Podél řeky Nil, na území dnešního severního Súdánu, se nacházelo starověké království Kuš. Přestože ho kdysi dobyl mocný soused, kušitští králové a královny pokračovali v úspěšném boji proti dvěma nejdominantnějším říším historie.
Along the Nile River, in what is now northern Sudan, lay the ancient civilization of Kush. Though they were once conquered by a powerful neighbor, the kings and queens of Kush would go on to successfully challenge two of the most dominant empires in history.
V letech 1500 až 1100 př. Kr. ovládal království Kuš Egypt a zavedl tu mnoho egyptských kulturních a náboženských tradic. V té době byla kušitská civilizace více než tisíc let stará. V jejím raném hlavním městě Kerma stály působivé chrámy, paláce a domy, včetně obrovského chrámu z vepřovic s kaplí umístěnou hluboko uvnitř, do které středem vedlo dlouhé schodiště. Díky bohatým zlatým dolům vybudovali Kušité vzkvétající obchodní síť, vyráběli bronzové zbraně a nástroje a obchodovali s materiály jako kadidlem, kožešinami, slonovinou a ebenovým dřevem ze subsaharské Afriky.
From 1500 to 1100 BCE, Egypt controlled Kush, introducing many Egyptian cultural and religious practices. The civilization of Kush was more than a thousand years old at that time. Its early capital city at Kerma had impressive temples, palaces, and houses, including a massive mudbrick temple structure that had a chapel deep inside, reached by a long staircase at the center. Rich gold mines helped the Kushites build a flourishing commercial network, making bronze weapons and tools and trading materials like incense, animal skins, ivory, and ebony wood from sub-Saharan Africa.
Štěstí se od Kuše začalo odvracet, když Egypt zachvátila občanská válka. Roku 750 př. Kr. byl Egypt rozdroben na malá království s nestálými aliancemi. Kušitský král Piankhi se chopil příležitosti. Vedl své námořnictvo podpořené jízdou a lučištníky podél Nilu do města Chemenu, vstupní brány říše. Když Piankhiho armáda stavěla obléhací rampy a bitevní věže, vládce města poslal své ženy a dcery vyjednávat – ne s Piankhim, ale s ženami z jeho královské domácnosti, později zvanými kandake, které měly obrovský vliv na vojenské záležitosti a politické nástupnictví. Na konci dlouhého obléhání vstoupil Piankhi do dobytého města a tvrdě kritizoval podmínky v městských stájích.
The tide started to change for Kush as Egypt descended into civil war. By 750 BCE, Egypt was divided into local kingdoms with fluctuating alliances. The Kushite king Piankhy saw an opportunity. He led his navy, flanked by horsemen and archers, up the Nile to the gateway city of Khemenu. As Piankhy’s army constructed siege ramps and battle towers, the city’s ruler sent his wives and daughters to negotiate— not with Piankhy, but with the women of his royal household, later known as kandake, who were extremely influential in military affairs and political succession. At the end of a long siege, Piankhy entered the conquered city and bitterly criticized the conditions in its stables.
Piankhi a kušitská armáda poté dobyli egyptské hlavní město Mennofer. Piankhi dosadil svou sestru Amunirdis jako kněžkou velkého boha Amona v egyptských Thébách a nechal tu ostatní kušitské vůdce, pak se vrátil do království Kuš. Jeho nástupci rozšířili území až k deltě Nilu. To byla zlatá éra království Kuš: obchod vzkvétal, stavěly se ohromné chrámy, paláce a pyramidové hrobky podél celého Nilu. Asyrská armáda se však při svých každoročních taženích blížila k Egyptu. Když Asyřané začali pronikat na obchodní cesty poblíž Jeruzaléma, kušitský král Taharka se je rozhodl zastavit. Asyřané ho s pomocí několika vzbouřených egyptských princů porazili a v 7. století př. Kr. vyhnali krále Taharku z Egypta.
From there, Piankhy and the Kushite forces conquered the Egyptian capital of Memphis. Piankhy installed his sister, Amunirdis, as priestess of the great god Amun, in the Egyptian city of Thebes, and left other Kushite officials there before returning to live in Kush. His successors extended control all the way to the Nile Delta. This was a high point for the Empire of Kush: trade thrived, and they built magnificent temples, palaces, and pyramid tombs all along the Nile. But the Assyrian army was approaching Egypt in its annual campaigns. When the Assyrians began to encroach on trade routes near Jerusalem, the Kushite king Taharqo moved to stop them. The Assyrians defeated him with the help of some rebelling Egyptian princes, and drove him out of Egypt in the 7th century BCE.
Kušité vládli své domovině dalších téměř 1 000 let, které byly prosperující a inovativní. Své hlavní město přesunuli dál na jih do města Meroe, kde postavili chrámy novému bohu zvanému Apedemak. Vystavěli nová města v savaně jižně od Sahary a některá z nich měla velké nádrže na vodu.
The Kushites continued to rule in their homeland for nearly 1,000 years that were prosperous and innovative. They moved their capital farther south to the city of Meroe, where they built temples to a new god called Apedemak. They built new cities in the savannah south of the Sahara Desert, some of which contained huge reservoirs for water.
Když Římská říše v roce 31 př. Kr. dobyla Egypt, kušitská armáda znovu táhla na sever, v čele s královnou Amanirenas. Ta je v bitvě s Římany dovedla k vítězství, zmocnila se hlavy bronzové sochy římského císaře Augusta a přivezla ji do království Kuš. Pohřbili ji pod vchodem do chrámu v hlavním městě, aby na ni věřící při vstupu do chrámu šlapali.
When the Roman Empire conquered Egypt in 31 BCE, Kushite armies again traveled north, led by Queen Amanirenas. She led them to success in battle against the Romans, capturing the bronze head of a statue of the Roman emperor Augustus, and bringing it back to Kush. They buried it under the doorway of a temple in the capital, so that worshippers would step on it as they crossed the threshold.
Po vyjednání míru s Římany království Kuš dále prosperovalo. Postupem času však ze západu podnikaly nájezdy skupiny lidí zvané Noba a obchodní stezky přerušil růst Aksumského království. Okolo roku 350 po Kr. vyplenil aksumský král město Meroe, čímž fakticky ukončil vládu Kušitů.
After brokering peace with the Romans, Kush continued to prosper. Over time, however, groups of people called the Noba raided from the west, and trade routes were disrupted by the rising kingdom of Aksum. Around 350 CE, the Aksumite king sacked Meroe, effectively bringing Kushite rule to an end.
Od té doby někteří tvrdili, že historie království Kuš byla po generace evropskými i americkými učenci přehlížena, protože podle nich byl Egypt součástí původu západní civilizace, zatímco Kušité z toho byli jako africká civilizace vyloučeni O království Kuš se toho stále máme hodně co učit, třeba systém písma, který jsme stále zcela nerozluštili.
Since then, some have argued that Kush’s history has been overlooked by generations of European and American scholars who promoted the idea that Egypt was part of the origin of Western civilization, while Kush, as an African culture, was excluded. Today, there’s still much to learn about Kush— including a writing system we haven’t deciphered fully.