Thank you so much. It's really scary to be here among the smartest of the smart.
Շատ շնորհակալ եմ: Իսկապես վախենալու չափ պատասխանատու է այստեղ գտնվելը ամենախելոքներից խելոքների մոտ:
(Laughter)
Ես այստեղ եմ եկել ձեզ պատմելու մի քանի պատմություններ կրքի մասին:
I'm here to tell you a few tales of passion. There's a Jewish saying that I love: What is truer than truth? Answer: the story.
Մի հրեական ասացվածք կա, որ ես շատ եմ սիրում Ի՞նչն է ճշմարիտներից առավել ճշմարիտ: Պատասխան. պատմությունն է:
I'm a storyteller. I want to convey something that is truer than truth about our common humanity. All stories interest me, and some haunt me until I end up writing them. Certain themes keep coming up: justice, loyalty, violence, death, political and social issues, freedom. I'm aware of the mystery around us, so I write about coincidences, premonitions, emotions, dreams, the power of nature, magic.
Ես պատմասաց եմ: Եվ ուզում եմ ձեզ պատմել մի ճշմարիտ պատմություն մեր մարդկության վերաբերյալ: Ինձ շատերի պատմություններն են հետաքրքրում, բայց որոշները ինձ պարզապես հետապնդում են ու հանգիստ չեն տալիս մինչև չեմ վերջացնում դրանց մասին գրելը: Որոշ թեմաներ միշտ ուշադրություն են գրավում. ինչպես արդարադատությունը, հավատարմությունը, բռնությունը, մահը, քաղաքական և սոցիալական խնդիրները ազատությունը Ես տեղյակ եմ մեզ շրջապատող գաղտիքներին, այնպես որ գրում եմ պատահական համընկնումների, կանխազգացումների, էմոցիաների, երազանքների, բնության ուժի եւ հրաշքների մասին:
In the last 20 years, I have published a few books, but I have lived in anonymity until February of 2006, when I carried the Olympic flag in the Winter Olympics in Italy. That made me a celebrity.
Անցած քսան տարիների ընթացքում ես մի քանի գրքեր եմ հրատարակել, բայց մինչև 2006թ-ի փետրվարը անհայտ եմ եղել, մինչև որ Իտալիայի Օլիմպիական խաղերի ժամանակ հրավիրվեցի տանելու Օլիմպիական դրոշը: Դա ինձ հայտնի դարձրեց: Հիմա Մասիում ինձ ճանաչում են
(Laughter)
Now people recognize me in Macy's, and my grandchildren think that I'm cool.
և իմ թոռները մտածում են, որ ես հայտնի դեմք եմ: (ծիծաղ)
(Laughter)
Թույլ տվեք պատմել ձեզ իմ չորս րոպեանոց հռչակի մասին:
Allow me to tell you about my four minutes of fame. One of the organizers of the Olympic ceremony, of the opening ceremony, called me and said that I had been selected to be one of the flag bearers. I replied that surely, this was a case of mistaken identity, because I'm as far as you can get from being an athlete. Actually, I wasn't even sure that I could go around the stadium without a walker.
Օլիմպիական խաղերի կազմակերպիչ ընկերություններից մեկը, որը պատասխանատու էր բացման արարողության համար զանգահարեց ինձ և հայտնեց, որ ես ընտրվել եմ օլիմպիական դրոշը կրողներից մեկը լինելու համար: Ես պատասխանեցի, որ երևի սխալմունք է եղել, որովհետև ես, ինչպես տեսնում եք, մարզիկ լինելուց շատ հեռու եմ: Իրականում ես նույնիսկ համոզված չէի, որ կարող եմ մարզադաշտի շուրջը պտտվել առանց ձեռնափայտի:
(Laughter)
(ծիծաղ)
I was told that this was no laughing matter. This would be the first time that only women would carry the Olympic flag. Five women, representing five continents, and three Olympic gold medal winners. My first question was, naturally: What was I going to wear?
բայց ինձ ասացին, որ սա շատ լուրջ է, և ինձ հետ չեն կատակում: Ավելին ասացին, որ առաջին անգամ է լինելու, որ միայն կանայք են տանելու Օլիմպիական դրոշը: Հինգ կանայք, որոնք ներկայացնում էին հինգ մայրցամաքներ, և երեք Օլիմպիական մրցանակակիրներ, որոնք ոսկե մեդալակիրներ էին: Իմ առաջին հարցը շատ բնական հարց էր: Ի՞նչ պետք է ես հագնեմ:
(Laughter)
(ծիծաղ)
"A uniform," she said, and asked for my measurements. My measurements. I had a vision of myself in a fluffy anorak, looking like the Michelin Man.
