I have a big question. Which is, who runs the world?
Mi havas grandan demandon. Kaj ĝi estas: kiu regas la mondon?
It used to be an easy question to answer. If you're over 45 like me, you grew up in a world that was dominated by two giants. The United States called the shots on one side of the Wall, the Soviets set the rules on the other. And that was a bipolar world. It's very simple.
Kutime ĝi estis facile respondebla demando. Se vi estas pli ol 45-jaraĝa kiel mi vi kreskis en mondo, kiu estis regata de du gigantoj. Usono ordonis en unu flanko de la Muro, la sovetoj difinis la regulojn aliflanke. Kaj tio estis dupolusa mondo. Estis tre simple.
If you're under 45, you grew up when the Soviet Union had already collapsed, and that left the United States as the sole superpower, dominating global institutions and also exerting raw power. And that was a unipolar world.
Se vi estas malpli ol 45-jaraĝa, vi kreskis kiam Sovetunio jam estis kolapsinta kaj tio lasis Usonon kiel la solan superpotencon, kiu superregis tutmondajn instituciojn kaj efektivigis la krudan povon. Kaj ĝi estis unupolusa mondo.
And then about 15 years ago, things got a little more complicated. The United States increasingly didn't want to be the world's policeman or the architect of global trade or even the cheerleader for global values. Other countries were becoming more powerful, and they could increasingly ignore many of the rules they didn't like, sometimes even setting new rules themselves.
Kaj tiam, antaŭ proksimume 15 jaroj, la aferoj fariĝis iomete pli komplikaj. Usono pli kaj pli ne volis esti la mondopolicisto nek la arkitekto de monda komerco aŭ eĉ la ĉefa dissemanto de mondaj valoroj. Aliaj landoj fariĝis pli povaj kaj ili povis iom post iom preteratenti multajn el la reguloj, kiujn ili ne ŝatis, foje eĉ starigi novajn regulojn mem.
What happened? Three things. Number one, Russia was not integrated into Western institutions. A former great power now in very serious decline and they are angry about it. We can argue about whose fault that is, but we are where we are. Number two, China was integrated into US-led institutions on the presumption that as they got wealthier and more powerful, they would become Americans. Turns out, they're still Chinese.
Kio okazis? Tri aferoj. Numero unu, Rusio ne estis integrita al la okcidentaj institucioj. Eksa granda potenco, nun en tre serioza malkresko kaj ili estas koleraj pri tio. Ni povas diskuti pri la demandon, pri kiu kulpas, sed tiel estas la afero. Numero du, Ĉinio estis integrita al institucioj gvidataj de Usono pensante, ke ju pli riĉaj kaj povaj ili fariĝos, ili fariĝus usonanoj. Okazas, ke ili ankoraŭ estas ĉinoj.
(Laughter)
(Ridoj)
And the United States is not particularly comfortable with that. Number three, tens of millions of citizens in the United States and other wealthy democracies felt left behind by globalization. This has been ignored for decades. But as a consequence, they felt that their governments and their leaders were more illegitimate.
Kaj Usono ne estas aparte komforta pri tio. Numero tri, dekoj da milionoj da civitanoj en Usono kaj aliaj bonhavaj demokratioj estis postlasitaj de tutmondiĝo. Tio estis neglektita dum jardekoj. Sed kiel konsekvenco, ili sentis, ke iliaj registaroj kaj iliaj gvidantoj estis pli nelegitimaj.
Now if you look at all the headlines in the world today, driving all of this geopolitical tension and conflict, over 90 percent of them are because of these three reasons. And that's why today we live in a leaderless world. But as we know, that's not going to be with us for long.
Se oni nun rigardas ĉiujn fraptitolojn en la nuntempa mondo, kiuj prezentas ĉiun geopolitikan streĉon kaj konflikton, pli ol 90 elcentoj de ili estas kaŭzitaj de tiuj ĉi tri kialoj. Kaj jen kial ni hodiaŭ vivas en sengvidanta mondo. Sed kiel ni scias, tiel ne estos por longa tempo.
