The magical moment, the magical moment of conducting. Which is, you go onto a stage. There is an orchestra sitting. They are all, you know, warming up and doing stuff. And I go on the podium. You know, this little office of the conductor. Or rather a cubicle, an open-space cubicle, with a lot of space. And in front of all that noise, you do a very small gesture. Something like this, not very pomp, not very sophisticated, this. And suddenly, out of the chaos, order. Noise becomes music.
Այդ հրաշք պահը, խմբավարելու հրաշք պահը: Դու բարձրանում ես բեմ, այնտեղ նստած է նվագախումբը: Նրանք, մինչև սկսելը, նախապատրաստական վարժանք են կատարում, փորձում են իրենց գործիքները: Դու բարձրանում ես բեմահարթակ: Գիտեք դա երաժշտավարների փոքրիկ գրասենյակն է, կամ, ավելի ճիշտ, խցիկն է, բաց տարածությամբ, որը բավականին լայնարձակ է: Եվ կանգնելով այդ ամբողջ աղմկոտ մասսայի առջև` դու ընդամենը փոքրիկ շարժումներ ես կատարում: Սրա նման մի բան, ոչ շատ բարդ ու ոչ էլ պարզ շարժումներ, այսպես: Եւ հանկարծ քաոսը կարգավորվում է, ու աղմուկը վերածվում է երաժշտության:
And this is fantastic. And it's so tempting to think that it's all about me. (Laughter) All those great people here, virtuosos, they make noise, they need me to do that. Not really. If it were that, I would just save you the talk, and teach you the gesture. So you could go out to the world and do this thing in whatever company or whatever you want, and you have perfect harmony. It doesn't work. Let's look at the first video. I hope you'll think it's a good example of harmony. And then speak a little bit about how it comes about.
Եվ դա հիասքանչ է: Ու այնքան գայթակղիչ է մտածել, որ այդ ամենը քո շնորհիվ է։ (Ծիծաղ) Այս բոլոր տաղանդավոր երաժիշտները, որ զանազան մեղեդիներն են արարում, արարում են քո օգնությամբ: Դա այդպես չէ: Եթե դա այդպես լիներ, ես ձեզնից ժամանակ չեի խլի, այլ պարզապես կսովորեցնեի անհրաժեշտ շարժումները: Որպեսզի դուք կարողանայիք աշխարհի տարբեր ծայրերում գտնվող մարդկանց առջև կրկնել հրաշք շարժումները ու կատարյալ ներդաշնակություն ստանալ: Սակայն այդպես չի լինում: Եկեք դիտենք առաջին տեսանյութը: Հուսով եմ կմամաձայնվեք, որ սա հարմոնիայի լավ օրինակ է: Հետո կքննարկենք, թե ինչպես է դա ստացվում։
(Music)
(Երաժշտություն)
Was that nice? So that was a sort of a success. Now, who should we thank for the success? I mean, obviously the orchestra musicians playing beautifully, the Vienna Philharmonic Orchestra. They don't often even look at the conductor. Then you have the clapping audience, yeah, actually taking part in doing the music. You know Viennese audiences usually don't interfere with the music. This is the closest to an Oriental bellydancing feast that you will ever get in Vienna. (Laughter)
Լավն էր, չէ՞: Սա կարծես թե հաջողված փորձ էր: Հիմա ու՞մ ենք պարտական այս հաջողված երաժշտության համար: Իհարկե ակնհայտորեն նվագախմբի երաժիշտներին, հիանալի նվագող Վիենայի ֆիլարմոնիկ նվագախմբին: Նրանք շատ հաճախ ոչ էլ նայում են խմբավարին: Հետո նաև ծափահարող հանդիսատեսին, որը մասնակցում էր երաժշտության արարմանը: Գիտեք, սովորաբար Վիենայի հանդիսատեսը չի միջամտում երաժշտության ժամանակ: Արևելյան պորտապարերին սրանից ավելի նման բան երբևէ Վիենայում չեք տեսնի: (Ծիծաղ)
Unlike, for example Israel, where audiences cough all the time. You know, Arthur Rubinstein, the pianist, used to say that, "Anywhere in the world, people that have the flu, they go to the doctor. In Tel Aviv they come to my concerts." (Laughter) So that's a sort of a tradition. But Viennese audiences do not do that. Here they go out of their regular, just to be part of that, to become part of the orchestra, and that's great. You know, audiences like you, yeah, make the event.
