Hawa Abdi: Many people -- 20 years for Somalia -- [were] fighting. So there was no job, no food. Children, most of them, became very malnourished, like this. Deqo Mohamed: So as you know, always in a civil war, the ones affected most [are] the women and children. So our patients are women and children. And they are in our backyard. It's our home. We welcome them. That's the camp that we have in now 90,000 people, where 75 percent of them are women and children. Pat Mitchell: And this is your hospital. This is the inside. HA: We are doing C-sections and different operations because people need some help. There is no government to protect them. DM: Every morning we have about 400 patients, maybe more or less. But sometimes we are only five doctors and 16 nurses, and we are physically getting exhausted to see all of them. But we take the severe ones, and we reschedule the other ones the next day. It is very tough. And as you can see, it's the women who are carrying the children; it's the women who come into the hospitals; it's the women [are] building the houses. That's their house. And we have a school. This is our bright -- we opened [in the] last two years [an] elementary school where we have 850 children, and the majority are women and girls. (Applause) PM: And the doctors have some very big rules about who can get treated at the clinic. Would you explain the rules for admission? HA: The people who are coming to us, we are welcoming. We are sharing with them whatever we have. But there are only two rules. First rule: there is no clan distinguished and political division in Somali society. [Whomever] makes those things we throw out. The second: no man can beat his wife. If he beat, we will put [him] in jail, and we will call the eldest people. Until they identify this case, we'll never release him. That's our two rules. (Applause) The other thing that I have realized, that the woman is the most strong person all over the world. Because the last 20 years, the Somali woman has stood up. They were the leaders, and we are the leaders of our community and the hope of our future generations. We are not just the helpless and the victims of the civil war. We can reconcile. We can do everything. (Applause) DM: As my mother said, we are the future hope, and the men are only killing in Somalia. So we came up with these two rules. In a camp with 90,000 people, you have to come up with some rules or there is going to be some fights. So there is no clan division, and no man can beat his wife. And we have a little storage room where we converted a jail. So if you beat your wife, you're going to be there. (Applause) So empowering the women and giving the opportunity -- we are there for them. They are not alone for this. PM: You're running a medical clinic. It brought much, much needed medical care to people who wouldn't get it. You're also running a civil society. You've created your own rules, in which women and children are getting a different sense of security. Talk to me about your decision, Dr. Abdi, and your decision, Dr. Mohamed, to work together -- for you to become a doctor and to work with your mother in these circumstances. HA: My age -- because I was born in 1947 -- we were having, at that time, government, law