I'm afraid I'm one of those speakers you hope you're not going to meet at TED. First, I don't have a mobile, so I'm on the safe side. Secondly, a political theorist who's going to talk about the crisis of democracy is probably not the most exciting topic you can think about. And plus, I'm not going to give you any answers. I'm much more trying to add to some of the questions we're talking about. And one of the things that I want to question is this very popular hope these days that transparency and openness can restore the trust in democratic institutions.
E rằng tôi không phải là diễn giả mà bạn mong muốn gặp tại TED. Thứ 1, tôi không có điện thoại di động, nên tôi rất thận trọng. Thứ 2, tôi là một nhà lý luận chính trị đang định nói về khủng khoảng dân chủ có lẽ không phải là chủ đề ưa thích mà bạn nghĩ đến. Ngoài ra, tôi cũng không đưa ra câu trả lời nào. Tôi lại càng cố gắng thêm vào những câu hỏi mà chúng ta vẫn đang tranh luận Một trong những điều mà tôi muốn hỏi là niềm hi vọng phổ biến trong thời đại này rằng minh bạch và cởi mở có thể phục hồi niềm tin vào các thể chế dân chủ.
There is one more reason for you to be suspicious about me. You people, the Church of TED, are a very optimistic community. (Laughter) Basically you believe in complexity, but not in ambiguity. As you have been told, I'm Bulgarian. And according to the surveys, we are marked the most pessimistic people in the world. (Laughter) The Economist magazine recently wrote an article covering one of the recent studies on happiness, and the title was "The Happy, the Unhappy and the Bulgarians."
Có thêm 1 lí do nữa để bạn ngờ vực tôi. Các bạn, tín đồ của TED, là 1 cộng đồng rất lạc quan. (Cười) Cơ bản là bạn tin có rắc rối, nhưng không tin sự mơ hồ. Như bạn đã biết, tôi là người Bulgaria. Và theo các cuộc khảo sát, chúng tôi là những người bi quan nhất trên đời. (Cười) Tạp chí The Economist mới viết 1 bài về 1 trong các nghiên cứu về hạnh phúc, và tiêu đề là “Người hạnh phúc, kẻ bất hạnh và người Bulgaria.”
(Laughter)
(Cười)
So now when you know what to expect, let's give you the story. And this is a rainy election day in a small country -- that can be my country, but could be also your country. And because of the rain until four o'clock in the afternoon, nobody went to the polling stations. But then the rain stopped, people went to vote. And when the votes had been counted, three-fourths of the people have voted with a blank ballot. The government and the opposition, they have been simply paralyzed. Because you know what to do about the protests. You know who to arrest, who to negotiate with. But what to do about people who are voting with a blank ballot? So the government decided to have the elections once again. And this time even a greater number, 83 percent of the people, voted with blank ballots. Basically they went to the ballot boxes to tell that they have nobody to vote for.
Giờ thì bạn đã biết điều gì để mong đợi, hãy để tôi kể bạn nghe câu chuyện này. Đây là 1 ngày bầu cử mưa dầm dề ở 1 đất nước nhỏ -- đó có thể là đất nước của tôi, cũng có thể là của bạn. Vì trời mưa đến tận 4 giờ chiều, nên chẳng ai tới trạm bỏ phiếu cả. Nhưng khi trời tạnh mưa, người ta đi bỏ phiếu. Khi kiểm phiếu ¾ số người bỏ phiếu đã bỏ phiếu trống. Chính phủ và phe đối lập, hoàn toàn sững sờ. Vì bạn biết phải làm gì với các cuộc biểu tình. Biết phải bắt giữ ai, thương lượng với ai. Nhưng sẽ phải làm gì đây với những người bỏ phiếu trống? Vậy là chính phủ quyết định bầu cử lại. Lần này thì con số còn lớn hơn, 83% người dân đã bỏ phiếu trống. Chủ yếu là họ đến các hòm phiếu để nói rằng họ chẳng có ai để bầu.