Օրինակ, Իսրայելում հանդիսատեսը անընդհատ հազում է: Գիտեք դաշնակահար Արթուր Ռուբինստեյնը, ասում էր. «Աշխարհի ցանկացած ծայրում, երբ մարդիկ հիվանդանում են նրանք գնում են բժշկի: Թել Ավիվում բժշկի գնալու փոխարեն գալիս են իմ համերգին»: (Ծիծաղ) Այսինքն, դա ավանդույթի նման մի բան է: Սակայն Վիենայի հանդիսատեսը երբեք այդպես չի անում: Այս ցուցադրված տեսանյութում նրանք ծափահարում են ի նշան այն բանի, որ նվագախմբի մաս են դառնում, եւ դա հիանալի է: Գիտեք, ձեր նման հանդիսատեսի շնորհիվ է, որ միջոցառումը հաջողվում է:
But what about the conductor? What can you say the conductor was doing, actually? Um, he was happy. And I often show this to senior management. People get annoyed. "You come to work. How come you're so happy?" Something must be wrong there, yeah? But he's spreading happiness. And I think the happiness, the important thing is this happiness does not come from only his own story and his joy of the music. The joy is about enabling other people's stories to be heard at the same time.
Լավ, բայց ի՞նչ կասեք խմբավարի մասին: Ի՞նչ եք կարծում խմբավարը ինչ էր անում իրականում: Հմմմ... նա ուրախ էր: Ես հաճախ նման բաները ցույց եմ տալիս ղեկավար օղակների աշխատողներին: Նրանք զայրանում են. «Դու գալիս ես աշխատանքի, ինչպե՞ս է, որ դու այդպես ուրախ ես»: Նրանց կարծիքով ինչ որ բան այնպես չէ: Բայց չէ որ նա ուրախություն է տարածում։ Եվ, իմ կարծիքով, այս ուրախության կարևորությունը կայանում է նրանում, որ նման ուրախությունը մի անհատի պատմությունը չէ, ոչ էլ նրա արարած երաժշտությունն է: Նման ուրախության գրավականը կայանում է նրանում, որ նա այլ մարդկանց պատմությունները լսելի է դարձնում միևնույն ժամանակ:
You have the story of the orchestra as a professional body. You have the story of the audience as a community. Yeah. You have the stories of the individuals in the orchestra and in the audience. And then you have other stories, unseen. People who build this wonderful concert hall. People who made those Stradivarius, Amati, all those beautiful instruments. And all those stories are being heard at the same time. This is the true experience of a live concert. That's a reason to go out of home. Yeah? And not all conductors do just that. Let's see somebody else, a great conductor. Riccardo Muti, please.
Դուք լսում եք արհեստավարժ նվագախմբի պատմությունը: Հանդիսատեսի՝ համայնքի պատմությունը: Դուք լսում եք բազմաթիվ անհատների պատմությունները նվագախմբում եւ հանդիսատեսի շարքերում: Եվ դրանից զատ դուք նաև լսում եք բազմաթիվ անտեսանելի պատմություններ։ Այս հիանալի համերգների դահլիճը կառուցած մարդկանց պատմություններ: Սթրադիվարյուս կամ Ամաթի ջութակները, այս հիանալի գործիքները պատրաստած մարդկանց պատմություններ: Եվ ամենակարևորը` այս բոլոր պատմությունները լսվում են միևնույն ժամանակ: Դա է դարձնում կենդանի համերգը իրական: Դրա համար է, որ արժե տնից դուրս գալ, այդպես չէ՞: Եվ միշտ չէ, որ բոլոր խմբավարներն այս արդյունքն են ունենում: Եկեք դիտենք մեկ ուրիշ մեծ խմբավարի՝ Ռիկարդո Մուտի, խնդրեմ։
(Music)
(Երաժշտություն)
Yeah, that was very short, but you could see it's a completely different figure. Right? He's awesome. He's so commanding. Yeah? So clear. Maybe a little bit over-clear. Can we have a little demonstration? Would you be my orchestra for a second? Can you sing, please, the first note of Don Giovanni? You have to sing "Aaaaaah," and I'll stop you. Okay? Ready?
Այո, սա բավականին կարճ տևեց, բայց այդ էլ բավական էր հասկանալու համար, որ սա միանգամայն այլ ոճի խմբավար Էր, այդպես չէ՞: Նա սարսափ է ներշնչում և այնքան հրամայական տոն ունի, այնպես չէ՞: Դա այնքան ակնհայտ է, նույնիսկ ավելին քան ակնհայտ: Եկեք մի փոքր փորձ անենք, հա՞: Դուք մի րոպեով կդառնա՞ք իմ նվագախումբը: Կարող ե՞ք երգել Դոն Ջովանիի առաջին նոտան: Պետք է երգեք «Աաաաաա», եւ ես ձեզ կկանգնեցնեմ, պայմանավորվեցի՞նք, պատրաստ ե՞ք։
Audience: ♫ Aaaaaaah ... ♫
Հանդիսատես՝ ♫ Աաաաաա․․․♫
Itay Talgam: Come on, with me. If you do it without me I feel even more redundant than I already feel. So please, wait for the conductor. Now look at me. "Aaaaaah," and I stop you. Let's go.