So what comes next? What kind of a world order might we expect over the next ten years? Some of what I might say I think will surprise you. Because we're not going to have a bipolar or a unipolar or even a multipolar world. If we don't have one or two superpowers, we don't have a single global order. No, instead, we will have three different orders, a little overlapping, and the third will have immense importance for how we live, what we think, what we want, and what we're prepared to do to get it.
Kio okazos poste do? Kian mondon ni povas atendi post la venontaj dek jaroj? Iom de tio, kion mi povas diri al vi surprizos vin, mi kredas. Ĉar ni ne havos dupolusan aŭ unupolusan aŭ eĉ multpolusan mondon. Se ni ne havas unu aŭ du superpotencojn, ni ne havas unusolan tutmondan ordon. Ne, anstataŭe ni havos tri malsamajn ordojn, kun iom da partaj koincidoj, kaj la tria havos grandegan gravecon pri tio, kiel ni vivas, kion ni pensas, kion ni volas kaj kion ni pretas fari por atingi ĝin.
But first things first. Today, we have a global security order. And as you see from the map, the United States and its allies are the most powerful players on it. The US is the only country in the world that can send its soldiers and its sailors and its military equipment to every corner of that world. No one else is close. China is growing in its military capabilities in Asia, though nowhere else. Lots of American allies in Asia are concerned about that. And as a consequence, they're becoming more dependent on the United States for a security umbrella. With the Russian invasion of Ukraine, US allies in Europe are becoming more concerned and dependent on the United States and a US-led NATO.
Sed unue, la unuaj aferoj. Hodiaŭ, ni havas tutmondan sekurecan ordon. Kaj kiel vi vidas el la mapo, Usono kaj ĝiaj aliancanoj estas la plej povaj aktoroj en ĝi. Usono estas la sola lando en la mondo, kiu povas sendi siajn soldatojn kaj maristojn kaj militistan ekipaĵaron al kiu ajn angulo de la mondo. Neniu alia estas eĉ proksima. Ĉinio kreskigas siajn militkapablojn en Azio sed en neniu alia mondparto. Amaso da usonaj aliancanoj en Azio estas afliktiĝas pri tio. Kaj kiel konsekvenco, ili fariĝas pli dependaj de Usono por sekureca ombrelo. Kun la rusia invado de Ukrainio, usonaj aliancanoj en Eŭropo fariĝas pli afliktitaj kaj dependaj de Usono kaj de NATO gvidata de Usono.
The Russian military, of course, has been a greater global concern, much less so today, especially as they've lost over 200,000 troops and all of that equipment and with sanctions making it extremely hard for them to rebuild. Now, Russia and China and others have nuclear weapons, but thank God it is still suicide to use them. And as a consequence, our security order is a unipolar order and it is likely to remain so for the next decade.
La rusia militkapablo, kompreneble, estis tutmonda zorgo, malpli hodiaŭ, aparte ĉar ili perdis pli ol 200 mil militistojn kaj ĉiujn tiujn ekipaĵojn kaj pro sankcioj estos treege malfacile, ke ili rekonstruu. Nu, Rusio kaj Ĉinio kaj aliaj havas atomajn armilojn, sed danke al Dio ankoraŭ estas sinmortige uzi ilin. Kaj kiel unu el la konsekvencoj nia sekureca ordo estas unupolusa ordo kaj verŝajne ĝi restos tia tra la venonta jardeko.
Now at the same time that there's a security order, there's also a global economic order. And here, power is shared. The United States is still a very robust global economy. But the US can't use its dominant position militarily to tell other countries what to do economically. The United States and China are enormously economically interdependent and so they can't control each other. You may be surprised to hear this, but today US-China trade relations are actually at their highest level in history.
