I would like to invite you to come along on a visit to a dark continent. It is the continent hidden under the surface of the earth. It is largely unexplored, poorly understood, and the stuff of legends. But it is made also of dramatic landscapes like this huge underground chamber, and it is rich with surprising biological and mineralogical worlds.
Chciałbym was zaprosić na wędrówkę po ciemnym kontynencie. Kontynencie ukrytym pod powierzchnią Ziemi. Niezbadany w większości, słabo zrozumiany, otoczony legendami. Ale też pełny spektakularnych krajobrazów, jak ta wielka podziemna komora, oraz bogaty w zaskakujące biologiczne i mineralogiczne światy.
Thanks to the efforts of intrepid voyagers in the last three centuries -- actually, we know also thanks to satellite technology, of course -- we know almost every single square meter of our planet's surface. However, we know still very little about what is hidden inside the earth. Because a cave landscape, like this deep shaft in Italy, is hidden, the potential of cave exploration -- the geographical dimension -- is poorly understood and unappreciated. Because we are creatures living on the surface, our perception of the inner side of the planet is in some ways skewed, as is that of the depth of the oceans or of the upper atmosphere.
Dzięki wysiłkom odważnych podróżników w ciągu ostatnich trzech dekad, jak i również dzięki technologii satelitarnej, znamy już niemal każdy metr kwadratowy naszej planety. Jednak wciąż niewiele wiemy o tym, co jest schowane wewnątrz Ziemi. Krajobraz jaskini, jak ta głęboka studnia we Włoszech, jest ukryty. Potencjał eksploracji jaskiń, jego aspekt geograficzny jest słabo rozumiany i niedoceniany. Ponieważ jesteśmy istotami żyjącymi na powierzchni, nasze postrzeganie wewnętrznej części planety jest w pewnych aspektach wypaczone, podobnie jak głębin oceanów albo wyższych warstw atmosfery.
However, since systematic cave exploration started about one century ago, we know actually that caves exist in every continent of the world. A single cave system, like Mammoth Cave, which is in Kentucky, can be as long as more than 600 kilometers. And an abyss like Krubera Voronya, which is in the Caucasus region, actually the deepest cave explored in the world, can go as far as more than 2,000 meters below the surface. That means a journey of weeks for a cave explorer.
Jednak odkąd 100 lat temu zaczęto systematyczne eksplorować jaskinie, wiemy, że znajdują się one na każdym kontynencie. Pojedynczy system jaskiń, jak Jaskinia Mamucia w stanie Kentucky, mierzy więcej niż 600 kilometrów. A otchłań, jak Jaskinia Krubera na Kaukazie, najgłębsza poznana jaskinia na świecie, sięga ponad 2000 metrów w głąb powierzchni. Dla speleologa to podróż na parę tygodni.
Caves form in karstic regions. So karstic regions are areas of the world where the infiltrating water along cracks, fractures, can easily dissolve soluble lithologies, forming a drainage system of tunnels, conduits -- a three-dimensional network, actually. Karstic regions cover almost 20 percent of the continents' surface, and we know actually that speleologists in the last 50 years have explored roughly 30,000 kilometers of cave passages around the world, which is a big number. But geologists have estimated that what is still missing, to be discovered and mapped, is something around 10 million kilometers.
Jaskinie powstają w rejonach krasowych. Rejony krasowe są miejscami, gdzie podziemne wody, migrując przez spękania i szczeliny, łatwo rozpuszczają podatne skały osadowe, tworząc system drenażu, system tuneli i kanałów, trójwymiarową sieć. Rejony krasowe pokrywają prawie 20% powierzchni kontynentów. Wiemy, że speleologowie przez ostatnie 50 lat zbadali blisko 30 000 kilometrów korytarzy jaskiń na całym świecie, co już stanowi dużą liczbę. Geologowie oszacowali, że pozostało jakieś kolejne 10 milionów kilometrów do odkrycia i umieszczenia na mapie.
