or money. Mom says, "If they ask you what it costs to either go shopping for them, you must always say, 'Nothing.' And if they insist, say, 'Whatever you mind to give me.'" This was the nature of being at that table. In fact, she indicated that if we would do that, not only would we have the joy of receiving the gratitude from the members of the extended family, but she said, "Even God will smile, and when God smiles, there is peace, and justice, and joy."
A tak jsem se u stolu, v našem domě číslo 915 naučil něco o soucítění. Byli jsme samozřejmě rodina křesťanského kazatele, takže jsme do toho museli zapojit i Boha. A tak jsem si začal říkat, že i naše "Věčná maminka" si klade otázku: Jsou všechny mé děti doma? A když jsme se věrně starali a dělili, cítili jsme, že má svět šanci na spravedlnost a mír.
So, at the table at 915, I learned something about compassion. Of course, it was a minister's family, so we had to add God into it. And so, I came to think that mama eternal, mama eternal, is always wondering: Are all the children in? And if we had been faithful in caring and sharing, we had the sense that justice and peace would have a chance in the world.
Kolem našeho stolu to ale vždy nebylo jen úžasné. Musím vám říct o momentu, kdy jsme to takhle hezky nezvládli. Byly právě Vánoce, a pro naši rodinu to bylo nádherné ráno. Vánoční ráno, kdy jsme rozbalovali své dárky, modlili se spolu, a potom šli společně k našemu starému klavíru, kde jsme zpívali koledy. Byla to velmi osobní chvilka. Mohli jsme jít ke stromečku, vzít si své dárky, zazpívat si, a pak jít ke snídani, aniž bychom se předtím museli mýt nebo převlékat; ale tatínek to všechno zkazil.
Now, it was not always wonderful at that table. Let me explain a point at which we did not rise to the occasion. It was Christmas, and at our family, oh, what a morning. Christmas morning, where we open up our gifts, where we have special prayers, and where we get to the old upright piano and we would sing carols. It was a very intimate moment. In fact, you could come down to the tree to get your gifts and get ready to sing, and then get ready for breakfast without even taking a bath or getting dressed, except that daddy messed it up.
Jeden z jeho kolegů neměl během svátků kam jít, a s kým je prožít. A tak tatínek přivedl bratra Revelse k nám na naši vánoční oslavu. Říkali jsme si, že se musel zbláznit. To mají být přece jen naše soukromé chvíle. Mohli jsme být sami sebou a teď je tu ten nudný strejda v košili a kravatě, zatímco my jsme ještě v pyžamech. Proč k nám tatínek vlastně přivedl bratra Revelse? Jindy by to nevadilo, ale zrovna na Vánoce?
There was a member of his staff who did not have any place on that particular Christmas to celebrate. And daddy brought Elder Revels to the Christmas family celebration. We thought he must be out of his mind. This is our time. This is intimate time. This is when we can just be who we are, and now we have this stuffy brother with his shirt and tie on, while we are still in our PJs. Why would daddy bring Elder Revels? Any other time, but not to the Christmas celebration.
Maminka nás zaslechla a řekla: "Víte co? Jestliže opravdu chápete podstatu těchto svátků, tak vám musí dojít, že to je doba, kdy můžeme rozšířit svůj okruh lásky. To je hlavní myšlenka těchto svátků. Je to doba, kdy se můžeme dělit o radost ze života i s dalšími, které máme rádi." Tak jsme to museli překousnout. (Smích)
And mom overheard us and said, "Well, you know what? If you really understand the nature of this celebration, it is that this is a time where you extend the circle of love. That's what the celebration is all about. It's time to make space, to share the enjoyment of life in a beloved community." So, we sucked up. (Laughter)
V našem domě č. 915 se o soucítění s druhými nediskutovalo; byla to naše citlivost na vzájemné společenství. Jsme sestrami a bratry, kteří patří k sobě. A jak řekl náčelník Seattle: "My jsme neutkali pavučinu života. Ale všichni jsme jejími vlákny. A vše, co uděláme této pavučině, děláme sami sobě." To je soucítění.