Samtempe kun sekureca ordo estas ankaŭ tutmonda ekonomia ordo. Kaj en tiu ĉi kampo, la povo estas kundividita. Usono plu estas tre forta tutmonda ekonomio. Sed Usono ne povas uzi sian regantan militpovon por diri al aliaj landoj kion ili devas ekonomie fari. Usono kaj Ĉinio estas ekonomie treege interdependaj kaj tial ili ne povas regi unu la alian. Vi eble povas esti suprizita aŭdi tion, sed la nunaj usonaj-ĉinaj komercaj rilatoj estas vere en sia plej alta nivelo en la tuta historio.
Now, other countries in the world, a lot of them want access to US military muscle, but they also want access to the Chinese market, soon, by 2030, likely to be the largest in the world. And you can't very well have a cold war if the US and the Chinese are the only two that are prepared to fight it. Yes? Yes.
Nun aliaj landoj en la mondo, multaj el ili volas aliron al la usona militista muskolo, sed ili volas ankaŭ aliron al la ĉina merkato, baldaŭ, ĉirkaŭ 2030, probable la plej granda en la mondo. Kaj oni ne povas havi malvarman militon se Usono kaj Ĉinio estas la du solaj pretaj por batali en ĝi. Ĉu jes? Jes.
So the European Union has the largest common market and they set the rules. And if you want to do profitable business there, you listen to those rules. India is playing a greater role economically on the global stage. Japan still matters, too. And over the next ten years, there will be a rise and fall of the relative capacities of these economies. But the global economic order is and will remain a multipolar order.
Nu, Eŭropa Unio havas la plej grandan komunan merkaton kaj ili difinas la regulojn. Kaj se oni volas profitan negocon tie, oni atentas tiujn regulojn. Barato ludas ekonomie pli grandan rolon en la tergloba scenejo. Japanio plu gravas, ankaŭ. Kaj tra la sekvaj dek jaroj estos leviĝo kaj falo de la relativaj kapabloj de tiuj ekonomioj. Sed la tutmonda ekonomia ordo estas kaj restos multpolusa ordo.
Now, between these two orders are tensions because the United States will use its power in national security to try to bring more of the world's economies towards it. And we already see this starting to happen in semiconductors and in critical minerals and maybe soon in TikTok. The Chinese are trying to use their dominant commercial position to align more of the world diplomatically. And Japan and Europe and India and everyone else will do their damnedest to ensure that neither of these two orders dominate the other. And they will mostly succeed.
Nun, inter tiuj du ordoj estas streĉoj ĉar Usono uzos sian povon en la nacia sekureco por provi arigi pli da ekonomioj de la mondo ĉirkaŭ si. Kaj ni jam vidis tion, kio okazas pri duonkonduktantoj kaj pri gravaj mineraloj kaj eble baldaŭ en TikTok. La ĉinoj provas uzi sian regantan komercan pozicion por kunordigi pli la mondan diplomatie. Kaj Japanio kaj Eŭropo kaj Barato kaj ĉiu alia faros sian damnan plejeblon por garantii, ke neniu el tiuj du ordoj regu la alian. Kaj ili plejparte sukcesos.
Now, so far I have spoken with you about the two world orders we already see, but there's a third that is coming soon that's even more important. And that is the digital order. And the digital order is not run by governments but by technology companies.
Nu, ĝis nun mi parolis al vi pri la du mondaj ordoj, kiujn ni jam vidas, sed estas tria ordo, kiu tuj venos kaj ĝi estas eĉ pli grava. Kaj tio estas la cifereca ordo. Kaj la cifereca ordo ne estas mastrumata de registaroj sed de teknologiaj entreprenoj.
We all know how much military support NATO countries have provided Ukraine during the war. But it's technology companies that provided the tools allowing Ukraine to defend itself from Russian cyber attack. It's technology companies that gave the Ukrainian leaders the ability to speak with their generals and their soldiers on the front lines. If it wasn't for those technology companies, Ukraine would have been fully offline within weeks of the war. And I don't believe President Zelensky would still be there today.
