Hi, kids.
Chào các cháu.
(Laughter)
(Cười)
I'm 71.
Tôi 71 tuổi.
(Applause) My husband is 76. My parents are in their late 90s, and Olivia, the dog, is 16. So let's talk about aging.
(Vỗ tay) Chồng tôi 76 tuổi. Cha mẹ tôi gần 100. và Olivia, chú chó của tôi, 16 tuổi. Tôi sẽ nói về tuổi già.
Let me tell you how I feel when I see my wrinkles in the mirror and I realize that some parts of me have dropped and I can't find them down there. (Laughter)
Hãy để tôi nói lên cảm nhận của mình khi thấy những nếp nhăn trong gương và khi nhận ra một vài bộ phận trong cơ thể trở nên xập xệ tôi không thể tìm thấy chúng. (Cười)
Mary Oliver says in one of her poems, "Tell me, what is it that you plan to do with your one wild and precious life?" Me, I intend to live passionately.
Mary Oliver viết trong một bài thơ "Nói tôi biết việc bạn sẽ làm trong cuộc sống quý giá và duy nhất này là gì?" Tôi chọn cách sống đầy nhiệt huyết.
When do we start aging? Society decides when we are old, usually around 65, when we get Medicare, but we really start aging at birth. We are aging right now, and we all experience it differently. We all feel younger than our real age, because the spirit never ages. I am still 17. Sophia Loren. Look at her. She says that everything you see she owes to spaghetti. I tried it and gained 10 pounds in the wrong places. But attitude, aging is also attitude and health. But my real mentor in this journey of aging is Olga Murray. This California girl at 60 started working in Nepal to save young girls from domestic bondage. At 88, she has saved 12,000 girls, and she has changed the culture in the country. (Applause) Now it is illegal for fathers to sell their daughters into servitude. She has also founded orphanages and nutritional clinics. She is always happy and eternally young.
Khi nào thì chúng ta bắt đầu già? Xã hội quyết định khi nào chúng ta già, thường vào khoảng 65 tuổi, khi ta nhận được bảo trợ nhưng ta thực sự già đi kể từ khi sinh ra. Chúng ta đang già đi ngay lúc này, và trải qua nó theo những cách khác nhau. Ta đều cảm thấy trẻ hơn so với tuổi thật của mình vì tâm hồn không bao giờ già cả. Tôi vẫn đang 17 tuổi. Sophia Loren, hãy nhìn cô ấy. Cô ấy nói rằng vóc dáng mà bạn nhìn thấy là nhờ ăn mỳ Ý. Tôi đã thử và lên 4.5 cân ở chỗ không cần tăng. Nhưng thái độ, tuổi già cũng là thái độ và sức khỏe. Nhưng cố vấn của tôi trong hành trình tuổi già là Olga Murray. Người phụ nữ California này, ở tuổi 60 đã làm việc ở Nepal để cứu những cô gái trẻ khỏi tình trạng nô lệ trong gia đình. Ở tuổi 88, bà đã cứu 12.000 cô gái, và thay đổi nền văn hóa của quốc gia này. (Vỗ tay) Giờ đây, việc cha bán con gái để làm nô lệ là bất hợp pháp. Bà cũng mở cô nhi viện và phòng khám dinh dưỡng. Bà luôn hạnh phúc và trẻ mãi.
What have I lost in the last decades? People, of course, places, and the boundless energy of my youth, and I'm beginning to lose independence, and that scares me. Ram Dass says that dependency hurts, but if you accept it, there is less suffering. After a very bad stroke, his ageless soul watches the changes in the body with tenderness, and he is grateful to the people who help him.
Tôi đã đánh mất điều gì trong thập kỉ qua? Con người, tất nhiên, nơi chốn, và năng lượng vô tận của tuổi trẻ. Tôi đang bắt đầu mất sự tự lập và điều đó khiến tôi lo sợ. Ram Dass nói rằng sự phụ thuộc gây tổn thương, nhưng bạn sẽ phải chịu đựng ít hơn nếu như chấp nhận nó, Sau một cơn đột quỵ nặng, tâm hồn không tuổi của ông ấy bắt đầu thấy sự thay đổi của cơ thể, và ông rất biết ơn những người giúp đỡ mình.
