In 1815, the eruption of Mount Tambora plunged parts of the world into darkness and marked a gloomy period that came to be known as The Year Without a Summer. So when Mary and Percy Shelley arrived at the House of Lord Byron on Lake Geneva, their vacation was mostly spent indoors. For amusement, Byron proposed a challenge to his literary companions: who could write the most chilling ghost story?
W 1815 roku wybuch Tambory pogrążył część świata w ciemności. Rozpoczął się mroczny okres znany jako "rok bez lata". Kiedy Mary i Percy Shelley odwiedzili lorda Byrona nad Jeziorem Genewskim, większość wakacji spędzili w jego domu. Dla zabawy Byron zaproponował gościom-literatom wyzwanie. Kto napisze najstraszniejszą historię o duchach?
This sparked an idea in 18-year-old Mary. Over the next few months, she would craft the story of “Frankenstein.” Popular depictions may evoke a green and groaning figure, but that's not Mary Shelley's monster. In fact, in the book, Frankenstein refers to the nameless monster's maker, Dr. Victor Frankenstein. So tense is the struggle between creator and creature that the two have merged in our collective imagination. Before you read or reread the original text, there are several other things that are helpful to know about Frankenstein and how it came to assume its multiple meanings.
To zaowocowało pomysłem u osiemnastoletniej Mary. W ciągu następnych kilku miesięcy powstała historia Frankensteina. To nazwisko może przywodzić na myśl zieloną jęczącą postać, ale nie tak wyglądał potwór Mary Shelley. W rzeczywistości tytułowym Frankensteinem był twórca bezimiennego potwora, doktor Victor Frankenstein. Konflikt między stwórcą a stworzeniem jest tak pełny napięcia, że w zbiorowej wyobraźni stopili się oni w jedno. Zanim przeczytacie książkę lub do niej wrócicie, jest kilka rzeczy, które warto wiedzieć o Frankensteinie, i o tym, skąd się wzięło tyle znaczeń.
The book traces Dr. Frankenstein's futile quest to impart and sustain life. He constructs his monster part by part from dead matter and electrifies it into conscious being. Upon completing the experiment, however, he's horrified at the result and flees. But time and space aren't enough to banish the abandoned monster, and the plot turns on a chilling chase between the two.
Książka opowiada o daremnej misji Frankensteina w stworzeniu i utrzymaniu życia. Z fragmentów ciał zmarłych doktor tworzy potwora kawałek po kawałku i przy użyciu prądu zmienia go w świadomą istotę. Po zakończeniu eksperymentu jest przerażony jego skutkami i ucieka. Ale nie można się wiecznie ukrywać przed potworem,
Shelley subtitled her fireside ghost story, "The Modern Prometheus." That's in reference to the Greek myth of the Titan Prometheus who stole fire from the gods and gave it to humanity. This gave humanity knowledge and power, but for tampering with the status quo, Prometheus was chained to a rock and eaten by vultures for eternity. Prometheus enjoyed a resurgence in the literature of the Romantic Period during the 18th century. Mary was a prominent Romantic, and shared the movement's appreciation for nature, emotion, and the purity of art. Two years after Mary released “Frankenstein,” Percy reimagined the plight of Prometheus in his lyrical drama, "Prometheus Unbound." The Romantics used these mythical references to signal the purity of the ancient world in contrast to modernity. They typically regarded science with suspicion, and "Frankenstein" is one of the first cautionary tales about artificial intelligence. For Shelley, the terror was not supernatural, but born in a lab.
