Mən balaca olanda ölkəmin ən yaxşı yer olduğunu düşünmüşdüm. Və "Həsəd aparılası bir şey yoxdu" adlı mahnını oxuyaraq böyüdüm. Fəxr edirdim. Məktdəbdə, Kim İl Sen'in tarixini öyrənərək çox vaxt xərclədik, amma xarici dünya haqqında heç bir zaman çox bir şey öyrənmədik. Amerika, Cənubi Koreya, Yaponiyanın düşmən olması xaric. Xarici dünya ilə tez-tez maraqlanmağıma baxmayaraq, bütün həyatımı Şimali Koreyada keçirəcəyimi düşünmüşdüm, hər şey qəfildən dəyişənə qədər.
When I was little, I thought my country was the best on the planet. And I grew up singing a song called "Nothing To Envy." And I was very proud. In school, we spent a lot of time studying the history of Kim Il-Sung, but we never learned much about the outside world, except that America, South Korea, Japan are the enemies. Although I often wondered about the outside world, I thought I would spend my entire life in North Korea, until everything suddenly changed.
İlk ictimai qətl hadisəsini görəndə 7 yaşındaydım, amma Şimali Koreyadakı həyatımın normal olduğunu düşünmüşdüm. Ailəm kasıb deyildi, və mən heç vaxt qıtlıq çəkməmişdim.
When I was seven years old, I saw my first public execution. But I thought my life in North Korea was normal. My family was not poor, and myself, I had never experienced hunger.
Amma bir gün, 1995-ci ildə, anam evə iş yoldaşının bacısından aldığı məktubu gətirdi. Belə deyirdi, "Bunu oxuyanda ailəmizin 5 nəfər üzvünün heç biri bu dünyada olmayacaq, çünki, son 2 həftədir ki, heç bir şey yeməmişik. Biz yerdə birlikdə uzanmışıq, və bədənlərimiz o qədər zəifdi ki, ölməyə hazırıq."
But one day, in 1995, my mom brought home a letter from a coworker's sister. It read, "When you read this, our five family members will not exist in this world, because we haven't eaten for the past three weeks. We are lying on the floor together, and our bodies are so weak, we are waiting to die."
Mən çox sarsılmışdım. Ölkəmdəki insanların əzab çəkdiyini ilk dəfə idi ki, eşidirdim Bir müddət sonra qatar stansiyasından keçəndə indi də yaddaşımdan silə bilmədiyim dəhşətli bir şey gördüm. Cansız bir qadın qollarında sadəcə aciz şəkildə anasının üzünə baxan, bir dəri, bir sümük qalmış uşağıyla yerdə uzanmışdı. Amma heç kim onlara kömək etmirdi, çünki hər kəs özlərinin və ailələrinin qeydinə qalmağı düşünürdü. 1990-cı illərin ortasında
I was so shocked. This was the first time I heard that people in my country were suffering. Soon after, when I was walking past a train station, I saw something terrible that to this day I can't erase from my memory. A lifeless woman was lying on the ground, while an emaciated child in her arms just stared helplessly at his mother's face. But nobody helped them, because they were so focused on taking care of themselves and their families. A huge famine hit North Korea in the mid-1990s.
böyük bir aclıq Şimali Koreyaya zərbə vurdu. Nəticədə 1 milyondan çox Şimali Koreyalı acından öldü və bir çoxu da ancaq ot, həşərat və ağac qabığı yeməklə həyatda qaldı. Elektriklərin kəsilməsi də daha tez-tez hiss olunmağa başlamışdı, buna görə də gecələr ətrafımdakı hər şey tamamilə qaranlıq olurdu, evimin qarşısındakı çayın qarşı sahilində olan Çinin işıqlar dənizindən başqa. Hər zaman niyə onların işığı var, bizdə isə yoxdu deyə düşünərdim. Bu Şimali Koreyanı qonşuları ilə müqayisəsini göstərən gecə vaxtı peykdən çəkilmiş şəkildir
Ultimately, more than a million North Koreans died during the famine, and many only survived by eating grass, bugs and tree bark. Power outages also became more and more frequent, so everything around me was completely dark at night, except for the sea of lights in China, just across the river from my home. I always wondered why they had lights, but we didn't. This is a satellite picture showing North Korea at night, compared to neighbors.
Bu, Şimali Koreya ilə Çin arasındakı sərhədin bir hissəsi olan Amrok çayıdır. Gördüyünüz kimi çay müəyyən nöqtələrdə çox dar ola bilir, Şimali Koreyalıların gizlicə qarşıya keçməsinə imkan verir. Amma çoxu ölür. Bəzən ölü bədənləri çayın üzərində üzərkən görürdüm. Şimali Koreyanı necə tərk etməyimə dair bir çox detalı açıqlaya bilmirəm, ancaq onu deyə bilərəm ki, bu dəhşətli qıtlıq günlərində uzaq qohumlarımla Çində yaşamağa göndərildim. Yalnız qısa bir dövr üçün ailəmdəm uzaq qalacağımı düşünmüşdüm. Heç vaxt təsəvvür etməzdim ki, qovuşmağımız 14 il sonra baş verəcək.
This is the Amnok River, which serves as a part of the border between North Korea and China. As you can see, the river can be very narrow at certain points, allowing North Koreans to secretly cross. But many die. Sometimes, I saw dead bodies floating down the river. I can't reveal many details about how I left North Korea, but I only can say that during the ugly years of the famine, I was sent to China to live with distant relatives. But I only thought that I would be separated from my family for a short time. I could have never imagined that it would take 14 years to live together.
Çində ailəsiz bir gənc qız kimi yaşamaq çox çətin idi. Şimali Koreyalı bir qaçqın kimi yaşamağın necə olacağı barədə heç bir fikrim yox idi, amma tezliklə bunun təkcə çətin yox, eyni zamanda təhlükəli olduğunu öyrəndim, çünki, Şimali Koreyalı qaçqınlar Çində qanunsuz miqrant hesab edilir. Buna görə də kimliyim ortaya çıxa bilər deyə daimi qorxu içində yaşayırdım, və yenidən Şimali Koreyadakı dəhşətli taleyimə geri göndərilə bilərdim.
In China, it was hard living as a young girl without my family. I had no idea what life was going to be like as a North Korean refugee. But I soon learned it's not only extremely difficult, it's also very dangerous, since North Korean refugees are considered in China as illegal migrants. So I was living in constant fear that my identity could be revealed, and I would be repatriated to a horrible fate, back in North Korea.
Çin polisi tərəfindən tutulduğum gün qorxulu yuxum gerçəyə çevrildi və mən sorğu-sual üçün polis bölməsinə gətirildim. Birisi məni Şimali Koreyalı olmaqda günahlandırmışdı, buna görə də Çin dilindəki bilgimi yoxladılar və mənə çoxlu suallar verdilər. Çox qorxmuşdum, ürəyimin partlayacağını düşünürdüm. Hər hansı bir şey haqda şübhə yaransaydı, həbs oluna və ölkəmə geri göndərilə bilərdim. Həyatımın bitdiyini düşünürdüm, amma bütün emosiyalarımı daxilimdə saxlamağı və suallara cavab verməyi bacardım. Dindirmə bitdikdən sonra bir polis işçisi o birinə "Yanlış məlumat idi. O Şimali Koreyalı deyil" dedi. Və onlar mənə getməyə icazə verdilər. Bu möcüzə idi.
One day, my worst nightmare came true, when I was caught by the Chinese police, and brought to the police station for interrogation. Someone had accused me of being North Korean, so they tested my Chinese language abilities, and asked me tons of questions. I was so scared. I thought my heart was going to explode. If anything seemed unnatural, I could be imprisoned and repatriated. I thought my life was over. But I managed to control all the emotions inside me, and answer the questions. After they finished questioning me, one official said to another, "This was a false report. She's not North Korean." And they let me go. It was a miracle.