Իթայ Թալգամ՝ Եկեք երգենք, ինձ հետ: Եթե առանց ինձ երգեք, ես ինձ ավելի անպետք կզգամ, քան արդեն իսկ զգում եմ: Այնպես որ սպասեք խմբավարին: Հիմա նայեք ինձ. «Աաաաաա», եւ ես կանգնեցնում եմ ձեզ: Եկեք սկսենք:
Audience: ♫ ... Aaaaaaaah ... ♫ (Laughter)
Հանդիսատես՝ ♫ Աաաաաա․․․ ♫ (Ծիծաղ)
Itay Talgam: So we'll have a little chat later. (Laughter) But ... There is a vacancy for a ... But -- (Laughter) -- you could see that you could stop an orchestra with a finger. Now what does Riccardo Muti do? He does something like this ... (Laughter) And then -- sort of -- (Laughter) So not only the instruction is clear, but also the sanction, what will happen if you don't do what I tell you. (Laughter) So, does it work? Yes, it works -- to a certain point.
Վերջում կարող ենք մի քիչ զրուցել։ (Ծիծաղ) Նվագախմբում թափուր տեղեր կան, բայց... (Ծիծաղ) այսպիսով դուք տեսաք, որ նվագախմբին հնարավոր է կանգնեցնել մատի մի շարժումով: Հիմա, Ռիկարդո Մուտին ի՞նչ է անում: Նա սրա նման մի շարժում է անում... (Ծիծաղ) և ապա․․․ (Ծիծաղ)․․․ Ակնհայտ են ոչ միայն ցուցումները, այլ նաև պատժամիջոցները, այն ինչ կկատարվի ձեզ հետ եթե համարձակվեք չանել նրա ասածը։ (Ծիծաղ) Այսպիսով, ի՞նչ եք կարծում արդյոք դա աշխատում է: Այո, աշխատում է, բայց միայն որոշակի մակարդակում:
When Muti is asked, "Why do you conduct like this?" He says, "I'm responsible." Responsible in front of him. No he doesn't really mean Him. He means Mozart, which is -- (Laughter) -- like a third seat from the center. (Laughter) So he says, "If I'm -- (Applause) if I'm responsible for Mozart, this is going to be the only story to be told. It's Mozart as I, Riccardo Muti, understand it."
Երբ Մուտիին հարցրեցին ինչու է այդպես խմբավարում, նա ասաց. «Ես պատասխանատու եմ»։ Պատասխանատու նրա առջև: Չէ, նա իսկապես ի նկատի չուներ Աստծուն: Նա ի նկատի ուներ Մոցարտին, որը ...(Ծիծաղ) ... երրորդ նստարանն է կենտրոնից։ (Ծիծաղ) Այսպիսով նա ասում էր. «Եթե ես... (Ծափահարություններ) եթե ես պատասխանատու եմ Մոցարտի առջև, ապա սա է միակ պատմությունը, որը պիտի պատմվի: Սա այն Մոցարտն է, ինչպես որ ես եմ նրան ընկալում»:
And you know what happened to Muti? Three years ago he got a letter signed by all 700 employees of La Scala, musical employees, I mean the musicians, saying, "You're a great conductor. We don't want to work with you. Please resign." (Laughter) "Why? Because you don't let us develop. You're using us as instruments, not as partners. And our joy of music, etc., etc. ..." So he had to resign. Isn't that nice? (Laughter) He's a nice guy. He's a really nice guy. Well, can you do it with less control, or with a different kind of control? Let's look at the next conductor, Richard Strauss.
Եվ գիտեք թե ի՞նչ պատահեց Մուտիի հետ: Երեք տարի խմբավարելուց հետո նա նամակ ստացավ ստորագրված Լա Սկալայի բոլոր 700 աշխատակիցների կողմից, ես ի նկատի ունեմ երաժիշտների կողմից, որում ասվում էր. «Դուք հիանալի խմբավար եք: Բայց մենք չենք ուզում աշխատել ձեզ հետ: Խնդրում ենք հրաժարական տվեք»: (Ծիծաղ) «Կհարցնեք ի՞նչու, որովհետեւ դուք մեզ թույլ չեք տալիս զարգանալ: Դուք մեզ օգտագործում եք որպես գործիքներ եւ ոչ թե որպես գործընկերներ: Եվ մեր երաժշտությունից ստացված ուրախությունը... եւ այլն, եւ այլն...»: Այսպիսով նա ստիպված էր հրաժարական տալ: Լավ վարվեցին նրա հետ, չէ՞: (Ծիծաղ) Նա շատ լավ մարդ է: Ի՞նչ եք կարծում հնարավոր է նույնն անել ավելի պակաս վերահսկոզությամբ կամ այլ տեսակի վերահսկողությամբ: Եկեք դիտենք հաջորդ խմբավարի տեսանյութը, Ռիչարդ Ստրաուս:
(Music)
(Երաժշտություն)
I'm afraid you'll get the feeling that I really picked on him because he's old. It's not true. When he was a young man of about 30, he wrote what he called "The Ten Commandments for Conductors." The first one was: If you sweat by the end of the concert it means that you must have done something wrong. That's the first one. The fourth one you'll like better. It says: Never look at the trombones -- it only encourages them. (Laughter)
Վախենում եմ, որ ձեզ մոտ այնպիսի տպավորություն ստեղծվի, որ ես նրան ընտրել եմ, որովհետեւ նա մեծահասակ է: Դա այդպես չէ: Երբ նա երիտասարդ էր․ մոտ 30 տարեկան, նա գրել էր «Խմբավարության 10 պատվիրանները»: Առաջինը այսպես էր հնչում. «Եթե դու համերգի վերջում զգում ես, որ քրտնել ես, ապա ինչ որ բան սխալ ես արել»։ Սա առաջինն էր: Կարծում եմ, չորրորդը ձեզ ավելի դուր կգա: Այն հնչում հետեւյալ կերպ. «Խմբավարելիս, երբեք մի նայեք տրոմբոնահարներին, դա նրանց անիմաստ խրախուսում է»։ (Ծիծաղ)
So, the whole idea is really to let it happen by itself. Do not interfere. But how does it happen? Did you see him turning pages in the score? Now, either he is senile, and doesn't remember his own music, because he wrote the music. Or he is actually transferring a very strong message to them, saying, "Come on guys. You have to play by the book. So it's not about my story. It's not about your story. It's only the execution of the written music, no interpretation." Interpretation is the real story of the performer. So, no, he doesn't want that. That's a different kind of control. Let's see another super-conductor, a German super-conductor. Herbert von Karajan, please.
Փաստորեն, ամբողջ իմաստը կայանում է նրանում, որ թույլ տաք, որ ամեն ինչ ինքն իրեն ստացվի: Չմիջամտեք: Բայց ի՞նչպես է դա կատարվում: Նկատեցիք, թե ինչպես էր նա էջերը շրջում: Այսպիսով, կամ նա չափազանց ծեր է, և չի հիշում իր իսկ երաժշտությունը, որովհետեւ նա է գրել այս երաժշտությունը, կամ էլ նվագախմբին հասկացնում է մի շատ կարևոր բան` ասելով. «Վերջ տվեք տղաներ, դուք պետք է նվագեք ըստ գրքի: Սա ոչ իմ պատմությունն է ու ոչ էլ ձեր: Սա պարզապես գրված երաժշտության կատարումն է եւ ոչ թե ինտերպրետացիա»։ Ինտերպրետացիան կատարողի իրական պատմությունն է: Բայց նա դա չի ուզում: Սա էլ մեկ ուրիշ վերահսկողության ոճ է: Եկեք դիտենք հաջորդ բարձրակարգ երաժշտախմբավարի, գերմանացի Հերբերդ վոն Կարաջանին, խնդրեմ։
(Music)
(Երաժշտություն)
What's different? Did you see the eyes? Closed. Did you see the hands? Did you see this kind of movement? Let me conduct you. Twice. Once like a Muti, and you'll -- (Claps) -- clap, just once. And then like Karajan. Let's see what happens. Okay? Like Muti. You ready? Because Muti ... (Laughter) Okay? Ready? Let's do it.
