Ο ομιλία μου αυτή θα είναι διαφορετική από προηγούμενες που έχω κάνει. Σήμερα θα σας μιλήσω για την αποτυχία της "Ηγεσίας" στα παγκόσμια πολιτικά δρώμενα και την παγκοσμιοποιημένη μας οικονομία. Δεν θα παρουσιάσω εύκολες και προκατασκευασμένες λύσεις. Στο τέλος της ομιλίας μου, όμως, θα σας παροτρύνω α σκεφτείτε όλοι ξανά, να ρισκάρετε και να διεκδικήσετε την εμπλοκή σας σε αυτό που συνηθίζω να λέω «παγκόσμια εξέλιξη της της Δημοκρατίας».
This will not be a speech like any one I have ever given. I will talk to you today about the failure of leadership in global politics and in our globalizing economy. And I won't provide some feel-good, ready-made solutions. But I will in the end urge you to rethink, actually take risks, and get involved in what I see as a global evolution of democracy.
Αποτυχία της Ηγεσίας. Ποια είναι λοιπόν η αποτυχία της «Ηγεσίας» σήμερα; Γιατί δεν λειτουργεί η Δημοκρατία; Λοιπόν, πιστεύω πως η αποτυχία της Ηγεσίας οφείλεται στο ότι έχουμε βγάλει εσάς έξω από τη διαδικασία. Οπότε επιτρέψτε μου, από τις προσωπικές μου εμπειρίες, να σας δώσω μια εικόνα, έτσι ώστε να σταθείτε και ίσως να κατανοήσετε γιατί είναι τόσο δύσκολο να ανταπεξέλθουμε στις προκλήσεις του σήμερα και γιατί η πολιτική οδεύει προς αδιέξοδο.
Failure of leadership. What is the failure of leadership today? And why is our democracy not working? Well, I believe that the failure of leadership is the fact that we have taken you out of the process. So let me, from my personal experiences, give you an insight, so that you can step back and maybe understand why it is so difficult to cope with the challenges of today and why politics is going down a blind alley.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ας ξεκινήσουμε από τη Δημοκρατία. Εάν ανατρέξετε στους αρχαίους Έλληνες, ήταν μια αποκάλυψη, μία ανακάλυψη καθώς είχαμε τη δυνατότητα, από κοινού, να είμαστε κύριοι της μοίρας μας, να είμαστε σε θέση να εξετάζουμε, να μαθαίνουμε, να φανταζόμαστε, και έπειτα να σχεδιάζουμε μια καλύτερη ζωή. Η Δημοκρατία ήταν η πολιτική καινοτομία η οποία προστάτευε αυτή την ελευθερία, διότι ήμασταν απελευθερωμένοι από το φόβο έτσι ώστε οι σκέψεις μας, στην πραγματικότητα, είτε ήταν δυνάστες ή δόγματα, να είναι οι πρωταγωνιστές. Η Δημοκρατία ήταν η πολιτική καινοτομία που μας επέτρεψε να περιορίσουμε τη δύναμη, είτε των τυράννων είτε ηγετικών φυσιογνωμιών, τη φυσική τους τάση να μεγιστοποιούν τη δύναμη και τον πλούτο.
Let's start from the beginning. Let's start from democracy. Well, if you go back to the Ancient Greeks, it was a revelation, a discovery, that we had the potential, together, to be masters of our own fate, to be able to examine, to learn, to imagine, and then to design a better life. And democracy was the political innovation which protected this freedom, because we were liberated from fear so that our minds in fact, whether they be despots or dogmas, could be the protagonists. Democracy was the political innovation that allowed us to limit the power, whether it was of tyrants or of high priests, their natural tendency to maximize power and wealth.
Λοιπόν, άρχισα να το αντιλαμβάνομαι αυτό όταν ήμουν 14 χρονών. Συνήθιζα, για να αποφεύγω τις σχολικές εργασίες, να κρυφακούω τις ένθερμες συζητήσεις των γονιών μου με τους φίλους τους στο σπίτι μας. Βλέπετε, η Ελλάδα τότε ήταν υπό τον έλεγχο ενός πολύ ισχυρού καθεστώτος το οποίο στραγγάλιζε τη χώρα, και ο πατέρας μου ηγούντο ενός υποσχόμενου κινήματος που οραματιζόταν εκ νέου την Ελλάδα, οραματιζόταν μια Ελλάδα όπου η ελευθερία θα βασίλευε και όπου, ίσως, οι άνθρωποι, οι πολίτες, θα μπορούσαν πραγματικά να κυβερνήσουν τη χώρα τους.
Well, I first began to understand this when I was 14 years old. I used to, to try to avoid homework, sneak down to the living room and listen to my parents and their friends debate heatedly. You see, then Greece was under control of a very powerful establishment which was strangling the country, and my father was heading a promising movement to reimagine Greece, to imagine a Greece where freedom reigned and where, maybe, the people, the citizens, could actually rule their own country.