This is the opening of a beautiful novel by Jose Saramago called "Seeing." But in my view it very well captures part of the problem that we have with democracy in Europe these days. On one level nobody's questioning that democracy is the best form of government. Democracy is the only game in town. The problem is that many people start to believe that it is not a game worth playing.
Đây là phần mở đầu cho tác phẩm kinh điển của nhà văn Jose Saramago có tên là “Nhìn thấy.” Nhưng theo tôi, nó nắm bắt rõ 1 phần của vấn đề mà chúng ta gặp phải với nền dân chủ ở Châu Âu ngày nay. Ở mức độ nào đó, chẳng ai nghi ngờ rằng dân chủ là hình thức tốt nhất của chính quyền. Dân chủ là cuộc chơi duy nhất trong thành phố. Vấn đề là nhiều người bắt đầu tin rằng đó không còn là trò đáng để chơi.
For the last 30 years, political scientists have observed that there is a constant decline in electoral turnout, and the people who are least interested to vote are the people whom you expect are going to gain most out of voting. I mean the unemployed, the under-privileged. And this is a major issue. Because especially now with the economic crisis, you can see that the trust in politics, that the trust in democratic institutions, was really destroyed. According to the latest survey being done by the European Commission, 89 percent of the citizens of Europe believe that there is a growing gap between the opinion of the policy-makers and the opinion of the public. Only 18 percent of Italians and 15 percent of Greeks believe that their vote matters. Basically people start to understand that they can change governments, but they cannot change policies.
30 năm nay, các nhà khoa học chính trị đã quan sát rằng có một sự sụt giảm liên tục trong kết quả bầu cử, và những người ít quan tâm đến bầu cử nhất là người mà ta nghĩ sẽ được lợi nhất từ cuộc bầu cử. Tôi muốn nói đến người thất nghiệp, người bị thiệt thòi. Và đây là vấn đề chủ yếu. Vì giờ đây đặc biệt với khủng hoảng kinh tế, ta thấy niềm tin vào chính trị, niềm tin vào các thể chế dân chủ, đã thực sự bị hủy hoại Theo khảo sát mới nhất do Ủy Ban Châu Âu thực hiện, 89% công dân Châu Âu tin rằng có 1 khoảng trống ngày càng lớn giữa quan điểm của người làm chính sách và quan điểm của công chúng. Chỉ 18% người dân Italia và 15% người Hy Lạp tin rằng lá phiếu của họ có ý nghĩa. Một cách đơn giản người ta bắt đầu hiểu rằng họ có thể thay đổi chính phủ, nhưng không thay đổi được chính sách.
And the question which I want to ask is the following: How did it happen that we are living in societies which are much freer than ever before -- we have more rights, we can travel easier, we have access to more information -- at the same time that trust in our democratic institutions basically has collapsed? So basically I want to ask: What went right and what went wrong in these 50 years when we talk about democracy? And I'll start with what went right.
Và câu hỏi mà tôi muốn hỏi là: Làm thế nào nó lại xảy ra khi ta đang sống trong những xã hội tự do hơn bao giờ hết – ta có nhiều quyền lợi hơn, đi lại dễ dàng hơn nắm bắt được nhiều thông tin hơn - cùng lúc đó niềm tin vào các thể chế dân chủ của ta lại sụp đổ? Tôi muốn hỏi rằng: Điều gì đúng và điều gì sai trong 50 năm này khi ta nói về dân chủ? Tôi sẽ bắt đầu với điều đúng.
And the first thing that went right was, of course, these five revolutions which, in my view, very much changed the way we're living and deepened our democratic experience. And the first was the cultural and social revolution of 1968 and 1970s, which put the individual at the center of politics. It was the human rights moment. Basically this was also a major outbreak, a culture of dissent, a culture of basically non-conformism, which was not known before. So I do believe that even things like that are very much the children of '68 -- nevertheless that most of us had been even not born then. But after that you have the market revolution of the 1980s. And nevertheless that many people on the left try to hate it, the truth is that it was very much the market revolution that sent the message: "The government does not know better." And you have more choice-driven societies. And of course, you have 1989 -- the end of Communism, the end of the Cold War. And it was the birth of the global world. And you have the Internet. And this is not the audience to which I'm going to preach to what extent the Internet empowered people. It has changed the way we are communicating and basically we are viewing politics. The very idea of political community totally has changed. And I'm going to name one more revolution, and this is the revolution in brain sciences, which totally changed the way we understand how people are making decisions.
