It was dark when two mysterious, shrouded figures appeared in the hillside village. The strangers knocked on every door in town, asking for food and shelter. But, again and again, they were turned away. Soon, there was just one door left: that of a small, thatched shack.
Sötét volt, mikor a két titokzatos, köpenyes alak felbukkant a domboldali falucskában. A két idegen a falu minden ajtaján bekopogtatott, ételt és szállást kérve. De újra és újra süket fülekre találtak. Végül csak egy ajtó maradt, egy szalmatetős viskó ajtaja.
An elderly couple, Baucis and Philemon, answered the thunderous knock. Although there was something off about these visitors, it was in the pair’s nature to care for those in need. Philemon invited them to rest, and the cottage flooded with warmth as Baucis teased the fire back to life.
Egy idős házaspár, Baukisz és Philemón nyitott ajtót a dörgő kopogtatásra. Bár volt valami furcsa ezekben a látogatókban, a pár természetéből adódóan segített minden rászorulónak. Philemón behívta őket, hogy pihenjenek, és a kunyhót melegség árasztotta el, mivel Baukisz újra felszította a tüzet.
When they were young, Baucis and Philemon had fallen in love, married, and settled in the humble cottage. Decades later, their home was still standing— and they were more devoted to each other than ever.
Baukisz és Philemón fiatalon estek szerelembe, összeházasodtak, és letelepedtek a szerény kis kunyhóban. Évtizedekkel később házuk még mindig állt – és még odaadóbbak voltak egymás iránt, mint valaha
The strangers watched intently as Baucis nestled twigs under a battered pot filled with vegetables. The couple could rarely afford meat, but in honor of their guests, Philemon cut strips from an aging shank for the stew. They made cheerful conversation and offered their visitors hot baths. Baucis used a chip of broken clay to balance the wobbly table’s legs and rubbed its surface with mint until it smelled sweet and fresh. Weaving around each other with care, the couple transformed what they had into a feast. Soon, the tabletop overflowed with food and the last of their sweet wine.
Az idegenek fürkészve nézték, amint Baukisz gallyakat fektetett egy ütött-kopott üst alá, és megtöltötte zöldségekkel. Ritkán engedhették meg maguknak, hogy húst egyenek, de vendégeik tiszteletére Philemón a raguhoz levágott pár csíkot egy öregedő lábszárból. Kedélyesen elbeszélgettek vendégeikkel, és forró fürdővel kínálták őket. Baukisz egy kis agyagdarabbal támasztotta alá a dülöngélő asztal lábát, lapját pedig mentával dörzsölte, míg friss és illatos nem lett. Gondosan sürögve-forogva egymás körül, a pár lakomává varázsolta azt, amijük volt. Hamarosan az asztal roskadásig telt étellel, és utolsó édes borukkal.
Privately, Baucis and Philemon worried that their provisions would run out. Yet, as the night wore on, and their strange guests took hearty gulps of wine, the clay vessel never ran dry. The couple, at first relieved, grew terrified. Their guests weren’t humble peasants traveling the countryside. They were almost certainly gods in disguise— but which gods, they didn’t know.
Baukisz és Philemón magában azon aggódott, hogy kifogynak élelmükből. Mégis, ahogy telt az este, és furcsa vendégeik jóízűen kortyolták boraikat, az agyagedények sosem ürültek ki. A pár először megkönnyebbült, aztán elszörnyedt. Vendégeik nem egyszerű utazó földművesek voltak. Szinte biztosan álruhába bújt istenek voltak – de hogy melyik istenek, azt nem tudták.
Panicked that their preparations were inadequate, Baucis and Philemon searched for another offering. The only precious thing left was the goose that guarded their home. The couple repeatedly lunged after the bird, but they were too worn out for the chase. So, they prepared to receive the wrath of the gods.
Rémületükben, hogy készületeik nem megfelelőek, Baukisz és Philemón egyéb adomány után néztek. Az egyetlen értékük, ami maradt, a házat őrző liba volt. A pár többször is a madár után vetette magát, de túl kimerültek voltak az üldözéshez. Így hát felkészültek az istenek haragjára.