Συνήθιζα να τον ακολουθώ στις περιοδείες του, και μπορείτε να με δείτε εδώ δίπλα του. Είμαι ο νεότερος εκεί πέρα, στην άκρη. πορεί να μη με αναγνωρίζετε διότι τότε χτένιζα διαφορετικά τα μαλλιά μου.
I used to join him in many of the campaigns, and you can see me here next to him. I'm the younger one there, to the side. You may not recognize me because I used to part my hair differently there.
(Γέλια)
(Laughter)
Είμαστε λοιπόν το 1967, οι εκλογές πλησίαζαν όλα πήγαιναν καλά με την εκστρατεία, το σπίτι ήταν φορτισμένο. Πραγματικά νιώθαμε ότι επρόκειτο να γίνει μια μεγάλη προοδευτική αλλαγή στην Ελλάδα.
So in 1967, elections were coming, things were going well in the campaign, the house was electric. We really could sense that there was going to be a major progressive change in Greece.
τότε μια νύχτα, στρατιωτικά οχήματα φτάνουν έξω από το σπίτι μας. Στρατιώτες εισβάλλουν στο σπίτι. Με βρίσκουν στην ταράτσα. Ένας λοχίας με πλησιάζει με ένα πολυβόλο, το βάζει στο κεφάλι μου, και λέει, «Πες μου που είναι ο πατέρας σου, αλλιώς θα σε σκοτώσω». Ο πατέρας μου, που κρυβόταν εκεί δίπλα, φανερώνεται, και με συνοπτικές διαδικασίες οδηγείται στη φυλακή.
Then one night, military trucks drive up to our house. Soldiers storm the door. They find me up on the top terrace. A sergeant comes up to me with a machine gun, puts it to my head, and says, "Tell me where your father is or I will kill you." My father, hiding nearby, reveals himself, and was summarily taken to prison.
Εμείς επιζήσαμε όχι όμως και η Δημοκρατία μας. Εφτά βάναυσα χρόνια δικτατορίας τα οποία περάσαμε στην εξορία.
Well, we survived, but democracy did not. Seven brutal years of dictatorship which we spent in exile.
Τώρα, σήμερα, οι Δημοκρατίες μας πάλι έχουν φτάσει σε κρίσιμο σημείο. Επιτρέψτε μου να σας πω μια ιστορία. Κυριακή απόγευμα, Βρυξέλλες, Απρίλιος 2010. Συνεδριάζω με τους ομολόγους μου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μόλις είχα εκλεγεί Πρωθυπουργός, αλλά είχα το δυσάρεστο καθήκον να αποκαλύψω την αλήθεια ότι το έλλειμμά μας δεν ήταν 6 τοις εκατό, όπως επισήμως είχε ανακοινωθεί κάποιες μέρες νωρίτερα, πριν από τις εκλογές, από την προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά στην πραγματικότητα ήταν 15,6 τοις εκατό. Αλλά το έλλειμμα ήταν μόνο το σύμπτωμα πολλών βαθύτερων προβλημάτων που αντιμετώπιζε η Ελλάδα, και είχα εκλεγεί με μια εντολή, μια αποστολή, στην πραγματικότητα, να αντιμετωπίσω αυτά τα προβλήματα, είτε ήταν η έλλειψη της διαφάνειας και της υπευθυνότητας της κυβέρνησης, είτε ήταν το πελατειακό κράτος το οποίο προσέφερε χάρες στους ισχυρούς -- φοροδιαφυγή υποκινούμενη και υποβοηθούμενη από ένα παγκόσμιο σύστημα φοροδιαφυγής, πολιτικής και μέσων ενημέρωσης που ήταν δέσμια ειδικών συμφερόντων. Αλλά, παρά την εκλογική εντολή μας, οι αγορές δε μας εμπιστεύονταν. Το κόστος δανεισμού μας εκτοξεύτηκε, και αντιμετωπίσαμε τη πιθανότητα της χρεοκοπίας.
Now, today, our democracies are again facing a moment of truth. Let me tell you a story. Sunday evening, Brussels, April 2010. I'm sitting with my counterparts in the European Union. I had just been elected prime minister, but I had the unhappy privilege of revealing a truth that our deficit was not 6 percent, as had been officially reported only a few days earlier before the elections by the previous government, but actually 15.6 percent. But the deficit was only the symptom of much deeper problems that Greece was facing, and I had been elected on a mandate, a mission, actually, to tackle these problems, whether it was lack of transparency and accountability in governance, or whether it was a clientelistic state offering favors to the powerful -- tax avoidance abetted and aided by a global tax evasion system, politics and media captured by special interests. But despite our electoral mandate, the markets mistrusted us. Our borrowing costs were skyrocketing, and we were facing possible default.
Οπότε πήγα στις Βρυξέλλες με μία αποστολή να υπερασπιστώ μια ενιαία ευρωπαϊκή αντίδραση, η οποία θα ηρεμούσε τις αγορές και θα μας έδινε το χρόνο να κάνουμε τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Χρόνος όμως δε μας δόθηκε. Φανταστείτε τους εαυτούς σας στο διαπραγματευτικό τραπέζι στις Βρυξέλλες. Οι διαπραγματεύσεις είναι δύσκολες, οι εντάσεις υψηλές, η πρόοδος αργή και μετά, 10 λεπτά πριν τις 2, ένας πρωθυπουργός φωνάζει, «Πρέπει να τελειώσουμε σε 10 λεπτά».