Điều đúng đầu tiên, tất nhiên, là 5 cuộc cách mạng, mà theo tôi, thay đổi rất nhiều cách chúng ta sống và ăn sâu vào hiểu biết về dân chủ của chúng ta. Đầu tiên là cách mạng văn hóa và xã hội năm 1968 và những năm 1970, đã đưa con người làm trung tâm của chính trị. Đó là giờ phút của nhân quyền. Điều quan trọng ở đây là sự bùng nổ mạnh mẽ trào lưu bất đồng quan điểm, trào lưu của chủ nghĩa lập dị chưa từng được biết đến trước đó Nên tôi tin tưởng vào những điều đó giống như những đứa trẻ của năm 68 – cho dù lúc đó hầu hết chúng ta còn chưa ra đời. Sau đó ta có cách mạng thị trường những năm 1980. Mặc dù nhiều người cánh tả cố gắng ghét bỏ nó, sự thật là cách mạng thị trường đã gửi đến thông điệp: “Chính phủ chẳng biết gì hơn.” Và bạn có nhiều hình thái xã hội để lựa chọn. Và dĩ nhiên đến năm 1989 – chủ nghĩa Cộng sản sụp đổ, kết thúc Chiến tranh lạnh Đó là sự khai sinh của thế giới toàn cầu. Và bạn có Internet. Tôi sẽ không phải thuyết giáo với khán giả về mức độ ảnh hưởng của Internet đối với con người. Nó đã thay đổi cách chúng ta giao tiếp và quan điểm về chính trị. Khái niệm về cộng đồng chính trị hoàn toàn thay đổi. Một cuộc cách mạng nữa tôi muốn nhắc đến đó là cách mạng về khoa học tri thức, đã hoàn toàn thay đổi cách hiểu của chúng ta về việc làm thế nào con người ra quyết định.
So this is what went right. But if we're going to see what went wrong, we're going to end up with the same five revolutions. Because first you have the 1960s and 1970s, cultural and social revolution, which in a certain way destroyed the idea of a collective purpose. The very idea, all these collective nouns that we have been taught about -- nation, class, family. We start to like divorcing, if we're married at all. All this was very much under attack. And it is so difficult to engage people in politics when they believe that what really matters is where they personally stand.
Đây là chuyện đi đúng hướng. Nhưng nếu xem xét những chuyện sai hướng, ta vẫn có 5 cuộc cách mạng đó. Vì đầu tiên bạn có cách mạng những năm 1960 và 1970, về văn hóa và xã hội, chắc chắn đã hủy diệt lý tưỏng về một mục đích cao cả. Khái niệm về những danh từ cao cả mà ta được dạy nói về quốc gia, tầng lớp, gia đình. Ta bắt đầu thích li hôn, nếu ta có kết hôn. Toàn bộ chuyện này bị chỉ trích dữ dội Và rất khó làm cho mọi người quan tâm đến chính trị khi họ tin rằng điều thực sự có ý nghĩa chính là địa vị cá nhân của họ.
And you have the market revolution of the 1980s and the huge increase of inequality in societies. Remember, until the 1970s, the spread of democracy has always been accompanied by the decline of inequality. The more democratic our societies have been, the more equal they have been becoming. Now we have the reverse tendency. The spread of democracy now is very much accompanied by the increase in inequality. And I find this very much disturbing when we're talking about what's going on right and wrong with democracy these days.
Bạn có cách mạng thị trường những năm 1980 và sự bành trướng của bất công trong xã hội. Hãy nhớ, cho đến những năm 1970, sự lan tỏa của dân chủ luôn song hành với sự giảm dần bất công. Càng dân chủ xã hội càng trở nên công bằng. Giờ ta có xu hướng ngược lại. Sự lan tỏa của dân chủ gắn liền với gia tăng bất công. Tôi thấy rất nhiễu loạn khi ta nói về cái gì đúng và cái gì sai. với dân chủ ngày nay.
