Five years ago, I was on this stage to talk about the relationships between humans and machines. Today, I'm here to talk only about the relationships between humans.
Năm năm trước, tôi từng xuất hiện tại sân khấu này để bàn về mối quan hệ giữa con người và máy móc. Hôm nay, tôi đến đây chỉ để nói về quan hệ giữa người với người.
I regularly say in my lectures on artificial intelligence that humans will always have a monopoly on evil. It's not a threat, just a reminder that people choose. We are not algorithms. We are not bound by code or commandments or laws or treaties. We have them. But we choose.
Trong các bài diễn thuyết về trí tuệ nhân tạo, tôi thường nói rằng con người sẽ luôn độc quyền cái ác, Tôi không có ý hăm dọa, chỉ là lời nhắc về những lựa chọn của con người. Chúng ta không phải thuật toán. Không bị rằng buộc bởi các dòng lệnh, Điều Răn, luật pháp, hay các Hiệp ước. Ta tạo ra chúng. Nhưng bằng cách chọn lựa.
So let us talk now about the choices we make. About things in black and white. About Russia's war on Ukraine. And about good and evil.
Vậy giờ đây chúng ta hãy thảo luận về những quyết định của bản thân. Về những thứ mang gam màu trắng và đen. Về chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Thiện và ác.
My life experience prepared me to identify evil at an early age. Not my life as the chess player. Not even as the youngest world champion in history. No. My relevant experience is where I was born and raised, in what Ronald Reagan accurately called the “evil empire,” the USSR. As a young star in the chess-crazed Soviet Union in the ’70s and ’80s, I had many privileges my compatriots did not. I could travel to the West outside of the Iron Curtain, where it was obvious to me very quickly that they were the free world and we were not, despite what communist propaganda told us.
Trải nghiệm cuộc đời đã giúp tôi nhận biết cái xấu từ khi còn trẻ. Không phải cuộc đời của một cờ thủ. Thậm chí chẳng phải nhà vô địch trẻ nhất trong lịch sử vờ vua. Hoàn toàn không. Sự từng trải mà tôi có được bắt nguồn từ chính nơi tôi sinh ra và lớn lên, “Đế quốc Ác quỷ” là tên gọi mà Ronald Reagan đã đặt cho quốc gia này, Liên bang Xô Viết. Là một tài năng trẻ lớn lên tại đất nước chuộng cờ vua thập niên 70 và 80, Tôi hưởng nhiều đặc quyền mà những người đồng hương của mình không có. Tôi có thể ra khỏi Bức màn sắt để tiến về phương Tây, nơi tôi tức khắc nhận ra rằng thế giới của họ tràn đầy tự do còn chúng tôi thì không, trái với những gì chúng tôi nghe từ các nhà tuyên truyền Chủ nghĩa cộng sản.
I eventually got into trouble for sharing these views. What late American civil rights hero and Congressman John Lewis would have called “good trouble.” My criticism of the Soviet system and my praise for America was bad enough. But it was even worse because where it was published. [“Playboy” Interview: Garry Kasparov]
Thậm chí tôi còn vướng vào rắc rối vì phổ biến những quan điểm này. Sau này chúng được vị anh hùng của phong trào dân quyền kiêm cố Nghị sĩ người Mỹ John Lewis gọi là “Rối rắm tốt lành”. Những chỉ trích dành cho hệ thống chính trị Liên Xô cũng như sự ngợi ca Hoa Kỳ của tôi vốn đã không được đón nhận. Mà tình hình thậm chí còn tệ hơn bởi nơi chúng được xuất bản. [Phỏng vấn giữa tạp chí Playboy và Gary Kasparov]
(Laughter)
(Tiếng cười)
My comments were almost as [much of] a scandal as Soviet movie star Natalya Negoda’s nude photos in “Playboy” in the same year. I felt I had to speak out to use my fame to push the envelope of free speech in Gorbachev's collapsing empire. The next year, in October 1990, in my world championship match against Anatoly Karpov in New York City, I refused to play under Soviet hammer and sickle and demanded to play under Russian flag. The USSR staggered on for another year until it disintegrated on Christmas Day, 1991.