Սպորտային համազգեստ, ասացին ինձ և ճշտեցին իմ չափսերը: Իմ չափսերը... Ես մի պահ ինձ պատկերացրեցի փափուկ բաճկոնով, Միշելինա Մենի նման:
(Laughter)
(ծիծաղ)
By the middle of February, I found myself in Turin, where enthusiastic crowds cheered when any of the 80 Olympic teams was in the street. Those athletes had sacrificed everything to compete in the games. They all deserved to win, but there's the element of luck. A speck of snow, an inch of ice, the force of the wind can determine the result of a race or a game. However, what matters most, more than training or luck, is the heart. Only a fearless and determined heart will get the gold medal. It is all about passion. The streets of Turin were covered with red posters announcing the slogan of the Olympics: "Passion lives here." Isn't it always true?
Այսպես փետրվարի կեսերին ես հայտնվեցի Թուրինում, որտեղ ոգևորված ամբոխը հրճվում էր, երբ Օլիմպիական ութսուն թիմերից որևէ մեկը հայտնվում է փողոցում: Այդ մարզիկները զոհաբերել էին ամեն ինչ ահղթանակի համար: Նրանք բոլորն էլ արժանի էին հաղթել, բայց հաջողության գործոնն էլ մեծ նշանակություն ունի: Ձյունը, սառույցի հաստությունը կամ քամու ուղղությունը կարող է ճակատագրական դառնալ խաղերի կամ մրցումների ժամանակ: Եվ այնուամենայնիվ, այս ամենից առավել, պատրաստվելուց և բախտից առավել նշանակություն ունի առողջությունը: Իրականում միայն անվախ ու նպատակասլաց սրտերն են արժանանում ոսկե մեդալների: Սա իսկական կիրք է: Թուրինի փողոցներին փակցված էին կարմիր պոստերներ, որոնք հայտարարաում էին Օլիմպիադայի կարգախոսի մասին: Այստեղ թևածում է Կիրքը: Միթե՞ դա ճշմարիտ չէ: Մեր սրտերն են ուղղորդում մեզ և որոշում մեր ճակատագիրը:
Heart is what drives us and determines our fate. That is what I need for my characters in my books: a passionate heart. I need mavericks, dissidents, adventurers, outsiders and rebels, who ask questions, bend the rules and take risks. People like all of you in this room. Nice people with common sense do not make interesting characters.
Սա հենց այն է, ինչ ես փնտրում էի իմ գրքի հերոսների համար: Կրքոտ նպատակասլաց սրտեր: Ես փնտրում էի թափառականների, հակառակորդների, օտարականների եւ հեղափոխականների, որոնք հարցեր են տալիս, խախտում են օրենքները ու ռիսկի են դիմում: Այս սենյակում ներկա մարդկանց նման մարդիկ: Նորմալ բանականությամբ օժտված լավ մարդկանցից հետաքրքիր հերոսներ չես սարքի:
(Laughter)
/ծիծաղ/
They only make good former spouses.
Նրանցից միայն հիանալի օրինակելի ամուսիններ են դուրս գալիս:
(Laughter)
(ծիծաղ)
(Applause)
(ծափահարություններ)
In the greenroom of the stadium, I met the other flag bearers: three athletes and the actresses Susan Sarandon and Sophia Loren. Also, two women with passionate hearts: Wangari Maathai, the Nobel Prize winner from Kenya who has planted 30 million trees, and by doing so, she has changed the soil, the weather, in some places in Africa, and of course, the economic conditions in many villages; and Somaly Mam, a Cambodian activist who fights passionately against child prostitution. When she was 14 years old, her grandfather sold her to a brothel. She told us of little girls raped by men who believe that having sex with a very young virgin will cure them from AIDS, and of brothels where children are forced to receive 15 clients per day, and if they rebel, they are tortured with electricity.
Մարզադաշտի կանաչ սենյակում ես հանդիպեցի օլիմպիական դրոշի մյուս կրողներին. Երեք մարզիկներ եւ դերասանուհիներ՝ Սյուզան Սարանդոն եւ Սոֆի Լորենը: Նաև ևս երկու կրքոտ սրտեր Քենիայից Նոբելյան մրցանակակիր Վանգարի Մատային , ով երեսուն միլիոն ծառեր էր տնկել: Եվ այդ անելով փոխել էր հողի որակը և եղանակը, Աֆրիկայի որոշ հատվածներում, և իհարկե շատ գյուղերի տնտեսական վիճակը: Եվ Սոմալի Մամը, Կամբոջյան հասարակական գործիչ, ով մեծ սրտացավությամբ պայքարում է մանկական մարմնավաճառության դեմ: Երբ նա տասնչորս տարեկան էր, նրա պապը նրան վաճառել էր մի հասարակած տան: Նա պատմում էր մանուկ աղջիկների մասին, ովքեր բռնաբարվել էին տղամարդկանց կողմից, ովքեր մտածում են, որ մանուկերի հետ սեռական հարաբերություներ ունենալով` նրանք կխուսափեն AIDS-ից: Եվ պատմում էր հասարակած տներից, որտեղ երեխաներին ստիպում էին օրական հինգից տասնհինգ հաճախորդ ընդունել, և եթե դիմադրում էին, նրանց էլեկտրաշոկի էին ենթարկում:
In the greenroom, I received my uniform. It was not the kind of outfit that I normally wear, but it was far from the Michelin Man suit that I had anticipated. Not bad, really. I looked like a refrigerator.