Çindəki bəzi Şimali Koreyalılar xarici səfirliklərdə özlərinə sığınacaq axtarırlar, amma çoxu Çin polisi tərəfindən tutula və öz ölkələrinə geri göndərilə bilədilər. Bu qızlar çox şanslı idilər. Tutulmaqlarına baxmayaraq, beynəlxalq ictimaiyyətin ağır təzyiqləri nəticəsində nəhayət azad olundular. Bu Şimali Koreyalılar isə o qədər də şanslı deyildilər. Hər il saysız-hesabsız Şimali Koreyalı Çində tutulur və Şimali Koreyaya geri göndərilir, orda da işgəncələr görür, həbs olunur və ya ictimai qətl qurbanı olurlar.
Some North Koreans in China seek asylum in foreign embassies. But many can be caught by the Chinese police, and repatriated. These girls were so lucky. Even though they were caught, they were eventually released, after heavy international pressure. These North Koreans were not so lucky. Every year, countless North Koreans are caught in China and repatriated to North Korea, where they can be tortured, imprisoned, or publicly executed.
Baxmayaraq ki, qaça bildiyimçün mən çox şanslı idim, bir çox Şimali Koreyalı bu qədər şanslı olmamışdı. Şimali Koreyalıların öz kimliklərini gizlətmə məcburiyyətləri və sadəcə həyatda qalmaq üçün bu qədər mübarizə aparmaqları faciəli bir şeydir. Yeni bir dil öyrənib, iş əldə etdikdən sonra da bütün həyatları bir andaca alt-üst edilə bilərdi. Bununçün də 10 il kimliyimi gizlətdikdən sonra Cənubi Koreyaya getmək riskini gözə aldım və təzədən yeni bir həyata başladım.
Even though I was really fortunate to get out, many other North Koreans have not been so lucky. It's tragic that North Koreans have to hide their identities and struggle so hard just to survive. Even after learning a new language and getting a job, their whole world can be turned upside down in an instant. That's why, after 10 years of hiding my identity, I decided to risk going to South Korea. And I started a new life yet again.
Cənubi Koreyada məskunlaşmaq, yerləşmək gözlədiyimdən çox daha çətin idi. İngilis dili Cənubi Koreyada çox vacib idi, buna görə də 3-cü dilimi öyrənməyə başlamalıydım. Bundan əlavə Şimali və Cənubi Koreya arasında böyük bir fərq olduğunu anladım. Hamımız Koreyalı idik, amma 67 illik parçalanmadan, bölünmədən sonra daxilən çox fərqli olmuşduq. Hətta kimlik böhranı yaşadım. Cənubi Koreyalıyam yoxsa Şimali Koreyalı? Mən haralıyam? Kiməm? Birdən-birə mənim deyə biləcəyim bir ölkə yox idi.
Settling down in South Korea was a lot more challenging than I had expected. English was so important in South Korea, so I had to start learning my third language. Also, I realized there was a wide gap between North and South. We are all Korean, but inside, we have become very different, due to 67 years of division. I even went through an identity crisis. Am I South Korean or North Korean? Where am I from? Who am I? Suddenly, there was no country I could proudly call my own.
Cənubi Koreyadakı həyata öyrəşmək ağır olsa da plan qurdum. Universitetin qəbul imtahanlarına hazırlaşmağa başladım.
Even though adjusting to life in South Korea was not easy, I made a plan -- I started studying for the university entrance exam.
Yeni həyatıma təzəcə alışmağa başlayırdım ki, telefon həyəcanlı şəkildə zəngi çaldı. Şimali Koreya rəsmiləri ailəmə göndərdiyim pulu ələ keçirmişdilər, və cəza kimi də ailəmi məcburi şəkildə şəhər kənarındakı quraq əraziyə sürgün edəcəkdilər. Ordan tezliklə çıxmalı idilər, beləliklə onları necə xilas etmək barədə planlara başladım.