Những nhận định của tôi gần như gây nên một vụ bê bối chẳng kém gì ảnh khỏa thân của diễn viên Natalya Negoda trên “Playboy” cùng năm. Tôi cảm thấy mình cần phải lên tiếng dùng tiếng tăm bản thân nhằm thúc đẩy quyền tự do ngôn luận trong đế chế sắp tan rã của Gorbachev. Một năm sau đó, vào tháng 10 năm 1990, tại trận tranh chức vô địch thế giới với Anatoly Karpov diễn ra ở New York, tôi từ chối thi đấu dưới màu cờ búa liềm của Liên Xô và mong muốn đại diện cho nước Nga. Liên bang Xô viết chao đảo thêm một năm cho tới khi sụp đổ vào ngày lễ Giáng sinh năm 1991.
Oh, what a great moment in world history. How we celebrated, the evil empire had fallen, the future looked bright. And yet, eight years later, on December 31, 1999, a former lieutenant colonel of the KGB became the president of Russia. His name was Vladimir Putin. How this happened is a long, painful story. And in fact, I wrote a book about it in 2015 called "Winter is Coming." Not an original title, I have to admit.
Ồ, đúng là một khoảnh khắc vĩ đại trong lịch sử thế giới. Chúng tôi ăn mừng, Đế chế Ác quỷ đã không còn, một tương lai sáng ngời. Thế mà, tám năm sau, ngày 31 tháng 12 năm 1999, một cựu Trung tá của KGB đắc cử chức Tổng thống Nga. Người đó chính là Vladimir Putin. Sự kiện này diễn ra như thế nào là một câu chuyện dài và đau thương. Thực ra, tôi đã viết một cuốn sách về nó mang tên “Mùa đông đang đến” năm 2015. Tôi thừa nhận, đấy không phải tựa gốc.
(Laughter)
(Tiếng cười)
But I'm a fan of "Game of Thrones."
Tuy nhiên, tôi lại yêu thích bộ phim “Trò chơi Vương quyền”.
(Laughter)
(Tiếng cười)
And also I felt it was appropriate because it was a warning. The subtitle was more important: "Why Vladimir Putin and the Enemies of the Free World Must Be Stopped." The publisher, by the way, didn't like it. "Enemies." It's too harsh. Sounded like Cold War.
Tôi cũng thấy rằng tựa sách như thế là phù hợp bởi đó là một lời cảnh báo. Phần phụ đề còn đáng chú ý hơn: “Vì sao cần phải ngăn chặn Vladimir Putin và kẻ thù của Thế giới tự do.” Tiện thể , nhà xuất bản không thích cách đặt ấy. “Kẻ thù” Quá thô bạo. Nghe hệt Chiến tranh Lạnh.
"Absolutely," I said. "Cold War because winter is coming."
Tôi bảo:” Dĩ nhiên rồi”. Chiến tranh Lạnh bởi mùa đông sắp đến.
(Laughter)
(Tiếng cười)
Well, here we are, seven years later. And if I wrote a sequel, it would be called “Winter Is Here.” And the subtitle would be "I Bleeping Told You So."
Chà, chúng ta đang ngồi đây, 17 năm sau. Nếu có cơ hội ra mắt phần hai, tôi sẽ đặt tựa “Mùa đông đang ở đây”. Lúc đấy phụ đề sẽ là “Tôi đã cảnh báo các người rồi”,
(Laughter)
(Tiếng cười)
Actually, my first article of warning was published in “The Wall Street Journal” on January 4, 2001. I saw evil because I heard evil. Putin was telling us what he was. All we had to do was listen. When Putin said that there was no such thing as a former KGB agent, I knew Russia's fragile democracy was in danger. When Putin said that the collapse of the Soviet Union was the greatest geopolitical catastrophe of the 20th century, I knew Russia’s newly independent neighbors were at risk. And when Putin talked at the Munich Security Conference in 2007 about a return to spheres of influence, I knew he was ready to launch his plan. It was the language from the Molotov-Ribbentrop Pact, 1939. The language Hitler and Stalin used to divide Europe. And a year later, in 2008, Putin invaded the Republic of Georgia. 2014, Ukraine.