and order. But one day, I went to the hospital -- my mother was sick -- and I saw the hospital, how they [were] treating the doctors, how they [are] committed to help the sick people. I admired them, and I decided to become a doctor. My mother died, unfortunately, when I was 12 years [old]. Then my father allowed me to proceed [with] my hope. My mother died in [a] gynecology complication, so I decided to become a gynecology specialist. That's why I became a doctor. So Dr. Deqo has to explain. DM: For me, my mother was preparing [me] when I was a child to become a doctor, but I really didn't want to. Maybe I should become an historian, or maybe a reporter. I loved it, but it didn't work. When the war broke out -- civil war -- I saw how my mother was helping and how she really needed the help, and how the care is essential to the woman to be a woman doctor in Somalia and help the women and children. And I thought, maybe I can be a reporter and doctor gynecologist. (Laughter) So I went to Russia, and my mother also, [during the] time of [the] Soviet Union. So some of our character, maybe we will come with a strong Soviet background of training. So that's how I decided [to do] the same. My sister was different. She's here. She's also a doctor. She graduated in Russia also. (Applause) And to go back and to work with our mother is just what we saw in the civil war -- when I was 16, and my sister was 11, when the civil war broke out. So it was the need and the people we saw in the early '90s -- that's what made us go back and work for them. PM: So what is the biggest challenge working, mother and daughter, in such dangerous and sometimes scary situations? HA: Yes, I was working in a tough situation, very dangerous. And when I saw the people who needed me, I was staying with them to help, because I [could] do something for them. Most people fled abroad. But I remained with those people, and I was trying to do something -- [any] little thing I [could] do. I succeeded in my place. Now my place is 90,000 people who are respecting each other, who are not fighting. But we try to stand on our feet, to do something, little things, we can for our people. And I'm thankful for my daughters. When they come to me, they help me to treat the people, to help. They do everything for them. They have done what I desire to do for them. PM: What's the best part of working with your mother, and the most challenging part for you? DM: She's very tough; it's most challenging. She always expects us to do more. And really when you think [you] cannot do it, she will push you, and I can do it. That's the best part. She shows us, trains us how to do and how to be better [people] and how to do long hours in surgery -- 300 patients per day, 10, 20 surgeries, and still you have to manage the camp -- that's how she trains us. It is not like beautiful offices here, 20 patients, you're tired. You see 300 patients, 20 surgeries and 90,000 people to manage. PM: But you do it for good reasons. (Applause) Wait. Wait. HA: Thank you. DM: Thank you. (Applause) HA: Thank you very much. DM: Thank you very much.
