Welcome to "Five Dangerous Things You Should Let Your Children Do." I don't have children. I borrow my friends' children, so --
Добредојдовте на „Пет опасни работи што треба да им ги дозволите на децата“. Јас немам деца. Ги позајмувам децата на моите пријатели, па...
(Laughter)
(Смеа)
take all this advice with a grain of salt. I'm Gever Tulley. I'm a contract computer scientist by trade, but I'm the founder of something called the Tinkering School. It's a summer program which aims to help kids learn how to build the things that they think of. So we build a lot of things, and I do put power tools into the hands of second-graders. So if you're thinking about sending your kid to Tinkering School, they do come back bruised, scraped and bloody.
Примете ги овие совети со резерва. Јас сум Гевер Тали. По струка сум компјутерски научник, но основач сум и на нешто што се вика Училиште за мајсторисување (Tinkering School). Тоа е летна програма чија цел е да им помогне на децата да научат како да ги градат нештата што ќе ги замислат. Па, така, градиме разни нешта. Во рацете на второодделенци ставам моќни алати. Па, ако мислите да го пратите вашето дете во ова училиште, знајте дека децата се враќаат изгребани, со модрици и крвави.
(Laughter)
You know, we live in a world that's subjected to ever more stringent child safety regulations. There doesn't seem to be any limit on how crazy child safety regulations can get. We put suffocation warnings on every piece of plastic film manufactured in the United States, or for sale with an item in the United States. We put warnings on coffee cups to tell us that the contents may be hot. And we seem to think that any item sharper than a golf ball is too sharp for children under the age of 10.
Живееме во свет кој е подложен на сè построги закони за безбедност на децата. Се чини дека нема граница на тоа колку луди можат да бидат овие закони. Ставаме предупредувања за гушење на секоја пластична ќеса што се произведува во САД или се продава со друг производ во САД. Ставаме предупредување на шољите за кафе, кое ни вели дека течноста можеби е жешка. И се чини дека мислиме дека секој предмет поостар од топче за голф е преостар за деца помали од 10 години.
So where does this trend stop? When we round every corner and eliminate every sharp object, every pokey bit in the world, then the first time that kids come in contact with anything sharp, or not made out of round plastic, they'll hurt themselves with it. So, as the boundaries of what we determine as the safety zone grow ever smaller, we cut off our children from valuable opportunities to learn how to interact with the world around them. And despite all of our best efforts and intentions, kids are always going to figure out how to do the most dangerous thing they can, in whatever environment they can.
Па, каде е крајот на овој тренд? Кога ќе го затапиме секој ќош и ќе го елиминираме секој остар предмет, секој шпицаст предмет во светот, тогаш првиот пат кога децата ќе стапат во контакт со нешто остро или нешто што не е направено од округла пластика, ќе се повредат. Така, како што границите на тоа што го сметаме за безбедно се смалуваат, на нашите деца им ускратуваме вредни можности да научат како да дејствуваат во светот околу нив. И покрај сите наши најдобри напори и намери, децата секогаш ќе смислат како да ги прават најопасните нешта што може да се прават, во која било средина.
(Laughter)
И покрај провокативниот наслов, оваа презентација всушност е за безбедноста
So despite the provocative title, this presentation is really about safety, and about some simple things that we can do to raise our kids to be creative, confident and in control of the environment around them. And what I now present to you is an excerpt from a book in progress. The book is called "50 Dangerous Things." This is "Five Dangerous Things."
и за некои мали работи што може да ги направиме за децата да ги воспитуваме да бидат креативни, сигурни и да ја контролираат средината околу нив. Ова што сега го презентирам е извадок од книгата на која работам. Книгата се вика „50 опасни нешта“. Ова се пет опасни нешта.
Thing number one: Play with fire. Learning to control one of the most elemental forces in nature is a pivotal moment in any child's personal history. Whether we remember it or not, it's the first time we really get control of one of these mysterious things. These mysteries are only revealed to those who get the opportunity to play with it. So, playing with fire. This is like one of the great things we ever discovered, fire. From playing with it, they learn some basic principles about fire, about intake, combustion, exhaust. These are the three working elements of fire that you have to have for a good, controlled fire. And you can think of the open-pit fire as a laboratory. You don't know what they're going to learn from playing with it. Let them fool around with it on their own terms and trust me, they're going to learn things that you can't get out of playing with Dora the Explorer toys.