And if you go to 1989 -- something that basically you don't expect that anybody's going to criticize -- but many are going to tell you, "Listen, it was the end of the Cold War that tore the social contract between the elites and the people in Western Europe." When the Soviet Union was still there, the rich and the powerful, they needed the people, because they feared them. Now the elites basically have been liberated. They're very mobile. You cannot tax them. And basically they don't fear the people. So as a result of it, you have this very strange situation in which the elites basically got out of the control of the voters. So this is not by accident that the voters are not interested to vote anymore.
Nếu trở về 1989 – điều mà bạn không nghĩ rằng ai đó sẽ phê bình – nhưng nhiều người sẽ nói, “Nghe này, chính sự kết thúc Chiến tranh lạnh đã xé tan liên minh xã hội giữa tầng lớp ưu tú và người dân Đông Âu rồi." Khi Liên bang Xô Viết còn tồn tại, Người giàu có và nhà cầm quyền, họ cần nhân dân, vì họ sợ người dân. Giờ tầng lớp ưu tú được giải phóng. Họ đi khắp nơi. Bạn không thể đánh thuế họ được. Và cơ bản là họ không sợ người dân. Kết quả của điều đó là bạn ở trong 1 tình huống kì lạ tầng lớp ưu tú thoát khỏi kiểm soát bởi người bầu cử. Cho nên không phải ngẫu nhiên mà người bầu cử không còn quan tâm đến bỏ phiếu nữa.
And when we talk about the Internet, yes, it's true, the Internet connected all of us, but we also know that the Internet created these echo chambers and political ghettos in which for all your life you can stay with the political community you belong to. And it's becoming more and more difficult to understand the people who are not like you. I know that many people here have been splendidly speaking about the digital world and the possibility for cooperation, but [have you] seen what the digital world has done to American politics these days? This is also partly a result of the Internet revolution. This is the other side of the things that we like.
Rồi khi chúng ta nói về Internet, vâng, đúng là Internet kết nối tất cả chúng ta, nhưng chúng ta cũng biết Internet tạo ra những phòng cách âm và biệt khu chính trị trong đó bạn sống cả đời mình với cộng đồng chính trị của bạn. Và càng lúc càng khó hơn để hiểu những người không thích bạn. Tôi biết nhiều người ở đây đã nói rất hay về thế giới số và khả năng hợp tác, nhưng bạn [có từng] thấy những gì thế giới số làm với chính trị Mỹ ngày nay? Một phần sự việc này là do cách mạng Internet. Đây là mặt trái của những gì ta yêu thích.
And when you go to the brain sciences, what political consultants learned from the brain scientists is don't talk to me about ideas anymore, don't talk to me about policy programs. What really matters is basically to manipulate the emotions of the people. And you have this very strongly to the extent that, even if you see when we talk about revolutions these days, these revolutions are not named anymore around ideologies or ideas. Before, revolutions used to have ideological names. They could be communist, they could be liberal, they could be fascist or Islamic. Now the revolutions are called under the medium which is most used. You have Facebook revolutions, Twitter revolutions. The content doesn't matter anymore, the problem is the media.
