There is an entire genre of YouTube videos devoted to an experience which I am certain that everyone in this room has had. It entails an individual who, thinking they're alone, engages in some expressive behavior — wild singing, gyrating dancing, some mild sexual activity — only to discover that, in fact, they are not alone, that there is a person watching and lurking, the discovery of which causes them to immediately cease what they were doing in horror. The sense of shame and humiliation in their face is palpable. It's the sense of, "This is something I'm willing to do only if no one else is watching."
Ka një zhanër të tërë videosh YouTube kushtuar rasteve të cilat, jam i sigurt se kushdo në këtë sallë i ka provuar. Bëhet fjalë për rastet kur dikush, duke menduar që është vetëm, fillon e sillet paksa haptazi — të kënduar të tërbuar, kërcim tërë tundje, ndonjë veprim të butë seksual — për të zbuluar më pas që, në fakt, s’është vetëm, që dikush po e vëzhgon dhe përgjon, zbulim që e bën të ndalë në vend çka po bënte, i tmerruar. Në fytyrën e tij, ndjesia e turpit dhe poshtërimit është e prekshme. Është ndjesia e, “Kjo është diçka që dua ta bëj vetëm kur nuk më sheh njeri.”
This is the crux of the work on which I have been singularly focused for the last 16 months, the question of why privacy matters, a question that has arisen in the context of a global debate, enabled by the revelations of Edward Snowden that the United States and its partners, unbeknownst to the entire world, has converted the Internet, once heralded as an unprecedented tool of liberation and democratization, into an unprecedented zone of mass, indiscriminate surveillance.
Ky është thelbi i punës mbi të cilën jam përqendruar tërësisht në 16 muajt e fundit, pyetja pse ka rëndësi privatësia, pyetje që ka lindur në kontekstin e një debati global, shkaktuar nga zbulimet e Edward Snowden-it sipas të cilave ShBA-të dhe partnerët e tij, fshehurazi krejt botës, e kanë shndërruar Internetin, dikur të mbajtur si një mjet të paparë çlirimi dhe demokratizimi, në një zonë të paparë survejimi masiv dhe pa dallim.
There is a very common sentiment that arises in this debate, even among people who are uncomfortable with mass surveillance, which says that there is no real harm that comes from this large-scale invasion because only people who are engaged in bad acts have a reason to want to hide and to care about their privacy. This worldview is implicitly grounded in the proposition that there are two kinds of people in the world, good people and bad people. Bad people are those who plot terrorist attacks or who engage in violent criminality and therefore have reasons to want to hide what they're doing, have reasons to care about their privacy. But by contrast, good people are people who go to work, come home, raise their children, watch television. They use the Internet not to plot bombing attacks but to read the news or exchange recipes or to plan their kids' Little League games, and those people are doing nothing wrong and therefore have nothing to hide and no reason to fear the government monitoring them.
Ka një ndjesi të rëndomtë që lind nga ky debat, madje edhe mes personave që s’ndihen rehat me survejimin në masë, sipas të cilës nuk ka rrezik të njëmendtë që vjen prej kësaj mësymjeje në shkallë të gjerë, ngaqë vetëm ata që merren me punë të mbrapshta kanë arsye për të dashur të fshihen dhe të merakosen për privatësinë e tyre. Ky botëkuptim bazohet heshtur në tezën se në botë ka dy lloje njerëzish, njerëz të mirë dhe të këqij. Të këqij janë ata që thurin sulme terroriste ose që kryejnë krime të dhunshme, ndaj ka arsye të duan të fshehin sa bëjnë, kanë arsye të merakosen për privatësinë e tyre. Përkundrazi, njerëzit e mirë janë ata që shkojnë në punë, kthehen në shtëpi, rritin kalamaj, shohin televizor. Internetin e përdorin jo për të thurur sulme me bomba por për të lexuar lajmet dhe shkëmbyer receta gatimesh apo për të planifikuar lojërat e kalamajve, dhe këta nuk bëjnë asgjë të dëmshme ndaj nuk kanë se ç’të fshehin, as arsye për të pasur frikë se mos i mbikëqyr qeveria.
The people who are actually saying that are engaged in a very extreme act of self-deprecation. What they're really saying is, "I have agreed to make myself such a harmless and unthreatening and uninteresting person that I actually don't fear having the government know what it is that I'm doing." This mindset has found what I think is its purest expression in a 2009 interview with the longtime CEO of Google, Eric Schmidt, who, when asked about all the different ways his company is causing invasions of privacy for hundreds of millions of people around the world, said this: He said, "If you're doing something that you don't want other people to know, maybe you shouldn't be doing it in the first place."