Прво - играње со оган. Учењето како да се контролира една од основните сили во природата е клучен момент во личната историја на секое дете. Без разлика дали се сеќаваме или не, тоа е првиот пат кога навистина имаме контрола над нешто мистериозно. Овие мистерии им се откриваат само на оние што имаат можност да си играат со нив. Значи, играње со оган... Огнот е едно од оние големи нешта што сме ги откриле. Играјќи си со него, тие ги учат основните принципи на огнот. Учат за собирање на воздухот, согорување и горење. Ова се три компоненти кои ви се потребни за да имате добар контролиран оган. Огнот на отворено може да го гледате како лабораторија. Не знаете што ќе научите додека си играат со него. Оставете ги да си играат сами и, верувајте, децата ќе научат работи што не може да се научат од играње со играчки.
(Laughter)
Број два - џебно ноже.
Number two: Own a pocketknife. Pocketknives are kind of drifting out of our cultural consciousness, which I think is a terrible thing.
Џебните ножиња некако исчезнуваат од нашата културна свест, што мислам дека е голема загуба.
(Laughter)
(Смеа)
Your first pocketknife is like the first universal tool that you're given. You know, it's a spatula, it's a pry bar, it's a screwdriver and it's a blade, yeah. And it's a powerful and empowering tool. And in a lot of cultures they give knives -- like, as soon as they're toddlers, they have knives. These are Inuit children cutting whale blubber. I first saw this in a Canadian Film Board film when I was 10, and it left a lasting impression, to see babies playing with knives. And it shows that kids can develop an extended sense of self through a tool at a very young age. You lay down a couple of very simple rules -- always cut away from your body, keep the blade sharp, never force it -- and these are things kids can understand and practice with. And yeah, they're going to cut themselves. I have some terrible scars on my legs from where I stabbed myself. But you know, they're young. They heal fast.
Првото џебно ноже е првиот универзален алат што сте го имале. Тоа е лажица, хебла, шрафцигер и нож. Tоа е моќен алат, кој ви дава моќ. Во многу култури им даваат ножеви... уште додека се во пелени децата имаат ножеви. Ова се инуитски деца како сечат кожа од кит. Ова прв пат го видов во еден канадски филм кога имав 10 години. Тоа што видов бебиња како си играат со ножеви ми остави траен впечаток. Ова покажува дека децата можат да развијат проширено чувство за себе преку еден алат уште на рана возраст. Треба да им дадете неколку основни правила: никогаш не сечи кон себе, одржувај го сечилото остро, не сечи на сила. Ова се работи што децата можат да ги разберат и да ги вежбаат. Да, ќе се случи да се исечат. Имам страшни лузни на нозете каде што се имам избодено. Но, млади се. Ќе им помине како на кутриња.
(Laughter)
(Смеа)
Number three: Throw a spear. It turns out that our brains are actually wired for throwing things, and like muscles, if you don't use parts of your brain, they tend to atrophy over time. But when you exercise them, any given muscle adds strength to the whole system, and that applies to your brain, too. So practicing throwing things has been shown to stimulate the frontal and parietal lobes, which have to do with visual acuity, 3D understanding, and structural problem solving, so it helps develop their visualization skills and their predictive ability. And throwing is a combination of analytical and physical skill, so it's very good for that kind of whole-body training. These kinds of target-based practices also help kids develop attention and concentration skills, so those are great.
Три - фрлање копје. Испадна дека нашите мозоци имаат предиспозиција за фрлање работи, и исто како и мускулите, ако не користите некој дел од мозокот, тој со тек на времето ќе атрофира. Но, кога вежбате кој било мускул, тоа му дава сила на целиот систем, а истото важи и за вашиот мозок. Докажано е дека вежбањето фрлање работи ги стимулира фронталниот и париеталниот лобус, кои имаат врска со способноста за визуелизација, разбирањето на три-де просторот и структуралното решавање проблеми. Значи, им помага да ги развијат визуелните способности и способноста за предвидување. Фрлањето е комбинација од аналитичка и физичка вештина, па е добар тренинг за целото тело. Овие вежби со мети, исто така, им помагаат на децата да развијат вештини за концентрација и внимание. Тие се супер.
