Deep beneath the geysers and hot springs of Yellowstone Caldera lies a magma chamber produced by a hot spot in the earth’s mantle. As the magma moves towards the Earth’s surface, it crystallizes to form young, hot igneous rocks. The heat from these rocks drives groundwater towards the surface. As the water cools, ions precipitate out as mineral crystals, including quartz crystals from silicon and oxygen, feldspar from potassium, aluminum, silicon, and oxygen, galena from lead and sulfur.
Mélyen, a Yellowstone kaldera gejzírei és termálvízforrásai alatt egy, a Föld köpenyében kialakult magmakamra fekszik. Ahogy a magma megindul a felszín felé, kristályosodni kezd, s így fiatal, forró vulkáni kőzetek jönnek létre. Az ezen kőzetekből felszabaduló hő a felszín felé tereli a talajvizet. A víz hűlésével az ionok ásványkristályok formájában kicsapódnak, például szilícium- és oxigénionokból a kvarckristály, kálium-, alumínium, szilícium- és oxigénionokból a földpát, valamint ólom- és kénionokból a galenit.
Many of these crystals have signature shapes— take this cascade of pointed quartz, or this pile of galena cubes. But what causes them to grow into these shapes again and again?
Sok kristálynak egyedi a formája, mint ez a halom csúcsos kvarckristály vagy mint ez a kupac galenitkristály. De mitől nőnek a kristályok újra és újra ezekbe a formákba?
Part of the answer lies in their atoms. Every crystal’s atoms are arranged in a highly organized, repeating pattern. This pattern is the defining feature of a crystal, and isn’t restricted to minerals— sand, ice, sugar, chocolate, ceramics, metals, DNA, and even some liquids have crystalline structures.
A válasz részben az atomjaikban keresendő. A kristályok atomjai rendezett, ismétlődő mintát alkotnak. Ez a minta meghatározó tulajdonsága a kristályoknak, ám ez nem csak az ásványokra jellemző: homok, jég, cukor, csokoládé, kerámia, fémek, DNS és még egyes folyadékok is rendelkeznek kristályszerkezettel.
Each crystalline material’s atomic arrangement falls into one of six different families: cubic, tetragonal, orthorhombic, monoclinic, triclinic, and hexagonal. Given the appropriate conditions, crystals will grow into geometric shapes that reflect the arrangement of their atoms. Take galena, which has a cubic structure composed of lead and sulfur atoms. The relatively large lead atoms are arranged in a three-dimensional grid 90 degrees from one another, while the relatively small sulfur atoms fit neatly between them. As the crystal grows, locations like these attract sulfur atoms, while lead will tend to bond to these places. Eventually, they will complete the grid of bonded atoms. This means the 90 degree grid pattern of galena’s crystalline structure is reflected in the visible shape of the crystal.
Minden kristályos anyag atomjainak elrendezése a hat osztály egyikébe sorolható: szabályos, tetragonális, rombos, monoklin, triklin és hexagonális. Megfelelő körülmények között a kristályok geometrikus formákban nőnek, amik atomjaik elrendeződését tükrözik. Például a galenit ólom- és kénatomjai szabályos rendszerben helyezkednek el. A viszonylag nagy ólomatomok három dimenzióban, egymáshoz képest 90 fokba rendeződnek, míg a viszonylag kicsi kénatomok épp közéjük illenek. Ahogy a kristály nő, ezek a helyek vonzzák a kénatomokat, míg az ólomatomok ide alakítanak ki kötéseket. Idővel az egymáshoz kötődő atomok rácsot alkotnak. Tehát a galenit 90 fokos kristályrácsmintája megmutatkozik a kristály látható formájában is.
Quartz, meanwhile, has a hexagonal crystalline structure. This means that on one plane its atoms are arranged in hexagons. In three dimensions, these hexagons are composed of many interlocking pyramids made up of one silicon atom and four oxygen atoms. So the signature shape of a quartz crystal is a six-sided column with pointed tips.
