ئایا زانخوازی باشە یان خراپە؟ سروشتی نەرێنیکراو ئەم سیفەتە لە کەسایەتییەکی کۆنی گریکەکان کۆدەبێتەوە لەو وێنەی ئەفسانەی پاندۆرا. بە پیی ئەفسانەکان، ئەو یەکەم ژنی مردوو بووە. کە کارە زانخوازییەکەی چەندین ڕوداو بە دوای خۆیدا دەهێنێت، پەنادۆرا لە لایەن خواوەندی ئاگر، هيفايستوس روحی پێ دەبەخشرێت، بە هاوکاری هاوەڵەکانی هێزی تایبەتی پێ دەبەخشن. لە ئەفرۆدۆیت، هەستی قوڵی بۆ دەمێنێتەوە: لە هێرمیس، زیرەکی و فێربوونی زمانی بۆ دەمێنێتەوە، لە ئەسینا، دەست ڕەنگینی و وردبوونەوەی بۆ دەمێنێتەوە، هێرمیس ناوی پانادۆرای پێدەبەخشێت. زیۆس دوو دیاری دەبەخشێتە پانەدۆرا. دیاری یەکەم، زانخوازییە، کە لە ناخی جێگیر دەبێت و بە زەویدا دەگەڕێت. دیاری دووەم، سندوقێکی قورسی نەخشێنراو کە بە باشی داخراو دەبێت. بەڵام هەر شتێک لە ناو سندوقەکەیە بۆ چاوی مرۆڤ ناشێت، زیوس ئاگاداری دەکاتەوە. پێویست بوو بە هیچ جۆرێک نەکرێتەوە. لە سەر زەوی، پانادۆرە دەکەوێتە خۆشەویستی لەگەڵ تایتانی لێهاتوو ئبيمتيوس کە ئەرکی دیزاینکردنی سروشتی زەوی لە لایەن زیۆسەوە پێ سپێردرا بوو. لەگەڵ براکەی پرۆمیسیوس ئیشیان دەکرد، کە یەکەم مرۆڤ دروست دەکات بەڵام تاهەتایە سزادەدرێت بەهۆی دزینی ئاگر. ئبيمتيوس بێ هیوایانە بیری براکەی دەکرد، بەڵام پاندۆرا ئەم بێهیواییەی خامۆش دەکاتەوە. پانەدۆڕا بە دڵخۆشی و سەرسامانە بە زەویدا دەگەڕا. بەڵام زۆر بە سانایی سەرنجی بۆ شتەکان دەچوو و بێ ئارام دەبوو، پرسیاری لە هەموو شتێکی دەوروبەری خۆی دەکرد بۆ ئەوەی دەربارەی هەموو شتێک بزانێت. زۆربەی جار، مێشکی بە ناوەڕۆکی سندوقەکەوە سەر قاڵ دەبوو. ئەم گەنجینەیە دەبێت چی بێت کە چاوی مرۆڤ نابێت سەیری بکات، بۆچی زیۆس بە ئەوی بەخشیوە. پەنجەکانی تامەزرۆی کردنەوەی سندوقەکە بوون. جار جار دڵنیا بوو کە گوێبیستی دەنگە دەنگی ناو سندوقەکە دەبێت ناوەڕۆکی سندوقەکە دێن و دەچن، وەک ئەوەی هەوڵ بدەن ئازاد بکرێن. ناڕونی بارودۆخی سندوقەکە پانەدۆرای شێت کردبوو. بە تێپەڕبوونی کات، پانەدۆرا زیاتر شێتی سندوقەکە و ناوەڕۆکەکەی دەبێت، وەک ئەوەی هێزێکی دەرەکی هانی بدات بۆ ئەوەی زیاتر خولیای بێت ، کە ناوی بەرزتر و بەرزتر دەهێنا. ڕۆژێک ئارامی نامێنێت. خۆی لە ئبيمتيوس دەشارێتەوە، سەیری سندوقە سەیرەکە دەکات. دەیویست سەیرێکی خێرای ناوی بکات، دواتر بۆ هەمیشە سەرنجی لە سەر ئەم سندوقە لاببات. بەڵام لە یەکم چونە ناوەوەی ڕوناکی، سندوقەکە بە تەواوەتی کرایەوە. دەنگی کەمەرشکێن، و ئاژەڵی دڕندە ئاسا وەک هەورێکی دوکەڵدار هاتنە دەرەوە و لە دەوری پانەدۆرا کۆبوونەوە و هاواریان دەکرد. ترسا و پەشۆکا، پەنەدۆرا بێهویانە هەوڵی دەدا بیانخاتەوە ناو سندوقەکە و زیندانییان بکات. بەڵام زیندەوەرەکان ڕێگەی هاتنە دەرەوەیان دۆزییەوە و وەک هەور دەهاتنە دەرێ. لە کاتی دەرچوونی دڕندەکان، هەستی بە هاتنی مەترسییەکی گەورە کرد. زیۆس ئەم بۆکسەی وەک زیندان بۆ ئەو ئاژەڵە دڕندانەی کە دروستی کردبوون بەکار هێنابوو هەر کاتێک ئازاد بکرێن، ناتوانرێت دووبارە زیندانی بکرێنەوە. لە کاتی ڕشتنی فرمێسکدا، پانەدۆڕا لە ناوەڕۆکی بۆکسەکە تێگەیشت. ئەمە سەدای ئەهریمەنی ترسهێنەر نەبوو، بەڵام دەنگدانەوەی مێشکی بوو کە ئەو دەنگەی دروست دەکرد. کاتێک جارێکیتر سەری سندوقەکەی کردەووە و سەیری ناوەوەی کرد، ڕوناکییەکی کەم هاتە دەرەوە و دیار نەما. دوای ئازادکردنی ئەم ڕوناکییە کەمەی دوا ئازاد کردنی ئەم هەموو دڕندەیە، ئازاری نەختێک کەم بوویەوە. تێگەیشت، کە سندوقەکە بکرێتەوە، هیچ کاتێک وەک خۆی لێنایەتەوە هاوشان لەگەڵ خەم و دڵتەنگییەکەی، هیوابەخشی بە هانای دەچوو بۆ کەم کردنەوە ئازارەکانی. لە ڕۆژگاری ئەمڕۆدا، بۆکسەکەی پەنەدۆرا ئاماژەیە بۆ ئەگەری بوونی دەرئەنجامی نەزانراو لە کاتی یاریکردن بە ئاگر. بەڵام زانخوازیبوونی پەنەدۆڕا بە هەمان شێوە ئاماژەیە بۆ دوو سروشتی کە چەقی مرۆڤ بوونە. ئایا پێویستە لە هەموو شتێکی نەزانراو بکۆڵینەوە، بۆ هەڵقۆڵینی زەوی بۆ دەستکەوتنی زیاتر، یان هەندێک نهێنی هەیە کەوا باشترە بە چارەسەرنەکراوی بە جێبهێڵدرێن؟