That means that for each meter of a cave that we already know, that we have explored, there are still some tens of kilometers of undiscovered passages. That means that this is really an endless continent, and we will never be able to explore it completely. And this estimation is made without considering other types of caves, like, for example, inside glaciers or even volcanic caves, which are not karstic, but are formed by lava flows. And if we have a look at other planets like, for example, Mars, you will see that this characteristic is not so specific of our home planet. However, I will show to you now that we do not need to go to Mars to explore alien worlds.
To oznacza, że na każdy metr jaskini, który już przebadaliśmy i o którym już wiemy, przypadają dziesiątki kilometrów nieodkrytych korytarzy. To oznacza, że to rzeczywiście jest bezkresny kontynent i nigdy nie będziemy w stanie go całkowicie poznać. To przybliżenie nie uwzględnia innych rodzajów jaskiń, na przykład w lodowcach czy nawet wulkanicznych, niepowstałych w wyniku zjawisk krasowych, ale przez płynącą lawę. Patrząc na inne planety, na przykład na Marsa, można zauważyć, że nie jest to typowe tylko dla naszej planety. Jednak nie trzeba wyruszać na Marsa, by zgłębiać obce światy.
I'm a speleologist, that means a cave explorer. And I started with this passion when I was really young in the mountains not far from my hometown in North Italy, in the karstic regions of the Alps and the Dolomites. But soon, the quest for exploration brought me to the farthest corner of the planet, searching for new potential entrances of this undiscovered continent. And in 2009, I had the opportunity to visit the tepui table mountains, which are in the Orinoco and Amazon basins. These massifs enchanted me from the first time I saw them. They are surrounded by vertical, vertiginous rock walls with silvery waterfalls that are lost in the forest. They really inspired in me a sense of wilderness, with a soul older than millions and millions of years. And this dramatic landscape inspired among other things also Conan Doyle's "The Lost World" novel in 1912. And they are, really, a lost world. Scientists consider those mountains as islands in time, being separated from the surrounding lowlands since tens of millions of years ago. They are surrounded by up to 1,000-meter-high walls, resembling a fortress, impregnable by humans. And, in fact, only a few of these mountains have been climbed and explored on their top.
Jestem speleologiem, czyli badaczem jaskiń. Zacząłem rozwijać swoją pasję kiedy byłem jeszcze naprawdę młody, w górach leżących nieopodal mojego rodzinnego miasteczka na północy Włoch, w krasowych rejonach pasm Alp i Dolomitów. Wkrótce zew przygody przywiódł mnie w najdalszy zakątek Ziemi, gdzie szukałem nowych, potencjalnych wejść do tego niezbadanego świata. W 2009 roku miałem możliwość zwiedzenia gór stołowych Tepui, leżących między Orinoko a Niziną Amazonki. Te masywy urzekły mnie od momentu, gdy je ujrzałem pierwszy raz. Otoczone przez przyprawiające o zawrót głowy pionowe skalne ściany ze srebrnymi wodospadami ginącymi w lesie. Wzbudziły we mnie doznanie dzikiej natury, dzięki duszy starszej niż miliony lat. Ten dramatyczny krajobraz zainspirował też Arthura Conana Doyle'a w powieści z 1912 roku "Zaginiony świat". To rzeczywiście zaginiony świat. Naukowcy uważają te góry za wyspy w czasie, które odłączyły się od otaczających nizin jakieś dziesiątki milionów lat temu. Otoczone ścianami dochodzącymi do 1000 m, przypominają fortecę nie do zdobycia. Faktycznie tylko na kilka ze szczytów wspiął się i zbadał człowiek.
These mountains contain also a scientific paradox: They are made by quartz, which is a very common mineral on the earth's crust, and the rock made up by quartz is called quartzite, and quartzite is one of the hardest and least soluble minerals on earth. So we do not expect at all to find a cave there. Despite this, in the last 10 years, speleologists from Italy, Slovakia, Czech Republic, and, of course, Venezuela and Brazil, have explored several caves in this area. So how can it be possible?