What have I gained? Freedom: I don't have to prove anything anymore. I'm not stuck in the idea of who I was, who I want to be, or what other people expect me to be. I don't have to please men anymore, only animals. I keep telling my superego to back off and let me enjoy what I still have. My body may be falling apart, but my brain is not, yet. I love my brain. I feel lighter. I don't carry grudges, ambition, vanity, none of the deadly sins that are not even worth the trouble. It's great to let go. I should have started sooner. And I also feel softer because I'm not scared of being vulnerable. I don't see it as weakness anymore. And I've gained spirituality. I'm aware that before, death was in the neighborhood. Now, it's next door, or in my house. I try to live mindfully and be present in the moment. By the way, the Dalai Lama is someone who has aged beautifully, but who wants to be vegetarian and celibate? (Laughter)
Tôi đã có được điều gì? Tự do: tôi không cần phải chứng minh nữa. Tôi không còn mắc kẹt với ý nghĩ mình là ai, mình muốn là ai, hay mọi người muốn tôi là ai. Tôi không cần phải làm hài lòng mọi người, ngoại trừ động vật. Tôi bảo bản ngã của mình hãy lùi lại để tôi tận hưởng những gì đang có. Cơ thể tôi có thể trì trệ, nhưng bộ não thì chưa. Tôi yêu bộ não của mình. Tôi thấy nhẹ nhõm hơn. Tôi không để tâm đến sự đố kị, tham vọng, phù phiếm, không có tội lỗi nào đáng để cho tôi phiền não. Thật tuyệt nếu có thể cho qua. Tôi nên bắt đầu sớm hơn. Tôi cũng thấy dễ chịu hơn vì tôi không còn sợ bị tổn thương. Đó không còn là điểm yếu nữa. Tôi tiếp nhận ý niệm về tâm linh. Tôi nhận ra rằng trước đây, cái chết đang đến gần. Thì bây giờ, nó ở ngay bên cạnh, hoặc ngay trong nhà mình. Tôi cố sống cẩn trọng và có mặt trong những lúc quan trọng. Nhân tiện, Đạt Lai Lạt Ma là một người có tuổi và đáng kính nhưng có ai lại muốn ăn chay và sống độc thân? (Cười)
Meditation helps.
Thiền rất tốt.
(Video) Child: Ommm. Ommm. Ommm.
(Video) Đứa trẻ: Ommm, Ommm, Ommm
Isabel Allende: Ommm. Ommm. There it is. And it's good to start early.
Isabel Allende: Ommm, Ommm. Như vậy đất. Bắt đầu sớm sẽ rất tốt.
You know, for a vain female like myself, it's very hard to age in this culture. Inside, I feel good, I feel charming, seductive, sexy. Nobody else sees that. (Laughter) I'm invisible. I want to be the center of attention. I hate to be invisible. (Laughter) (Applause)
Bạn biết đấy, đối với người hão huyền như tôi, thật khó để già trong nền văn hóa này. Bên trong, tôi thấy mình ổn, quyến rũ, gợi cảm. Nhưng chẳng ai thấy điều đó cả. (Cười) Tôi là người vô hình. Tôi muốn là tâm điểm của sự chú ý. Tôi ghét bị lãng quên. (Cười) (Vỗ tay)
This is Grace Dammann. She has been in a wheelchair for six years after a terrible car accident. She says that there is nothing more sensual than a hot shower, that every drop of water is a blessing to the senses. She doesn't see herself as disabled. In her mind, she's still surfing in the ocean. Ethel Seiderman, a feisty, beloved activist in the place where I live in California. She wears red patent shoes, and her mantra is that one scarf is nice but two is better. She has been a widow for nine years, but she's not looking for another mate. She says that there is only a limited number of ways you can screw — well, she says it in another way — and she has tried them all. (Laughter) I, on the other hand, I still have erotic fantasies with Antonio Banderas — (Laughter) — and my poor husband has to put up with it.
Đây là Grace Dammann. Bà phải ngồi xe lăn trong 6 năm sau một tai nạn giao thông. Bà nói chẳng có gì hấp dẫn hơn việc được tắm nước nóng, mà mỗi giọt nước là một sự ban phước cho các giác quan. Bà không nghĩ mình khuyết tật. Trong tâm trí, bà vẫn đang lướt sóng trên biển. Ethel Seiderman, một nhà hoạt động can đảm và được yêu mến gần nơi tôi sống ở California, Bà đi đôi giày thiết kế màu đỏ, và thần chú của bà là: một chiếc khăn thì tốt nhưng 2 cái thì tuyệt hơn. Bà góa chồng 9 năm nay, nhưng tìm kiếm người bạn đời nào khác. Bà nói chỉ có một số lượng hạn chế về cách mà bạn làm tình. Thực ra, bà nói theo 1 cách khác. Và bà đã thử cả rồi. (Cười) Tôi, mặt khác, vẫn còn ảo tưởng tình ái với Antonio Banderas. (Cười) Và người chồng tội nghiệp của tôi phải chịu đựng điều đó.