Just as I was starting to get used to my new life, I received a shocking phone call. The North Korean authorities intercepted some money that I sent to my family, and, as a punishment, my family was going to be forcibly removed to a desolate location in the countryside. They had to get out quickly. So I started planning how to help them escape.
Şimali Koreyalılar azadlıq yolunda böyük məsafələr qət etməliydilər. Şimali Koreya ilə Cənubi Koreya arasındakı sərhədi keçmək demək olar ki imkansızdı. Qəribə də olsa, bununçün, təyyarə ilə Çinə, ordan da Şimali Koreya sərhədinə doğru yola düşdüm. Ailəm Çin dilində danışa bilmədiyi üçün onlara mən bələdçilik etməli oldumş 2000 mildən çox Çində, sonra isə Cənub Şərqi Asiyaya doğru. Avtobusla səyahət bir həftə çəkdi, və bir neçə dəfə demək olar ki, tutulurduq. Bir dəfə Çinli bir polis işçisi avtobusu saxladı və mindi. Hər kəsin şəxsiyyət vəsiqəsini aldı və onlara suallar verməyə başladı. Ailəm Çin dilində başa düşmədiyi üçün onların həbs olunacağını düşünürdüm. Çinli polis ailəmə yaxınlaşan kimi düşünmədən ayağa qalxdım və bunlar kar və lal insanlardı dedim, buna görə onları mən müşayiət edirəm. Şübhəli şəkildə mənə baxdı, amma xoşbəxtlikdən mənə inandı.
North Koreans have to travel incredible distances on the path to freedom. It's almost impossible to cross the border between North Korea and South Korea. So, ironically, I took a flight back to China and headed toward the North Korean border. Since my family couldn't speak Chinese, I had to guide them somehow through more than 2,000 miles in China, and then into Southeast Asia. The journey by bus took one week, and we were almost caught several times. One time, our bus was stopped and boarded by a Chinese police officer. He took everyone's I.D. cards, and he started asking them questions. Since my family couldn't understand Chinese, I thought my family was going to be arrested. As the Chinese officer approached my family, I impulsively stood up, and I told him that these are deaf and dumb people that I was chaperoning. He looked at me suspiciously, but luckily, he believed me.
Laosla sərhədə qədər bunu bütün yol boyu etdik, lakin, təqribən bütün pulumu Laosdakı sərhəd gözətçilərinə rüşvət verməyə xərclədim. Bütün bunlara baxmayaraq, sərhədi keçdikdən sonra belə qanunsuz keçdiyimizə görə ailəm tutuldu və həbs edildi. Cəriməni və rüşvəti ödədikdən 1 ay sonra ailəm sərbəst buraxıldı, amma qısa müddət sonra Laosun paytaxtında ailəm yenidən tutuldu və həbs olundu.
We made it all the way to the border of Laos. But I had to spend almost all my money to bribe the border guards in Laos. But even after we got past the border, my family was arrested and jailed for illegal border crossing. After I paid the fine and bribe, my family was released in one month. But soon after, my family was arrested and jailed again, in the capital of Laos.
Bu həyatımdakı ən pis hadisələrdən biri idi. Ailəmi azadlığa çıxarmaq üçün hər şeyi etdim, çox yaxınlaşmışdıq, amma ailəm Cənubi Koreya səfirliyindən qısa məsafədəki həbsə atılmışdı. Ailəmin sərbəst buraxılması üçün miqrasiya idarəsi və polis bölməsi arasında ümidsizcə gedib-gəlirdim, amma cəriməni və ya rüşvəti ödəmək üçün lazımi qədər pulum artıq yox idi. Bütün ümidlərimi itirmişdim.
This was one of the lowest points in my life. I did everything to get my family to freedom, and we came so close, but my family was thrown in jail, just a short distance from the South Korean embassy. I went back and forth between the immigration office and the police station, desperately trying to get my family out. but I didn't have enough money to pay a bribe or fine anymore. I lost all hope.