Կանաչ սենյակում ես ստացա իմ համազգեստը: Դա այն չէր, ինչ ես սովորաբար հագնում եմ, բայց նաև շատ հեռու էր Միչելին Մենի կոստյումից, որ ես ակնկալում էի: Վատը չէր, իսկապես: Ես այդ համազգեստով սառնարանի տեսք ունեի
(Laughter)
(ծիծաղ)
But so did most of the flag bearers, except Sophia Loren, the universal symbol of beauty and passion. Sophia is over 70 and she looks great. She's sexy, slim and tall, with a deep tan. Now, how can you have a deep tan and have no wrinkles? I don't know. When asked in a TV interview how could she look so good, she replied, "Posture."
Բայց բոլոր դրոշ կրողներն էլ այդ տեսքն ունեին, բացի Սոֆի Լորենից, Գեղեցկության եւ կրքի համաշխարհային աստղից: Սոֆին յոթանասունն անց էր, բայց հիանալի տեսք ուներ: Նա շատ սեքսուալ էր, նիհար և բարձրահասակ, հիանալի արևահարված մաշկով: Հիմա, ինձ ասեք տեսնեմ, ինչպե՞ս մեկը կարող է նման տարիքում կնճիռներ չունենալ... Գլուխս չի մտնում : Երբ նրան հեռուստատեսային հարցազրույցների ժամանակ հարցնում են <<Ինչպե՞ս է, որ նման հիանալի տեսք ունեք>> Նա պատասխանում է <<Կարև որը քայլվածքն է: Իմ մեջքը միշտ ուղիղ է,
(Laughter)
"My back is always straight, and I don't make old people's noises."
և ես ծերերի նման չեմ նվնվում>>:
(Laughter)
(ծիծաղ)
So there you have some free advice from one of the most beautiful women on earth: no grunting, no coughing, no wheezing, no talking to yourselves, no farting.
Եվ այսպես, ահա և ձեզ խորհուրդ աշխարհի ամենագեղեցիկ կանանցից մեկից: Ոչ մի նվնվոց, ոչ մի հազ, ոչ մի խռմփոց, ոչ էլ հոտեր հանել կամ խոսել ինքդ քեզ հետ:
(Laughter)
(ծիծաղ)
Well, she didn't say that, exactly.
Դե իհարկե նա այդպես ուղղակի չասաց:
(Laughter)
(ծիծաղ)
At some point around midnight, we were summoned to the wings of the stadium, and the loudspeakers announced the Olympic flag, and the music started -- by the way, the same music that starts here, the "Aida" march. Sophia Loren was right in front of me. She's a foot taller than I am, not counting the poofy hair.
Կեսօրին մեզ հրավիրեցին մարզադաշտ, և բարձրախոսները հաղորդեցին օլիմպիական դրոշը, և երաժշտությունը սկսվեց, ի դեպ, դա այն նույն քայլերգն էր, որ հնչում է այստեղ Աիդաի քայլերգը: Սոֆի Լորենը, հենց իմ առջևում էր կանգնած, նա ինձանից մի գլուխ բարձր էր, չհաշված գզած մազերը
(Laughter)
(ծիծաղ)
She walked elegantly, like a giraffe on the African savanna, holding the flag on her shoulder. I jogged behind --
Նա էլեգանտորեն առաջ սլացավ, ինչպես ընձուղտը աֆրիկյան սավաննայում ուսին տանելով դրոշը: Ես նրա հետևից հազիվ քարշ էի գալիս (ծիծաղ)
(Laughter)
ոտնաթաթերիս վրա, ավելին, դրոշը բռնել էի գլխիցս վեր բարձրացրած,
on my tiptoes, holding the flag on my extended arm, so that my head was actually under the damn flag.
և, իրականում գլուխս դրոշի տակ չեր երևում: (ծիծաղ)
(Laughter)
Իհարկե բոլոր տեսախցիկները Սոֆիի վրա էին սևեռված:
All the cameras were, of course, on Sophia. That was fortunate for me, because in most press photos, I appear too -- although, often between Sophia's legs --
Բախտս բերել էր, քանի որ մամուլում հայտնված բոլոր նկարներում ես էլ էի դուրս եկել, չնայած որ հաճախ Սոֆիի ոտքերի արանքից հազիվ էի երևում: (ծիծաղ)
(Laughter)
Մի տեղ, որտեղ շատ տղամարդիկ երազում են գտնվել...
a place where most men would love to be.