Njerëzit që shprehen kështu i kanë hyrë një valleje tejet të skajshme vetë-nënvlerësimi. Që faktikisht duhet kuptuar kështu, “Kam rënë dakord ta bëj veten një person kaq të padëmshëm dhe për të mos u pasur frikë, sa në fakt nuk trembem se mos qeveria e merr vesh se ç’po bëj.” Kjo mendësi, sipas meje, gjeti shprehjen e saj më të kulluar, në një intervistë të 2009-s me CEO-n e Google-it, Eric Schmidt, i cili, i pyetur mbi tërë ato rrugë me të cilat kompania e tij po shkakton mësymjen ndaj privatësisë së qindra milionë njerëzve anembanë botës, u shpreh: “Nëse bëni diçka që s’doni ta marrin vesh të tjerët, ndoshta më mirë s’duhet ta bënit fare.”
Now, there's all kinds of things to say about that mentality, the first of which is that the people who say that, who say that privacy isn't really important, they don't actually believe it, and the way you know that they don't actually believe it is that while they say with their words that privacy doesn't matter, with their actions, they take all kinds of steps to safeguard their privacy. They put passwords on their email and their social media accounts, they put locks on their bedroom and bathroom doors, all steps designed to prevent other people from entering what they consider their private realm and knowing what it is that they don't want other people to know. The very same Eric Schmidt, the CEO of Google, ordered his employees at Google to cease speaking with the online Internet magazine CNET after CNET published an article full of personal, private information about Eric Schmidt, which it obtained exclusively through Google searches and using other Google products. (Laughter) This same division can be seen with the CEO of Facebook, Mark Zuckerberg, who in an infamous interview in 2010 pronounced that privacy is no longer a "social norm." Last year, Mark Zuckerberg and his new wife purchased not only their own house but also all four adjacent houses in Palo Alto for a total of 30 million dollars in order to ensure that they enjoyed a zone of privacy that prevented other people from monitoring what they do in their personal lives.
Për këtë mendësi mund të thuhen plot gjëra, e para, njerëzit që thonë se, privatësia s’është kushedi e rëndësishme, nuk e besojnë këtë, dhe rruga se si ta dini që s’e besojnë me tërë mend është se, teksa me fjalë thonë se privatësia nuk ka rëndësi, me vepra bëjnë çmos të ruajnë privatësinë e tyre të paprekur . Email-in dhe llogaritë e mediave shoqërore i mbrojnë me fjalëkalime, dhomat e gjumit dhe banjat me brava dhe çelësa, hapa të konceptuar që të gjithë për t’u penguar të tjerëve hyrjen në çka e konsiderojnë si zonë private dhe të dinë ato çka këta nuk duan t’i marrin vesh të tjerët. Po i njëjti Eric Schmidt, CEO i Google-it, i urdhëroi të punësuarit në Google të ndalnin së komunikuari me revistën internet CNET, pasi CNET-i botoi një artikull plot të dhëna personale, private mbi Eric Schmidt-in, të cilat i patën vetëm përmes kërkimesh me Google dhe duke përdorur produkte të tjera Google. (Të qeshura) E njëjta mospërputhje mund të shihet edhe me CEO-n e Facebook-ut, Mark Zuckerberg, i cili në një intervistë famëkeqe të 2010-s njoftoi se privatësia nuk është më një “normë sociale”. Vjet, Mark Zuckerberg dhe e bashkëshortja e tij e re, blenë në Palo Alto jo vetëm shtëpinë e tyre, por që të katra shtëpitë ngjitur, me një vlerë prej 30 milionë dollarësh gjithsej, që të jenë të sigurt se gëzojnë një zonë privatësie që i pengon njerëzit të mbikëqyrin se ç’bëjnë ata në jetën e tyre private.
Over the last 16 months, as I've debated this issue around the world, every single time somebody has said to me, "I don't really worry about invasions of privacy because I don't have anything to hide." I always say the same thing to them. I get out a pen, I write down my email address. I say, "Here's my email address. What I want you to do when you get home is email me the passwords to all of your email accounts, not just the nice, respectable work one in your name, but all of them, because I want to be able to just troll through what it is you're doing online, read what I want to read and publish whatever I find interesting. After all, if you're not a bad person, if you're doing nothing wrong, you should have nothing to hide."
Këto 16 muajt e fundit, teksa e kam diskutuar këtë temë nëpër botë, sa herë që dikush më thoshte, “Nuk merakosem për mësymjet ndaj privatësisë ngaqë nuk kam se ç’të fsheh.” U them gjithnjë të njëjtën gjë. Marr një laps, shkruaj adresën time të email-it. Dhe u them, “Ja adresa ime email. Dua që kur të shkoni në shtëpi dërgomëni me email fjalëkalimet e krejt llogarive tuaja email, jo të të mirit, të respektueshmit të punës, me emrin tuaj, por të krejt llogarive, dua thjesht të mundem të hedh një sy se ç’bëni në Internet, të lexoj ç’të kem qejf dhe të botoj ç’më duket me interes. Tek e fundit, nëse s’jeni njeri i keq, nëse nuk bëni gjëra të mbrapshta, s’keni se ç’të fshihni.”