Elə bu anda hansısa kişinin mənə səsləndiyini eşitdim, "Problem nədir?"
At that moment, I heard one man's voice ask me, "What's wrong?"
Heç tanımadığım birinin mənimlə maraqlanmağına çox təəccübləndim. Zəif İngilis dilim və lüğətin köməyilə vəziyyəti izah etdim, və kişi tərəddüd etmədən bankomata doğru getdi. Ailəmin və daha 2 Şimali Koreyalının həbsdən qurtulması üçün qalan pulu ödədi.
I was so surprised that a total stranger cared enough to ask. In my broken English, and with a dictionary, I explained the situation, and without hesitating, the man went to the ATM, and he paid the rest of the money for my family, and two other North Koreans to get out of jail.
Bütün qəlbimlə ona təşəkkür etdim və soruşdum, "Niyə mənə kömək edirsiz?"
I thanked him with all my heart, and I asked him, "Why are you helping me?"
"Mən sənə kömək etmirəm" dedi. "Şimali Koreyalı insanlara yardım edirəm."
"I'm not helping you," he said. "I'm helping the North Korean people."
Həmin vaxtın həyatımın simvolik anı olduğunu başa düşdüm. Bu yad mehriban adam mənim və Şimali Koreyalıların ən çox ehtiyacı olduğu andakı ümidi təmsil etmişdi. O, mənə yadların mərhəmətinin və beynəlxalq ictimaiyyətin dəstəyinin həqiqətən də bizim - Şimali Koreyalıların ehtiyacı duyduğu ümid işığı olduğunu göstərmişdi
I realized that this was a symbolic moment in my life. The kind stranger symbolized new hope for me and the North Korean people, when we needed it most. And he showed me that the kindness of strangers and the support of the international community are truly the rays of hope we North Korean people need.
Sonunda uzun bir səfərdən sonra mən və ailəm Cənubi Koreyada yenidən bir araya gəldik, amma azad olmaq bu döyüşün yalnız yarısıdır. Bir çox Şimali Koreyalı ailəsindən uzaqlaşdırılır, və yeni ölkəyə gəlib çatdıqda həyatlarına çox az pulla və ya pulsuz başlayırlar. Buna görə də təhsil, İngilis dili tədrisi, peşə təlimi və dahası üçün beynəlxalq ictimaiyyətdən yardım ala bilərik. Həmçinin Şimali Koreyadakı və xarici dünyadakı insanlar arasında körpü rolunu da oynaya bilərik, çünki çoxumuz hələ də orda olan ailə üzvlərimizlə əlaqə saxlayır. Şimali Koreyanı daxildən dəyişə bilmək üçün məlumat və pul göndəririk.
Eventually, after our long journey, my family and I were reunited in South Korea. But getting to freedom is only half the battle. Many North Koreans are separated from their families, and when they arrive in a new country, they start with little or no money. So we can benefit from the international community for education, English language training, job training, and more. We can also act as a bridge between the people inside North Korea and the outside world. Because many of us stay in contact with family members still inside, and we send information and money that is helping to change North Korea from inside.
Həyatımda bu qədər kömək və ilham aldığım üçün çox şanslı olmuşam. Bunun üçün də beynəlxalq dəstəyin köməyilə uğura can atan Şimali Koreyalılara buna çatmaq üçün şans verməklə kömək etmək istəyirəm. Əminəm ki, TED səhnəsi də daxil olmaqla bütün dünyada daha da çox Şimali Koreyalıların məqsədlərinə çatmaqlarını görəcəksiz.
I've been so lucky, received so much help and inspiration in my life, so I want to help give aspiring North Koreans a chance to prosper with international support. I'm confident that you will see more and more North Koreans succeeding all over the world, including the TED stage.
Təşəkkürlər.
Thank you.
(Alqışlar)
(Applause)