Հավա Աբդի.«Շատ մարդի 20 տարի է` Սոմալիում կռվում էին: Այնպես որ, ո´չ աշխատանք կար, ո´չ էլ ուտելիք: Երեխաները` նրանցից շատերը, շատ հյուծվել էին, այ այսպես»: Դեքո Մոհամեդ. «Ինչպես գիտեք, քաղաքացիական պատերազմների ժամանակ միշտ ամենաշատը կանայք և երեխաներն են տուժում: Այսպիսով մեր հիվանդները հիմնականում կանայք և երեխաներ են: Եվ նրանք մեր բակում են: Սա մեր տունն է ու մենք ողջյունում ենք նրանց: Սա այն ճամբարն է, որը մենք ունենք այժմ: 90,000 մարդ, որոնց 75 տոկոսը կանայք ու երեխաներ են»: Փեթ Միթչել. «Եվ սա ձեր հիվանդանոցն է: Սա հիվանդանոցի ներսն է»: ՀԱ. «Մենք Կեսարյան հատում և տարբեր վիրահատություններ ենք անում, քանի որ մարդիկ օգնության կարիք ունեն: Չկա կառավարություն, որ պաշտպանի նրանց»: ԴՄ. «Ամեն առավոտ մենք մոտավորապես 400 հիվանդ ենք ունենում, գուցե ավել կամ պակաս: Բայց երբեմն մենք միայն հինգ բժիշկ ենք և 16 բուժքույր, և մենք ֆիզիկապես հոգնում ենք բոլորին ընդունելու համար: Դրա համար, ընդունում ենք ամենածանր հիվանդներին, և մնացածին հաջորդ օրն ենք կանչում: Դա շատ դժվար է: Եվ ինչպես տեսնում եք, դրանք այն կանայք են, ովքեր երեխաների են կրում գրկներին, այն կանայք են, ովքեր հիվանդանոց են գալիս, այն կանայք, ովքեր տներ են կառուցում: Ահա, նրանց տունը: Եվ մենք նույնիսկ դպրոց ունենք: Դա մեր պարծանքն է. մենք վերջին երկու տարիների ընթացքում ենք բացել տարրական դպրոցը, որտեղ 850 երեխա ունենք, և մեծամասնությունը կանայք և աղջիկներ են»: (Ծափահարություններ) ՊՄ. «Եվ բժիշկները շատ մեծ կանոններ ունեն այն մասին, թե ովքեր կարող են բուժվել կլինիկայում: Կբացատրեք, խնդրեմ, ընդունելության կանոնները»: ՀԱ. «Մենք ողջունում ենք բոլոր մարդկանց, ովքեր գալիս են մեզ մոտ: Մենք նրանց հետ կիսում ենք այն ամենը, ինչ ունենք: Բայց կա երկու կանոն: Առաջին կանոնը` ոչ մի կլանային կամ քաղաքական առավելություններ չկան Սոմալիի հասարակությունում: Եվ նրանց, ովքեր նման բաներ են անում, մենք դուրս ենք վռնդում: Երկրորդ կանոնը` ոչ մի տղամարդ չի կարող ծեծել իր կնոջը: Եթե ծեծի, մենք նրան բանտ ենք նստեցնում, ե կանչում ենք համայնքի մեծերին: Մինչև նրանք այս հարցի շուրջ որոշում չկայացնեն, մենք նրանց բաց չենք թողնի: Ահա, մեր երկու կանոնները»: (Ծափահարություններ) «Մյուս բանը, որ ես հասկացել եմ, այն է, որ կինը ամենաուժեղ մարդն է ամբողջ աշխարհում: Քանի որ վերջին 20 տարիների ընթացքում, Սոմալիի կանայք ոտքի են կանգնել: Նրանք էին առաջնորդները, և մենք ենք առաջնորդները մեր համայքի և հույսը մեր գալիք սերունդների: Մենք անօգնական չենք և ոչ էլ` քաղաքացիական պատերազմի զոհեր: Մենք կարող ենք հաշտեցնել: Մենք ամեն ինչ կարող ենք անել»: (Ծափահարություններ) ԴՄ. «Ինչպես նշեց իմ մայրը, մենք ենք ապագայի հույսը. Սոմալիում տղամարդիկ միայն զբաղված են սպանելով: Եվ դրա համար էլ այս երկու կանոնները ստեղծեցինք: Մի ճամբարում, որտեղ 90,000 մարդ կա, պետք է ինչ-որ կանոններ ունենալ, թե չէ անընդհատ վեճեր են լինելու: Ոչ մի կլանային տարանջատում չկա, և ոչ մի տղամարդ չի կարող ծեծել իր կնոջը: Եվ մենք մի փոքր պահեստ ունենք, որը բանտի ենք վերածել: Եթե մեկը ծեծում է իր կնոջը, ապա բանտում է հայտնվում»: (Ծափահարություններ) «Աջակցելով կանանց ու տալով նրանց հնարավորություն` մենք նրանց հետ ենք, նրանք մենակ չեն»: ՓՄ. «Դուք կառավարում եք այս բժշկական կլինիկան: Այն շատ անհրաժեշտ բժշկական խնամք է տրամաբրում այն մարդկանց, ովքեր նման աջակցություն չէին ստանա: Դուք նաև կառավարում եք քաղաքացիական հասարակությանը: Դուք ձեր սեփական կանոններն եք ստեղծել, որտեղ կանայք և երեխաները անվտանգության այլ մակարդակի զգացողություն են ստանում: Պատմե´ք ձեր որոշման մասին, Բժիշկ Աբդի´, և ձեր որոշման մասին, Բժիշկ Մոհամե´դ` ինչպես որոշեցիք միասին աշխատել և բժիշկ դառնալ ու աշխատել Ձեր մոր հետ այս պայմաններում»: ՀԱ. «Իմ տարիներին` ես ծնվել եմ 1947 թվականին, մենք այն ժամանակ ունեինք կառավարություն, օրենք և կանոն: Բայց մի օր, ես գնացի հիվանդանոց. մայրս հիվանդ էր, և տեսա հիվանդանոցը, ինչպես էին վերաբերվում բժիշկներին, ինչպես էին նրանք ցանկանում օգնել հիվանդներն: Ես հիացա նրանցով, և որոշեցի բժիշկ դառնալ: Մայրս, ցավոք, մահացավ, երբ ես 12 տարեկան էի: Հետո հայրս թույլ տվեց գնալ երազանքիս հետևից: Մայրս մահացավ գինեկոլոգիական խնդիրներից, ու ես որոշեցի դառնալ գինեկոլոգ: Ահա, թե ինչու ես բժիշկ դարձա: Այսպիսով, հիմա Բժիշկ Դեքոն պիտի բացատրի»: ԴՄ. «Մայրս ինձ նախապատրաստում էր, երբ ես դեռ փոքր էի, որ բժիշկ դառնամ, բայց ես իսկապես չէի ցանկանում: Միգուցե ես պատմաբան դառնայի, կամ լրագրող: Ես դա շատ էի սիրում, բայց ոչինչ չստացվեց: Երբ պատերազմը (քաղաքացիական պատերազմը) վերջացավ, ես տեսա, թե ինչպես է մայրս օգնում և ինչպես նա ինքն օգնության կարիք ունի, և ինչքան կարևոր է կնոջ խնամքը Սոմալիում բժիշկ դառնալու և կանանց ու երեխաներին օգնելու համար: Եվ մտածեցի, որ միգուցե ինձ հաջողվի դառնալ և´ լրագրող, և´ գինեկոլոգ»: (Ծիծաղ) «Այսպիսով, ես և մայրս գնացինք Ռուսաստան Սովետական միության ժամանակաշրջանում: Եվ մեր բնավորության որոշ գծեր միգուցե գալիս են սովետական խիստ մոտեցումներից: Ահա` ինչպես որոշեցի նույն գործով զբաղվել: Քրոջս դեպքում այլ էր: Նա այստեղ է, նա էլ է բժիշկ: Նա էլ է ավարտել Ռուսաստանում»: (Ծափահարություններ) «Եվ եթե վերադառնամ այն բանին, թե ինչպես սկսեցի աշխատել մորս հետ, դա պարզապես այն էր, ինչ տեսել էինք պատերազմի ժամանակ, երբ ես 16, իսկ քույրս 11 տարեկան էինք, երբ պատերազմն ավարտվեց: Դրա կարիքը կար և մարդիկ, որոնց տեսնում էինք վաղ 90-ականներին. դա էր, որ մեզ հետ վերադարձրեց, որ աշխատենք նրանց համար»: ՓՄ. «Այսպիսով ո՞րն է ամենամեծ դժվարությունը, երբ մայր և դուստր աշխատում են նման վտանգավոր և երբեմն սարսափելի պայմաններում»: ՀԱ. «Այո´, ես աշխատում էի դժվար և վտանգավոր պայմաններում: Եվ երբ տեսնում էի մարդկանց, ովքեր իմ կարիքն ունեն, մնում էի նրանց հետ` նրանց օգնելու համար, որովհետև գիտեի, որ կարող եմ օգնել նրանց: Շատերը մեկնեցին արտասահման: Բայց ես մնացի այդ մարդկանց հետ և փորձում էի ինչ-որ կերպ օգնել, նույնիսկ մի փոքր: Ես դրանում հաջողության հասա: Հիմա իմ համայնքում 90,000 մարդ կա, ովքեր հարգում են միմյանց, ովքեր չեն կռվում: Բայց մենք փորձում ենք ոտքի կանգնել` մեր մարդկանց որևէ` թեկուզ փոքր բանով օգնելու համար: Եվ ես շատ շնորհակալ եմ իմ աղջիկներից: Նրանք ինձ օգնում են բուժել մարդկանց ու օգնել նրանց: Նրանք նրանց համար ամեն ինչ անում են: Նրանք անում են այն, ինչ ես ցանկանում էի անել նրանց համար»: ՓՄ. «Ո՞րոնք են Ձեր մոր հետ աշխատելու ամենալավ և ամենադժվար բաները»: ԴՄ. «Նա շատ խիստ է, դա ամենադժվարն է: Նա միշտ մեզնից ակնկալում է ավելին: Եվ իսկապես, նույնիսկ երբ ես մտածում եմ, որ չեմ կարող անել ինչ-որ բան, նա ինձ խրախուսում է, և ինձ մոտ ստացվում է: Դա էլ ամենալավ բանն է: Նա մեզ սովորեցնում է` ինչպես աշխատել և ավելի լավը լինել և ինչպես երկար վիրահատություններին դիմանալ. 300 հիվանդ օրական, 10, 20 վիրահատություն, և դեռ ճամբարն էլ պիտի ղեկավարենք. ահա, թե ինչպես է մեզ վարժեցնում: Այն նման չէ այստեղի հարմարավետ գրասենյակներին` 20 հիվանդ, և դու հոգնում ես: Ունենում ես 300 հիվանդ, 20 վիրահատություն և դեռ 90,000 մարդու պիտի կառավարես»: ՓՄ. «Բայց դուք դա անում եք լավ նպատակի համար»: (Ծափահարություններ) «Սպասե´ք, սպասե´ք»: ՀԱ. «Շնորհակալություն»: ԴՄ. «Շնորհակալություն»: (Ծափահարություններ) ՀԱ. «Շատ շնորհակալություն»: ԴՄ. «Շատ շնորհակալություն»: