Η μαγική στιγμή, η μαγική στιγμή που διευθύνεις. Κατά την οποία, ανεβαίνεις στην σκηνή. Υπάρχει καθισμένη η ορχήστρα. Ξέρετε, προθερμαίνονται όλοι, και τα λοιπά. Κι ανεβαίνω στο πόντιουμ. Ξέρετε, αυτό το μικρό γραφειάκι του μαέστρου. 'Η μάλλον ένα κουβούκλιο, ένα ανοιχτό κουβούκλιο, με πολύ χώρο. Και μπροστά σε όλον αυτό τον θόρυβο, κάνεις μια πολύ μικρή χειρονομία. Κάτι σαν αυτό, όχι πολύ πομπώδες, ούτε πολύ σοφιστικέ, αυτό. Και ξαφνικά, μέσα από το χάος, τάξη. Ο θόρυβος γίνεται μουσική.
The magical moment, the magical moment of conducting. Which is, you go onto a stage. There is an orchestra sitting. They are all, you know, warming up and doing stuff. And I go on the podium. You know, this little office of the conductor. Or rather a cubicle, an open-space cubicle, with a lot of space. And in front of all that noise, you do a very small gesture. Something like this, not very pomp, not very sophisticated, this. And suddenly, out of the chaos, order. Noise becomes music.
Κι αυτό είναι απίστευτο. Και σε βάζει σε μεγάλο πειρασμό να σκεφτείς ότι όλο αυτό έχει να κάνει με μένα. (Γέλια) Κι όλοι αυτοί οι εξαιρετικοί άνθρωποι εδώ, βιρτουόζοι, κάνουν θόρυβο, χρειάζονται εμένα να το κάνω αυτό. Πραγματικά όχι. Αν ήταν έτσι, θα άφηνα τα λόγια, και θα σας μάθαινα την χειρονομία. Θα βγαίνατε λοιπόν έξω στον κόσμο και θα κάνατε αυτό σε οποιαδήποτε παρέα ή οτιδήποτε θα θέλατε, και θα είχατε την τέλεια αρμονία. Δεν λειτουργεί έτσι. Ας δούμε το πρώτο βίντεο. Ελπίζω να το θεωρήσετε καλό παράδειγμα αρμονίας. Και μετά θα μιλήσουμε λιγάκι για το πώς αυτό συμβαίνει.
And this is fantastic. And it's so tempting to think that it's all about me. (Laughter) All those great people here, virtuosos, they make noise, they need me to do that. Not really. If it were that, I would just save you the talk, and teach you the gesture. So you could go out to the world and do this thing in whatever company or whatever you want, and you have perfect harmony. It doesn't work. Let's look at the first video. I hope you'll think it's a good example of harmony. And then speak a little bit about how it comes about.
(Μουσική)
(Music)
Ήταν ωραίο? Ήταν λοιπόν μια μικρή επιτυχία. Τώρα, ποιόν θα έπρεπε να ευχαριστήσουμε για την επιτυχία? Εννοώ, προφανώς τους μουσικούς της ορχήστρας που έπαιξαν υπέροχα, την Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης. Συχνά, δεν κοιτάζουν καν τον μαέστρο. Έπειτα έχουμε το κοινό που χειροκροτεί, ναι, Ουσιαστικά, παίρνοντας μέρος στην εκτέλεση της μουσικής. Ξέρετε, το βιεννέζικο κοινό συνήθως δεν παρεμβαίνει στη μουσική. Αυτό είναι ότι πιο κοντινό υπάρχει σε Ανατολίτικη φιέστα με χορό της κοιλιάς που θα συναντήσετε στη Βιέννη. (Γέλια)
Was that nice? So that was a sort of a success. Now, who should we thank for the success? I mean, obviously the orchestra musicians playing beautifully, the Vienna Philharmonic Orchestra. They don't often even look at the conductor. Then you have the clapping audience, yeah, actually taking part in doing the music. You know Viennese audiences usually don't interfere with the music. This is the closest to an Oriental bellydancing feast that you will ever get in Vienna. (Laughter)
Αντίθετα για παράδειγμα από το Ισραήλ, όπου το κοινό βήχει όλη την ώρα. Ξέρετε ο Άρθουρ Ρούμπινσταιν, ο πιανίστας, συνήθιζε να λέει ότι, "Οπουδήποτε στον κόσμο, όσοι έχουν γρίπη πάνε στον γιατρό. Στο Τελ Αβίβ έρχονται στα κονσέρτα μου". (Γέλια) Είναι λοιπόν ένα είδος παράδοσης. Το βιεννέζικο ακροατήριο όμως δεν το κάνει αυτό. Εδώ βγαίνουν έξω από τα δεδομένα τους, απλώς για να συμμετέχουν σ' αυτό, για να γίνουν μέρος της ορχήστρας, κι αυτό είναι σπουδαίο. Ξέρετε, κοινό όπως εσείς, κάνουν το γεγονός.