Number [four]: Deconstruct appliances. There is a world of interesting things inside your dishwasher. Next time you're about to throw out an appliance, don't throw it out. Take it apart with your kid, or send him to my school, and we'll take it apart with them. Even if you don't know what the parts are, puzzling out what they might be for is a really good practice for the kids to get sort of the sense that they can take things apart, and no matter how complex they are, they can understand parts of them. And that means that eventually, they can understand all of them. It's a sense of knowability, that something is knowable. So these black boxes that we live with and take for granted are actually complex things made by other people, and you can understand them.
Четири: расклопување на уреди за домаќинството. Во машината за садови има цел свет на интересни нешта. Следниот пат кога ќе сакате да фрлите некој уред, не фрлајте го. Расклопете го со вашето дете или испратете го во моето школо, па ние ќе го расклопиме заедно. Дури и да не знаете кои се деловите, откривањето на тоа што би можеле да бидат е добра вежба за децата, за да добијат осет дека можат да расклопуваат работи, и без разлика колку се сложени, можат да ги разберат деловите, што значи дека на крајот, ќе можат да ја разберат и целината. Тоа е чувство на познавање - дека нешто може да се спознае. Црните кутии со кои живееме и кои ги земаме здраво за готово се всушност комплексни работи создени од други луѓе и можеме да ги разбереме.
Number five: Two-parter. Break the Digital Millennium Copyright Act.
Број пет е дводелна лекција. Прекрши го законот за дигитални авторски права.
(Laughter)
(Смеа)
There are laws beyond safety regulations that attempt to limit how we can interact with the things that we own -- in this case, digital media. It's a very simple exercise: Buy a song on iTunes, write it to a CD, then rip the CD to an MP3, and play it on your very same computer. You've just broken a law. Technically, the RIAA could come and prosecute you. It's an important lesson for kids to understand, that some of these laws get broken by accident, and that laws have to be interpreted. That's something we often talk about with the kids when we're fooling around with things and breaking them open, and taking them apart and using them for other things. And also when we go out and drive a car. Driving a car is a really empowering act for a young child, so this is the alternate --
Постојат закони, настрана од тие за безбедност, кои се обидуваат да го ограничат начинот на кој работиме со нештата што ги поседуваме - во овој случај, дигиталните медиуми. Вежбата е проста. Купи песна на Ајтјунс, сними ја на цеде, потоа рипувај го дискот во емпетри и пушти ја песната на истиот компјутер. Само што го прекршивте законот. Технички, RIAA (Recording Industry Association of America) може да ве тужи. Важно е децата да научат дека некои од овие закони може случајно да се прекршат и дека законите треба да се интерпретираат. Често зборуваме за тоа со децата, кога си играме и расклопуваме работи и кога ги користиме за други активности... а, исто така, и кога одиме надвор и возиме кола. Возењето е настан што му дава моќ на секое дете. Ова е најдобрата вежба...
(Laughter)
(Смеа)
For those of you who aren't comfortable actually breaking the law, you can drive a car with your child. This is a great stage for a kid. This happens about the same time that they get latched onto things like dinosaurs, these big things in the outside world, that they're trying to get a grip on. A car is a similar object, and they can get in a car and drive it. And that really gives them a handle on a world in a way that they don't often have access to. And it's perfectly legal. Find a big empty lot, make sure there's nothing in it, and that it's on private property, and let them drive your car. It's very safe actually. And it's fun for the whole family.
Оние од вас кои не сакаат да го прекршуваат закон, можат да ја возат кола со детето. Ова е голем настан за секое дете. Ова се случува скоро во истиот период кога децата се фаќаат за работи како диносауруси - големите работи од надворешниот свет, што се обидуваат да ги разберат. Колата е сличен објект и можат да влезат во неа и да ја возат. Тоа им дава поглед на светот на начин до којшто обично немаат пристап. Ова е сосема легално. Најдете голем празен паркинг, осигурајте се дека нема ништо на него и дека е во приватна сопственост и пуштете го детето да вози. Всушност, многу е безбедно. А, и забавно е за целото семејство.
(Laughter)
(Смеа)
Let's see, I think that's it. That's number five and a half. OK.
Па, да видам...