But growing up at 915, compassion was not a word to be debated; it was a sensibility to how we are together. We are sisters and brothers united together. And, like Chief Seattle said, "We did not spin the web of life. We're all strands in it. And whatever we do to the web, we do to ourselves." Now that's compassion.
A tak vám chci říct, že tak nějak se dívám na tento svět. Vidím obrazy, a něco mi říká: "Tak toto je soucítění." Sklizené pole, na kterém v rozích zůstaly ještě nějaké obilné klasy, mi připomíná hebrejskou tradici, podle níž si můžete sklidit úrodu, ale vždy musíte nechat něco v rozích pole, pro případ, že by tu byl někdo, komu se nedostává toho, co potřebuje k obživě. Podívejme se na další obrazy soucítění.
So, let me tell you, I kind of look at the world this way. I see pictures, and something says, "Now, that's compassion." A harvested field of grain, with some grain in the corners, reminding me of the Hebrew tradition that you may indeed harvest, but you must always leave some on the edges, just in case there's someone who has not had the share necessary for good nurture. Talk about a picture of compassion.
Vidím před sebou -- a vždycky mě to bere za srdce -- obraz Dr. Martina Luthera Kinga mladšího, jak jde ruku v ruce s Andy Youngem a rabínem Heschelem, a s nimi třeba i Thich Nhat Hanh a další světci; jdou spolu přes most do města Selma. Prostě jen fotografie. Ruku v ruce, aby bojovali. Prožívají spolu utrpení se společnou nadějí, že můžeme být bratry a sestrami, bez ohledu na naše narození a etnickou příslušnost, což nás okrádá o vědomí jednoty.
I see -- always, it stirs my heart -- a picture of Dr. Martin Luther King, Jr. walking arm in arm with Andy Young and Rabbi Heschel and maybe Thich Nhat Hanh and some of the other saints assembled, walking across the bridge and going into Selma. Just a photograph. Arm in arm for struggle. Suffering together in a common hope that we can be brothers and sisters without the accidents of our birth or our ethnicity robbing us of a sense of unity of being.
A ještě vidím jeden obraz. A ten mám obzvlášť rád. Když byl Dr. Martin Luther King mladší zavražděn, tehdy tím byla celá naše komunita pobouřena. Asi jste slyšeli o nepokojích v celé zemi. Bobby Kennedy měl tehdy pronést důležitý projev ve městě Indianapolis. To je ten obrázek. Řekli mu: "Jestli tam půjdeš, může to být velmi nepředvídatelné." Ale on naléhal: "Musím tam jít."
So, there's another picture. Here, this one. I really do like this picture. When Dr. Martin Luther King, Jr. was assassinated, that day, everybody in my community was upset. You heard about riots all across the land. Bobby Kennedy was scheduled to bring an inner city message in Indianapolis. This is the picture. They said, "It's going to be too volatile for you to go." He insisted, "I must go."
Seděl na plošině velkého náklaďáku, a před ním byli představitelé místní komunity. Bobby se postavil a řekl jim: "Mám pro vás špatnou zprávu. Někteří z vás možná ještě neslyšeli, že Dr. King byl zavražděn. A je mi jasné, že jste rozzlobeni, a vím, že byste si ze všeho nejvíce přáli, abyste měli možnost se za to nějakým způsobem pomstít. Ale," pokračoval, "opravdu bych si přál, abyste věděli, že vím, jak se cítíte. I já jsem přišel o někoho, kdo mi byl drahý. Vím, jak se cítíte." A pak dodal: "Doufám, že najdete sílu udělat to, co jsem udělal já. Nechal jsem v sobě po určitou dobu vařit svůj hněv, hořkost a zármutek, ale potom jsem se rozhodl, že udělám něco proto, aby byl svět jiný, a to teď můžeme udělat i společně." To je obraz. Soucítění? Myslím, že jej vidím.
So, sitting on a flatbed truck, the elders of the community are there, and Bobby stands up and says to the people, "I have bad news for you. Some of you may not have heard that Dr. King has been assassinated. I know that you are angry, and I know that you would almost wish to have the opportunity to enter now into activities of revenge. But," he said, "what I really want you to know is that I know how you feel. Because I had someone dear to me snatched away. I know how you feel." And he said, "I hope that you will have the strength to do what I did. I allowed my anger, my bitterness, my grief to simmer a while, and then I made up my mind that I was going to make a different world, and we can do that together." That's a picture. Compassion? I think I see it.
Viděl jsem jej i tehdy, když přišel Dalajláma do kostela Riverside, kde jsem byl tehdy pastorem. Pozval tam i představitele jednotlivých duchovních tradic z celého světa. Požádal je o krátkou promluvu, a každý z nich pak četl ve svém jazyce krátké prohlášení, které bylo vždy nějakou obdobou známého "zlatého pravidla": "To, co byste chtěli, aby lidé činili vám, čiňte i vy jim." Bylo jich dvanáct, každý ve svém církevním, kulturním nebo kmenovém oděvu, a každý vyslovil jedno poselství. Jsme spolu tak spojeni, že musíme s druhými jednat tak, jako by jednání s tebou bylo namířeno na mě samotného.
I saw it when the Dalai Lama came to the Riverside Church while I was a pastor, and he invited representatives of faith traditions from all around the world. He asked them to give a message, and they each read in their own language a central affirmation, and that was some version of the golden rule: "As you would that others would do unto you, do also unto them." Twelve in their ecclesiastical or cultural or tribal attire affirming one message. We are so connected that we must treat each other as if an action toward you is an action toward myself. One more picture while I'm stinking and thinking about the Riverside Church:
A ještě jeden obraz, který mě napadá v souvislosti s Riverside Church: 11. září. Včera večer v Chagrin Fall řekl jeden televizní novinář: "Toho večera, kdy se konala bohoslužba v Riverside Church, jsme ji vysílali pro město na naší stanici. Byl to," pokračoval, "jeden z nejsilnějších momentů společného života. Všichni jsme prožívali utrpení. Ale vy jste pozval představitele různých tradic, a požádal je: 'Objevte ve své tradici to, co nám ukazuje, jak jednat ve chvíli ponížení, když vámi druzí pohrdají a odmítají vás.' A oni o tom mluvili z pohledu své tradice, o uzdravující moci solidarity jednoho s druhým."
9/11. Last night at Chagrin Fall, a newspaperman and a television guy said, "That evening, when a service was held at the Riverside Church, we carried it on our station in this city. It was," he said, "one of the most powerful moments of life together. We were all suffering. But you invited representatives of all of the traditions to come, and you invited them. 'Find out what it is in your tradition that tells us what to do when we have been humiliated, when we have been despised and rejected.' And they all spoke out of their own traditions, a word about the healing power of solidarity, one with the other." I developed a sense of compassion sort of as second nature,
Soucítění se u mě vyvíjelo přirozeně. Stal jsem se ale kazatelem. A teď, jako kazatel, mám před sebou úkol. Kázat o věcech, ale také je dělat. Jak říkával v Harlemu reverend Divine svým posluchačům: "Někteří lidé evangelium kážou. Mým úkolem je evangelium uskutečňovat." A to je zásadní: Jak můžeme uskutečňovat své soucítění? Jak konkrétně jej ukázat?
but I became a preacher. Now, as a preacher, I got a job. I got to preach the stuff, but I got to do it too. Or, as Father Divine in Harlem used to say to folks, "Some people preach the Gospel. I have to tangibilitate the Gospel." So, the real issue is: How do you tangibilitate compassion? How do you make it real? My faith has constantly lifted up the ideal,
Má víra vždy zdůrazňovala ideál, a byla pro mě výzvou ve chvílích, kdy jsem ho nedosahoval. Z mé tradice pochází i dar, který jsem přinesli ostatním -- všem na světě, kteří znají příběh o "Milosrdném Samaritánovi". Mnoho lidí nad tímto příběhem přemýšlí většinou z pohledu dobročinnosti, příležitostných projevů laskavosti. Když ale budete tento text studovat trochu důkladněji, zjistíte, že byla položena otázka, která vedla k tomuto podobenství.
and challenged me when I fell beneath it. In my tradition, there is a gift that we have made to other traditions -- to everybody around the world who knows the story of the "Good Samaritan." Many people think of it primarily in terms of charity, random acts of kindness. But for those who really study that text a little more thoroughly, you will discover that a question has been raised that leads to this parable. The question was: "What is the greatest commandment?"
Ta otázka zněla: "Jaké je nejvyšší přikázání?" A podle Ježíše zní odpověď: "Miluj sám sebe, miluj Pána, svého Boha, z celého svého srdce, mysli i duše, a svého bližního jako sám sebe."
And, according to Jesus, the word comes forth, "You must love yourself, you must love the Lord your God with all your heart, mind and soul, and your neighbor as yourself." And then the person asked, "Well, what do you mean, 'neighbor?'"
A ten člověk se jej pak zeptal: "Dobrá, ale co myslíš tím slovem 'bližní'?"
And he answered it by telling the story of the man who fell among thieves,
A on mu jako odpověď vyprávěl příběh o muži, který se dostal do spárů lupičů, a o tom, jak se mu náboženští představitelé vyhnuli, a jak se mu vyhnuli i další zástupci tamního duchovního společenství; ale pak šel kolem člověk, kterým druzí pohrdali, od kterého nic dobrého nečekali, a on uviděl toho muže v nouzi, ošetřil mu rány olejem a vínem, naložil jej na svůj dopravní prostředek, odvezl jej do hostince a požádal hostinského: "Postarej se o něj." Pak dodal: "Tady je základní částka, ale pokud bude třeba mu pomoci dále, postarej se o něj. A až se budu vracet, zaplatím vše, co bude ještě potřeba."
and how religious authorities went the other way, and how their supporters in the congregation went the other way; but an unsuspecting, despised person came along, saw the man in need, provided oil and wine for his wounds, put him on his own transportation, and took him to the inn and asked the innkeeper, "Take care of him." And he said, "Here, this is the initial investment, but if needs continue, make sure that you provide them. And whatever else is needed, I will provide it and pay for it when I return." This always seemed to me to be a deepening
To mi vždy připadalo jako prohloubení významu toho, co to znamená být "Milosrdným samaritánem". Milosrdný samaritán není pouze ten, kdo cítí v srdci pohnutí vedoucí k okamžité pomoci a dobročinnosti, ale ten, kdo nabídne systém trvalé péče -- a to se mi líbí. 'Systém trvalé péče' -- v hostinci, kde se postarají. Myslím, že je to jediné místo, kde Bible mluví o systému zdravotní péče a o závazku udělat vše potřebné -- aby se všem Božím dětem dostalo pomoci v jejich potřebách. Abychom ve chvíli, kdy se "věčná maminka" zeptá: "Co se týče zdraví, jsou všechny děti doma a v pořádku?", mohli říct: "Ano".
of the sense of what it means to be a Good Samaritan. A Good Samaritan is not simply one whose heart is touched in an immediate act of care and charity, but one who provides a system of sustained care -- I like that, 'a system of sustained care ' -- in the inn, take care. I think maybe it's one time when the Bible talks about a healthcare system and a commitment to do whatever is necessary -- that all God's children would have their needs cared for, so that we could answer when mommy eternal asks, "In regards to health, are all the children in?" And we could say yes. Oh, what a joy it has been to be a person seeking to tangibilitate compassion.
A je to opravdu radost, být člověkem, který se snaží uskutečňovat soucítění. Uvědomuji si, že mým úkolem, jakožto pastora, vždy musí být péče o duchovní potřeby druhých; zájem o to, kde budou bydlet, o jejich zdraví, o vězně, o nemohoucí, o děti -- a to i o děti z dětských domovů, o kterých nikdo neví, z jakého prostředí jsou a co s nimi bude dál. Pastor má pečovat i o tyto individuální potřeby.
I recall that my work as a pastor has always involved caring for their spiritual needs; being concerned for housing, for healthcare, for the prisoners, for the infirm, for children -- even the foster care children for whom no one can even keep a record where they started off, where they are going. To be a pastor is to care for these individual needs.
Ale být Milosrdným Samaritánem -- a vždy ještě dodávám být dobrým Američanem -- pro mě není jen hrdost na to, že konám jednotlivé dobré činy. Soucítění má i korporátní rozměr. Věřím, že to, co jsme dělali u našeho stolu v Bloodworth Street, se má odehrávat i kolem stolů a v různých rituálech víry, dokud se nestaneme tou rodinou, tou jednotnou rodinou, která chápe podstatu opravdové jednoty. Jsme jeden lid, který patří k sobě.
But now, to be a Good Samaritan -- and I always say, and to be a good American -- for me, is not simply to congratulate myself for the individual acts of care. Compassion takes on a corporate dynamic. I believe that whatever we did around that table at Bloodworth Street must be done around tables and rituals of faith until we become that family, that family together that understands the nature of our unity. We are one people together.
Dovolte mi vysvětlit, jak já vnímám soucítění, a proč jej považuje právě v tomto okamžiku dějin za tak důležitý. Rozhodli jsme se ustanovit "Chartu soucítění". A je důležitá právě proto, že žijeme ve zvláštním období dějin. Je to doba, kterou bychom biblickým jazykem mohli nazvat dnem nebo rokem Boží přízně. Je to období milosti. Začínají se dít neobvyklé věci. Omluvte mě, že jako černoch oslavuji zvolení prezidenta Obamy jako neobvyklé znamení, které ukazuje, že je tu rok přízně. Je toho ale ještě více, co by mělo být vykonáno. Potřebujeme ještě přinést zdraví, jídlo a vzdělání a respekt všem Božím obyvatelům, všem Božím dětem, s myšlenkou na "věčnou maminku".
So, let me explain to you what I mean when I think about compassion, and why I think it is so important that right at this point in history. We would decide to establish this charter of compassion. The reason it's important is because this is a very special time in history. It is the time that, biblically, we would speak of as the day, or the year, of God's favor. This is a season of grace. Unusual things are beginning to happen. Please pardon me, as a black man, for celebrating that the election of Obama was an unusual sign of the fact that it is a year of favor. And yet, there is so much more that needs to be done. We need to bring health and food and education and respect for all God's citizens, all God's children, remembering mama eternal.
Na závěr mi ještě dovolte říci, že kdykoliv něco opravdu hluboce prožívám, obvykle to vyjádřím poetickým způsobem. A tak chci skončit jednou písní. Budu končit písní -- dětskou písní -- protože my všichni jsme děti sedící u stolu naší věčné maminky. A pokud jsme se od této věčné maminky něco naučili, pak tato píseň bude dávat smysl nejen nám, kteří tu dnes sedíme, ale i těm, kdo podepíší "Chartu soucítění". A právě o to nám jde.
Now, let me close my comments by telling you that whenever I feel something very deeply, it usually takes the form of verse. And so I want to close with a little song. I close with this song -- it's a children's song -- because we are all children at the table of mama eternal. And if mama eternal has taught us correctly, this song will make sense, not only to those of us who are a part of this gathering, but to all who sign the charter for compassion. And this is why we do it.
Ta píseň zní: ♫ Dnes jsem udělal radost celému nebi, ♫ ♫ Když jsem přijal Boží lásku a daroval ji dál ♫ ♫ Když jsem pohlédl vzhůru, nebe se na mě usmálo ♫ ♫ A tak jsem šťastný. Vidíš to? ♫ ♫ Jsem tak šťastný, jen se podívej. Jsem šťastný, nevidíš? ♫ ♫ Rozdělil jsem se, a tak jsem šťastný já i nebe ♫ ♫ Jsem tak šťastný, jen se podívej. Jsem šťastný, nevidíš? ♫ ♫ Dovol mi, ať se i s tebou podělím o tento milující úsměv. ♫
The song says, ♫ "I made heaven so happy today, ♫ ♫ Receiving God's love and giving it away ♫ ♫ When I looked up, heaven smiled at me ♫ ♫ Now, I'm so happy. Can't you see? ♫ ♫ I'm happy. Look at me. I'm happy. Can't you see? ♫ ♫ Sharing makes me happy, makes heaven happy too ♫ ♫ I'm happy. Look at me. I'm happy. Can't you see? ♫ ♫ Let me share my happy loving smile with you. ♫
To je soucítění. (Potlesk)
That's compassion. (Applause)