Unlike, for example Israel, where audiences cough all the time. You know, Arthur Rubinstein, the pianist, used to say that, "Anywhere in the world, people that have the flu, they go to the doctor. In Tel Aviv they come to my concerts." (Laughter) So that's a sort of a tradition. But Viennese audiences do not do that. Here they go out of their regular, just to be part of that, to become part of the orchestra, and that's great. You know, audiences like you, yeah, make the event.
Τι γίνεται όμως με τον μαέστρο? Τί μπορείς να πεις ότι έκανε πραγματικά ο μαέστρος? Εμ, ήταν χαρούμενος. Και συχνά το δείχνω αυτό στην ανώτατη διεύθυνση. Ο κόσμος ενοχλείται. "Στη δουλειά έρχεσαι. Πώς γίνεται να είσαι τόσο χαρούμενος?" Κάτι πρέπει να πηγαίνει λάθος, ε; Σκορπάει ωστόσο ευτυχία. Και νομίζω πως η ευτυχία, το σημαντικό πράγμα είναι ότι αυτή η ευτυχία δεν προέρχεται από την δική του μόνο ιστορία και το ότι απολαμβάνει τη μουσική. Η ευτυχία βρίσκεται στο ότι ενεργοποιεί τις ιστορίες άλλων ανθρώπων. ώστε να ακούγονται ταυτόχρονα.
But what about the conductor? What can you say the conductor was doing, actually? Um, he was happy. And I often show this to senior management. People get annoyed. "You come to work. How come you're so happy?" Something must be wrong there, yeah? But he's spreading happiness. And I think the happiness, the important thing is this happiness does not come from only his own story and his joy of the music. The joy is about enabling other people's stories to be heard at the same time.
Έχετε την ιστορία της ορχήστρας σαν ένα επαγγελματικό σώμα. Έχετε την ιστορία του ακροατηρίου σαν μια κοινότητα. Ναι! Έχετε τις ιστορίες των ατόμων ξεχωριστά στην ορχήστρα και στο κοινό. Και μετά έχετε άλλες ιστορίες, που δεν φαίνονται. Των ανθρώπων που έχτισαν αυτή τη πανέμορφη αίθουσα συναυλιών. Των ανθρώπων που κατασκεύασαν αυτά τα Στραντιβάριους, τα Αμάτι, όλα αυτά τα υπέροχα όργανα. Κι όλες αυτές οι ιστορίες ακούγονται ταυτόχρονα. Αυτή είναι η αληθινή εμπειρία ενός ζωντανού κονσέρτου. Αυτός είναι ένας λόγος για να βγείτε από το σπίτι, ε? Και δεν κάνουν όλοι οι μαέστροι απλώς αυτό. Ας δούμε κάποιον άλλον, έναν σπουδαίο μαέστρο. Τον Ρικάρδο Μούτι παρακαλώ.
You have the story of the orchestra as a professional body. You have the story of the audience as a community. Yeah. You have the stories of the individuals in the orchestra and in the audience. And then you have other stories, unseen. People who build this wonderful concert hall. People who made those Stradivarius, Amati, all those beautiful instruments. And all those stories are being heard at the same time. This is the true experience of a live concert. That's a reason to go out of home. Yeah? And not all conductors do just that. Let's see somebody else, a great conductor. Riccardo Muti, please.
(Μουσική)
(Music)
Ναι, αυτό ήταν πολύ σύντομο, μπορέσατε όμως να δείτε ότι είναι μια εντελώς διαφορετική φιγούρα. Σωστά? Είναι τρομερός. Είναι τόσο απαιτητικός. Ναι? Τόσο ξεκάθαρος. Ίσως παραείναι ξεκάθαρος. Μπορούμε να κάνουμε λίγη επίδειξη? Θα γίνετε για λίγο η ορχήστρα μου? Μπορείτε παρακαλώ να τραγουδήσετε την πρώτη νότα του Ντον Τζιοβάννι? Πρέπει να τραγουδήσετε "Ααααα", κι εγώ θα σας σταματήσω. Οκέι; Έτοιμοι;;
Yeah, that was very short, but you could see it's a completely different figure. Right? He's awesome. He's so commanding. Yeah? So clear. Maybe a little bit over-clear. Can we have a little demonstration? Would you be my orchestra for a second? Can you sing, please, the first note of Don Giovanni? You have to sing "Aaaaaah," and I'll stop you. Okay? Ready?