Ni scias kiom multe da militista subteno NATO-landoj provizis al Ukrainio dum la milito. Sed estas teknologiaj kompanioj, kiuj provizas la ilojn kiuj ebligas al Ukrainio defendi sin de la rusia kibernetika atako. Estas teknologiaj kompanioj, kiuj donas al la ukrainaj gvidantoj la kapablon paroli kun siaj generaloj kaj soldatoj en la fronto. Sen tiuj teknologiaj kompanioj, Ukrainio estus tute malkonektita post nur semajnoj de la milito. Kaj mi ne kredas, ke prezidanto Zelensky plu estus tie hodiaŭ.
Technology companies determine whether Donald Trump is able, in real time and without filter, to speak with hundreds of millions of people as he runs again for the presidency. It's social media platforms and their ability to promote disinformation and conspiracy theory. Without them, we do not have riots in the Capitol on January 6. We do not have trucker riots in Ottawa. We do not have a January 8 insurrection in Brazil.
Teknologiaj kompanioj difinas ĉu Donald Trump povas, en reala tempo kaj sen filtrilo, paroli kun centoj da milionoj da homoj kaj denove kandidatiĝi al prezidanteco. Estas la soci-retaj platformoj kaj iliaj kapabloj dissemi misinformojn kaj konspiran teorion. Sen ili, ni ne havas la ribelojn en la Vaŝingtona Kapitolo la 6-an de Januaro. Ni ne havas kamionŝoforajn ribelojn en Otavo. Ni ne havas ribelon de la 8-a de Januaro en Brazilo.
Technology companies increasingly determine our identities. When I was growing up, it's nature or nurture. I mean, my deep and abiding emotional problems either come from how I was raised --
Teknologiaj entreprenoj pli kaj pli determinas niajn identecojn. Kiam mi kreskis, estis aŭ la naturo, aŭ la medio. Mi celas diri, ke miaj profundaj kaj konstantaj emociaj problemoj venas el tio, kiel mi estis edukita --
(Laughter)
(Ridoj)
Or some genetic failure.
Aŭ iu genetika fiasko.
(Laughter)
(Ridoj)
Could be both.
Povus esti ambaŭ.
(Laughter)
(Ridoj)
But today, our identities are determined by nature and nurture and algorithm. If you want to challenge the system, you can't just question authority, as we were all told when we were growing up. Today, you have to question the algorithm, and that is a staggering amount of power in the hands of these technology companies. What are they going to do with that power? And that depends on who they want to be when they grow up.
Sed hodiaŭ niaj identecoj estas determinitaj kaj de la naturo, kaj de la medio kaj de algoritmo. Se oni volas spiti la sistemon, oni ne povas simple spiti aŭtoritaton, kiel ni lernis kiam ni kreskis. Hodiaŭ vi devas spiti la algoritmon kaj tio estas nekredebla kvanto da povo en la manoj de tiuj teknologiaj kompanioj. Kion ili faros per tiu povo? Kaj tio dependas pri kio ili volos esti kiam ili kreskos.
So if China and the United States work to exert much more power over the digital world and technology companies in those countries align with those governments, we will end up in a technology cold war. And that means the digital order will be split in two.
Do se Ĉinio kaj Usono laboras por havi multe pli da povo en la cifereca mondo kaj teknologiaj entreprenoj en tiuj landoj harmonias kun tiuj registaroj, ni fine havos teknologian malvarman militon. Kaj tio signifas, ke la cifereca ordo dividiĝos je du.
If, on the other hand technology companies persist with global business models, and we retain competition between the digital and physical worlds, we will have a new globalization, a digital global order.
Se aliflanke teknologiaj kompanioj persistos kun tutmonda negoc-modeloj kaj ni tenos konkuradon inter la cifereca kaj la fizika mondoj, ni havos novan tutmondigon, ciferecan tutmondan ordon.
Or if the digital order becomes increasingly dominant and governments erode in their capacity to govern, and we've already seen the beginning of this, technology companies will become the dominant actors on the global stage in every way and we will have a techno-polar order. And that will determine whether we have a world of limitless opportunity or a world without freedom.