Ինչու՞մ է տարբերությունը: Նկատեցի՞ք նրա աչքերը: Նրանք փակ էին: Նկատեցի՞ք ձեռքերը: Նկատեցի՞ք այս շարժումները: Եկեք ես ձեզ համար խմբավարեմ: Երկու անգամ: Մի անգամ Մուտիի նման, եւ դուք ...(ծափահարում է)...կծափահարեք, միայն մի անգամ: Եվ հետո Կարաջանի նման: Եկեք տեսնենք, թե ինչ կստացվի, լա՞վ: Հիմա Մուտիի նման: Դուք պատրաստ ե՞ք: Որովհետև Մուտին... (Ծիծաղ) Լա՞վ: Պատրաստ ե՞ք: Սկսեցինք:
Audience: (Claps)
Հանդիսատես՝ (Ծափահարում է)
Itay Talgam: Hmm ... again.
Իթայ Թալգամ ՝ Հմմմ... Նորից
Audience: (Claps) Itay Talgam: Good. Now like a Karajan. Since you're already trained, let me concentrate, close my eyes. Come, come.
Հանդիսատես՝ (Ծափահարում է) Իթայ Թալգամ՝ Լավ է : Հիմա Կարաջանի նման: Քանի որ արդեն սովորեցիք, թույլ տվեք կենտրոնանալ, փակել աչքերս: Սկսեք, սկսեք։
Audience: (Claps) (Laughter)
Հանդիսատես՝ (ծափահարում է ու ծիծաղում)
Itay Talgam: Why not together? (Laughter) Because you didn't know when to play. Now I can tell you, even the Berlin Philharmonic doesn't know when to play. (Laughter) But I'll tell you how they do it. No cynicism. This is a German orchestra, yes? They look at Karajan. And then they look at each other. (Laughter) "Do you understand what this guy wants?" And after doing that, they really look at each other, and the first players of the orchestra lead the whole ensemble in playing together.
Իթայ Թալգամ ՝ Ինչու՞ միասին չծափահարեցիք։ (Ծիծաղ) Որովհետեւ չգիտեիք երբ սկսել։ Գիտեք թե ինչ կասեմ, նման դեպքերում նույնիսկ Բեռլինի Ֆիլարմոնիկը չգիտի, թե երբ սկսել։ (Ծիծաղ) Բայց ես հիմա կբացատրեմ, թե նրանց մոտ ինչպես է ստացվում: Առանց ցինիզմի։ Սա գերմանական նվագախումբ է, այդպես չէ՞: Նրանք նայում են Կարաջանին, հետո նայում են միմյանց։ (Ծիծաղ) «Հասկացա՞ք, թե այս մարդու ուզածն ինչ է»: Եվ այսպես վարվելուց հետո, նվագախմբի երաժիշտները իսկապես սկսում են նայել իրար, եւ նվագախմբի առաջին նվագողները առաջնորդում են ամբողջ նվագախումը:
And when Karajan is asked about it he actually says, "Yes, the worst damage I can do to my orchestra is to give them a clear instruction. Because that would prevent the ensemble, the listening to each other that is needed for an orchestra." Now that's great. What about the eyes? Why are the eyes closed? There is a wonderful story about Karajan conducting in London. And he cues in a flute player like this. The guy has no idea what to do. (Laughter) "Maestro, with all due respect, when should I start?" What do you think Karajan's reply was? When should I start? Oh yeah. He says, "You start when you can't stand it anymore." (Laughter)
Եվ երբ Կարաջանին հարցրեցին այդ մասին նա պատասխանել է. «Այո, ամենամեծ վնասը, որն ես կարող եմ իմ նվագախմբին հասցնել, դա նրանց հստակ ցուցումներ տալն է: Որովհետեւ դա կարգելի նրանից միասնական նվագել ու միմյանց լսել, ինչը խիստ անհրաժեշտ է նվագախմբի համար»։ Լավ դա հասկացանք, իսկ աչքերը՞։ Ինչու՞ են աչքերը փակ: Մի հիանալի պատմություն կա Կարաջանի մասին, երբ նա աշխատում էր Լոնդոնում: Նա նմանատիպ նշան է արել մի ֆլեյտա նվագողի: Խեղճ տղան գաղափար անգամ չի ունեցել, թե ի՞նչ պետք է անել։ (Ծիծաղ) «Մաեստրո, ամենայն հարգանքներս, բայց ես ե՞րբ պետք է սկսեմ»։ Եվ ինչ եք կարծում ի՞նչ է պատասխանել Կարաջանը. «Երբ պետք է սկսե՞ս: Երբ որ այլեւս չես կարող դիմանալ»։ (Ծիծաղ)
Meaning that you know you have no authority to change anything. It's my music. The real music is only in Karajan's head. And you have to guess my mind. So you are under tremendous pressure because I don't give you instruction, and yet, you have to guess my mind. So it's a different kind of, a very spiritual but yet very firm control. Can we do it in another way? Of course we can. Let's go back to the first conductor we've seen: Carlos Kleiber, his name. Next video, please.