Ezzel szemben a kvarc hexagonális rendszerben kristályosodik. Ez annyit tesz, hogy egy síkban az atomjai hexagonális formába rendeződnek. Három dimenzióban ezek a hexagonok számos egymáshoz kapcsolódó, egy szilícium- és négy oxigénatom alkotta piramisból állnak. Így a kvarckristály tipikus formája a hatoldalú, csúcsos oszlop.
Depending on environmental conditions, most crystals have the potential to form multiple geometric shapes. For example, diamonds, which form deep in the Earth’s mantle, have a cubic crystalline structure and can grow into either cubes or octahedrons. Which shape a particular diamond grows into depends on the conditions where it grows, including pressure, temperature, and chemical environment. While we can’t directly observe growth conditions in the mantle, laboratory experiments have shown some evidence that diamonds tend to grow into cubes at lower temperatures and octahedrons at higher temperatures. Trace amounts of water, silicon, germanium, or magnesium might also influence a diamond’s shape. And diamonds never naturally grow into the shapes found in jewelry— those diamonds have been cut to showcase sparkle and clarity.
A környezeti feltételektől függően a legtöbb kristály többféle geometriai formát is ölthet. Például a gyémántok, amelyek mélyen a Föld köpenyében képződnek, szabályos rendszerben kristályosodnak, s kocka vagy oktaéder formát öltenek. Hogy egy gyémánt végül milyen alakúra nő, az az őt körülvevő közeg körülményeitől függ, beleértve a nyomást, a hőmérsékletet és a közeg vegyi összetételét. Ugyan a köpenyben nem tudjuk e növekedést közvetlenül megfigyelni, laboratóriumban végzett kísérletek arra utalnak, hogy a gyémántok hajlamosak alacsonyabb hőmérsékleten kocka formájúra, míg magasabb hőmérsékleten oktaéder formájúra nőni. Nyomelemnyi mennyiségű víz, szilícium, germánium vagy magnézium szintén hatással lehet a kialakuló gyémánt formájára. És a gyémántok soha nem nőnek az ékszerekben található formákra. Azokat a gyémántokat megcsiszolták, hogy kiemeljék a ragyogást és tisztaságot.
Environmental conditions can also influence whether crystals form at all. Glass is made of melted quartz sand, but it isn’t crystalline. That’s because glass cools relatively quickly, and the atoms do not have time to arrange themselves into the ordered structure of a quartz crystal. Instead, the random arrangement of the atoms in the melted glass is locked in upon cooling.
Környezeti tényezők azt is befolyásolják, hogy egyáltalán létrejönnek-e kristályok. Az üveg olvasztott kvarchomokból készül, mégsem kristályos anyag. Ennek az üveg viszonylag gyors lehűlése az oka, mert az atomoknak nincs elég idejük pozícióikat felvenni a kvarc kristályrendszerében. Ehelyett az olvadt üvegben az atomok véletlenszerű pozíciója válik véglegessé a lehűlés során.
Many crystals don’t form geometric shapes because they grow in extremely close quarters with other crystals. Rocks like granite are full of crystals, but none have recognizable shapes. As magma cools and solidifies, many minerals within it crystallize at the same time and quickly run out of space. And certain crystals, like turquoise, don’t grow into any discernible geometric shape in most environmental conditions, even given adequate space.
Sok kristály nem alkot geometriai formákat, mert túl közel növekszik más kristályokhoz. Vannak kőzetek, mint a gránit, amik tele vannak kristályokkal, mégsem rendelkeznek felismerhető formákkal. Ahogy a magma hűl és megszilárdul, sok ásvány kristályosodik ki egyidejűleg, s kifogynak a rendelkezésre álló helyből. Egyes kristályok, mint a türkiz pedig a legtöbb környezeti feltétel meglétekor sem nő felismerhető geometriai formákba, még akkor sem, ha a kellő tér rendelkezésre áll.
Every crystal’s atomic structure has unique properties, and while these properties may not have any bearing on human emotional needs, they do have powerful applications in materials science and medicine.
A kristályok atomszerkezete egyedi tulajdonságokkal bír. Ezen tulajdonságok ugyan nincsenek hatással az emberi érzelmekre, de alkalmazásuk komoly jelentőséggel bír az anyag- és orvostudomány területén.