Κοινό: ♫ Αααααα... ♫
Audience: ♫ Aaaaaaah ... ♫
Ιτάι Τάλγκαμ: Ελάτε τώρα, μαζί μου. Αν το κάνετε χωρίς εμένα αισθάνομαι ακόμη πιο περιττός, απ' ότι ήδη ένιωθα. Παρακαλώ λοιπόν, περιμένετε τον μαέστρο. Τώρα κοιτάξτε εμένα."Ααααα", κι εγώ θα σας σταματήσω. Πάμε.
Itay Talgam: Come on, with me. If you do it without me I feel even more redundant than I already feel. So please, wait for the conductor. Now look at me. "Aaaaaah," and I stop you. Let's go.
Κοινό: ♫ Αααααα... ♫ (Γέλια)
Audience: ♫ ... Aaaaaaaah ... ♫ (Laughter)
Ιτάι Τάλγκαμ: Θα πούμε δυο κουβεντούλες αργότερα. (Γέλια) Όμως... υπάρχει μια κενή θέση για... Όμως -- (Γέλια) -- είδατε ότι θα μπορούσατε να σταματήσετε μια ορχήστρα με ένα δάχτυλο. Τώρα, τι ακριβώς κάνει ο Ρικάρντο Μούτι? Κάνει κάτι σαν αυτό... (Γέλια) Κι ύστερα -- κάτι σαν -- (Γέλια) Έτσι όχι μόνον η καθοδήγηση είναι καθαρή, αλλά επίσης κι η επιδοκιμασία, για το τι θα γίνει αν δεν κάνεις ότι σου είπα. (Γέλια) Λειτουργεί λοιπόν;; Ναι, λειτουργεί -- μέχρι ενός σημείου.
Itay Talgam: So we'll have a little chat later. (Laughter) But ... There is a vacancy for a ... But -- (Laughter) -- you could see that you could stop an orchestra with a finger. Now what does Riccardo Muti do? He does something like this ... (Laughter) And then -- sort of -- (Laughter) So not only the instruction is clear, but also the sanction, what will happen if you don't do what I tell you. (Laughter) So, does it work? Yes, it works -- to a certain point.
Όταν ρωτήθηκε ο Μούτι, "Γιατί διευθύνεις έτσι;" Είπε, "Είμαι υπέυθυνος". Υπεύθυνος ενώπιόν του. Όχι, δεν εννοεί Εκείνον. Εννοεί τον Μότσαρτ, που βρίσκεται -- (Γέλια) -- κάπου στην τρίτη σειρά από το κέντρο. (Γέλια) Λέει λοιπόν, "Εάν είμαι -- (Χειροκρότημα) αν είμαι υπέυθυνος για τον Μότσαρτ, αυτή είναι η μοναδική ιστορία που θα ακουστεί. Είναι ο Μότσαρτ, όπως εγώ ο Ρικάρντο Μούτι τον αντιλαμβάνομαι".
When Muti is asked, "Why do you conduct like this?" He says, "I'm responsible." Responsible in front of him. No he doesn't really mean Him. He means Mozart, which is -- (Laughter) -- like a third seat from the center. (Laughter) So he says, "If I'm -- (Applause) if I'm responsible for Mozart, this is going to be the only story to be told. It's Mozart as I, Riccardo Muti, understand it."