Իմաստը նրանում է, որ երաժիշտներն իրավունք չունեն փոխել որևէ բան: Դա Կարաջանի երաժշտությունն է: Իսկական երաժշտությունը միայն նրա մտքում է: Եվ երաժիշտներ ստիպված են գուշակելու, թե նրա մտքում ինչ կա: Այսպիսով դա մեծ լարվածության է ստեղծում, որովհետև Կարաջանը նրանց ցուցումներ չի տալիս, ու չնայած դրան երաժիշտները պիտի գուշակեն, թե նրա մտքում ինչ կա: Այսպիսով սա էլ այլ ոճի, շատ հոգևոր բայց եւ շատ ուժեղ վերահսկում է: Արդյո՞ք հնարավոր է այլ կերպ վերահսկել: Իհարկե հնարավոր է: Եկեք վերադառնանք ամենաառաջին խմբավարին, որին արդեն դիտել ենք: Կառլոս Կլեյբեր է նրա անունը: Խնդրեմ հաջորդ տեսանյութը:
(Music)
(Երաժշտություն)
(Laughter) Yeah. Well, it is different. But isn't that controlling in the same way? No, it's not, because he is not telling them what to do. When he does this, it's not, "Take your Stradivarius and like Jimi Hendrix, smash it on the floor." It's not that. He says, "This is the gesture of the music. I'm opening a space for you to put in another layer of interpretation." That is another story.
(Ծիծաղ) Այո։ Բայց արդյո՞ք դա էլ վերահսկողական չէ: Ոչ, սա վերահսկողական չէ: Որովհետեւ նա չի թելադրում նրանց ինչ անել: Երբ նա այս շարժումն է անում, դա չի նշանակում. «Վերցրեք Սթրադիվարյուս ջութակները եւ Ջիմի Հենդրիքսի նման տվեք գետնով»։ Նա այդ ի նկատի չունի: Նա ասում է. «Սա երաժշտության շարժումն է։ Ես տարածություն եմ ստեղծում, որտեղ դուք կարող եք ներկայացնել ձեր ինտերպրետացիան»։ Սա մեկ այլ պատմություն է:
But how does it really work together if it doesn't give them instructions? It's like being on a rollercoaster. Yeah? You're not really given any instructions, but the forces of the process itself keep you in place. That's what he does. The interesting thing is of course the rollercoaster does not really exist. It's not a physical thing. It's in the players' heads.
Բայց ինչպե՞ս է ստացվում միասին նվագել, եթե նա հստակ ցուցումներ չի տալիս: Դա նման է «ուրախ բլուներ» կառուսել նստելուն, այնպես չէ՞: Քեզ ոչ մեկ ցուցումներ չի տալիս։ Բայց պրոցեսի ուժերն իրենք քեզ ճիշտ տեղում են պահում: Ահա այս է կատարվում Կառլոս Կլեյբերի դեպքում: Այս իրավիճակում ամենահետաքրքիրը այն է, որ «ուրախ բլուներ»-ն իրականում չկա: Դա ֆիզիկապես գոյություն չունի: Այն ինչ կատարվում է, կատարվում է երաժիշտների մտքում:
And that's what makes them into partners. You have the plan in your head. You know what to do, even though Kleiber is not conducting you. But here and there and that. You know what to do. And you become a partner building the rollercoaster, yeah, with sound, as you actually take the ride. This is very exciting for those players. They do need to go to a sanatorium for two weeks, later. (Laughter) It is very tiring. Yeah? But it's the best music making, like this.
Այդ է, որ նրանց գործընկերներ է դարձնում: Դու մտքում պլան ունես: Դու գիտես ինչ ես անելու, չնայած որ Կլեյբերը քեզ ցուցումներ չի տալիս: Բայց չնայած դրան դու ինքդ գիտես թե ինչ անել: Եվ դու համագործակցում ես խմբի հետ ստեղծելու համար «ուրախ բլուներ»-ը, այո, հնչյուններով, երբ որ սկսում ես պտույտը: Սա շատ հուզիչ է այս երաժիշտների համար: Նրանք դրանից հետո պետք է առնվազն երկու շաբաթ հանգստյան տանն անցկացնեն։ (Ծիծաղ) Դա շատ հոգնեցուցիչ է: Բայց ամենալավ երաժշտությունը ստեղծվում է այս կերպ:
But of course it's not only about motivation and giving them a lot of physical energy. You also have to be very professional. And look again at this Kleiber. Can we have the next video, quickly? You'll see what happens when there is a mistake.