Their guests rose up, shedding their rags and mortal masks.
Vendégeik felálltak helyükről,
Looming before them was Zeus, the storm-brewing ruler of the gods, and his son, Hermes, the fleet-footed messenger who shepherded mortals to the underworld. The gods told the old couple that, unlike the other townspeople, they had shown true xenia, or loving hospitality to strangers. They alone had passed the test.
ledobálták rongyaikat, levetették a halandók álcáját. Zeusz tornyosult előttük az istenek viharkavaró ura, és fia, Hermész, a fürge lábú hírnök, ki a halandókat vezette az alvilágba. Az istenek elmondták a párnak, hogy a falu többi lakójával ellentétben ők igazi xéniát, azaz vendégszeretetet mutattak. Egyedül ők állták ki a próbát.
The gods commanded the couple to follow them, and the group ascended the nearest mountain. Nearing the summit, Baucis and Philemon looked back— but were shocked to see a murky swamp where their village stood just moments before. As punishment for refusing to shelter the gods, Zeus and Hermes had cast the townspeople underwater, leaving only their hosts’ home intact, Recalling their friends and neighbors, Baucis and Philemon couldn’t hide their terror and mournful tears, even as their house transformed below. It grew larger and sprouted marble pillars and steps. Legends etched themselves onto its grand doors. Their rickety cottage had metamorphosed into a gleaming temple for the gods.
Az istenek utasították a párt, hogy kövessék őket, és együtt felemelkedtek a legközelebbi hegyre. A hegycsúcshoz közeledve Baukisz és Philemón visszanéztek – de megdöbbenve látták, hogy ahol eddig falujuk állt, már csak egy ködös mocsár volt. Amiért nem látták vendégül az isteneket, Zeusz és Hermész víz alá taszította a falu lakóit, és csak vendéglátóik házát hagyták sértetlenül. Barátaikra és szomszédjaikra emlékezve Baukisz és Philemón nem tudták leplezni félelmüket és gyászoló könnyeiket, még odalent átalakuló házuk láttán sem. Hatalmasra nőtt, és márvány oszlopokat és lépcsőket növesztett. Legendák vésődtek pompás ajtajaira. Rozoga viskójuk átváltozott istenek ragyogó templomává.
Hermes commended the couple and gently asked if there was anything they desired.
Hermész megdicsérte a párt,
After a brief discussion, Philemon requested that he and Baucis be permitted to care for the new temple. And he asked if, when their time came, they could die together, so neither would have to face life without the other.
és kedvesen megkérdezte tőlük, hogy kívánnak-e más egyebet. Rövid megbeszélés után Philemón azt kérte, hogy ő és Baukisz gondozhassák a templomot. És megkérdezte, hogy amikor eljön az idejük, elhunyhatnának-e együtt, hogy egyiküknek se kelljen az életet a másik nélkül élnie.
Tending to the temple and one another, they lived many more years. Until, one day, Baucis noticed leaves fluttering from her husband’s hands and looked down to find her own skin hardening. They embraced, becoming rooted in place. Vines wound around their legs and canopies flourished overhead. They bid each other a loving, last farewell as humans. And where Baucis and Philemon had just stood, bent with age, there towered a linden and an oak tree, their branches intertwined for eternity.
Vigyázva a templomra és egymásra, sok évet leéltek még együtt. Míg, egy nap, Baukisz leveleket látott kinőni Philemón kezéből, és saját kezére tekintve látta, hogy megkeményednek. Megölelték egymást, gyökeret eresztve helyükön. Indák kúsztak fel lábaikon, és felettük lombkorona virágzott. Emberként utoljára szerelmes búcsút vettek egymástól, és ahol Baukisz és Philemón egykor álltak, kortól meggörbülve, ott most egy hárs és egy tölgyfa tornyosult, és ágaik örökre összefonódtak.