So I went to Brussels on a mission to make the case for a united European response, one that would calm the markets and give us the time to make the necessary reforms. But time we didn't get. Picture yourselves around the table in Brussels. Negotiations are difficult, the tensions are high, progress is slow, and then, 10 minutes to 2, a prime minister shouts out, "We have to finish in 10 minutes."
Είπα: «Γιατί; Αυτές είναι σημαντικές αποφάσεις. Ας συζητήσουμε λίγο περισσότερο.»
I said, "Why? These are important decisions. Let's deliberate a little bit longer."
Τότε ένας άλλος πρωθυπουργός παρεμβαίνει και λέει, «Όχι, πρέπει να συμφωνήσουμε τώρα, διότι σε 10 λεπτά, ανοίγουν οι αγορές στην Ιαπωνία, και θα επικρατήσει πανικός στη παγκόσμια οικονομία».
Another prime minister comes in and says, "No, we have to have an agreement now, because in 10 minutes, the markets are opening up in Japan, and there will be havoc in the global economy."
Γρήγορα βγάλαμε μια απόφαση σε εκείνα τα 10 λεπτά. Αυτή τη φορά δεν ήταν ο στρατός, αλλά οι αγορές, οι οποίες έβαλαν ένα όπλο στα κεφάλια όλων μας. Αυτό που ακολούθησε ήταν οι πιο δύσκολες αποφάσεις στη ζωή μου, οδυνηρές για μένα, οδυνηρές για τους συμπατριώτες μου, επιβάλλοντας περικοπές, λιτότητα, συχνά σε αυτούς που δεν έφταιγαν για την κρίση. Με αυτές τις θυσίες, η Ελλάδα απέφυγε τη χρεωκοπία και η Ευρωζώνη απέφυγε τη κατάρρευση.
We quickly came to a decision in those 10 minutes. This time it was not the military, but the markets, that put a gun to our collective heads. What followed were the most difficult decisions in my life, painful to me, painful to my countrymen, imposing cuts, austerity, often on those not to blame for the crisis. With these sacrifices, Greece did avoid bankruptcy and the eurozone avoided a collapse.
Η Ελλάδα, όντως, πυροδότησε την κρίση του Ευρώ, και κάποιοι κατηγορούν εμένα ότι τράβηξα τη σκανδάλη. Αλλά πιστεύω ότι οι περισσότεροι θα συμφωνούσαν σήμερα ότι η Ελλάδα ήταν μόνο ένα σύμπτωμα βαθύτερων διαρθρωτικών προβλημάτων της Ευρωζώνης, ευπάθειες του ευρύτερου παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, ευπάθειες των Δημοκρατιών μας. Οι Δημοκρατίες μας έχουν παγιδευτεί από συστήματα πολύ μεγάλα για ν' αποτύχουν, ή, ακριβέστερα, πολύ μεγάλα για να ελεγχθούν. Οι Δημοκρατίες μας έχουν αποδυναμωθεί στην παγκόσμια οικονομία με παίκτες που μπορούν να διαφεύγουν από νόμους, από φόρους, από περιβαλλοντικά και εργασιακά πρότυπα. Οι Δημοκρατίες μας έχουν υπονομευθεί από την αυξανόμενη ανισότητα από την αυξανόμενη συγκέντρωση δύναμης και πλούτου, των λόμπι, της διαφθοράς, της ταχύτητας των αγορών ή απλά του γεγονότος ότι μερικές φορές φοβόμαστε μία επικείμενη καταστροφή, έχουν περιορίσει τις Δημοκρατίες μας, και έχουν περιορίσει τις δυνατότητές μας να φανταστούμε και στην πραγματικότητα να χρησιμοποιήσουμε τις δυνατότητες, τις δικές σας δυνατότητες στην εξεύρεση λύσεων.
Greece, yes, triggered the Euro crisis, and some people blame me for pulling the trigger. But I think today that most would agree that Greece was only a symptom of much deeper structural problems in the eurozone, vulnerabilities in the wider global economic system, vulnerabilities of our democracies. Our democracies are trapped by systems too big to fail, or, more accurately, too big to control. Our democracies are weakened in the global economy with players that can evade laws, evade taxes, evade environmental or labor standards. Our democracies are undermined by the growing inequality and the growing concentration of power and wealth, lobbies, corruption, the speed of the markets or simply the fact that we sometimes fear an impending disaster, have constrained our democracies, and they have constrained our capacity to imagine and actually use the potential, your potential, in finding solutions.