Tiếp đến, với khoa học tri thức những gì các chuyên gia tư vấn chính trị học từ nhà khoa học trí não là đừng nói với tôi về các lý tưởng nữa, đừng nói với tôi về các chương trình chính sách. Điều quan trọng là điều khiển cảm xúc của con người. Điều này vô cùng quan trong ở mức độ nào đó, ngay cả bạn hiểu rằng khi nói về cách mạng ngày nay, những cuộc cách mạng đó không còn được đặt tên theo ý tưởng hay tư tưởng nữa. Trước kia, cách mạng thường đặt tên theo lý tưởng. Đó là cộng sản, là giải phóng, chúng cũng có thể là phát xít hoặc Hồi giáo. Giờ đây cách mạng được gọi tên theo phương tiện được dùng chủ yếu. Bạn có cách mạng Facebook, cách mạng Twitter. Nội dung truyền tải không phải là vấn đề, vấn đề là phương tiện truyền thông
I'm saying this because one of my major points is what went right is also what went wrong. And when we're now trying to see how we can change the situation, when basically we're trying to see what can be done about democracy, we should keep this ambiguity in mind. Because probably some of the things that we love most are going to be also the things that can hurt us most. These days it's very popular to believe that this push for transparency, this kind of a combination between active citizens, new technologies and much more transparency-friendly legislation can restore trust in politics. You believe that when you have these new technologies and people who are ready to use this, it can make it much more difficult for the governments to lie, it's going to be more difficult for them to steal and probably even going to be more difficult for them to kill. This is probably true. But I do believe that we should be also very clear that now when we put the transparency at the center of politics where the message is, "It's transparency, stupid."
Tôi nói thế vì một trong những điểm chính là những gì đúng cũng có thể là sai. Khi giờ đây ta cố hiểu mình có thể thay đổi tình hình ra sao, khi ta cố hiểu điều gì có thể làm cho nền dân chủ, ta nên giữ sự mơ hồ này trong tâm trí. Vì có khi những gì ta yêu thích nhất sẽ trở thành những gì làm ta tổn thương nhất. Ngày nay, đa phần người dân tin rằng sự thúc đẩy minh bạch này, một sự kết hợp giữa công dân năng động, công nghệ mới và pháp luật hướng tới sự minh bạch có thể phục hồi niềm tin vào chính trị. Bạn tin rằng khi bạn có công nghệ mới và người ta sẵn sàng sử dụng nó, thì làm cho chính phủ khó nói dối hơn rất nhiều, Sẽ rất khó cho họ làm việc mờ ám và thậm chí giết người trở nên vô vùng khó khăn. Điều này có thể thành sự thật. Nhưng tôi tin chúng ta cũng nên hiểu rõ rằng giờ đây khi ta đặt sự minh bạch vào trung tâm của chính trị nơi mà tồn tại câu nói , “Minh bạch đấy, đồ ngốc.”
Transparency is not about restoring trust in institutions. Transparency is politics' management of mistrust. We are assuming that our societies are going to be based on mistrust. And by the way, mistrust was always very important for democracy. This is why you have checks and balances. This is why basically you have all this creative mistrust between the representatives and those whom they represent. But when politics is only management of mistrust, then -- I'm very glad that "1984" has been mentioned -- now we're going to have "1984" in reverse. It's not going to be the Big Brother watching you, it's going to be we being the Big Brother watching the political class.
Minh bạch không phải là phục hồi niềm tin vào thể chế. Minh bạch là quản lí sự bất tín trong chính trị. Giả dụ rằng xã hội của ta sẽ dựa trên sự bất tín. Nhân tiện, bất tín luôn rất quan trọng cho nền dân chủ. Đó là lí do bạn có bảng cân đối tài chính. Đó là lí do bạn sự nghi ngờ nảy sinh giữa người đại diện và người mà họ đại diện cho. Nhưng khi chính trị chỉ là quản lý sự bất tín nhiệm, thì – tôi rất mừng là “1984” đã được đề cập vừa nãy – sẽ có trở thành năm “1984” đảo ngược. Sẽ không có Người Giấu Mặt theo dõi bạn, mà chính chúng tôi là Người Giấu Mặt theo dõi tầng lớp chính khách.
But is this the idea of a free society? For example, can you imagine that decent, civic, talented people are going to run for office if they really do believe that politics is also about managing mistrust? Are you not afraid with all these technologies that are going to track down any statement the politicians are going to make on certain issues, are you not afraid that this is going to be a very strong signal to politicians to repeat their positions, even the very wrong positions, because consistency is going to be more important than common sense? And the Americans who are in the room, are you not afraid that your presidents are going to govern on the basis of what they said in the primary elections?