Բայց միայն ոգևորությունը եւ ֆիզիկական էներգիա բավարար չէ: Անհրաժեշտ է նաև մեծ արհեստավարժություն ունենալ նման կերպ նվագելու համար: Եկեք նորից դիտենք Կլեյբերին: Հաջորդ տեսանյութը, խնդրում եմ: Դուք կտեսնեք, թե ինչ է կատարվում, երբ ինչ որ սխալ է թույլ տրվում:
(Music) Again you see the beautiful body language. (Music) And now there is a trumpet player who does something not exactly the way it should be done. Go along with the video. Look. See, second time for the same player. (Laughter) And now the third time for the same player. (Laughter) "Wait for me after the concert. I have a short notice to give you." You know, when it's needed, the authority is there. It's very important. But authority is not enough to make people your partners.
(Երաժշտություն) Դուք նորից տեսնում եք այս հրաշք շարժումների լեզուն: (Երաժշտություն) Ահա տեսնում եք այս շեփորահարին, որն այնքան էլ ճիշտ չի անում այն ինչ պետք է աներ: Ուշադիր հետևեք տեսանյութին: Ահա նույն երաժիշտը թույլ է տալիս նույն սխալը: (Ծիծաղ) նույն երաժիշտը երրորդ անգամ, (Ծիծաղ) «Դու սպասիր, մենք համերգի վերջում դեռ կխոսենք: Այսօր քեզ գործից պիտի ազատեմ»։ Երբ պետք է, անհրաժեշտ իշխանությունն առկա է: Դա շատ կարևոր է: Սակայն իշխանությունը բավարար չէ մարդկանց գործընկերներ դարձնելու համար:
Let's see the next video, please. See what happens here. You might be surprised having seen Kleiber as such a hyperactive guy. He's conducting Mozart. (Music) The whole orchestra is playing. (Music) Now something else. (Music) See? He is there 100 percent, but not commanding, not telling what to do. Rather enjoying what the soloist is doing. (Music)
Եկեք դիտենք հաջորդ տեսանյութը: Տեսեք թե ինչ է կատարվում այստեղ: Երևի կզարմանաք տեսնելով Կլեյբերին այսքան չափից շատ ակտիվ վիճակում: Նա խմբավարում է Մոցարտի երաշժտության ներքո: (Երաժշտություն) Ամբողջ նվագախումբը ներգրավված է նվագելու մեջ: (Երաժշտություն) Հիմա մեկ այլ հետաքրքիր նկատառում: (Երաժշտություն) Նկատեցի՞ք: Նա 100 տոկոսով ներգրավված է, բայց չի վերահսկում, չի ասում ինչ անել: Ավելի շուտ վայելում է, թե սոլոիստը ինչպես է նվագում: (Երաժշտություն)
Another solo now. See what you can pick up from this. (Music) Look at the eyes. Okay. You see that? First of all, it's a kind of a compliment we all like to get. It's not feedback. It's an "Mmmm ..." Yeah, it comes from here. So that's a good thing. And the second thing is it's about actually being in control, but in a very special way. When Kleiber does -- did you see the eyes, going from here? (Singing) You know what happens? Gravitation is no more.
Մեկ այլ սոլո նվագող: Տեսեք թե ինչ կարող եք նկատել այստեղ: (Երաժշտություն) Նայեք նրա աչքերին: Լավ: Տեսա՞ք թե ինչ է անում: Դա հիանալի հաճոյախոսություն է, որ յուրաքանչյուս կուզենայինք ստանալ: Դա պարզապես արձագանք չէ։ Նա վայելում է այն «մմմմմ․․․․»։ Այո: Դա գալիս է այստեղից: Այսինքն սա շատ լավ բան է: Եվ երկրորդը` դա իրականում խոսում է այն մասին, որ նա իսկապես վերահսկում է իրավիճակը, բայց շատ առանձնահատուկ ձեւով: Երբ Կլեյբերը այսպես է անում ...տեսա՞ք աչքերի այս շարժումը։ (Երգում է) Գիտեք ի՞նչ է կատարվում իրականում: Ձգողականության ուժը այլեւս չի գործում:
Kleiber not only creates a process, but also creates the conditions in the world in which this process takes place. So again, the oboe player is completely autonomous and therefore happy and proud of his work, and creative and all of that. And the level in which Kleiber is in control is in a different level. So control is no longer a zero-sum game. You have this control. You have this control. And all you put together, in partnership, brings about the best music. So Kleiber is about process. Kleiber is about conditions in the world.