Βλέπετε, η Ελλάδα ήταν μόνο μια προεπισκόπηση του τι μας επιφυλάσσεται. Εγώ, υπερβολικά αισιόδοξα, είχα ελπίσει ότι αυτή η κρίση θα ήταν μια ευκαιρία για την Ελλάδα, για την Ευρώπη, για τον κόσμο, για να κάνουμε ριζικούς δημοκρατικούς μετασχηματισμούς στους θεσμούς μας. Αντ' αυτού, πήρα ένα μάθημα ταπεινότητας. Στις Βρυξέλλες, όταν προσπαθήσαμε απεγνωσμένα ξανά και ξανά να βρούμε κοινές λύσεις, συνειδητοποίησα ότι κανένας, ούτε ένας από εμάς, δεν είχε αντιμετωπίσει ποτέ παρόμοια κρίση. Ακόμη χειρότερα, είχαμε παγιδευτεί στη συλλογική μας άγνοια. Οδηγηθήκαμε από τους φόβους μας. Και οι φόβοι μας οδήγησαν σε τυφλή πίστη στην ορθοδοξία της λιτότητας. Αντί να αναζητήσουμε βοήθεια από την κοινή ή από τη συλλογική σοφία των κοινωνιών μας, επενδύοντας σε αυτή για την εύρεση δημιουργικών λύσεων, επανήλθαμε στις πολιτικές τοποθετήσεις. Και στη συνέχεια εκπλαγήκαμε όταν κάθε εξειδικευμένο νέο μέτρο δεν έφερνε το τέλος της κρίσης, και αυτό φυσικά έκανε πολύ εύκολη την αναζήτηση ενός αποδιοπομπαίου τράγου για τη συλλογική Ευρωπαϊκή αποτυχία, και αυτός φυσικά ήταν η Ελλάδα. Αυτοί οι σπάταλοι, αδρανείς, πότες ΄Ελληνες, που χορεύουν Ζορμπά, αυτοί είναι το πρόβλημα. Τιμωρήστε τους! Ένα βολικό αλλά αβάσιμο στερεότυπο το οποίο μερικές φορές πονούσε περισσότερο από την ίδια τη λιτότητα.
Greece, you see, was only a preview of what is in store for us all. I, overly optimistically, had hoped that this crisis was an opportunity for Greece, for Europe, for the world, to make radical democratic transformations in our institutions. Instead, I had a very humbling experience. In Brussels, when we tried desperately again and again to find common solutions, I realized that not one, not one of us, had ever dealt with a similar crisis. But worse, we were trapped by our collective ignorance. We were led by our fears. And our fears led to a blind faith in the orthodoxy of austerity. Instead of reaching out to the common or the collective wisdom in our societies, investing in it to find more creative solutions, we reverted to political posturing. And then we were surprised when every ad hoc new measure didn't bring an end to the crisis, and of course that made it very easy to look for a whipping boy for our collective European failure, and of course that was Greece. Those profligate, idle, ouzo-swilling, Zorba-dancing Greeks, they are the problem. Punish them! Well, a convenient but unfounded stereotype that sometimes hurt even more than austerity itself.
Επιτρέψτε μου όμως να σας προειδοποιήσω, δεν πρόκειται μόνο για την Ελλάδα. Αυτό μπορεί να είναι το μοτίβο το οποίο οι ηγέτες ακολουθούν ξανά και ξανά όταν αντιμετωπίζουν αυτά τα πολύπλοκα, διασυνοριακά προβλήματα, είτε είναι η κλιματική αλλαγή, είτε είναι η μετανάστευση, είτε είναι το οικονομικό σύστημα. Δηλαδή, εγκαταλείποντας τη συλλογική μας δύναμη να φανταστούμε τις δυνατότητές μας, πέφτουμε θύματα των φόβων μας, των στερεότυπων μας, των δογμάτων μας, βγάζοντας τους πολίτες από αυτή τη διαδικασία αντί να οικοδομήσουμε τη διαδικασία γύρω από τους πολίτες. Αυτό το μόνο που κάνει είναι να δοκιμάζει την πίστη των πολιτών μας, του λαού μας, ακόμη περισσότερο στη δημοκρατική διαδικασία.
But let me warn you, this is not just about Greece. This could be the pattern that leaders follow again and again when we deal with these complex, cross-border problems, whether it's climate change, whether it's migration, whether it's the financial system. That is, abandoning our collective power to imagine our potential, falling victims to our fears, our stereotypes, our dogmas, taking our citizens out of the process rather than building the process around our citizens. And doing so will only test the faith of our citizens, of our peoples, even more in the democratic process.
Είναι φυσικό πολλοί πολιτικοί ηγέτες, και δεν αποκλείω τον εαυτό μου, να έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη του λαού μας. Όταν οι δυνάμεις καταστολής πρέπει να προστατέψουν τα κοινοβούλια, μια σκηνή που είναι ολοένα και πιο κοινή σε όλο τον κόσμο, τότε κάτι δεν πάει καλά στο βάθος της Δημοκρατίας μας. Γι' αυτό και ζήτησα δημοψήφισμα, έτσι ώστε ο Ελληνικός λαός να αποφασίσει για τους όρους του πακέτου διάσωσης. Οι Ευρωπαίοι ομόλογοί μου, κάποιοι από αυτούς, τουλάχιστον, μου είπαν: «Δε μπορείς να το κάνεις αυτό. Θα υπάρξει ξανά χάος στις αγορές». Απάντησα: «Πρέπει, πριν αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη στις αγορές, να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη μεταξύ των λαών μας.»