Thực ra, bài báo đầu tiên mang thông điệp cảnh báo của tôi được đăng trên ”Tạp chí Phố Wall” vào ngày 04 tháng 01 năm 2001. Tôi nhận thấy cái ác nhờ lắng nghe. Putin cho thấy ông ta là hiện thân của cái ác. Tất cả những gì chúng ta làm là ngồi nghe. Khi Putin tuyên bố không có chuyện ông ta từng làm điệp viên cho KGB, tôi biết nền dân chủ mong manh của Nga đang gặp nguy hiểm. Khi Putin bảo rằng sự sụp đổ của Liên Xô là thảm họa địa chính trị lớn nhất thế kỷ 20, tôi tin chắc các quốc gia láng giềng non trẻ đang đối mặt với rủi ro. Và khi Putin phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich năm 2007 về sự trở lại với khái niệm phạm vi ảnh hưởng, tôi biết ông ta đã sẵn sàng tiến hành kế hoạch của mình. Đó chính là ngôn ngữ trong Hiệp ước Xô-Đức 1939. Thứ tiếng Hitler và Stalin dùng để xâu xé châu Âu. Và một năm sau đó, năm 2008, Putin xâm chiếm Cộng hòa Georgia. Năm 2014, Ukraine là nạn nhân kế tiếp.
It's a paradox, isn't it? Dictators lie about everything they have done, but often they tell us exactly what they're going to do. Just listen. Anyone who is surprised at Putin's war crimes in Ukraine must not be aware about his long record, beginning with the Second Chechen War in Grozny more than two decades ago. Vladimir Putin has been a war criminal from the start.
Nghịch lý, phải không nào? Các nhà độc tài dối trá về những việc mình từng làm, nhưng lại thường cho biết chính xác những toan tính của bản thân. Nghe này. Những ai tỏ ra ngạc nhiên trước những tội ác mà Putin gây ra ở Ukraine hẳn sẽ không nhận thức được một loạt hành động sai trái trước đây của ông ta, khởi đầu với Chiến tranh Chechnya lần 2 tại thành phố Gronzy cách đây 20 năm. Ngay từ đầu Vladimir Putin đã là tội phạm chiến tranh.
So in 2005, still being ranked number one, I retired from professional chess to form a pro-democracy, anti-Putin movement in Russia. As you could see, it didn't go so well. But it was not about winning or losing. I knew it was my moral duty in keeping with the slogan of Soviet dissidents: "Do what you must and so be it." Ah, my friends and critics both kept telling me, "Gary, you are a chess player, you're not a politician. This is not chess. You see everything in black and white. Politics are gray. You have to compromise." Really? Those who peacefully marched with me for free Russia are either in exile, like me. Or in jail, like Alexei Navalny. Or even murdered like Boris Nemtsov.
Chính vì vậy vào năm 2005, dù đang giữ vị trí số một, tôi đã phải từ bỏ cờ vua chuyên nghiệp để thành lập một phong trào dân chủ. chống Putin tại Nga. Các bạn thấy đấy, nó không thành công cho lắm. Tuy vậy, đây không phải vấn đề thắng thua. Tôi hiểu đó là nghĩa vụ đạo đức nhằm tìm ra khẩu hiệu phù hợp cho những người phản đối Liên Xô: “Làm những gì bạn phải làm và tiếp tục như thế.” À, bạn bè và các nhà phê bình liên lục nhắc nhở tôi, “Gary, cậu là một cờ thủ, không phải chính trị gia. Đây không phải cờ vua. Môn thể thao mà cậu chỉ thấy hai màu trắng đen. Chính trị yêu cầu tư duy mở. Cậu phải thỏa hiệp.” Thật không? Những người cùng tôi diễu hành trong hòa bình vì tự do của nước Nga hoặc đang sống lưu vong, như tôi, Hoặc ngồi tù, như Alexei Navalny. Hay thậm chí bị ám sát như Boris Nemtsov.
Compromise? Not black and white? Are you sure? Compromise with this? You cannot look at the images from Ukraine in recent weeks and say there is no pure evil. Mariupol destroyed, Bucha slaughtered, Kramatorsk train station massacred. And worse is yet to come.
Thỏa hiệp sao? Không phải xấu và tốt? Các bạn chắc chứ? Thỏa hiệp với Chính phủ này? Các bạn không thể nhìn vào bức tranh từ Ukraine vài tuần vừa qua và bảo chẳng có tội ác nào ở đây. Tàn phá Mariupol, thảm sát Bucha, cuộc tàn sát ga xe lửa Kramatorsk. Điều tồi tệ hơn vẫn chưa xảy đến.
And these horrors are not from Poland in 1945. Not from Rwanda in 1994. Not Aleppo 2016. This is Europe this week. How could this happen? How did we forget what evil can do? We have lost the generation that saw World War II firsthand. Otherwise we reserve absolute evil for fiction.