więc zaczyna się mrożący krew w żyłach pościg między tą dwójką. Shelley nadała strasznej historii podtytuł "Współczesny Prometeusz". To odniesienie do greckiego mitu o tytanie Prometeuszu, który ukradł bogom ogień i dał go ludziom. Ogień dał ludzkości wiedzę i siłę, ale za zburzenie status quo Prometeusz został przykuty do skały i skazany na wieczne pożeranie przez sępy. Mit o Prometeuszu przeżył odrodzenie w literaturze romantyzmu w XVIII wieku. Mary była znaczącą pisarką romantyczną i podzielała uznanie, jakim darzono naturę, emocje i czystość sztuki. Dwa lata po wydaniu przez Mary "Frankensteina" Percy zreinterpretował losy Prometeusza w dramacie lirycznym "Prometeusz rozpętany". Romantycy używali mitycznych odniesień do pokazania czystości antyku w kontraście do współczesności. Zwykle nieufnie traktowali naukę, a "Frankenstein" to jedna z pierwszych historii z przestrogą przed sztuczną inteligencją. Dla Shelley terror nie był czymś nadprzyrodzonym, a czymś stworzonym w laboratorium.
In addition, gothic devices infuse the text. The gothic genre is characterized by unease, eerie settings, the grotesque, and the fear of oblivion— all elements that can be seen in "Frankenstein."
Książka jest też pełna elementów gotyckich. Gotyk jako gatunek charakteryzuje się niepokojem, mroczną oprawą, groteską i lękiem przed nicością. Wszystko to można znaleźć we "Frankensteinie".
But this horror had roots in personal trauma, as well. The text is filled with references to Shelley's own circumstances. Born in 1797, Mary was the child of William Godwin and Mary Wollstonecraft. Both were radical intellectual figures, and her mother's book, "A Vindication of the Rights of Women," is a key feminist text. Tragically, she died as a result of complications from Mary’s birth. Mary was haunted by her mother's death, and later experienced her own problems with childbirth. She became pregnant following her elopement with Percy at 16, but that baby died shortly after birth. Out of four more pregnancies, only one of their children survived. Some critics have linked this tragedy to the themes explored in "Frankenstein." Shelley depicts birth as both creative and destructive, and the monster becomes a disfigured mirror of the natural cycle of life.
Ale ten horror ma też korzenie w osobistej traumie. Pełno w nim odniesień do sytuacji Shelley. Urodzona w 1797 roku Mary była dzieckiem Williama Goldwina i Mary Wollstonecraft. Oboje byli radykalnymi intelektualistami, a książka jej matki "Wołanie o prawa kobiety" to kluczowy tekst feminizmu. Niestety Mary zmarła przy porodzie w wyniku powikłań. Śmierć matki dręczyła Mary, a ona sama doświadczyła później problemów z macierzyństwem. Po ucieczce z Percym w wieku 16 lat zaszła w ciążę, ale dziecko zmarło krótko po urodzeniu. Z kolejnych czterech ciąż przeżyło tylko jedno dziecko. Niektórzy krytycy łączą tę tragedię z tematyką "Frankensteina". Shelley przedstawia narodziny jako zjawisko twórcze i niszczycielskie, a potwór staje się zniekształconym odbiciem naturalnego cyklu życia.
The monster, therefore, embodies Dr. Frankenstein's corruption of nature in the quest for glory. This constitutes his fatal flaw, or hamartia. His god complex is most clear in the line, "Life and death appear to me ideal bounds which I should first break through and pour a torrent of light onto our dark world." Although he accomplishes something awe-inspiring, he has played with fire at his own ethical expense. And that decision echoes throughout the novel, which is full of references to fire and imagery that contrasts light and dark. These moments suggest not only the spark of Prometheus's fire, but the power of radical ideas to expose darker areas of life.
Potwór uosabia zepsucie natury przez doktora Frankensteina w poszukiwaniu chwały. To jego wina tragiczna, czyli hamartia. Kompleks boga najlepiej widać w zdaniu "Zdawało mi się, że granice między życiem i śmiercią są tylko urojone, że wpierw je przełamię, a potem zaleję ciemny świat strumieniem światła". Choć Frankenstein osiąga coś niesamowitego, igra z ogniem, naruszając normy etyczne. Widać to w powieści pełnej odniesień do ognia i symboliki kontrastującej światło z ciemnością. Momenty te dotyczą nie tylko iskry ognia Prometeusza, ale i zdolności radykalnych idei do ukazania mroczniejszej strony życia.