It's no wonder that many political leaders, and I don't exclude myself, have lost the trust of our people. When riot police have to protect parliaments, a scene which is increasingly common around the world, then there's something deeply wrong with our democracies. That's why I called for a referendum to have the Greek people own and decide on the terms of the rescue package. My European counterparts, some of them, at least, said, "You can't do this. There will be havoc in the markets again." I said, "We need to, before we restore confidence in the markets, we need to restore confidence and trust amongst our people."
Από τη λήξη της θητείας μου, είχα χρόνο να σκεφτώ. Ξεπεράσαμε την καταιγίδα, στην Ελλάδα και την Ευρώπη, αλλά παραμένουμε υπό αμφισβήτηση. Εάν η πολιτική είναι η δύναμη για να οραματιστούμε και να χρησιμοποιήσουμε τις δυνατότητές μας, τότε το 60 τοις εκατό ανεργίας στους νέους στην Ελλάδα, και σε άλλες χώρες, είναι σίγουρα έλλειψη φαντασίας αν όχι έλλειψη συμπόνιας. Μέχρι τώρα, έχουμε χρησιμοποιήσει την οικονομική επιστήμη για το πρόβλημα, στην πραγματικότητα κυρίως λιτότητα, και σίγουρα θα μπορούσαμε να είχαμε σχεδιάσει εναλλακτικές, μία διαφορετική στρατηγική, ένα πράσινο κίνητρο για πράσινες θέσεις εργασίας, ή αμοιβαιοποιημένο χρέος, Ευρωομόλογα τα οποία θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τις χώρες που έχουν ανάγκη, από τις πιέσεις της αγοράς, αυτές θα ήταν πολύ πιο βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις. Ωστόσο, έχω φτάσει στο συμπέρασμα ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο οικονομικό, όσο είναι πρόβλημα Δημοκρατίας.
Since leaving office, I have had time to reflect. We have weathered the storm, in Greece and in Europe, but we remain challenged. If politics is the power to imagine and use our potential, well then 60-percent youth unemployment in Greece, and in other countries, certainly is a lack of imagination if not a lack of compassion. So far, we've thrown economics at the problem, actually mostly austerity, and certainly we could have designed alternatives, a different strategy, a green stimulus for green jobs, or mutualized debt, Eurobonds which would support countries in need from market pressures, these would have been much more viable alternatives. Yet I have come to believe that the problem is not so much one of economics as it is one of democracy.
Ας δοκιμάσουμε λοιπόν κάτι άλλο. Ας δούμε πώς μπορούμε να φέρουμε το λαό πίσω στη διαδικασία. Ας χρησιμοποιήσουμε τη Δημοκρατία για το πρόβλημα. Και πάλι, οι αρχαίοι Έλληνες, με όλες τις ελλείψεις τους, πίστευαν στη σοφία του πλήθους στις καλύτερες στιγμές τους. Εμπιστευόμαστε το λαό. Η Δημοκρατία δε μπορεί να λειτουργήσει χωρίς οι πολίτες να λαμβάνουν αποφάσεις, να συζητούν, να αναλαμβάνουν δημόσιες ευθύνες για δημόσια θέματα. Απλοί πολίτες συχνά επιλέγονταν ως ένορκοι για ν' αποφασίσουν για τα κρίσιμα καθημερινά ζητήματα. Επιστήμη, θέατρο, έρευνα, φιλοσοφία, παιχνίδια του μυαλού και του σώματος, ήταν καθημερινές ασκήσεις. Στην πραγματικότητα ήταν μια εκπαίδευση για τη συμμετοχή, για τις δυνατότητες, για την ανάπτυξη των δυνατοτήτων των πολιτών μας.
So let's try something else. Let's see how we can bring people back to the process. Let's throw democracy at the problem. Again, the Ancient Greeks, with all their shortcomings, believed in the wisdom of the crowd at their best moments. In people we trust. Democracy could not work without the citizens deliberating, debating, taking on public responsibilities for public affairs. Average citizens often were chosen for citizen juries to decide on critical matters of the day. Science, theater, research, philosophy, games of the mind and the body, they were daily exercises. Actually they were an education for participation, for the potential, for growing the potential of our citizens.
Κι αυτοί που απέφευγαν την πολιτική ήταν «ιδιώτες». Βλέπετε, στην αρχαία Ελλάδα, στην αρχαία Αθήνα, ο όρος αυτός εκεί γεννήθηκε. Η λέξη "ιδιώτης" προέρχεται από τη ρίζα «ίδιο», ο εαυτός. Ένα άτομο που είναι εγωκεντρικό, απομονωμένο, αποκλεισμένο, κάποιος που δεν συμμετέχει ή έστω δεν εξετάζει τις δημόσιες υποθέσεις. Και η συμμετοχή πραγματοποιούνταν στην Αγορά, η Αγορά έχει δύο σημασίες, τόσο της κλασικής αγοράς αλλά και του μέρους όπου διεξάγονταν πολιτικές συζητήσεις. Βλέπετε, αγορές και πολιτική ήταν ένα, ενοποιημένα, προσβάσιμα, διαφανή, διότι έδιναν δύναμη στο λαό. Εξυπηρετούσαν το Δήμο, τη Δημοκρατία. Πάνω από την κυβέρνηση, πάνω από τις αγορές ήταν η άμεση διακυβέρνηση του λαού.
And those who shunned politics, well, they were idiots. You see, in Ancient Greece, in ancient Athens, that term originated there. "Idiot" comes from the root "idio," oneself. A person who is self-centered, secluded, excluded, someone who doesn't participate or even examine public affairs. And participation took place in the agora, the agora having two meanings, both a marketplace and a place where there was political deliberation. You see, markets and politics then were one, unified, accessible, transparent, because they gave power to the people. They serve the demos, democracy. Above government, above markets was the direct rule of the people.
Σήμερα έχουμε παγκοσμιοποιήσει τις αγορές αλλά δεν έχουμε παγκοσμιοποιήσει τους δημοκρατικούς θεσμούς. Γι' αυτό, οι πολιτικοί μας περιορίζονται σε πολιτική τοπικού χαρακτήρα, ενώ οι πολίτες, ακόμη κι αν βλέπουν μεγάλες δυνατότητες, είναι θύματα δυνάμεων πέραν του ελέγχου τους.
Today we have globalized the markets but we have not globalized our democratic institutions. So our politicians are limited to local politics, while our citizens, even though they see a great potential, are prey to forces beyond their control.
Πώς λοιπόν θα επανασυνδέσουμε τα δύο μισά της Αγοράς; Πώς εκδημοκρατίζουμε την παγκοσμιοποίηση; Και δεν εννοώ τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ή της G20. Εννοώ, πώς θα εξασφαλίσουμε το χώρο, το Δήμο, την πλατφόρμα των αξιών, έτσι ώστε να αξιοποιήσουμε όλες τις δυνατότητές σας;
So how then do we reunite the two halves of the agora? How do we democratize globalization? And I'm not talking about the necessary reforms of the United Nations or the G20. I'm talking about, how do we secure the space, the demos, the platform of values, so that we can tap into all of your potential?
Λοιπόν, εδώ ακριβώς θεωρώ ότι ταιριάζει ο ρόλος της Ευρώπης. Η Ευρώπη, παρά τις πρόσφατες αποτυχίες της, είναι παγκοσμίως το πιο επιτυχημένο διασυνοριακό ειρηνευτικό πείραμα. Ας δούμε λοιπόν αν μπορεί να αποτελέσει ένα πείραμα για την παγκόσμια Δημοκρατία, ένα νέο είδος Δημοκρατίας. Ας δούμε αν μπορούμε να σχεδιάσουμε μια Ευρωπαϊκή Αγορά, όχι μόνο για προϊόντα και υπηρεσίες, αλλά για τους πολίτες μας, όπου θα μπορούν να δουλεύουν μαζί, να συζητούν, να μαθαίνουν από τους άλλους, να ανταλλάσσουν μεταξύ τους τέχνες και πολιτισμούς, να μπορούν να βρίσκουν δημιουργικές λύσεις. Ας οραματιστούμε τους Ευρωπαίους πολίτες να έχουν στην πραγματικότητα τη δύναμη να ψηφίζουν απευθείας τον Ευρωπαίο Πρόεδρο, ή ένορκοι να επιλέγονται από κλήρωση οι οποίοι θα μπορούν να αποφασίζουν για κρίσιμα και αμφιλεγόμενα θέματα, ένα πανευρωπαϊκό δημοψήφισμα όπου οι πολίτες μας, ως νομοθέτες, να ψηφίζουν μελλοντικές συνθήκες. Και ορίστε μια ιδέα: Γιατί να μην έχουμε τους πρώτους πραγματικά Ευρωπαίους πολίτες δίνοντας στους μετανάστες μας, όχι Ελληνική ή Γερμανική ή Σουηδική υπηκοότητα, αλλά Ευρωπαϊκή υπηκοότητα; Να διασφαλίσουμε ότι πραγματικά ενδυναμώνουμε τους ανέργους δίνοντάς τους ένα κουπόνι υποτροφίας με το οποίο θα μπορούν να σπουδάζουν οπουδήποτε στην Ευρώπη. Όπου η κοινή μας ταυτότητα είναι η Δημοκρατία, όπου η εκπαίδευσή μας γίνεται μέσω της συμμετοχής, και όπου η συμμετοχή οικοδομεί εμπιστοσύνη και αλληλεγγύη αντί του αποκλεισμού και της ξενοφοβίας. Ευρώπη από το λαό, για το λαό μία Ευρώπη, ένα πείραμα εμβάθυνσης και διεύρυνσης της Δημοκρατίας πέραν των συνόρων.