(ծիծաղ)
(Laughter)
(ծափահարություններ)
(Applause)
Իմ կյանքի ամենալավ չորս րոպեները
The best four minutes of my entire life were those in the Olympic stadium. My husband is offended when I say this, although I have explained to him that what we do in private usually takes less than four minutes --
այս Օլիմպիական մարզադաշտում գտնվելն էր: Ամուսինս նեղանում է, երբ այսպես եմ ասում, չնայած որ նրան բացատրել եմ, որ այն ինչ նրա հետ առանձին անում ենք սովորաբար չորս րոպեից ավելի քիչ է տևում,
(Laughter)
(ծիծաղ)
so he shouldn't take it personally.
այնպես որ նա ասածս անձնական չպիտի ընդունի:
(Laughter)
Ես հավաքել եմ այդ չորս հրաշք րոպեների վերաբերյալ բոլոր լույս տեսած հոդվածները
I have all the press clippings of those four magnificent minutes because I don't want to forget them when old age destroys my brain cells. I want to carry in my heart forever the key word of the Olympics: passion.
քանի որ չեմ ուզում մոռանալ դրանք, երբ ծերության օրերին ուղեղիս հիշողության բջիջներս փչանան: Ես ուզում եմ սրտումս հավերժ պահել Օլիմպիադայի կարևորագույն բառը՝ Կիրք: Ահա և պատմություն կրքի մասին:
So here's a tale of passion. The year is 1998, the place is a prison camp for Tutsi refugees in Congo. By the way, 80 percent of all refugees and displaced people in the world are women and girls. We can call this place in Congo a death camp, because those who are not killed will die of disease or starvation. The protagonists of this story are a young woman, Rose Mapendo, and her children. She's pregnant and a widow. Soldiers had forced her to watch as her husband was tortured and killed. Somehow she manages to keep her seven children alive, and a few months later, she gives birth to premature twins, two tiny little boys. She cuts the umbilical cord with a stick and ties it with her own hair. She names the twins after the camp's commanders to gain their favor, and feeds them with black tea because her milk cannot sustain them. When the soldiers burst in her cell to rape her oldest daughter, she grabs hold of her and refuses to let go, even when they hold a gun to her head. Somehow, the family survives for 16 months, and then, by extraordinary luck and the passionate heart of a young American man, Sasha Chanoff, who manages to put her in a US rescue plane, Rose Mapendo and her nine children end up in Phoenix, Arizona, where they're now living and thriving.
Դա տեղի է ունեցել 1998-ին, մի բանտային ճամբարում, Կոնգոյում Թութսի փախստականների համար: Ի դեպ, ամբողջ աշխարհում փախստականների 80 տոկոսը կանայք և աղջիկներ են: Կոնգոյում գտնվող այս վայրը կարելի է մահվան ճամբար անվանել, քան որ նրանք, ովքեր այնտեղ չեն սպանվում, մահանում են հիվանդություններից և սովից: Այս պատմության գլխավոր հերոսը Ռոզե Մապենդոն և նրա երեխաներն են Նա հղի էր և ամուրի: Զինվորականները նրան ստիպել էին նայել, թե ինչպես է նրա ամուսնուն տանջում և սպանում: Նա հաջողացրել էր իր յոթ երեխաներին կենդանի պահել, և մի քանի ամիս հետո զույգ բալիկների էր ծնել: Զույգ որդիներ: Նա երեխաների պորտալարը փայտով էր կտրել, և կապել էր իր մազերով: Եվ երեխաներին ճամբարի ղեկավարների անուններով էր կոչել, նրանց կարեկցանքը շահելու և երեխաներին սև թեյով հյուրասիրելու համար, քանի որ նրա կաթը չէր բավականացնում: Երբ զինվորները ներխուժել էին նրա սենյակ նրա մեծ աղջկան բռնաբարելու համար, նա գրկել էր նրան և չէր թողել որ տանեն, նույնիսկ, երբ զինվորները նրա ճակատին էին պահել ատրճանակը: Ինչ որ կերպ ընտանիքը 16 ամիս գոյատևել էր, և հետո բախտի անսպասելի քմահաճությամբ, ինչպես նաև մի խիզախ ամերիկացու՝ Սաշե Չանովի շնորհիվ, որը նրանց ԱՄՆ էր փախցրել, Ռոսե Մապենդոն և նրա ինը երեխաները հիմա Արիզոնայի նահանգում են, Փոհենիքսում, որտեղ ներկայումս աշխատում և ապրում են:
"Mapendo," in Swahili, means "great love." The protagonists of my books are strong and passionate women like Rose Mapendo. I don't make them up; there's no need for that. I look around, and I see them everywhere. I have worked with women and for women all my life. I know them well. I was born in ancient times, at the end of the world, in a patriarchal Catholic and conservative family. No wonder that by age five, I was a raging feminist -- although the term had not reached Chile yet, so nobody knew what the heck was wrong with me.
Ի դեպ, Սվահիլ, նշանակում է մեծ սեր: Իմ գրքերի հերոսները ուժեղ և կրքոտ կանայք են Ռոզե Մապենդոյի նման: Ես նրանց չեմ բարձրացնում, դրա կարիքը անգամ չկա: Ես նայում եմ շուրջս և տեսնում եմ նման դեմքերի ամենուր: Ես իմ ամբողջ կյանքի ընթացքում աշխատել եմ կանաց հետ և կանաց համար: Ես նրանց շատ լավ եմ ճանաչում: Ես ծնվել եմ հին ժամանակներում և աշխարհի ամենավերջում գտնվող մի վայրում մի նահապետական և կաթոլիկ ընտանիքում: Դրա համար էլ, զարմանալի չէ, որ ես հինգ տարեկանում մոլի ֆեմինիստ էի չնայած որ այդ տերմինը դեռ Չիլի չէր հասել, այնպես որ ոչ մեկ չէր հասկանում, թե ինձ հետ ինչ է պատահել:
(Laughter)
(ծիծաղ)
I would soon find out that there was a high price to pay for my freedom and for questioning the patriarchy. But I was happy to pay it, because for every blow that I received, I was able to deliver two.
Ես շուտով հասկացա, որ ես շատ թանկ եմ վճարելու իմ ազատության և իմ հարցերի համար: Բայց միեւնույն է, ես ուրախ էի դրա համար, քանի որ յուրաքանչյուր հալածանքի համար ես կարողանում էի պատասխան հակահարված տալ: (ծիծաղ)
(Laughter)
Once, when my daughter Paula was in her twenties, she said to me that feminism was dated, that I should move on. We had a memorable fight. Feminism is dated? Yes, for privileged women like my daughter and all of us here today, but not for most of our sisters in the rest of the world, who are still forced into premature marriage, prostitution, forced labor. They have children that they don't want or they cannot feed. They have no control over their bodies or their lives. They have no education and no freedom. They are raped, beaten up and sometimes killed with impunity. For most Western young women of today, being called a "feminist" is an insult. Feminism has never been sexy, but let me assure you that it never stopped me from flirting, and I have seldom suffered from lack of men.
Մի անգամ իմ դուստր Պաուլան, երբ քսան տարեկան էր, ասաց, որ ֆեմինիզմը հնացել է, և ես պետք է առաջ նայեմ: Մենք անմոռանալի կռիվ արեցինք: Միթե՞ ֆեմինիզմը հնացել է: Այո, իմ աղջկան նման լավ վիճակում գտնվողների և նաև մեզնից շատերի համար այսօր այն հնացել է, բայց ոչ աշխարհի մյուս ծայրերում գտնվող մեր քույրերի համար, որոնց դեռ ստիպում են անչափահաս տարիքում ամուսնանալ, մարմնավաճառությամբ զբաղվել, կամ բռնի աշխատել նրանք երեխաներ ունեն, որոնց չեն ուզում կամ չեն կարող կերակրել: Նրանք իրենց կյանքի կամ մարմնի տերերը չեն: Նրանք ոչ կրթություն ունեն և ոչ էլ ազատություն: Նրանց բռնաբարում են, ծեծում կամ սպանում, որի համար երբեք չեն էլ պատժվում, Այսօրվա Արեւելյան շատ երիտասարդ կանաց համար ֆեմինիստ լինելը վիրավորական է : Գիտեք ինչ կասեմ, ֆեմինիզմը երբեք սեքս չի եղել, բայց եւ երբեք չի խանգարել, որ ես սեթևեթեմ, ավելին, ես տղամարդկանց պակաս չեմ զգացել:
(Laughter)
(ծիծաղ)
Feminism is not dead, by no means. It has evolved. If you don't like the term, change it, for Goddess' sake. Call it "Aphrodite" or "Venus" or "bimbo" or whatever you want. The name doesn't matter, as long as we understand what it is about, and we support it.