Και ξέρετε τί συνέβη στον Μούτι? Πριν από τρία χρόνια έλαβε μια επιστολή υπογεγραμμένη από όλους τους 700 υπαλλήλους της Λα Σκάλα, μουσικοί υπάλληλοι, εννοώ τους μουσικούς, που έγραφε, "Είστε ένας πολύ σπουδαίος μαέστρος. Δεν θέλουμε να δουλεύουμε μαζί σας. Παρακαλούμε παραιτηθείτε". (Γέλια) "Γιατί? Επειδή δεν μας αφήνεις να εξελιχθούμε". Μας χρησιμοποιείς σαν όργανα, όχι σαν συνεργάτες. Και η δική μας απόλαυση της μουσικής, κ.λ.π., κ.λ.π." Έπρεπε λοιπόν να παραιτηθεί. Ωραίο αυτό, ε? (Γέλια) Είναι ωραίος τύπος. Είναι πραγματικά ωραίος τύπος. Λοιπόν, μπορείς να το κάνεις με λιγότερο έλεγχο, ή με διαφορετικό είδος ελέγχου? Ας δούμε τον επόμενο μαέστρο, τον Ρίτσαρντ Στράους.
And you know what happened to Muti? Three years ago he got a letter signed by all 700 employees of La Scala, musical employees, I mean the musicians, saying, "You're a great conductor. We don't want to work with you. Please resign." (Laughter) "Why? Because you don't let us develop. You're using us as instruments, not as partners. And our joy of music, etc., etc. ..." So he had to resign. Isn't that nice? (Laughter) He's a nice guy. He's a really nice guy. Well, can you do it with less control, or with a different kind of control? Let's look at the next conductor, Richard Strauss.
(Μουσική)
(Music)
Φοβάμαι πως θα έχετε την αίσθηση ότι τον διάλεξα επειδή είναι ηλικιωμένος. Δεν είναι αλήθεια. Όταν ήταν νέος γύρω στα τριάντα, έγραψε αυτό που ονόμασε "Οι Δέκα Εντολές των Μαέστρων". Η πρώτη ήταν: Αν ως το τέλος της συναυλίας είσαι ιδρωμένος σημαίνει ότι πρέπει κάτι να έκανες λάθος. Αυτή ήταν η πρώτη. Η τέταρτη θα σας αρέσει καλύτερα. Λέει: Ποτέ μην κοιτάς τα τρομπόνια -- απλώς τα ενθαρρύνεις. (Γέλια)
I'm afraid you'll get the feeling that I really picked on him because he's old. It's not true. When he was a young man of about 30, he wrote what he called "The Ten Commandments for Conductors." The first one was: If you sweat by the end of the concert it means that you must have done something wrong. That's the first one. The fourth one you'll like better. It says: Never look at the trombones -- it only encourages them. (Laughter)
Η όλη ιδέα λοιπόν είναι να το αφήσεις να συμβεί μόνο του. Μην επεμβαίνεις. 'Ομως πως συμβαίνει? Τον είδατε να γυρίζει σελίδες στην παρτιτούρα? Είτε λοιπόν έχει ξεμωραθεί, και δεν θυμάται την ίδια του τη μουσική, επειδή αυτός την έγραψε τη μουσική. Ή στην πραγματικότητα τους μεταφέρει ένα πολύ δυνατό μήνυμα, που λέει, "Ελάτε τώρα παιδιά. Πρέπει να παίξετε κατά γράμμα. Δεν πρόκειται για την ιστορία μου. Ούτε για την δική σας ιστορία. Είναι απλά η εκτέλεση της γραμμένης μουσικής, όχι ερμηνεία". Ερμηνεία είναι η αληθινή ιστορία του εκτελεστή. Όχι λοιπόν, δεν θέλει αυτό. Αυτό είναι ένα διαφορετικό είδος ελέγχου. Ας δούμε έναν άλλο σούπερ μαέστρο, έναν Γερμανό σούπερ - μαέστρο. Χέμπερτ φον Κάραγιαν, παρακαλώ.
So, the whole idea is really to let it happen by itself. Do not interfere. But how does it happen? Did you see him turning pages in the score? Now, either he is senile, and doesn't remember his own music, because he wrote the music. Or he is actually transferring a very strong message to them, saying, "Come on guys. You have to play by the book. So it's not about my story. It's not about your story. It's only the execution of the written music, no interpretation." Interpretation is the real story of the performer. So, no, he doesn't want that. That's a different kind of control. Let's see another super-conductor, a German super-conductor. Herbert von Karajan, please.
(Μουσική)
(Music)
Τι ήταν διαφορετικό? Είδατε τα μάτια? Κλειστά. Είδατε τα χέρια? Είδατε αυτού του είδους την κίνηση? Αφήστε με να σας διευθύνω. Δύο φορές. Μια σαν τον Μούτι, και εσείς θα -- (παλαμάκια) -- μία φορά. Κι έπειτα όπως τον Κάραγιαν. Για να δούμε τι θα γίνει. Εντάξει? Όπως τον Μούτι. Έτοιμοι? Γιατί ο Μούτι... (Γέλια) Εντάξει? Έτοιμοι? Ας το κάνουμε.