Well, this is exactly where I think Europe fits in. Europe, despite its recent failures, is the world's most successful cross-border peace experiment. So let's see if it can't be an experiment in global democracy, a new kind of democracy. Let's see if we can't design a European agora, not simply for products and services, but for our citizens, where they can work together, deliberate, learn from each other, exchange between art and cultures, where they can come up with creative solutions. Let's imagine that European citizens actually have the power to vote directly for a European president, or citizen juries chosen by lottery which can deliberate on critical and controversial issues, a European-wide referendum where our citizens, as the lawmakers, vote on future treaties. And here's an idea: Why not have the first truly European citizens by giving our immigrants, not Greek or German or Swedish citizenship, but a European citizenship? And make sure we actually empower the unemployed by giving them a voucher scholarship where they can choose to study anywhere in Europe. Where our common identity is democracy, where our education is through participation, and where participation builds trust and solidarity rather than exclusion and xenophobia. Europe of and by the people, a Europe, an experiment in deepening and widening democracy beyond borders.
Τώρα, κάποιοι ίσως με κατηγορήσουν ότι είμαι αφελής, που εναποθέτω την πίστη μου στη δύναμη και τη σοφία του λαού. Λοιπόν, μετά από δεκαετίες στην πολιτική, είμαι επίσης και πραγματιστής. Πιστέψτε με, ήμουν, και είμαι, μέρος του σημερινού πολιτικού συστήματος, και γνωρίζω πως τα πράγματα πρέπει ν' αλλάξουν. Πρέπει να αναβιώσουμε την πολιτική ως τη δύναμη να φανταστούμε, να οραματιστούμε εκ νέου και να επανασχεδιάσουμε έναν καλύτερο κόσμο.
Now, some might accuse me of being naive, putting my faith in the power and the wisdom of the people. Well, after decades in politics, I am also a pragmatist. Believe me, I have been, I am, part of today's political system, and I know things must change. We must revive politics as the power to imagine, reimagine, and redesign for a better world.
Αλλά επίσης γνωρίζω ότι η επαναστατική δύναμη αλλαγής δε θα καθοδηγηθεί από την πολιτική του σήμερα. Η αναβίωση της δημοκρατικής πολιτικής θα έρθει από εσάς, και εννοώ όλους εσάς. Όλοι αυτοί που συμμετέχουν στην παγκόσμια ανταλλαγή ιδεών, είτε είναι σε αυτή εδώ την αίθουσα είτε έξω από αυτή την αίθουσα είτε διαδικτυακά ή τοπικά, οπουδήποτε ζει κανείς, οποιοσδήποτε εναντιώνεται στην αδικία και την ανισότητα, οποιοσδήποτε εναντιώνεται σε αυτούς που κηρύττουν το ρατσισμό αντί της κατανόησης, το δόγμα αντί της κριτικής σκέψης, την τεχνοκρατία αντί της Δημοκρατίας, οποιοσδήποτε εναντιώνεται στην ανεξέλεγκτη εξουσία, είτε είναι αυταρχικοί ηγέτες, πλουτοκράτες που κρύβουν την περιουσία τους σε φορολογικούς παραδείσους, ή πανίσχυρα λόμπι που προστατεύουν τους λίγους ισχυρούς.
But I also know that this disruptive force of change won't be driven by the politics of today. The revival of democratic politics will come from you, and I mean all of you. Everyone who participates in this global exchange of ideas, whether it's here in this room or just outside this room or online or locally, where everybody lives, everyone who stands up to injustice and inequality, everybody who stands up to those who preach racism rather than empathy, dogma rather than critical thinking, technocracy rather than democracy, everyone who stands up to the unchecked power, whether it's authoritarian leaders, plutocrats hiding their assets in tax havens, or powerful lobbies protecting the powerful few.
Είναι προς το συμφέρον τους όλοι εμείς να είμαστε «ιδιώτες». Ας μη γίνουμε.
It is in their interest that all of us are idiots. Let's not be.
Σας ευχαριστώ.
Thank you.
(Χειροκρότημα)
(Applause)
Μπρούνο Γκιουσάνι: Φαίνεται να περιγράφετε μία πολιτική ηγεσία που είναι κάπως απροετοίμαστη και δέσμια των ιδιοτροπιών των χρηματοοικονομικών αγορών, και αυτή η σκηνή στις Βρυξέλλες που περιγράψατε, σε μένα, ως πολίτη, είναι τρομακτική. Βοηθήστε μας να αντιληφθούμε πώς νιώσατε μετά από αυτή την απόφαση. Δεν ήταν η καλύτερη απόφαση, σαφώς, αλλά πώς νιώσατε μετά από αυτό, όχι ως πρωθυπουργός, αλλά ως Γιώργος;
Bruno Giussani: You seem to describe a political leadership that is kind of unprepared and a prisoner of the whims of the financial markets, and that scene in Brussels that you describe, to me, as a citizen, is terrifying. Help us understand how you felt after the decision. It was not a good decision, clearly, but how do you feel after that, not as the prime minister, but as George?
Γιώργος Παπανδρέου: Λοιπόν, είναι εμφανές ότι υπήρχαν περιορισμοί που δε επέτρεπαν σε μένα ή σε άλλους να πάρουμε εκείνες τις αποφάσεις που θα θέλαμε, και προφανώς είχα ελπίσει ότι θα είχαμε χρόνο να κάνουμε εκείνες τις μεταρρυθμίσεις που θα αντιμετώπιζαν τη λιτότητα αντί να προσπαθούμε να περιορίσουμε το έλλειμμα το οποίο ήταν το σύμπτωμα του προβλήματος. Κι αυτό πόνεσε. Πόνεσε γιατί, καταρχήν, πληγώσαμε τη νεότερη γενιά, και όχι μόνο, πολλοί από αυτούς διαδηλώνουν απ 'έξω, αλλά θεωρώ ότι αυτό είναι ένα από τα προβλήματά μας. Όταν αντιμετωπίζουμε αυτές τις κρίσεις, έχουμε περιορίσει τις δυνατότητες, τις τρομερές δυνατότητες των κοινωνιών μας έξω από τη διαδικασία, και έχουμε κλειστεί στον εαυτό μας στην πολιτική, και θεωρώ πως αυτό πρέπει να αλλάξει, να βρούμε πραγματικά νέους συμμετοχικούς τρόπους χρησιμοποιώντας τις δυνατότητές μας οι οποίες υπάρχουν ακόμη και στην τεχνολογία κι όχι μόνο, τα μυαλά που διαθέτουμε, μπορούμε να βρούμε λύσεις οι οποίες είναι καλύτερες, αλλά πρέπει ν' ανοίξουμε τη διαδικασία.
George Papandreou: Well, obviously there were constraints which didn't allow me or others to make the types of decisions we would have wanted, and obviously I had hoped that we would have the time to make the reforms which would have dealt with the deficit rather than trying to cut the deficit which was the symptom of the problem. And that hurt. That hurt because that, first of all, hurt the younger generation, and not only, many of them are demonstrating outside, but I think this is one of our problems. When we face these crises, we have kept the potential, the huge potential of our society out of this process, and we are closing in on ourselves in politics, and I think we need to change that, to really find new participatory ways using the great capabilities that now exist even in technology but not only in technology, the minds that we have, and I think we can find solutions which are much better, but we have to be open.
ΜΓ: Φαίνεται ότι προτείνετε πως ο δρόμος προς τα εμπρός είναι περισσότερη Ευρώπη, και αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο αυτή τη στιγμή στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες. Μάλλον είναι το αντίθετο -- περισσότερα κλειστά σύνορα και λιγότερη συνεργασία και ίσως ακόμη κι έξοδος για κάποιους από κάποια μέρη του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Πώς συμβιβάζεται αυτό;
BG: You seem to suggest that the way forward is more Europe, and that is not to be an easy discourse right now in most European countries. It's rather the other way -- more closed borders and less cooperation and maybe even stepping out of some of the different parts of the European construction. How do you reconcile that?
ΓΠ: Λοιπόν, θεωρώ πως ένα από τα χειρότερα πράγματα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της κρίσης είναι ότι ξεκινήσαμε ένα παιχνίδι αλληλοκατηγορίας. Η βασική ιδέα της Ευρώπης είναι ότι μπορούμε να συνεργαζόμαστε πέραν των συνόρων, να ξεπερνάμε τις διαφορές μας και να εργαζόμαστε μαζί. Και το παράδοξο είναι ότι, εξαιτίας αυτού του παιχνιδιού αλληλοκατηγορίας, έχουμε λιγότερες πιθανότητες να πείσουμε τους πολίτες μας ότι πρέπει να εργαστούμε μαζί, γιατί τώρα είναι η στιγμή που πραγματικά χρειαζόμαστε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας.
GP: Well, I think one of the worst things that happened during this crisis is that we started a blame game. And the fundamental idea of Europe is that we can cooperate beyond borders, go beyond our conflicts and work together. And the paradox is that, because we have this blame game, we have less the potential to convince our citizens that we should work together, while now is the time when we really need to bring our powers together.
Τώρα, περισσότερη Ευρώπη για μένα δεν είναι απλά να δώσουμε περισσότερες εξουσίες στις Βρυξέλλες. Στην πραγματικότητα είναι να δώσουμε περισσότερες εξουσίες στους πολίτες της Ευρώπης, και να κάνουμε πραγματικά την Ευρώπη ένα έργο του λαού. Έτσι, νομίζω, θα ήταν ένας τρόπος για να απαντήσουμε σε μερικές από τις ανησυχίες που έχουμε στην κοινωνία μας.
Now, more Europe for me is not simply giving more power to Brussels. It is actually giving more power to the citizens of Europe, that is, really making Europe a project of the people. So that, I think, would be a way to answer some of the fears that we have in our society.
ΜΓ: Γιώργο, σε ευχαριστώ που ήρθες στο TED.
BG: George, thank you for coming to TED.
ΓΠ: Σας ευχαριστώ πολύ. ΜΓ: Ευχαριστώ πολύ. (Χειροκρότημα)
GP: Thank you very much.BG: Thank you.(Applause)