I only have three minutes so I'm going to have to talk fast, and it will use up your spare mental cycles, so multitasking may be hard. So, 27 years ago I got a traffic ticket that got me thinking. I've had some time to think it over. And energy efficiency is more than just about the vehicle -- it's also about the road.
تەنها سێ خولەکەم هەيە کەواتە هەوڵدەدەم خێرا قسەبکەم، وە دەيکەم قورسە لە ياک کاتدا زۆر شت بکەيت، بەڵام دەتوانی شتی زياتريش بکەيت. ۲۷ساڵ لەمەوبەر پسولەی سەرپێچيم وەرگرت ئەوە وای کرد بيربکەمەوە. هەندێك کاتم هەبوو بۆ بیرکردنەوەی زیاتر. وە کاریگەری وزە زياترە لە تەنیا سەبارەت بە لۆری-- هەروەها ئەوە دەربارەی ڕێگاکەشە.
Road design makes a difference, particularly intersections, of which there are two types: signalized and unsignalized, which means stop signs. Fifty percent of crashes happen at intersections. Roundabouts are much better. A study of 24 intersections has found crashes drop 40 percent from when you convert a traffic light into a roundabout. Injury crashes have dropped 76 percent, fatal crashes down 90 percent. But that's just safety. What about time and gas? So, traffic keeps flowing, so that means less braking, which means less accelerating, less gas and less pollution, less time wasted, and that partly accounts for Europe's better efficiency than we have in the United States.
نەخشەی ڕێگا یەکتربڕین، جیاوازی دروستدەکات، کە دوو جۆری هەيە: جياکراوە وە جيانەکراوە، کە مانای نيشانە ڕاوەستانە ٥٠٪ی پیکدادانەکان لە يەکتربڕەکان ڕوودەدەن. فولکەکان زۆر باشترن. خوێندن دەربارەی ۲٤خاڵی يەکتربڕين وای کرد پێکداکەوتنەکان ٪٤٠ کەم بکەن کاتێك تۆ ترافيك دەگۆڕیت بۆ ناو فولکەیەك. زيانەکانی پێکداکەوتن ٪٧٦ دێتە خوارێ، پێکداکەوتنە کوشندەکان ٪٩٠ کەم دەبێت. بەڵام ئەوە تەنها سەلامەتيە. چی دەربارەی کات و گاز؟ بەردەوام ڕۆشتنی ترافیك واتا وەستانی کەمتر، واتە خێرايی کەمتر، گازی کەم و کەمتر ژينگە پيس دەکات، کاتێکی کەمتر بەفيڕۆ دەچێت، ئەوە ھەژماری کەمە بۆ باشترین کارایی ئەوروپا وەك لەوەی ويلايەتە يەگرتووەکان هەمانە.
So, unsignalized intersections, meaning stop signs, they save many lives, but there's an excessive proliferation of them. Small roundabouts are starting to appear. This is one in my neighborhood. And they are much better -- better than traffic lights, better than four-way stop signs. They're expensive to install, but they are more expensive not to. So, we should look at that.
کەواتە، خاڵی جيانەکراوەی يەکتر بڕينەکان، ھێمای وەستانە، کە زۆر ژيانی ڕزگار کردووە، بەڵام لە ڕادەبەدەری زۆربوونی ئەوان. فولکە بچووکەکان دەرکەوتن. ئەو دانەیە لە گەڕەکی منە. هەروەها ئەوان زۆر باشترن لە ترافيك، لە ھێمایەکانی وەستانی ٤ ڕیانەکان. دامەزراندنیان گرانە، بەڵام دانەمەزراندنیان گرانتر. کەواتە، دەبێت سەيری ئەوە بکەين.
But they are not applicable in all situations. So, take, for example, the three-way intersection. So, it's logical that you'd have one there, on the minor road entering the major. But the other two are somewhat questionable. So, here's one. There's another one which I studied. Cars rarely appear on that third road.