Ֆեմինիզմը չի մահացել, ոչ մի դեպքում: Այն պարզապես զարգացել է: Եթե ձեզ այս տերմինը դուր չի գալիս, աստված իմ, փոխեք այն: Անվանեք այն ինչպես ցանկանում եք. Աֆրոդիտե, Վեներա կամ երեխա, անունը նշանակություն չունի, քանի դեռ մենք հասկանում ենք դրա նշանակությունը և աջակցում ենք դրան: Ահա և մեկ այլ, բայց տխուր պատմություն:
So here's another tale of passion, and this is a sad one. The place is a small women's clinic in a village in Bangladesh. The year is 2005. Jenny is a young American dental hygienist who has gone to the clinic as a volunteer during her three-week vacation. She's prepared to clean teeth, but when she gets there, she finds out that there are no doctors, no dentists, and the clinic is just a hut full of flies. Outside, there is a line of women who have waited several hours to be treated. The first patient is in excruciating pain because she has several rotten molars. Jenny realizes that the only solution is to pull out the bad teeth. She's not licensed for that; she has never done it. She risks a lot and she's terrified. She doesn't even have the proper instruments, but fortunately, she has brought some novocaine. Jenny has a brave and passionate heart. She murmurs a prayer and she goes ahead with the operation. At the end, the relieved patient kisses her hands. That day the hygienist pulls out many more teeth.
Այն տեղի է ունեցել Բանգլադեշում գտնվող մի գյուղական բուժարանում: 2005 թվականին: Ջաննին մի երիտասարդ Ամերկացի ատամնաբույժ էր, ով այդ բուժարան էր գնացել որպես կամավոր աշխատելու իր երեք շաբաթյա արձակուրդների ընթացքում: Նա վերապատրաստված էր ատամների հիգիենան պահպանելու ոլորտում, ու երբ հասնում է այնտեղ, հայտնաբերում է, որ այնտեղ, ոչ մի բժիշկ չկա, ոչ էլ ատամնաբույժներ, և բուժարանն ընդամենը մի խրճիթ է` ճանճերով լեցուն: Դրսում, կանաց մի ամբողջ հերթ էր գոյացել, որոնք ժամերով սպասել էին բուժում ստանալու համար: Առաջին հիվանդը սարսափելի ցավեր ուներ քանի որ նա թարախակալած արմատներով մի քանի ատամներ ուներ: Ջաննին հասկանում է, որ միակ եղանակը ատամները հեռացնելն է: Նա նման բանի լիցենզիա չուներ և երբեք նման գործ չէր կատարել: Նա շատ մեծ ռիսկի էր դիմում ու սարսափած էր: Նա նույնիսկ նորմալ գործիքներ չուներ, բայց բարեբախտաբար մի քիչ նովակային էր բերել իր հետ: Ջաննին իսկական խիզախ ու կրքոտ սիրտ ուներ: Նա աղոթում էր և վիրահատություն էր անում: Վերջում առողջացած հիվանդները հանբուրում էին նրա ձեռքերը: Այդ օրը նա շատերի ատամներն էր հեռացրել:
The next morning, when she comes again to the so-called clinic, her first patient is waiting for her with her husband. The woman's face looks like a watermelon. It is so swollen that you can't even see the eyes. The husband, furious, threatens to kill the American. Jenny is horrified at what she has done. But then, the translator explains that the patient's condition has nothing to do with the operation. The day before, her husband beat her up because she was not home in time to prepare dinner for him.
Հաջորդ օրը, երբ գալիս է այսպես կոչված բուժարան նրա առաջին հիվանդը նրան էր սպասում իր ամուսնու հետ: Կնոջ դեմքը ձմերուկի նման ուռել էր: Այնքան էր ուռել, որ անգամ աչքերը չէին երևում: Կատաղած ամուսինը սպառնում է սպանել ամերիկուհուն: Ջուլիանը սարսափել էր իր արածից, բայց հետո թարգմանիչը բացատրել է, որ հիվանդի այդ վիճակը ոչ մի կապ չունի ատամի հեռացման հետ: Մի օր առաջ նրա ամուսինը նրան ծեծել էր, քանի որ նա տանը չէր եղել ժամանակին ճաշ պատրաստելու համար:
Millions of women live like this today. They are the poorest of the poor. Although women do two-thirds of the world's labor, they own less than one percent of the world's assets. They are paid less than men for the same work, if they're paid at all, and they remain vulnerable because they have no economic independence, and they are constantly threatened by exploitation, violence and abuse. It is a fact that giving women education, work, the ability to control their own income, inherit and own property benefits the society. If a woman is empowered, her children and her family will be better off. If families prosper, the village prospers, and eventually, so does the whole country.