Not a single person has taken me up on that offer. I check and — (Applause) I check that email account religiously all the time. It's a very desolate place. And there's a reason for that, which is that we as human beings, even those of us who in words disclaim the importance of our own privacy, instinctively understand the profound importance of it. It is true that as human beings, we're social animals, which means we have a need for other people to know what we're doing and saying and thinking, which is why we voluntarily publish information about ourselves online. But equally essential to what it means to be a free and fulfilled human being is to have a place that we can go and be free of the judgmental eyes of other people. There's a reason why we seek that out, and our reason is that all of us — not just terrorists and criminals, all of us — have things to hide. There are all sorts of things that we do and think that we're willing to tell our physician or our lawyer or our psychologist or our spouse or our best friend that we would be mortified for the rest of the world to learn. We make judgments every single day about the kinds of things that we say and think and do that we're willing to have other people know, and the kinds of things that we say and think and do that we don't want anyone else to know about. People can very easily in words claim that they don't value their privacy, but their actions negate the authenticity of that belief.
Ofertën time nuk e shfrytëzoi as edhe një i vetëm. E kontrolloj — (Duartrokitje) gjithë kohën atë llogari email, me devotshmëri prej fetari. Atë vend të shkretë. Kjo e ka një arsye, që është se ne, si qenie njerëzore, madje edhe ata prej nesh, që me fjalë e shfuqizojnë rëndësinë e privatësisë së secilit, e kuptojmë instinktivisht rëndësinë e thellë të saj. Është e vërtetë se ne, si qenie njerëzore, jemi kafshë shoqërore, që do të thotë se kemi nevojë që të tjerët të dinë se ç’bëjmë, ç’themi, ç’mendojmë, dhe kjo është arsyeja pse publikojmë me dashje në Internet të dhëna rreth vetes. Por, po njësoj thelbësore për të qenët qenie njerëzore e lirë dhe e plotësuar është të kemi një vend ku mund të shkojmë dhe të jemi të lirë nga sytë gjykues të njerëzve të tjerë. Ka një arsye pse kërkojmë ta arrijmë këtë. Dhe arsyeja jonë është se të gjithë ne — jo thjesht terroristët dhe keqbërësit, krejt ne — kemi gjëra për të fshehur. Bëjmë dhe mendojmë lloj-lloj gjërash që pranojmë t’ia tregojmë mjekut, avokatit, psikologut, apo bashkëshortes, apo shokut të ngushtë, por që do të na poshtëronte po t’i marrë vesh bota. Ne japim gjykime çdo ditë mbi gjërat që themi, mendojmë dhe bëjmë, të cilat jemi të gatshëm t’ua bëjmë të ditura të tjerëve, por dhe mbi gjëra që themi, mendojmë dhe bëjmë dhe që nuk duam t’i dijë tjetërkush. Njerëzit, me fjalë, mund të pretendojnë fare kollaj se nuk i japin vlerë privatësisë së tyre, por veprimet e tyre e mohojnë mirëfilltësinë e këtij besimi.
Now, there's a reason why privacy is so craved universally and instinctively. It isn't just a reflexive movement like breathing air or drinking water. The reason is that when we're in a state where we can be monitored, where we can be watched, our behavior changes dramatically. The range of behavioral options that we consider when we think we're being watched severely reduce. This is just a fact of human nature that has been recognized in social science and in literature and in religion and in virtually every field of discipline. There are dozens of psychological studies that prove that when somebody knows that they might be watched, the behavior they engage in is vastly more conformist and compliant. Human shame is a very powerful motivator, as is the desire to avoid it, and that's the reason why people, when they're in a state of being watched, make decisions not that are the byproduct of their own agency but that are about the expectations that others have of them or the mandates of societal orthodoxy.
Ka një arsye pse privatësia dëshirohet me kaq zjarr gjithkund dhe instinktivisht. Nuk është thjesht një veprim refleksiv si thithja e ajrit apo pirja e ujit. Arsyeja është se, kur gjendemi në rrethana prej ku mund të vëzhgohemi, prej ku mund të mbikëqyremi, sjellja jonë ndryshon në mënyrë dramatike. Gama e sjelljeve të mundshme që bluajmë me veten, kur mendojmë se po mbikëqyremi, zvogëlohet rreptësisht. Ky është thjesht fakt i natyrës njerëzore që është mirëpranuar nga shkenca shoqërore letërsia dhe feja dhe praktikisht nga çdo fushë e llojit. Ka me dhjetëra studime psikologjike që provojnë se kur dikush e di se mund të jetë duke u mbikëqyrur, sjellja që shfaq është shumë më konformiste dhe në pajtim me normat. Turpërimi është motivues shumë i fuqishëm, siç është edhe dëshira për ta shmangur, dhe kjo është arsyeja pse njerëzit, kur gjenden nën vëzhgim, marrin vendime që nuk janë fryt i vullnetit të tyre, por janë ajo çka presin të tjerët prej tyre, ose ato që dikton ortodoksia shoqërore.