بەڵام ھەمیشە شیاونین. کەواتە بۆ نمونە، خاڵی یەکتربڕی سێ ڕیان وەربگرین. ئەوە مەنتیقیە یەکێکت ھەبێ لەوێ، ڕێگايەکی بچووک دەچێە ناو ڕێگايەکی گەورە. وە دوانەکەی تر هەندێك بە پرسيارە. یەکێك لێرە، لەوێ یەکیتر کە خوێندێندوومە. بە دەگمەن ئۆتۆمبێلەکان لە ڕێگای سێيەم دەردەکەون.
And so, the question is, what does that cost us? That intersection I looked at had about 3,000 cars per day in each direction, and so that's two ounces of gas to accelerate out of. That's five cents each, and times 3,000 cars per day, that's $51,000 per year. That's just the gasoline cost. There is also pollution, wear on the car, and time. What's that time worth? Well, at 10 seconds per 3,000 cars, that's 8.3 hours per day. The average wage in the U.S. is $20 an hour. That is 60,000 per year. Add that together with the gas, and it's $112,000 per year, just for that sign in each direction.
پرسيارەکە ئەوەيە، تێچووی چەندە بۆ ئێمە؟ ئەو خاڵی يەکتربڕينە تێچووی ۳٠٠٠ ئۆتۆمبێلەکان هەر ڕۆژێک لەهەر ئاڕاسەيەک، وە ٢ ئۆنس گاز بۆ خێراکردنی. یەکی ٥سەنت، جارانی ٣٠٠٠ ئۆتۆمبێل ڕۆژانە، دەکاتە ٥۱،٠٠٠$بۆ هەر ساڵێک. ئەوە بەهای بەنزينە. پيسبوونی ھەواش ھەیە، داخورانی ئۆتۆمبێل، وە کات. ئەو کاتە چی بەبايەخە؟ باشە، لە ۱٠چرکەدا ۳٠٠٠ئۆتۆمبێل، کە۸.۳کاتژمێرە ڕۆژانە کۆی مووچە لە ئەمريکا. ۲٠دۆلارە کاژمێرێك، کە دەکاتە ٦٠،٠٠٠ بۆ هەر ساڵێک. بەيەکەوە زيادی بکە لەگەڵ گاز، دەکاتە ۱۱۲،٠٠٠$بۆ هەر ساڵێک تەنها بۆ ئەو هێمايە لە هەر ئاڕاستەيەک.
Discount that back to the present, at five percent: over two million dollars for a stop sign, in each direction. Now, if you look at what that adjacent property is worth, you could actually buy the property, cut down the shrubbery to improve the sight line, and then sell it off again. And you'd still come out ahead. So, it makes one wonder, "Why is it there?" I mean, why is there that stop sign in each direction? Because it is saving lives. So, is there a better way to accomplish that goal?
داشکاندنێک بکە لە ئێستاوە، لە سەدا پەنجا: سەرووی دوو مليۆن دۆلار بۆ هێمای وەستان، لە ھەر ئاراستەیەك. ئێستا، ئەگەر سەيربکەیت خاسیەتی نزیکی چەند گرنگە، لەڕاسیدا دەتوانی موڵکەکە بکڕيت، دەوەنەکان ببڕە بۆ گەشە کردنی ھێڵی بینین، وە دواتر دووبارە بيفرۆشەوە. وە تۆ هێشتا لە يەکەمیت. وا دەکات بپرسرێ، "بۆچی ئەوە لەوێيە"؟ بۆچی لە هەر ئاڕاستەيەک هێمای وەستان هەيە؟ چونکە ژيان دەپارێزێت. ڕێییەکی باشتر هەيە بۆ ئامانجەکە؟
The answer is to enable cars to come in from that side road safely. Because there are a lot of people who might live up there and if they're waiting forever a long queue could form because the cars aren't slowing down on the main road. Can that be accomplished with existing signs? So, there is a long history of stop signs and yield signs. Stop signs were invented in 1915, yield signs in 1950. But that's all we got.