Nhưng đây có phải là ý tưởng về 1 xã hội tự do? Ví dụ, bạn có thể tưởng tượng người dân thường, có quyền và tài năng sẽ chạy đua vào chính quyền nếu họ thực sự tin rằng chính trị là quản lý sự bất tín nhiệm? Bạn có lo ngại tất cả những công nghệ này sẽ ghi lại bất kì tuyên bố nào mà chính trị gia nói ra về các vấn đề cụ thể, hay bạn có lo ngại điều này sẽ là tín hiệu mạnh mẽ với các chính trị gia để giữ vị trí của họ, kể cả là vị trí sai, vì sự nhất quán sẽ quan trọng hơn luân lý thông thường? Và với những người Mỹ trong căn phòng này, bạn không lo ngại các tổng thống của bạn sẽ quản lý dựa trên những gì họ nói trong cuộc tổng tuyển cử?
I find this extremely important, because democracy is about people changing their views based on rational arguments and discussions. And we can lose this with the very noble idea to keep people accountable for showing the people that we're not going to tolerate politicians the opportunism in politics. So for me this is extremely important. And I do believe that when we're discussing politics these days, probably it makes sense to look also at this type of a story.
Tôi thấy điều này cực kỳ quan trọng, vì dân chủ nghĩa là người ta thay đổi quan điểm dựa trên thảo luận và tranh luận lý trí. Ta sẽ mất điều này với ý tưởng cao cả về việc người dân sẽ có trách nhiệm chứng minh cho người dân thấy chúng ta sẽ không khoan dung các chính trị gia chủ nghĩa cơ hội trong chính trị. Với tôi điều này cực kỳ quan trọng. Và tôi tin khi ta bàn về chính trị ngày nay, có lẽ cũng có lí nếu xem xét kiểu câu chuyện này.
But also don't forget, any unveiling is also veiling. [Regardless of] how transparent our governments want to be, they're going to be selectively transparent. In a small country that could be my country, but could be also your country, they took a decision -- it is a real case story -- that all of the governmental decisions, discussions of the council of ministers, were going to be published on the Internet 24 hours after the council discussions took place. And the public was extremely all for it. So I had the opportunity to talk to the prime minister, why he made this decision. He said, "Listen, this is the best way to keep the mouths of my ministers closed. Because it's going to be very difficult for them to dissent knowing that 24 hours after this is going to be on the public space, and this is in a certain way going to be a political crisis."
Nhưng cũng đừng quên, vạch trần nào cũng là sự che đậy. [Bất kể] chính phủ của bạn muốn minh bạch thế nào, họ sẽ minh bạch 1 cách có chọn lọc. Ở 1 nước nhỏ có thể là đất nước tôi, cũng có thể là đất nước bạn, họ quyết định – trường hợp trong thực tế -- rằng tất cả quyết định của chính phủ, các thảo luận của hội đồng bộ trưởng, sẽ được công bố trên Internet 24 giờ sau khi cuộc thảo luận diễn ra. Và công chúng cực kỳ quan tâm đến nó. Rồi tôi có cơ hội nói chuyện với thủ tướng, tại sao ông ta quyết định như thế. Ông ấy nói, “Nghe này, đây là cách tốt nhất để làm các bộ trưởng của tôi im miệng. vì sẽ rất khó cho họ phản biện khi biết rằng 24 giờ sau đó chuyện này sẽ được đưa ra công chúng, nó chắc chắn sẽ trở thành khủng hoảng chính trị.”
So when we talk about transparency, when we talk about openness, I really do believe that what we should keep in mind is that what went right is what went wrong. And this is Goethe, who is neither Bulgarian nor a political scientist, some centuries ago he said, "There is a big shadow where there is much light."
Nên khi ta nói về minh bạch, khi nói về cởi mở, Tôi thực sự tin những gì ta cần nhớ là cái gì đúng cũng có thể sai. Và nhà văn Goethe, không phải người Bulgaria cũng không phải nhà khoa học chính trị, vài thế kỉ trước ông đã nói, “Có 1 khoảng rất tối trong một vùng rất sáng.”
Thank you very much.
Cảm ơn rất nhiều.
(Applause)
(Vỗ tay)