Những nỗi kinh hoàng này không hề bắt nguồn từ Ba Lan năm 1945. Chẳng phải Rwanda năm 1994. Cũng như Aleppo năm 2016. Mà là ở châu Âu ngay tuần này. Làm thế nào lại xảy ra cớ sự này? Sao chúng ta có thể quên đi những gì cái ác có thể gây ra? Thế hệ tận mắt chứng Chiến tranh Thế giới thứ hai đã không còn. Nếu không chúng ta chắn chắn nghĩ rằng cái ác là sản phẩm của trí tưởng tượng,
In fables, they believe in true evil. Good is harder to define. There is no pure good. If anyone says they know what pure good is, it's probably evil.
Trong truyện ngụ ngôn, họ tin vào sự tồn tại của nó. Thật khó để định nghĩa sự lương thiện. Chẳng có gì là hoàn toàn tốt cả. Nếu ai đó cho rằng họ hiểu rõ bản chất của cái thiện, có lẽ họ nhầm với mặt trái của nó.
(Laughter)
(Tiếng cười)
In fantasy tales of hobbits and elves and dwarves, there was an idea that good comes in different forms and shapes, often in conflict. But they had to be united when facing absolute evil. Good will disagree. Evil says, "No more disagreements ever." That was life in real Mordor, the Soviet Union. That's what Putin wants for Russia and the world.
Trong những câu chuyện tưởng tượng về người Hobbit, yêu tinh và người lùn, có ý kiến cho rằng điều tốt xảy đến dưới nhiều trạng thái và hình thức, thường là trong xung đột. Nhưng họ phải đoàn kết khi chiến đấu với cái ác. Phía thiện sẽ không đồng tình. Ác quỷ bảo: “Sẽ không có thêm tranh cãi nào nữa.” Đó là cuộc sống tại vùng đất Mordor thật sự, Liên Xô. Đồng thời là viễn cảnh mà Putin muốn định hình cho nước Nga và thế giới.
We celebrated the end of the Cold War, but for too long, we forgot that evil doesn’t die. It can be buried for a while under the rubble of the Berlin Wall, but it grows back through the cracks of our apathy.
Chúng ta ăn mừng Chiến tranh Lạnh kết thúc, nhưng quá lâu, chúng ta quên mất quỷ dữ vẫn chưa biến mất. Người ta có thể chôn vùi nó một thời gian dưới đống đổ nát của Bức tường Berlin, song nó sẽ hồi sinh nhờ những lỗ hổng từ sự thờ ơ của ta.
We called it diplomacy when Putin was embraced by the leaders of the free world as equal despite his crimes. We called it engagement when we bought trillions of dollars in Russian oil and gas, money that built Putin's police state and his war machine. Let us call these things what they are: it was appeasement, it was collaboration.
Chúng ta gọi đấy là ngoại giao khi Putin ôm chầm lấy các nhà lãnh đạo của Thế giới tự do để thể hiện sự bình đẳng bất chấp những tội ác của ông ta. Ta gọi đấy là cam kết khi chi hàng nghìn tỉ đô la mua dầu và khí đốt từ Nga, số tiền dùng để hình thành Nhà nước cảnh sát và cỗ máy chiến tranh của Putin. Hãy gọi những thứ đó đúng với tên của chúng: sự nhượng bộ, sự tiếp tay.
These days, we prefer to focus on domestic issues. We argue about the past, we fantasize about the future while ignoring the present.
Ngày nay, chúng ta ưu tiên những vấn đề trong nước. Ta tranh luận về quá khứ, mơ tưởng đến tương lai trong khi quên mất hiện tại.
Once the move is made you cannot change it. Acknowledge the wrongdoings of the past, but do not pretend it can be fixed. It's the present that must be fixed. The heroes of the past were far from perfect. But the world we live in is better because of them. We too cannot be perfect. But we must always try to be better.
Một khi nước đi được thực hiện, bạn không thể làm gì khác. Thừa nhận những việc làm sai trái trong quá khứ, nhưng đừng làm ra vẻ đã giải quyết được nó. Chính hiện tại mới cần được thay đổi. Không có chuyện những anh hùng hoàn hảo trong quá khứ. Song nhờ có họ, thế giới của ta mới dần tốt đẹp hơn. Chúng ta cũng vậy. Nhưng phải luôn nỗ lực để hoàn thiện bản thân.
As a chess player, I know that strategy is the future impact of present decisions. However grand our plans are for two, five, even ten moves ahead, it's the move that we make now that determines that future.