وەڵامەکە بەکارخستنی ئۆتۆمبێلە بۆ ئەوەی لەو ڕێگايەوە بێن بە سەلامەتی. چونکە خەڵکێکی زۆر هەنە کە دەبیت لەوێ بژين ئەگەر بۆ هەميشە چاوەڕێبن ڕيزەکە درێژ دەبێت چونکە ئۆتۆمبێلەکان لە ڕێگا سەرەکیەکە هێواش نابن. دەتوانێت لەگەڵ هەبوونی هێما تەواو بکرێت؟ هێمای وەستان و هێواشبوونەوە مێژوويەکی درێژی هەيە. هێمای وەستان لەساڵی ۱۹۱٥داهێنرا، هێمای هێواشبوونەوە لە ۱۹٥٠، ئەوە هەموو ئەوەيە دەستمان کەوت.
So, why not use a yield sign? Well the meaning of yield is: You must yield the right-of-way. That means that if there are five cars waiting, you have to wait till they all go, then you go. It lacks the notion of alternating, or taking turns, and it's always on the minor road, allowing the major one to have primacy. So, it's hard to create a new meaning for the existing sign. You couldn't suddenly tell everyone, "OK, remember what you used to do at yield signs? Now do something different." That would not work.
بۆچی هێمای هێواش بوونەوە بەکار نايەت؟ مانای هێمای هێواش بوونەوە ئەوەيە: دەبێت لای ڕاستی ڕێگە بگريت. ئەگەر ٥ئۆتۆمبێل بوەستن، دەبێت تۆ بوەستی تا دەڕۆن، دواتر بڕۆ ئەوە پێویستیەکەیە لە بەدووای يەکدا يان لە سووڕانەوەدا، ئەوە هەميشە لە ڕێگەی بچووکدا هەيە، ڕێ بە گەورەکە بدە پێشەنگ بێت. قورسە مانايەکی نوێ بدەی بە ھێمایەکی هەبوو. بیرت بێ، ناتواني لەناکاو بەهەموو کەسێک بڵێي چیت دەکرد لە ھێمای خاوبوونەوە؟ ئێستا شتی ئەوە کار ناکات.
So, what the world needs now is a new type of sign. (Applause) So, you'd have a little instruction below it, you know, for those who didn't see the public service announcements. And it merges the stop sign and yield signs. It's kind of shaped like a T, as in taking turns. And uncertainty results in caution. When people come to an unfamiliar situation they don't know how to deal with they slow down.
کەواتە،ئێستا جيهان پێويستی بە چيە جۆرێکی نوێی هێما. (چەپڵە) وە، کەمێک ڕێنمايت دەبێت لە ژێرەوە، بۆ ئەوەی ئاگاداری خزمەتگوزاری گشتی نەدیوە. وە ئەوە هێمای وەستان و هێواش بوونەوە يەکدەخات. جۆرێکە لە شێوەی پيتی(T)وەك سووڕانەوە. وە نادڵنيايی ئەنجامەکان لە هۆشداری ياسايی. خەڵك کە دەچنە شوێنێکی نامۆ نازانن بگونجێن بەهێواشی دەڕۆن
So, now that you are all "Road Scholars" ... (Laughter) don't wait for that sign to be adopted, these things don't change quickly. But you all are members of communities, and you can exercise your community influence to create more sensible traffic flows. And you can have more impact on the environment just getting your neighborhood to change these things than by changing your vehicle. Thank you very much. (Applause)
وە، ئێستا هەمووتان "توێژەری ڕێگەوبانن" (پێکەنين) چاوەڕێی پشت بەستن بەو ھێمایانە مەبە، ئەو شتانە بەخێرایی ناگۆڕێن بەڵام هەمووتان ئەندامێکی کۆمەڵگان، دەتوانن مەشق بە کۆمەڵگا بکەن و کاريگەربن بۆ زیاد کردنی هۆشياری هاتوچۆ دەتوانن گاريگەری زیاترتان لەسەر ژينگە هەبێ تەنها لە گەڕەکەکەتان ئەو شتانە بگۆڕن دواتر بە گۆڕينی بارھەڵگرەکانتان. زۆر سوپاستان دەکەم. (چەپڵە)