Այսօր միլլիոնավոր մարդիկ այսպես են ապրում: Նրանք աղքատներից աղքատ են: Չնայած որ կանայք են կատարում ամբողջ աշխարհի աշխատանքի երկու երրորդը, սակայն նրանց չի պատկանում անգամ աշխարհի ունեցվածքի մի տոկոսը: Նրանք նույն աշխատանքի համր շատ ավելի քիչ են վարձատրվում քան տղամարդիկ: եթե իհարկե վարձատրվում են ընդհանրապես, այս ամենով հանդերձ նրանք շատ խոցելի են, քանի որ տնտեսական ոչ մի անկախություն չունեն, և շարունակվում են նրանց շահագործվել հալածվել և բռնության ենթարկվել: Փաստ է, որ եթե կինը կրթություն է ստանում, աշխատում է և հնարավորություն է ունենում կառավարելու իր սեփական եկամուտը, ժառանգությունը կամ սեփական ունեցվածքը, դրանից հանրությունը միայն շահում է: Եթե կինը քաջալերվում է, նրա և երեխանները, և ընտանիքը շատ ավելի բարեկեցիկ կյանքով են ապրում: Եթե ընտանիքները բարգավաճում են, գյուղերն էլ են բարգավաճում, և վերջապես բարգավաճում է ամբողջ երկիրը:
Wangari Maathai goes to a village in Kenya. She talks with the women and explains that the land is barren because they have cut and sold the trees. She gets the women to plant new trees and water them, drop by drop. In a matter of five or six years, they have a forest, the soil is enriched, and the village is saved.
Վանգարի Մաատհաին շրջում է Քենյայով: Նա խոսում է կանաց հետ և բացատրում է, որ հողը անբարեբեր է դարձել այն պատճառով, որ նրանք կտրել և վաճառել են ծառերը: Նա կանաց սովորեցրել է ծառեր տնկել և ջրել դրանք կաթիլ-կաթիլ: Հինգ կամ վեց տարուց նրանք ունեցան անտառներ, հողը հարստացավ օգտակար նյութերով և գյուղը փրկվեց:
The poorest and most backward societies are always those that put women down. Yet this obvious truth is ignored by governments and also by philanthropy. For every dollar given to a women's program, 20 dollars are given to men's programs. Women are 51 percent of humankind. Empowering them will change everything, more than technology and design and entertainment. I can promise you that women working together -- linked, informed and educated -- can bring peace and prosperity to this forsaken planet. In any war today, most of the casualties are civilians, mainly women and children. They are collateral damage. Men run the world, and look at the mess we have. What kind of world do we want? This is a fundamental question that most of us are asking. Does it make sense to participate in the existing world order? We want a world where life is preserved and the quality of life is enriched for everybody, not only for the privileged.
Ամենաաղքատ և հետամնաց հասարակություններում կանայց միշտ ճնշում են: Չնայած այս ակնհայտ ճշմարտությանը, կառավարությունը միշտ աչք է փակում այս խնդրի վրա, նմանապես նաև բարեգործները: Կանաց ծրագրերին տրված յուրաքանչյուր դոլարի դիմաց տղամարդկանց ծրագրերն առժանանում են քսան դոլարի: Կանայք կազմում են աշխարհի բնակչության 51 տոկոսը: Նրանց խրախուսելը ամեն ինչ կփոխի, ավելին քան տեխնոլոգիաները, դիզայնը կամ զվարճանքը: Ես կարող եմ երդվել, որ միասին աշխատող կանայք, ովքեր տեղեկացված են, կրթված և միմյանց հետ համագործակցող, կարող են վերջապես մեր բազմաչարչար երկրագնդին խաղաղություն բերել: Այսօր պատահող ցանկացած պատերազմները քաղաքացիական պատահարների արդյունք են, որում ամենշատը տուժում են կանայք և երեխաները: Նրանք կրկնակի են տուժում: Տղամարդիկ պատերազմում են ու կողքից նայում են, թե ինչ խառնաշփոթի մեջ ենք մենք: Վերջապես, ինչպիսի աշխարհում ենք մենք ցանկանում ապրել: Սա կարեւորագույն հարց է, որ մեզնից շատերը տալիս են մեզ: Արդյոք իմաստ ունի մասնակցել Աշխարհի ներկայիս դասավորվածությանը... Մենք ցանկանում ենք ապրել մի աշխարհում, որտեղ մեր կյանքը պաշտպանված է և բարեկեցիկ կյանքը հասնելի է բոլորին, և ոչ միայն արտոնյալների համար:
In January, I saw an exhibit of Fernando Botero's paintings at the UC Berkeley library. No museum or gallery in the United States, except for the New York gallery that carries Botero's work, has dared to show the paintings, because the theme is the Abu Ghraib prison. They are huge paintings of torture and abuse of power, in the voluminous Botero style. I have not been able to get those images out of my mind or my heart.