Là một cờ thủ, tôi hiểu rằng chiến lược là tương lai sẽ chi phối các quyết định hiện tại. Dù kế hoạch của chúng ta trong hai, năm, thậm chí 10 năm tới có vĩ đại đến đâu không gì ngoài những nỗ lực trong hiện tại nhằm quyết định cái tương lai ấy.
Ukraine is now on the front line of the war, global war of freedom against tyranny. The war the free world didn't want to admit existed. It cannot be ignored any longer.
Giờ đây Ukraine đang đóng vai trò tiền tuyến của chiến sự, cuộc chiến toàn cầu giành lấy tự do từ những tên bạo chúa. Cuộc chiến mà thế giới tự do không muốn thừa nhận sự tồn tại. Không còn ai có thể làm ngơ chuyện này.
Brave Ukrainians are fighting like hell and dying right now to remind us not to take liberty for granted. Putin, like every dictator before him, underestimated the free will of free people. They deserve every weapon, every resource to win this war. Because they're fighting for us. Not only for the whole and free Ukraine.
Những công dân Ukarine quả cảm hiện đang dốc lòng chiến đấu và hi sinh chỉ để nhắc nhở chúng ta phải trân trọng tự do. Putin, giống như những nhà độc tài trước đó, đã đánh giá thấp ý chí tự do của những con người khát khao tự do. Họ xứng đáng được trang bị vũ khí, mọi nguồn lực để giành thắng lợi. Bởi họ đang chiến đấu vì chúng ta. Không chỉ vì sự toàn vẹn và độc lập của Ukraine.
Everyone who told me a decade ago I was wrong, now is telling I'm right. Unfortunately. But we're still repeating the same mistakes of thinking that we can muddle through without taking risks, without taking a stand. The price of stopping a dictator always goes up with every delay, every hesitation. Meeting evil halfway, it's still a victory for evil.
10 năm trước những người bảo rằng tôi đã sai, giờ đây đã thay đổi suy nghĩ. Thật không may. Song chúng ta vẫn đang lặp lại sai lầm khi cho rằng có thể vượt qua trở ngại mà không gặp rủi ro, không đấu tranh. Chúng ta luôn trả một cái giá đắt trong việc ngăn một tên độc tài nếu chậm trễ, chần chừ. Một chút thỏa hiệp vẫn mang lại chiến thắng cho cái ác.
Evil tempts us with our weakness, with our desire for comfort, being comfortable, cautious, rational, civilized. What kind of civilization [are we] fighting for, if we allow war crimes and genocide again? What kind of world are we leaving for our children and grandchildren if we only talk of the past and the future while ignoring murder and misery in the present?
Cái ác điều khiển chúng ta nhờ sự yếu lòng, ước muốn về sự thoải mái, được sống an nhàn, tính cẩn trọng, lí trí, văn minh. Chúng ta đang đấu tranh cho nền văn minh nào, nều một lần nữa làm ngơ trước tội ác chiến tranh và diệt chủng? Con cháu chúng ta sẽ kế thừa thế giới nào nếu ta chỉ nhắc về quá khứ và tương lai mà bỏ qua tội giết chóc và nỗi thống khổ ở hiện tại?
This is not chess. This is not a battle between opposite colors, but of opposite values. Freedom, life and love versus tyranny, death and hatred.
Đây không phải cờ vua. Không phải cuộc chiến giữa hai quân cờ đối màu, mà là các giá trị trái ngược. Tự do, sự sống và tình yêu đối nghịch với bạo ngược, chết chóc và thù hận.
This is not chess. But sometimes things are black and white. Sometimes you have to fight for what you believe. Or you lose it.
Đây không phải cờ vua. Nhưng đôi khi mọi thứ mang màu trắng đen. Đôi lúc bạn phải đấu tranh cho những gì mình tin tưởng. Hoặc bạn sẽ mất niềm tin.
This is not chess. There are no draws, no compromises in our battle with true evil. It's win or lose. And so we must fight. And so we must win. (Ukrainian) Slava Ukraini! Glory to Ukraine. Glory to freedom.
Đây không phải cờ vua. Không hòa, không thỏa hiệp trong cuộc chiến với cái ác. Mà là thắng hay bại. Và vì lẽ đó chúng ta phải chiến đấu. Và chúng ta phải chiến thắng. (Tiếng Ukraine) Slava Ukraini! Nghĩa là “Vinh quang cho Ukraine”. Vinh quang cho tự do.
Thank you.
Xin cảm ơn.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)