So how can I stay passionate? I cannot will myself to be passionate at 71. I have been training for some time, and when I feel flat and bored, I fake it. Attitude, attitude. How do I train? I train by saying yes to whatever comes my way: drama, comedy, tragedy, love, death, losses. Yes to life. And I train by trying to stay in love. It doesn't always work, but you cannot blame me for trying.
Vậy làm cách nào tôi có thể sống nhiệt huyết? Tôi không thể bắt bản thân sống nhiệt huyết ở tuổi 71. Tôi đã luyện tập vài lần, khi chán, tôi giả vờ làm như thế. Thái độ, thái độ. Tôi luyện tập thế nào? Tôi luyện tập bằng cách nói "Có" với tất cả mọi thứ: kịch nghệ, hài kịch, bi kịch, tình yêu, cái chết, sự mất mát. Nói "có" với cuộc sống. Và tôi luyện tập bằng cách yêu. Không phải lúc nào cũng thành công nhưng không ai đổ lỗi cho bạn vì đã cố gắng cả.
And, on a final note, retirement in Spanish is jubilación. Jubilation. Celebration. We have paid our dues. We have contributed to society. Now it's our time, and it's a great time. Unless you are ill or very poor, you have choices. I have chosen to stay passionate, engaged with an open heart. I am working on it every day. Want to join me?
Ghi chú cuối cùng, nghỉ hưu trong tiếng Tây Ban Nha là "jubilacion" "lễ ăn mừng". Chúng ta đã thực hiện nghĩa vụ. Chúng ta đã cống hiến cho xã hội. Giờ là thời gian cho chính mình, thời gian tận hưởng. Trừ khi bạn quá yếu hay quá nghèo, không thì bạn có nhiều lựa chọn. Tôi chọn giữ nhiệt huyết sống, với trái tim rộng mở. Tôi cố gắng làm điều đó mỗi ngày. Bạn có muốn làm cùng tôi không?
Thank you.
Xin cảm ơn.
(Applause)
(Vỗ tay)
June Cohen: So Isabel — IA: Thank you.
June Cohen(JC): Cô Isabel Isabel Allende(IA): Cảm ơn
JC: First of all, I never like to presume to speak for the TED community, but I would like to tell you that I have a feeling we can all agree that you are still charming, seductive and sexy. Yes?
JC: Đầu tiên, cháu chưa bao giờ nghĩ sẽ diễn thuyết trước cộng đồng TED, nhưng cháu muốn nói rằng chúng cháu đều thấy cô vẫn rất quyến rũ có phải không ạ?
IA: Aww, thank you. (Applause)
IA: Ồ, cảm ơn (Vỗ tay)
JC: Hands down. IA: No, it's makeup.
JC: Mời các bạn bỏ tay xuống IA: Không,chỉ do trang điểm thôi.
Moderator: Now, would it be awkward if I asked you a follow-up question about your erotic fantasies?
JC: Có thích hợp không nếu cháu hỏi tiếp về ảo tưởng tình ái của cô?
IA: Oh, of course. About what?
IA: Tất nhiên. Về điều gì cơ?
(Laughter)
(Cười)
Moderator: About your erotic fantasies. IA: With Antonio Banderas.
JC: Về ảo tưởng tình ái của cô. IA: Với Antonio Banderas.
Moderator: I was just wondering if you have anything more to share.
JC: Không biết cô có muốn chia sẻ thêm điều gì không.
IA: Well, one of them is that — (Laughter) One of them is that I place a naked Antonio Banderas on a Mexican tortilla, I slather him with guacamole and salsa, I roll him up, and I eat him. (Laughter)
IA: À, 1 trong số đó là (Cười) Là tôi đặt tấm hình Antonio Banderas trên bánh tortialla của Mexico, tôi cho thêm guacamole và salsa, Tôi cuốn anh ấy lại và ăn. (Cười)
Thank you.
Xin cảm ơn.
(Applause)
(Vỗ tay)