Կլեյբերը ոչ միայն պրոցես է ստեղծում, այլ նաեւ պայմաններ է ստեղծում այս աշխարում այդ պրոցեսի իրականացման համար: Ինչպես տեսանք հոբոյ նվագողը ամբողջությամբ ազատ է ու դրանով իսկ ուրախ ու հպարտ է իր գործով, իմպրովիզներ է անում եւ նման այլ բաներ: Եվ այն վերահսկումը, որ Կլեյբերը ցուցաբերում է միանգամայն այլ մակարդակում է գործում: Այսինքն վերահսկումն այլեւս զերոյական հաշվով խաղ չէ: Այս տեսակի վերահսկման մասին է խոսքը: Եվ այն ամենը ինչը համատեղ է ստեղծվում, ամենալավ երաժշտությունն է ստեղծում: Այսպիսով, Կլեյբերը կարևորում է պրոցեսը: Կլայբերը կարևորում է միջավայրի այն պայմանները, որում արարում են:
But you need to have process and content to create the meaning. Lenny Bernstein, my own personal maestro. Since he was a great teacher, Lenny Bernstein always started from the meaning. Look at this, please.
Բայց մյուս կողմից, իմաստ ստեղծելու համար, հարկավոր է ունենալ պրոցես ու պարունակություն: Լեննի Բերնսթեյնը՝ իմ մաեստրոն, որը մեծ ուսուցիչ էր, Լեննի Բերնստեյնը միշտ սկսում էր իմաստից: Եկեք դիտենք տեսանյութը։
(Music)
(Երաժշտություն)
Do you remember the face of Muti, at the beginning? Well he had a wonderful expression, but only one. (Laughter) Did you see Lenny's face? You know why? Because the meaning of the music is pain. And you're playing a painful sound. And you look at Lenny and he's suffering. But not in a way that you want to stop. It's suffering, like, enjoying himself in a Jewish way, as they say. (Laughter) But you can see the music on his face. You can see the baton left his hand. No more baton. Now it's about you, the player, telling the story. Now it's a reversed thing. You're telling the story. And you're telling the story. And even briefly, you become the storyteller to which the community, the whole community, listens to. And Bernstein enables that. Isn't that wonderful?
Հիշում ե՞ք Մուտիի դեմքը, սկզբում: Նա դեմքին հիանալի արտահայտություն ուներ, բայց դա նրա դեմքի միակ արտահայտությունն էր: (Ծիծաղ) Հիմա տեսա՞ք Լեննի դեմքը: Գիտե՞ք ինչու էր նրա դեմքը այդպիսին: Որովհետեւ երաժշտության իմաստը ցավն է: Եվ դու ցավոտ հնչյուններ ես նկարագրում: Եվ երբ նայում ես Լեննիին, տեսնում ես, որ նա տառապում է: Բայց ոչ այնպես, որ ուզում ես կանգնեցնել նրան: Նա տառապում է, ինչպես ընդունված է ասել, հրեաների նման վայելելով իր տառապանքը: (Ծիծաղ) Եվ դուք կարող եք տեսնել այդ երաժշտությունը նրա դեմքին: Երաժշտավարի փայտիկը հեռացել է իր ձեռքից: Այլեւս փայտիկ չկա: Հիմա Ձեր՝ երաժիշտների պահն է պատմել պատմությունը: Հիմա ամեն ինչ հակառակ կերպ է աշխատում: Դուք եք պատմություն պատմողները: Եվ դուք եւ դուք... Եվ թեկուզ կարճ ժամանակով, դուք եք դառնում պատմություն պատմողը, որին ականջ է դնում ամբողջ համայնքը: Բերնսթեյնը է, որ նման բանը հնարավոր է դարձնում: Արդյո՞ք դա հիանալի չէ:
Now, if you are doing all the things we talked about, together, and maybe some others, you can get to this wonderful point of doing without doing. And for the last video, I think this is simply the best title. My friend Peter says, "If you love something, give it away." So, please.
Հիմա, եթե դուք փորձեք անել այն ամենն ինչի մասին խոսեցինք եւ մի բան ել ավելին, դուք կհասնեք այս հիանալի կետին, որին ես անվանում եմ` արարել առանց միջամտելու: Եվ վերջին տեսանյութի համար սա լավագույն անվանումն է, ինչպես իմ ընկեր Պիտերն է ասում. «Եթե մի բան սիրում ես նվիրաբերի այն ...»։ Այսպիսով, խնդրեմ։
(Music)
(Երաժշտություն)
(Applause)
(Ծափահարություններ)