Aŭ se la cifereca ordo fariĝas pli kaj pli reganta kaj la registaroj erozias en sia kapablo regi, kaj ni jam vidis la komencon de tio, teknologiaj kompanioj fariĝos la regantaj aktoroj sur la monda scenejo en ĉiuj sencoj kaj ni havos teknopolusan ordon. Kaj tio determinos ĉu ni havas mondon de senlima oportuno aŭ mondon sen libereco.
Now at this point in my speech, I'm supposed to talk about the good news.
Nun, je tiu ĉi punkto de mia parolado, oni atendas, ke mi parolu pri la bonaj novaĵoj.
(Laughter)
(Ridoj)
But those of you that have heard this know that that is not coming.
Sed tiuj inter vi, kiuj jam aŭdis ĉi tion scias, ke tio ne okazos.
(Laughter)
(Ridoj)
There is no pause button on these explosive and disruptive technologies. I don't know if you know this, there are over 100 people in the world today with the knowledge and the technology to create a new smallpox virus.
Ne estas paŭzo-butono por tiuj eksplodaj kaj novigaj teknologioj. Mi ne scias, ĉu vi scias tion, estas pli ol 100 homoj en la mondo hodiaŭ kun la scipovo kaj la teknologio por krei novan variolan viruson.
Honestly, I don't have answers, but I have a few questions for the people that do. Because these technology companies are not just Fortune 50 and 100 actors. These technology titans are not just men worth 50 or 100 billion dollars or more. They are increasingly the most powerful people on the planet with influence over our futures. And we need to know, are they going to act accountably as they release new and powerful artificial intelligence? What are they going to do with this unprecedented amount of data that they are collecting on us and our environment? And the one that I think should concern us all right now the most: Will they persist with these advertising models driving so much revenues that are turning citizens into products and driving hate and misinformation and ripping apart our society?
Honeste, mi ne havas respondojn, sed mi havas kelkajn demandojn por la homoj, kiuj havas. Ĉar tiuj teknologiaj kompanioj ne nur estas aktoroj de <i>Fortune 50</i> aŭ <i>100</i>. Tiuj teknologiaj titanoj estas ne nur homoj kun 50 aŭ 100 miliardoj da dolaroj. Ili estas pli kaj pli la plej povaj homoj en la planedo, kun influo super niaj estontecoj. Kaj ni bezonas scii, ĉu ili agos respondece dum ili lanĉas novan kaj povan artefaritan intelekton? Kion ili faros el tiu senprecedenca kvanto da datumoj kiujn ili kolektas pri ni kaj nia medio? Kaj tiu, kiun mi kredas, ke ĝi plej koncernas nin: ĉu ili pluigos tiujn reklamajn modelojn kiuj produktas tiom da enspezo, ke ili faras el civitanoj produktojn kaj kreas malamon kaj misinformadon kaj disŝiras nian socion?
(Applause)
(Aplaŭdoj)
When I was a student back in 1989, and the Wall fell, the United States was the principal exporter of democracy in the world. Not always successfully. Often hypocritically. But number one, nonetheless. Today, the United States has become the principal exporter of tools that destroy democracy. The technology leaders who create and control these tools, are they OK with that? Or are they going to do something about it? We need to know.
Kiam mi estis studento en 1989 kaj la Muro falis, Usono estis la ĉefa eksportanto de demokratio en la mondo. Ne ĉiam sukcese. Ofte hipokrite. Sed la ĉefa, ĉiuokaze. Nuntempe Usono fariĝis la ĉefa eksportantoj de iloj, kiuj detruas demokration. La teknologiaj gvidantoj, kiuj kreis kaj regas tiujn ilojn, ĉu ili kontentas pri tio? Aŭ ĉu ili faros ion pri ĝi? Ni bezonas ekscii.
Thank you.
Dankon.
(Cheers and applause)
(Salutoj kaj aplaŭdoj)