Curiosity: a blessing, or a curse? The paradoxical nature of this trait was personified for the ancient Greeks in the mythical figure of Pandora. According to legend, she was the first mortal woman, whose blazing curiosity set a chain of earth-shattering events in motion. Pandora was breathed into being by Hephaestus, God of fire, who enlisted the help of his divine companions to make her extraordinary. From Aphrodite she received the capacity for deep emotion; from Hermes she gained mastery over language. Athena gave the gift of fine craftsmanship and attention to detail, and Hermes gave her her name. Finally, Zeus bestowed two gifts on Pandora. The first was the trait of curiosity, which settled in her spirit and sent her eagerly out into the world. The second was a heavy box, ornately curved, heavy to hold – and screwed tightly shut. But the contents, Zeus told her, were not for mortal eyes. She was not to open the box under any circumstance. On earth, Pandora met and fell in love with Epimetheus, a talented titan who had been given the task of designing the natural world by Zeus. He had worked alongside his brother Prometheus, who created the first humans but was eternally punished for giving them fire. Epimetheus missed his brother desperately, but in Pandora he found another fiery-hearted soul for companionship. Pandora brimmed with excitement at life on earth. She was also easily distracted and could be impatient, given her thirst for knowledge and desire to question her surroundings. Often, her mind wandered to the contents of the sealed box. What treasure was so great it could never be seen by human eyes, and why was it in her care? Her fingers itched to pry it open. Sometimes she was convinced she heard voices whispering and the contents rattling around inside, as if straining to be free. Its enigma became maddening. Over time, Pandora became more and more obsessed with the box. It seemed there was a force beyond her control that drew her to the contents, which echoed her name louder and louder. One day she could bear it no longer. Stealing away from Epimetheus, she stared at the mystifying box. She’d take one glance inside, then be able to rid her mind of it forever... But at the first crack of the lid, the box burst open. Monstrous creatures and horrendous sounds rushed out in a cloud of smoke and swirled around her, screeching and cackling. Filled with terror, Pandora clawed desperately at the air to direct them back into their prison. But the creatures surged out in a gruesome cloud. She felt a wave of foreboding as they billowed away. Zeus had used the box as a vessel for all the forces of evil and suffering he’d created – and once released, they were uncontainable. As she wept, Pandora became aware of a sound echoing from within the box. This was not the eerie whispering of demons, but a light tinkling that seemed to ease her anguish. When she once again lifted the lid and peered in, a warm beam of light rose out and fluttered away. As she watched it flickering in the wake of the evil she’d unleashed, Pandora’s pain was eased. She knew that opening the box was irreversible – but alongside the strife, she’d set hope forth to temper its effects. Today, Pandora’s Box suggests the extreme consequences of tampering with the unknown – but Pandora’s burning curiosity also suggests the duality that lies at the heart of human inquiry. Are we bound to investigate everything we don’t know, to mine the earth for more – or are there some mysteries that are better left unsolved?