Հունվարին ես հնարավորություն ունեցա տեսնելու Ֆերնանդո Բոտերոյի նկարների ցուցահանդեսը UC Բարքլիի գրադարանում: ԱՄՆ-ում ոչ մի թանգարան կամ պատկերասրահ բացի Նյու-Յորքի պատկերասրահից, Բոտերոյի աշխատանքները չի համարձակվել ցուցադրել, քանի որ թեման Աբու Գհրաբի բանտն է: Դաժանության հսկայական կտավներ կան դիրքի շահագործման վերաբերյալ Բոտերոյի հսկայածավալ ոճով: Ես չեմ կարողանում մտքիցս հանել այդ պատկերները նաև սրտիցս:
What I fear most is power with impunity. I fear abuse of power, and the power to abuse. In our species, the alpha males define reality, and force the rest of the pack to accept that reality and follow the rules. The rules change all the time, but they always benefit them, and in this case, the trickle-down effect, which does not work in economics, works perfectly. Abuse trickles down from the top of the ladder to the bottom. Women and children, especially the poor, are at the bottom. Even the most destitute of men have someone they can abuse -- a woman or a child. I'm fed up with the power that a few exert over the many through gender, income, race and class.
Ես ամենից շատ վախենում եմ, որ այդ ուժերը անպատիժ կմնան: Ես վախենում եմ ուժի շահագործումից ու ստեղծված հալածելու հնարավորություներից: Մեր ցեղում, առաջնորդ տղամարդիկ են որոշում մեր իրականությունը, և ստիպում են, որ մնացածներն ընդունեն այդ իրականությունը և հետևեն այդ խաղի կանոններին: Խաղի կանոնները հաճախ փոխվում են, բայց նրանք դրանից միայն շահում են, և նույնիսկ այն դեպքում, երբ առաջադրվում է բոլորին հավասարապես նպաստելու կանոնը, որն այնքան էլ հատուկ չէ տնտեսագիտությանը, այնուամենայնիվ ծառայում է միայն նրանց շահին: Շահագործումը վերևից օրինակ է ծառայում ամենաներքևինների համար նույնիսկ: Հատկապես աղքատ կանայք և երեխաներն են ամենաներքևում: Նույնիսկ ամենաթույլ տղամարդը կարողանում է հալածել ինչ-որ կնոջ կամ երեխայի: Ես արդեն զզվել եմ, որ մի քանիսը իրենց սեռի, եկամուտի, ռասայի կամ դասի շնորհիվ ճնշում են շատերին:
I think that the time is ripe to make fundamental changes in our civilization. But for real change, we need feminine energy in the management of the world. We need a critical number of women in positions of power, and we need to nurture the feminine energy in men. I'm talking about men with young minds, of course. Old guys are hopeless; we have to wait for them to die off.
Ես կարծում եմ, որ ժամանակն է արդեն հիմնահատակ փոփոխություններ անելու մեր քաղաքակրթությունում: Բայց իսկական փոփոխության համար, մենք իսկապես կանացի էներգիայի կարիք ունենք աշխարհը կառավարելու համար: Մեզ շատ կանայք են պետք, կարևորագույն ուժային պաշտոններով, ինչպես նաև անհրաժեշտ է պահպանել կանացի Էներգիան տղամարդկանց մեջ: Ես իհարկե խոսում եմ երիտաասրդ տղամարդկանց մասին: Տարեց տղամարդիկ անհույս են, ստիպված ենք սպասել, որ դրանք մեռնեն որ դրանցից պրծնենք:
(Laughter)
(ծիծաղ)
Yes, I would love to have Sophia Loren's long legs and legendary breasts. But given a choice, I would rather have the warrior hearts of Wangari Maathai, Somaly Mam, Jenny, and Rose Mapendo. I want to make this world good. Not better -- but to make it good. Why not? It is possible. Look around in this room -- all this knowledge, energy, talent and technology. Let's get off our fannies, roll up our sleeves and get to work, passionately, in creating an almost-perfect world.
Իհարկե ես էլ կցանկանայի ունենալ Սոֆի Լորենի երկար որքերը և լեգենդային կուրծքը:® Բայց եթե ընտրելու հանրավորություն ունենայի, ավելի շուտ կընտրեի Վանգարի Մաատհաի, Սոմալի Մամի, Յաննի ու Ռոս Մապենդոի մարտական սիրտը: Ես ուզում եմ, որ աշխարհը իսկապես լավը դառնա: Ոչ թե ավելի լավը այլ իսկապես լավը դառնա: Իսկ ինչու ո՞չ: Դա հնարավոր է: Հապա մի նայեք այս սենյակում գտնվողներին.. այս ողջ գիտելիքի, էներգիայի, տաղանդի ու տեղնալոգիայի պաշարին: Եկեք վերջապես հետևներս բարձրացնենք մեր տեղերից, կշտենք ձեռքներս եւ սկսենք աշխատել, սրտացավորեն ու կրքոտորեն որ կատարյալ դարձնենք այս աշխարհը:
Thank you.
Շնորհակալություն ...
(Applause and cheers)