This realization was exploited most powerfully for pragmatic ends by the 18th- century philosopher Jeremy Bentham, who set out to resolve an important problem ushered in by the industrial age, where, for the first time, institutions had become so large and centralized that they were no longer able to monitor and therefore control each one of their individual members, and the solution that he devised was an architectural design originally intended to be implemented in prisons that he called the panopticon, the primary attribute of which was the construction of an enormous tower in the center of the institution where whoever controlled the institution could at any moment watch any of the inmates, although they couldn't watch all of them at all times. And crucial to this design was that the inmates could not actually see into the panopticon, into the tower, and so they never knew if they were being watched or even when. And what made him so excited about this discovery was that that would mean that the prisoners would have to assume that they were being watched at any given moment, which would be the ultimate enforcer for obedience and compliance. The 20th-century French philosopher Michel Foucault realized that that model could be used not just for prisons but for every institution that seeks to control human behavior: schools, hospitals, factories, workplaces. And what he said was that this mindset, this framework discovered by Bentham, was the key means of societal control for modern, Western societies, which no longer need the overt weapons of tyranny — punishing or imprisoning or killing dissidents, or legally compelling loyalty to a particular party — because mass surveillance creates a prison in the mind that is a much more subtle though much more effective means of fostering compliance with social norms or with social orthodoxy, much more effective than brute force could ever be.
Kjo nuhatje, për qëllime pragmatike u shfrytëzua më fort nga filozofi i shekullit të 18-të, Jeremy Bentham, i cili iu vu zgjidhjes së një problemi të rëndësishëm të prurë nga epoka industriale, kur për herë të parë, institucionet u bënë kaq të mëdha dhe të centralizuara sa që s’qenë më në gjendje të mbikëqyrnin, ndaj edhe të kontrollonin, secilin prej anëtarëve të saj individualë, dhe zgjidhja që hartoi qe një koncept arkitekturor i menduar fillimisht për burgjet të cilin e pat quajtur panoptikon atributi parësor i të cilit ishte ngritja e një kulle të stërmadhe në qendër të institucionit, ku, cilido që kontrollonte institucionin, mundej në çfarëdo çasti të vëzhgonte këdo nga të dënuarit, edhe pse nuk i vëzhgonin dot të gjithë dhe tërë kohën. Thelbësore për këtë konceptim qe fakti që të dënuarit s’mund të shihnin dot në panoptikon, në kullë, ndaj s’kish nga ta dinin nëse vëzhgoheshin, ose kur. Ajo që e ngazëlleu më shumë te ky zbulim qe se kjo do të thoshte që të burgosurve do t’u duhej të supozonin se vëzhgoheshin në çfarëdo çasti, çka do të qe mjeti i përsosur shtrëngues për bindje dhe konformizëm. Filozofi frëng i shekullit të 20-të, Michel Foucault kuptoi që ky model mund të përdorej jo thjesht për burgjet, por për çdo institucion që përpiqet të kontrollojë sjelljen njerëzore: shkolla, spitale, fabrika, vende pune. Dhe, sipas tij, kjo mendësi, kjo strukturë e zbuluar nga Bentham, qe mjeti kyç i kontrollit mbi shoqërinë për shoqëritë moderne, perëndimore të cilat nuk kanë më nevojë për armët e tiranisë së hapët — ndëshkim, burgosje ose vrasje të disidentëve, apo besnikëri të detyruar ligjërisht ndaj një partie të dhënë — ngaqë survejimi në masë krijon brenda mendjes një burg që është shumë më i hollë por shumë më i efektshëm për farkëtimin e pajtueshmërisë me normat shoqërore apo me ortodoksinë sociale, shumë më i efektshëm se sa mund të jetë dhuna e pastër.
The most iconic work of literature about surveillance and privacy is the George Orwell novel "1984," which we all learn in school, and therefore it's almost become a cliche. In fact, whenever you bring it up in a debate about surveillance, people instantaneously dismiss it as inapplicable, and what they say is, "Oh, well in '1984,' there were monitors in people's homes, they were being watched at every given moment, and that has nothing to do with the surveillance state that we face." That is an actual fundamental misapprehension of the warnings that Orwell issued in "1984." The warning that he was issuing was about a surveillance state not that monitored everybody at all times, but where people were aware that they could be monitored at any given moment. Here is how Orwell's narrator, Winston Smith, described the surveillance system that they faced: "There was, of course, no way of knowing whether you were being watched at any given moment." He went on to say, "At any rate, they could plug in your wire whenever they wanted to. You had to live, did live, from habit that became instinct, in the assumption that every sound you made was overheard and except in darkness every movement scrutinized."
Vepra letrare më përfaqësuese mbi survejimin dhe privatësinë është romani i George Orwell-it "1984", studiuar nga tërë ne në shkollë, ndaj edhe është bërë si një lloj klisheje. Në fakt, sa herë që e përmendni në ndonjë debat mbi survejimin, njerëzit ta hedhin poshtë menjëherë si diçka që nuk ka vend, duke të thënë, “Te "1984" në shtëpitë e miletit kishte monitorë, vëzhgoheshin në çdo çast, por kjo nuk hyn gjëkundi te gjendja e survejimit me të cilën përballemi.” Ka një keqkuptim themelor të alarmeve të dhëna nga Orwell-i tek "1984". Alarmi që ai dha, lidhej me shtetin e survejimit, jo se ky mbikëqyrte këdo gjithë kohën, por ngaqë njerëzit e dinin se mund mbikëqyreshin në çdo çast. Ja si e përshkruan sistemin e survejimit me të cilin përballeshin, rrëfimtari i Orwell-it, Winston Smith: “Sigurisht që s’kish mundësi të dihej nëse po vëzhgoheshit apo jo në një çast të dhënë.” Për të vazhduar më tej, “Sido që të ishte, fishën tuaj mund ta lidhnin kur të donin. Duhej të jetonit, në fakt jetonit, me zakonin që u bë instinkt, me hamendjen se çdo tingull i juaji kapej dhe analizohej nga dikush në errësirë, çdo lëvizje merrej në shqyrtim.”
The Abrahamic religions similarly posit that there's an invisible, all-knowing authority who, because of its omniscience, always watches whatever you're doing, which means you never have a private moment, the ultimate enforcer for obedience to its dictates.
Në mënyrë të ngjashme, fetë abrahamike postulojnë se ka një autoritet të padukshëm, të gjithëditur i cili, ngaqë di gjithçka, mbikëqyr gjithë kohën çfarëdo që bëni, që do të thotë se nuk ju mbetet kurrë një çast privat, mjeti i përsosur shtrëngues për bindje ndaj diktatit të tij.
What all of these seemingly disparate works recognize, the conclusion that they all reach, is that a society in which people can be monitored at all times is a society that breeds conformity and obedience and submission, which is why every tyrant, the most overt to the most subtle, craves that system. Conversely, even more importantly, it is a realm of privacy, the ability to go somewhere where we can think and reason and interact and speak without the judgmental eyes of others being cast upon us, in which creativity and exploration and dissent exclusively reside, and that is the reason why, when we allow a society to exist in which we're subject to constant monitoring, we allow the essence of human freedom to be severely crippled.
Ato çka këto vepra, në dukje pa lidhje me njëra-tjetrën, lejojnë të shihet, përfundimi që del nga krejt ato, është se një shoqëri në të cilën njerëzit mund të mbikëqyren gjithë kohën është një shoqëri që pjell konformizëm bindje pa kushte dhe nënshtrim, prandaj çdo tiran, nga më i paskrupulli te më i stërholluari, kanë uri për atë sistem. Në të kundërt, madje më me rëndësi, aftësia për t’u tërhequr diku ku mund të mendojmë, arsyetojmë, ndërveprojmë dhe flasim pa pasur mbi kurriz sytë e botës, diku ku fryma krijuese, zhbiruese dhe mospajtimi kanë vatrën e tyre, hyn te sfera e privatësisë. Kur lejojmë ekzistencën e një shoqërie te e cila jemi subjekt mbikëqyrjeje konstante, lejojmë gjymtimin e rëndë të thelbit të lirisë njerëzore.
The last point I want to observe about this mindset, the idea that only people who are doing something wrong have things to hide and therefore reasons to care about privacy, is that it entrenches two very destructive messages, two destructive lessons, the first of which is that the only people who care about privacy, the only people who will seek out privacy, are by definition bad people. This is a conclusion that we should have all kinds of reasons for avoiding, the most important of which is that when you say, "somebody who is doing bad things," you probably mean things like plotting a terrorist attack or engaging in violent criminality, a much narrower conception of what people who wield power mean when they say, "doing bad things." For them, "doing bad things" typically means doing something that poses meaningful challenges to the exercise of our own power.
Pika e fundit që dua të prek lidhur me këtë mendësi, idenë se vetëm personat që bëjnë diçka të mbrapshtë kanë se ç’të fshehin, pra edhe arsye për t’u kujdesur për privatësinë, është ngulitja prej saj e dy mesazheve shumë rrënuese, e dy mësimeve rrënuese. I pari është se të vetmit që merakosen për privatësinë, të vetmit që kërkojnë privatësi, janë, me përkufizim, të ligjtë. Ky është një përfundim për të cilin i kemi të gjitha arsyet pse duhet shmangur, më e rëndësishmja prej tyre është se kur thoni, “dikush po bën diçka të mbrapshtë”, ka gjasa që e keni fjalën për gjëra të tilla si plani për një sulm terrorist apo pjesëmarrja në krime të dhunshme, një kuptim shumë i ngushtë i asaj që njerëzit që kanë pushtetin nënkuptojnë kur thonë, “po bën gjëra të mbrapshta”. Për ta, “të bësh gjëra të mbrapshta” zakonisht nënkupton të bërit e diçkaje që paraqet sfida kuptimplote ndaj ushtrimit të pushtetit që u japim.
The other really destructive and, I think, even more insidious lesson that comes from accepting this mindset is there's an implicit bargain that people who accept this mindset have accepted, and that bargain is this: If you're willing to render yourself sufficiently harmless, sufficiently unthreatening to those who wield political power, then and only then can you be free of the dangers of surveillance. It's only those who are dissidents, who challenge power, who have something to worry about. There are all kinds of reasons why we should want to avoid that lesson as well. You may be a person who, right now, doesn't want to engage in that behavior, but at some point in the future you might. Even if you're somebody who decides that you never want to, the fact that there are other people who are willing to and able to resist and be adversarial to those in power — dissidents and journalists and activists and a whole range of others — is something that brings us all collective good that we should want to preserve. Equally critical is that the measure of how free a society is is not how it treats its good, obedient, compliant citizens, but how it treats its dissidents and those who resist orthodoxy. But the most important reason is that a system of mass surveillance suppresses our own freedom in all sorts of ways. It renders off-limits all kinds of behavioral choices without our even knowing that it's happened. The renowned socialist activist Rosa Luxemburg once said, "He who does not move does not notice his chains." We can try and render the chains of mass surveillance invisible or undetectable, but the constraints that it imposes on us do not become any less potent.
Mësimi tjetër vërtet rrënues dhe, mendoj, edhe më tinëzar, që vjen prej pranimit të kësaj mendësie, është se ka një përfitim të pashprehur, të pranuar nga njerëzit që pranojnë këtë mendësi, dhe ky përfitim është: Nëse pranoni ta bëni vetveten mjaftueshëm të parrezik, mjaftueshëm jo kërcënues për ata që kanë pushtet politik, atëherë dhe vetëm atëherë mund të jeni të lirë nga rreziqet e survejimit. Vetëm ata që janë mospajtues, që sfidojnë pushtetet, paskan pse të shqetësohen. I kemi të gjitha arsyet pse duhet t’i shmangim këto mësime. Mund të jeni një person që, tani për tani, nuk dëshiron të merret me diçka me spec, por mund të dojë në të ardhmen. Edhe nëse jeni dikush që vendos vetë se rasti s’do të vijë kurrë, fakti që ka të tjerë persona që duan dhe janë në gjendje të bëjnë qëndresë dhe të jenë kundërshtarë të atyre në pushtet — disidentë, gazetarë veprimtarë, dhe një gamë e tërë rastesh të tjera — është diçka që na sjell krejt neve një të mirë kolektive që do të ishte mirë ta ruanim. Po njësoj jetik është fakti që kuti se sa e lirë është një shoqëri, s’është mënyra si i trajton ajo shtetasit e mirë, të bindurit, ata në rregull me normat, por se si trajton mospajtuesit dhe ata që i bëjnë qëndresë ortodoksisë sociale. Por arsyeja më e rëndësishme është se një sistem i survejimit masiv shtyp lirinë tonë në të gjitha drejtimet. Na i bën të ndaluara krejt zgjedhjet mbi mundësitë e sjelljeve pa e ditur ne hiç se ka ndodhur. Veprimtarja e njohur socialiste, Rosa Luxemburg dikur tha, “Ai që nuk luan vendit nuk i vë re vargonjtë e tij.” Mund të orvatemi për t’i bërë të padukshëm ose të pakapshëm vargonjtë e survejimit në masë, por kufizimet që imponojnë mbi ne nuk bëhen më pak të fuqishme.
Thank you very much.
Shumë faleminderit.
(Applause)
(Duartrokitje)
Thank you.
Faleminderit.
(Applause)
(Duartrokitje)
Thank you.
Faleminderit.
(Applause)
(Duartrokitje)
Bruno Giussani: Glenn, thank you. The case is rather convincing, I have to say, but I want to bring you back to the last 16 months and to Edward Snowden for a few questions, if you don't mind. The first one is personal to you. We have all read about the arrest of your partner, David Miranda in London, and other difficulties, but I assume that in terms of personal engagement and risk, that the pressure on you is not that easy to take on the biggest sovereign organizations in the world. Tell us a little bit about that.
Bruno Giussani: Faleminderit, Glen. Më duhet të them që shtjellimi është jo pak bindës, por dua që t’u kthehemi 16 muajve të fundit dhe Edward Snowden-it për pak pyetje, nëse s’prish punë. E para është personale për ju. Të gjithë kemi lexuar për arrestimin e partnerit tuaj, David Miranda, në Londër, dhe vështirësi të tjera, por them se lidhur me angazhimin dhe rreziqet personale, atë trysni mbi ju, s’është edhe aq e lehtë të merresh me organizmat më të mëdhenj sovranë të botës. Na tregoni pak mbi këtë anë.
Glenn Greenwald: You know, I think one of the things that happens is that people's courage in this regard gets contagious, and so although I and the other journalists with whom I was working were certainly aware of the risk — the United States continues to be the most powerful country in the world and doesn't appreciate it when you disclose thousands of their secrets on the Internet at will — seeing somebody who is a 29-year-old ordinary person who grew up in a very ordinary environment exercise the degree of principled courage that Edward Snowden risked, knowing that he was going to go to prison for the rest of his life or that his life would unravel, inspired me and inspired other journalists and inspired, I think, people around the world, including future whistleblowers, to realize that they can engage in that kind of behavior as well.
Glenn Greenwald: Mendoj se një nga gjërat që ndodh është se kuraja e njerëzve në këtë drejtim bëhet ngjitëse, ndaj, edhe pse unë dhe gazetarë të tjerë me të cilët punoja ishim të ndërgjegjshëm për rrezikun — ShBA-të vazhdojnë të jenë vendi më i fuqishëm në botë dhe nuk gëzohen kur ju botoni në Internet, sipas qejfit, mijëra të fshehta të tyre — kur sheh dikë që është 29 vjeç njeri i rëndomtë që u rrit në në një mjedis më se të rëndomtë, të shfaqë atë shkallë kuraje të parimtë, siç rrezikoi Edward Snowden-i, duke e ditur se e priste burgu për gjithë jetën nga këtej e tutje ose jeta e tij do të shkërmoqej, më frymëzoi mua dhe gazetarë të tjerë dhe frymëzoi, mendoj, njerëz kudo në botë, përfshi sekretnxjerrës të ardhshëm, të kuptojnë se mund t’i hyjnë edhe ata kësaj valleje.
BG: I'm curious about your relationship with Ed Snowden, because you have spoken with him a lot, and you certainly continue doing so, but in your book, you never call him Edward, nor Ed, you say "Snowden." How come?
BG: Jam kureshtar të di mbi marrëdhëniet tuaja me Ed Snowden-in, ngaqë ju keni folur mjaft me të, dhe sigurisht që vazhdoni ende, por në librin tuaj, s’e thërrisni kurrë Eduard, as Ed; ju thoni "Snowden". Pse?
GG: You know, I'm sure that's something for a team of psychologists to examine. (Laughter) I don't really know. The reason I think that, one of the important objectives that he actually had, one of his, I think, most important tactics, was that he knew that one of the ways to distract attention from the substance of the revelations would be to try and personalize the focus on him, and for that reason, he stayed out of the media. He tried not to ever have his personal life subject to examination, and so I think calling him Snowden is a way of just identifying him as this important historical actor rather than trying to personalize him in a way that might distract attention from the substance.
GG: Jam i sigurt se kjo është diçka që duhet parë nga ndonjë ekip psikologësh (Të qeshura) Vërtet nuk e di. Arsyeja, mendoj, është se një nga objektivat e rëndësishëm që ai pati, një nga taktikat e tij më të rëndësishme, mendoj, qe që e dinte se një nga rrugët për të shmangur vëmendjen nga thelbi i zbulimeve do të ish orvatja për personalizim të vëmendjes mbi të, dhe për këtë arsye ai ndenji jashtë medias. U përpoq që jeta e tij personale të mos qe kurrë subjekt ekzaminimi, ndaj mendoj që ta thërrasësh Snowden është një rrugë për identifikimin e tij si një aktor të rëndësishëm historik në vend se të orvatesh ta personalizosh në një mënyrë që mund të shmangë vëmendjen prej thelbit.
Moderator: So his revelations, your analysis, the work of other journalists, have really developed the debate, and many governments, for example, have reacted, including in Brazil, with projects and programs to reshape a little bit the design of the Internet, etc. There are a lot of things going on in that sense. But I'm wondering, for you personally, what is the endgame? At what point will you think, well, actually, we've succeeded in moving the dial?
Moderatori: Zbulimet e tij, analiza juaj, puna e gazetarëve të tjerë, i dha vërtet jetë debatit, dhe mjaft qeveri, bie fjala, kanë reaguar, përfshi Brazilin, me projekte dhe programe për ta ripunuar paksa formën e Internetit, etj. Ka plot gjëra që po bëhen në atë drejtim. Pyes veten, për ju personalisht, cila është mbyllja e gjithë kësaj? Në ç’pikë do të mendoni se, më në fund ia dolëm ta rregullojmë me sukses?
GG: Well, I mean, the endgame for me as a journalist is very simple, which is to make sure that every single document that's newsworthy and that ought to be disclosed ends up being disclosed, and that secrets that should never have been kept in the first place end up uncovered. To me, that's the essence of journalism and that's what I'm committed to doing. As somebody who finds mass surveillance odious for all the reasons I just talked about and a lot more, I mean, I look at this as work that will never end until governments around the world are no longer able to subject entire populations to monitoring and surveillance unless they convince some court or some entity that the person they've targeted has actually done something wrong. To me, that's the way that privacy can be rejuvenated.
GG: Për mua si gazetar, mbyllja është shumë e thjeshtë, të sigurohemi se çdo dokument që ia vlen dhe që duhet të publikohet të përfundojë i publikuar, dhe të fshehtat që nuk duhej të ishin ruajtur fare të fshehta, të dalin sheshit. Për mua, ky është thelbi i gazetarisë dhe këtij i jam përkushtuar. Si dikush të cilit survejimi në masë i duket i urryer, për krejt arsyet që sapo preka dhe mjaft të tjera, këtë punë e shoh si një që nuk mbaron kurrë, deri sa qeveri anembanë botës të mos jenë më në gjendje t’ia nënshtrojnë popullsi të tëra mbikëqyrjes dhe survejimit, veç kur bindin një gjykatë apo ent tjetër se personi që kanë në shënjestër ka bërë vërtet diçka të mbrapshtë. Për mua, kjo është rruga me të cilën mund të ripërtërihet privatësia.
BG: So Snowden is very, as we've seen at TED, is very articulate in presenting and portraying himself as a defender of democratic values and democratic principles. But then, many people really find it difficult to believe that those are his only motivations. They find it difficult to believe that there was no money involved, that he didn't sell some of those secrets, even to China and to Russia, which are clearly not the best friends of the United States right now. And I'm sure many people in the room are wondering the same question. Do you consider it possible there is that part of Snowden we've not seen yet?
BG: Snowden-i siç e kemi parë në TED, është shumë, shumë elokuent në paraqitjen dhe portretizimin e vetes si mbrojtës i vlerave dhe parimeve demokratike. Por shumë njerëz e kanë vërtet të vështirë të besojnë se ky është motivacioni i tij i vetëm. E kanë të vështirë të besojnë se paraja nuk hyn gjëkundi, se nuk ka shitur ndonjë të fshehtë, te Kina apo Rusia, që dihet se nuk janë miqtë më të mirë të Shteteve të Bashkuara sot për sot. Dhe jam i sigurt se shumë vetë në këtë sallë bëjnë të njëjtën pyetje. Mendoni se mundet të ketë edhe një anë të tillë të Snowden-it që s’e kemi parë ende?
GG: No, I consider that absurd and idiotic. (Laughter) If you wanted to, and I know you're just playing devil's advocate, but if you wanted to sell secrets to another country, which he could have done and become extremely rich doing so, the last thing you would do is take those secrets and give them to journalists and ask journalists to publish them, because it makes those secrets worthless. People who want to enrich themselves do it secretly by selling secrets to the government, but I think there's one important point worth making, which is, that accusation comes from people in the U.S. government, from people in the media who are loyalists to these various governments, and I think a lot of times when people make accusations like that about other people — "Oh, he can't really be doing this for principled reasons, he must have some corrupt, nefarious reason" — they're saying a lot more about themselves than they are the target of their accusations, because — (Applause) — those people, the ones who make that accusation, they themselves never act for any reason other than corrupt reasons, so they assume that everybody else is plagued by the same disease of soullessness as they are, and so that's the assumption. (Applause)
GG: Jo, mua kjo më duket absurde dhe idiote. (Të qeshura) Nëse do të donit, e di që thjesht po bëni avokatin e djallit, por nëse do të donit t’i shisni të fshehta një vendi tjetër, çka mund ta kish bërë, dhe të gdhihej tejet i pasur nga kjo, gjëja e fundit që do të bënit është t’ua jepnit këto të fshehta gazetarëve dhe t’u kërkonit t’i botojnë, pasi kjo i bën të pavlera të fshehtat. Njerëzit që duan të pasurojnë veten e bëjnë këtë fshehtas, duke ia shitur të fshehtat qeverisë, por mendoj se ka një gjë të rëndësishme për të thënë, faktin se këto akuza vijnë nga persona në qeverinë e ShBA-ve, nga persona në media që janë besnikë qeverish të ndryshme, dhe mendoj se, shpesh, kur dikush bën akuza si kjo kundër të tjerëve — “Oh, vërtet, s’mund ta bëjë dot nisur nga parimet, do ketë ndonjë arsye të korruptuari, të poshtër” — tregon më shumë mbi vetveten, se sa mbi objektivin e akuzave të tyre, ngaqë — (Duartrokitje) — këta njerëz, këta që bëjnë akuza të tilla, këta vetë nuk veprojnë kurrë për tjetër motiv veç motivesh të korruptuarish, ndaj besojnë se këdo tjetër e ka pllakosur po ajo sëmundje e pashpirtësisë, si ata vetë, dhe ky është thelbi i gjithë kësaj. (Duartrokitje)
BG: Glenn, thank you very much. GG: Thank you very much.
BG: Glen, shumë faleminderit. GG: Faleminderit juve.
BG: Glenn Greenwald. (Applause)
BG: Glenn Greenwald. (Duartrokitje)