What's different? Did you see the eyes? Closed. Did you see the hands? Did you see this kind of movement? Let me conduct you. Twice. Once like a Muti, and you'll -- (Claps) -- clap, just once. And then like Karajan. Let's see what happens. Okay? Like Muti. You ready? Because Muti ... (Laughter) Okay? Ready? Let's do it.
Κοινό: (Παλαμάκια)
Audience: (Claps)
Ιτάι Τάλγκαμ: Χμμ... πάλι.
Itay Talgam: Hmm ... again.
Κοινό: (Παλαμάκια) Ιτάι Τάλγκαμ: Ωραία. Τώρα όπως τον Κάραγιαν. Αφού είστε ήδη εκπαιδευμένοι. αφήστε με να συγκεντρωθώ, να κλείσω τα μάτια. Πάμε, πάμε.
Audience: (Claps) Itay Talgam: Good. Now like a Karajan. Since you're already trained, let me concentrate, close my eyes. Come, come.
Κοινό: (Παλαμάκια) (Γέλια)
Audience: (Claps) (Laughter)
Ιτάι Τάλγκαμ: Γιατί όχι μαζί? (Γέλια) Επειδή δεν ξέρατε πότε να παίξετε. Μπορώ να σας πω, ότι ούτε η Φιλαρμονική του Βερολίνου δεν ξέρει πότε να παίξει. (Γέλια) Θα σας πω όμως πως το κάνουν. Χωρίς κυνισμό. Αυτή είναι μια γερμανική ορχήστρα, ναι? Κοιτάζουν τον Κάραγιαν. Και μετά κοιτάζονται μεταξύ τους. (Γέλια) "Καταλαβαίνεις τι θέλει αυτός ο τύπος?" Κι αφού το κάνουν αυτό, πραγματικά κοιτιούνται μεταξύ τους, και οι πρώτοι μουσικοί της ορχήστρας οδηγούν όλο το σύνολο παίζοντας μαζί.
Itay Talgam: Why not together? (Laughter) Because you didn't know when to play. Now I can tell you, even the Berlin Philharmonic doesn't know when to play. (Laughter) But I'll tell you how they do it. No cynicism. This is a German orchestra, yes? They look at Karajan. And then they look at each other. (Laughter) "Do you understand what this guy wants?" And after doing that, they really look at each other, and the first players of the orchestra lead the whole ensemble in playing together.
Και όταν ο Κάραγιαν ρωτήθηκε γι' αυτό είπε, "Ναι, η χειρότερη ζημιά που μπορώ να κάνω στην ορχήστρα μου είναι να τους δίνω ξεκάθαρη εντολή. Επειδή αυτό θα εμπόδιζε το σύνολο, από το να ακούει ο ένας τον άλλον που είναι απαραίτητο για μια ορχήστρα". Υπέροχα. Και σχετικά με τα μάτια, τι? Γιατί τα μάτια είναι κλειστά? Υπάρχει μία υπέροχη ιστορία για τον Κάραγιαν όταν διήυθυνε στο Λονδίνο. Καθοδηγεί έναν φλαουτίστα κάπως έτσι. Ο τύπος δεν έχει ιδέα τί να κάνει. (Γέλια) "Μαέστρο, με όλο τον σεβασμό, πότε να ξεκινήσω?" Ποιά νομίζετε ότι ήταν η απάντηση του Κάραγιαν? Πότε να ξεκινήσω? Ω, ναι. Του λέει, "Να ξεκινήσεις όταν δεν θα το αντέχεις άλλο αυτό". (Γέλια)
And when Karajan is asked about it he actually says, "Yes, the worst damage I can do to my orchestra is to give them a clear instruction. Because that would prevent the ensemble, the listening to each other that is needed for an orchestra." Now that's great. What about the eyes? Why are the eyes closed? There is a wonderful story about Karajan conducting in London. And he cues in a flute player like this. The guy has no idea what to do. (Laughter) "Maestro, with all due respect, when should I start?" What do you think Karajan's reply was? When should I start? Oh yeah. He says, "You start when you can't stand it anymore." (Laughter)
Εννοώντας ότι γνωρίζεις πως δεν έχεις την εξουσία να αλλάξεις τίποτα. Είναι η μουσική μου. Η αληθινή μουσική βρίσκεται μόνο στο κεφάλι του Κάραγιαν. Και πρέπει να μαντέψεις τί έχω στο μυαλό μου. Είσαι λοιπόν κάτω από φοβερή πίεση επειδή δεν σου δίνω εντολή, κι ωστόσο πρέπει να διαβάσεις το μυαλό μου. Είναι λοιπόν ένα διαφορετικού είδους, πολύ πνευματικός, αλλά ωστόσο πολύ αυστηρός έλεγχος. Μπορούμε να το κάνουμε με διαφορετικό τρόπο? Φυσικά και μπορούμε. Πάμε πίσω στον πρώτο μαέστρο που είδαμε: Κάρλος Κλάιμπερ το όνομά του. Το επόμενο βίντεο παρακαλώ.
Meaning that you know you have no authority to change anything. It's my music. The real music is only in Karajan's head. And you have to guess my mind. So you are under tremendous pressure because I don't give you instruction, and yet, you have to guess my mind. So it's a different kind of, a very spiritual but yet very firm control. Can we do it in another way? Of course we can. Let's go back to the first conductor we've seen: Carlos Kleiber, his name. Next video, please.
(Μουσική)
(Music)
(Γέλια) Ναι! Είναι διαφορετικό. Όμως δεν είναι έλεγχος με την ίδια έννοια? Όχι, δεν είναι, επειδή δεν τους λέει τι να κάνουν. Όταν κάνει αυτό, δεν είναι, "Πάρε το Στραντιβάριους και σαν τον Τζίμι Χέντριξ, κάνε το κομμάτια στο πάτωμα". Δεν είναι έτσι. Λέει, "Αυτή είναι η χειρονομία της μουσικής". Σας ανοίγω ένα διάστημα για να τοποθετήσετε ένα άλλο επίπεδο ερμηνείας". Αυτή είναι άλλη ιστορία.
(Laughter) Yeah. Well, it is different. But isn't that controlling in the same way? No, it's not, because he is not telling them what to do. When he does this, it's not, "Take your Stradivarius and like Jimi Hendrix, smash it on the floor." It's not that. He says, "This is the gesture of the music. I'm opening a space for you to put in another layer of interpretation." That is another story.
Πώς όμως υπάρχει συνεργασία αν δεν τους δίνει εντολές? Είναι σαν να βρίσκεσαι στο τρενάκι του λουνα παρκ. Ναι? Στην πραγματικότητα δεν σου έχουν δώσει καθόλου οδηγίες, αλλά οι δυνάμεις της ίδιας τη διαδικασίας σε κρατούν στη θέση σου. Αυτό κάνει. Το ενδιαφέρον βρίσκεται στο ότι φυσικά δεν υπάρχει τρενάκι. Δεν είναι μια φυσική κατάσταση. Είναι στα κεφάλια των μουσικών.
But how does it really work together if it doesn't give them instructions? It's like being on a rollercoaster. Yeah? You're not really given any instructions, but the forces of the process itself keep you in place. That's what he does. The interesting thing is of course the rollercoaster does not really exist. It's not a physical thing. It's in the players' heads.
Κι αυτό είναι που τους κάνει συνεργάτες. Έχεις το σχέδιο στο κεφάλι σου. Ξέρεις τι να κάνεις, ακόμη κι αν ο Κλάιμπερ δεν σε διευθύνει. Αλλά εδώ κι εκείνο και το άλλο. Ξέρεις τι να κάνεις. Και γίνεσαι συνεργάτης χτίζοντας το τρενάκι, ναι, με ήχο, καθώς παράλληλα είσαι επιβάτης σε αυτό. Αυτό είναι πολύ συναρπαστικό γι' αυτούς τους μουσικούς. Χρειάζονται να παραμείνουν σε σανατόριο για δύο εβδομάδες έπειτα απ' αυτό. (Γέλια) Είναι πολύ κουραστικό. Ναι? Αλλά έτσι δημιουργείται η καλύτερη μουσική.
And that's what makes them into partners. You have the plan in your head. You know what to do, even though Kleiber is not conducting you. But here and there and that. You know what to do. And you become a partner building the rollercoaster, yeah, with sound, as you actually take the ride. This is very exciting for those players. They do need to go to a sanatorium for two weeks, later. (Laughter) It is very tiring. Yeah? But it's the best music making, like this.
Βεβαίως όμως δεν πρόκειται απλά για υποκίνηση και ότι τους δίνει πολύ φυσική ενέργεια Πρέπει παράλληλα να είσαι πολύ επαγγελματίας. Και κοιτάξτε πάλι αυτόν τον Κλάιμπερ. Μπορούμε να έχουμε το επόμενο βίντεο, γρήγορα? Θα δείτε τί γίνεται όταν συμβεί ένα λάθος.
But of course it's not only about motivation and giving them a lot of physical energy. You also have to be very professional. And look again at this Kleiber. Can we have the next video, quickly? You'll see what happens when there is a mistake.
(Μουσική) Βλέπετε ξανά την υπέροχη γλώσσα του σώματος. (Μουσική) Και τώρα εδώ ένας τρομπετίστας κάνει κάτι όχι ακριβώς όπως θα έπρεπε να γίνει. Πάμε παράλληλα με το βίντεο. Κοιτάξτε. Βλέπετε, δέυτερη φορά για τον ίδιο μουσικό. (Γέλια) Και τώρα η τρίτη φορά για τον ίδιο μουσικό. (Γέλια) "Περίμενέ με μετά το κονσέρτο. Έχω να σου πω δυο λογάκια". Ξέρετε ότι όταν χρειάζεται, η εξουσία βρίσκεται εκεί. Είναι πολύ σημαντικό. Η εξουσία όμως δεν είναι αρκετή για να κάνει τους ανθρώπους συνεργάτες σου.
(Music) Again you see the beautiful body language. (Music) And now there is a trumpet player who does something not exactly the way it should be done. Go along with the video. Look. See, second time for the same player. (Laughter) And now the third time for the same player. (Laughter) "Wait for me after the concert. I have a short notice to give you." You know, when it's needed, the authority is there. It's very important. But authority is not enough to make people your partners.
Ας δούμε το επόμενο βίντεο παρακαλώ. Δείτε τι συμβαίνει εδώ. Μπορεί να εκπλαγείτε βλέποντας τον Κλάιμπερ σαν έναν τόσο υπερδραστήριο τύπο. Διευθύνει Μότσαρτ. (Μουσική) Όλη η ορχήστρα παίζει. (Μουσική) Κάτι άλλο τώρα. (Μουσική) Βλέπετε? Βρίσκεται εκεί εκατό τοις εκατό, όχι όμως δίνοντας εντολές, όχι λέγοντάς τους τι να κάνουν. Μάλλον απολαμβάνοντας αυτό που κάνει ο σολίστας. (Μουσική)
Let's see the next video, please. See what happens here. You might be surprised having seen Kleiber as such a hyperactive guy. He's conducting Mozart. (Music) The whole orchestra is playing. (Music) Now something else. (Music) See? He is there 100 percent, but not commanding, not telling what to do. Rather enjoying what the soloist is doing. (Music)
Ένα άλλο σόλο τώρα. Δείτε τι μπορείτε να καταλάβετε απ' αυτό. (Μουσική) Κοιτάξτε τα μάτια. Όκει. Το είδατε αυτό? Πρώτα απ' όλα, είναι ένα είδος κομπλιμέντου που σε όλους μας αρέσει να παίρνουμε. Δεν είναι κριτική. Είναι ένα "Μμμμ..." Ναι έρχεται από αυτό εδώ το σημείο. Είναι καλό λοιπόν. Και κατά δεύτερον έχει να κάνει με το να έχεις τον έλεγχο, αλλά με έναν πολύ ξεχωριστό τρόπο. Όταν ο Κλάιμπερ κάνει -- είδατε τα μάτια, να υψώνονται από εδώ? (Τραγούδι) Ξέρετε τί συμβαίνει? Δεν υπάρχει πια βαρύτητα.
Another solo now. See what you can pick up from this. (Music) Look at the eyes. Okay. You see that? First of all, it's a kind of a compliment we all like to get. It's not feedback. It's an "Mmmm ..." Yeah, it comes from here. So that's a good thing. And the second thing is it's about actually being in control, but in a very special way. When Kleiber does -- did you see the eyes, going from here? (Singing) You know what happens? Gravitation is no more.
Ο Κλάιμπερ όχι μόνο δημιουργεί την εξέλιξη, αλλά επίσης δημιουργεί και τις συνθήκες στον κόσμο στον οποίο η εξέλιξη λαμβάνει χώρα. Ξανά λοιπόν ο μουσικός του όμποε είναι εντελώς αυτόνομος και γι' αυτό χαρούμενος και υπερήφανος για τη δουλειά του, και δημιουργικός κι όλα αυτά. Και ο Κλέιμπερ έχει τον έλεγχο σε διαφορετικό επίπεδο. Έτσι λοιπόν ο έλεγχος παύει να είναι ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Έχεις αυτόν τον έλεγχο. Έχεις αυτόν τον έλεγχο. Και όλα όσα βάζεις στη συνεργασία, δίνουν την καλύτερη μουσική. Έτσι ο Κλάιμπερ έχει να κάνει με την εξέλιξη. Ο Κλάιμπερ έχει να κάνει με τις συνθήκες στον κόσμο.
Kleiber not only creates a process, but also creates the conditions in the world in which this process takes place. So again, the oboe player is completely autonomous and therefore happy and proud of his work, and creative and all of that. And the level in which Kleiber is in control is in a different level. So control is no longer a zero-sum game. You have this control. You have this control. And all you put together, in partnership, brings about the best music. So Kleiber is about process. Kleiber is about conditions in the world.
Αλλά πρέπει να έχεις μέθοδο και περιεχόμενο για να δημιουργήσεις το νόημα. Λένι Μπερνστάιν, ο προσωπικός μου μαέστρος. Από τότε που υπήρξε σπουδαίος δάσκαλος, ο Λένι Μπερνστάιν πάντα ξεκινούσε από το νόημα. Κοιτάξτε αυτό παρακαλώ.
But you need to have process and content to create the meaning. Lenny Bernstein, my own personal maestro. Since he was a great teacher, Lenny Bernstein always started from the meaning. Look at this, please.
(Μουσική)
(Music)
Θυμόσαστε το πρόσωπο του Μούτι, στην αρχή? Είχε μια υπέροχη έκφραση, αλλά μόνο μία. (Γέλια) Είδατε το πρόσωπο του Λένι? Ξέρετε γιατί? Επειδή το νόημα της μουσικής είναι ο πόνος. Και παίζεις έναν πονεμένο ήχο. Και κοιτάζεις τον Λένι, και υποφέρει. Αλλά όχι με έναν τρόπο που να θέλεις να σταματήσει. Και υποφέρει σαν να το απολαμβάνει, με στωικό τρόπο θα λέγαμε. (Γέλια) Όμως μπορείς να δεις την μουσική στο πρόσωπό του. Μπορείς να δεις την μπαγκέτα να αφήνει το χέρι του. Πάει η μπαγκέτα. Τώρα είσαι εσύ, ο μουσικός, που λες την ιστορία. Τώρα αντιστράφηκε το πράγμα. Εσύ λες την ιστορία. Κι εσείς λέτε την ιστορία. Και αν και για λίγο, γίνεσαι εσύ ο αφηγητής τον οποίο η κοινότητα, όλη η κοινότητα, ακούει. Κι ο Μπερνστάιν το καθιστά δυνατό αυτό. Δεν είναι υπέροχο?
Do you remember the face of Muti, at the beginning? Well he had a wonderful expression, but only one. (Laughter) Did you see Lenny's face? You know why? Because the meaning of the music is pain. And you're playing a painful sound. And you look at Lenny and he's suffering. But not in a way that you want to stop. It's suffering, like, enjoying himself in a Jewish way, as they say. (Laughter) But you can see the music on his face. You can see the baton left his hand. No more baton. Now it's about you, the player, telling the story. Now it's a reversed thing. You're telling the story. And you're telling the story. And even briefly, you become the storyteller to which the community, the whole community, listens to. And Bernstein enables that. Isn't that wonderful?
Τώρα, εάν κάνετε όλα όσα είπαμε, μαζί, και ίσως μερικά ακόμα, μπορείτε να φτάσετε σε αυτό το θαυμαστό σημείο του να κάνετε χωρίς να κάνετε. Και για το τελευταίο βίντεο, νομίζω ότι αυτός είναι ο καλύτερος τίτλος. Ο φίλος μου ο Πίτερ λέει, "Αν αγαπάς κάτι, χάρισέ το". Παρακαλώ, λοιπόν.
Now, if you are doing all the things we talked about, together, and maybe some others, you can get to this wonderful point of doing without doing. And for the last video, I think this is simply the best title. My friend Peter says, "If you love something, give it away." So, please.
(Μουσική)
(Music)
(Χειροκρότημα)
(Applause)