Gór tych tyczy się również naukowy paradoks. Zbudowane są z kwarcu, minerału bardzo pospolitego w skorupie Ziemi. Kwarc tworzy tu skałę kwarcyt, to jedna z najtwardszych i najtrudniej rozpuszczalnych skał. Nie powinniśmy oczekiwać tu jaskiń. Mimo to, w ciągu ostatnich 10 lat, speleologowie z Włoch, Słowacji, Czech oraz Wenezueli i Brazylii, przebadali kilka jaskiń w tym rejonie. Jak to możliwe?
To understand this contradiction, we have to consider the time factor, because the history of the tepuis is extremely long, starting about 1.6 billion years ago with the formation of the rock, and then evolving with the uplift of the region 150 million years ago, after the disruption of the Pangaea supercontinent and the opening of the Atlantic Ocean. So you can imagine that the water had tens or even hundreds of millions of years to sculpt the strangest forms on the tepuis' surfaces, but also to open the fractures and form stone cities, rock cities, fields of towers which are characterized in the famous landscape of the tepuis. But nobody could have imagined what was happening inside a mountain in so long a time frame.
By zrozumieć to przeciwieństwo, musimy uwzględnić czynnik czasowy, ponieważ historia Tepui jest niesamowicie długa. Jej początek sięga 1,6 miliarda lat temu wraz z formowaniem się skał, ewolucją i podniesieniem się terenu 150 milionów lat temu, tuż po rozbiciu się superkontynentu Pangei oraz powstaniem Oceanu Atlantyckiego. Woda miała dziesiątki, jeśli nie setki milionów lat, by ukształtować najdziwniejsze formy na powierzchni Tepui i aby otwierać szczeliny i formować skalne miasta i skalne baszty, tak charakterystyczne dla słynnego krajobrazu Tepui. Nie można sobie wyobrazić, co działo się wewnątrz góry przez tak długi okres.
And so I was focusing in 2010 on one of those massifs, the Auyán-tepui, which is very famous because it hosts Angel Falls, which is the highest waterfall in the world -- about 979 meters of vertical drop. And I was searching for hints of the existence of cave systems through satellite images, and finally we identified an area of collapses of the surface -- so, big boulders, rock piles -- and that means that there was a void below. It was a clear indication that there was something inside the mountain.
W 2010 roku skupiłem się na jednym masywie: Auyantepui, który jest bardzo znany, ponieważ z jego szczytu wypływa najwyższy wodospad na świecie Salto Angel, ze spadkiem wody z 979 metrów. Na zdjęciach satelitarnych szukałem wskazówek na obecność systemów jaskiń. W końcu zlokalizowaliśmy rejon zapadnięć powierzchni. Obecność wielkich głazów, stosów skał oznaczała, że pod powierzchnią jest próżnia. To były czytelne wyznaczniki, że coś jest wewnątrz góry.
So we did several attempts to reach this area, by land and with a helicopter, but it was really difficult because -- you have to imagine that these mountains are covered by clouds most of the year, by fog. There are strong winds, and there are almost 4,000 millimeters of rainfall per year, so it's really, really difficult to find good conditions. And only in 2013 we finally landed on the spot and we started the exploration of the cave.
Próbowaliśmy dostać się tam na kilka sposobów. Drogą lądową, helikopterem, co było bardzo trudne, bo przez większość roku te góry są okryte mgłą i chmurami. Wieją tam silne wiatry, a na rok spada tam 4000 milimetrów deszczu. Warunki są więc naprawdę trudne. W końcu w 2013 roku wylądowaliśmy na miejscu i rozpoczęliśmy eksplorację jaskini.
The cave is huge. It's a huge network under the surface of the tepui plateau, and in only ten days of expedition, we explored more than 20 kilometers of cave passages. And it's a huge network of underground rivers, channels, big rooms, extremely deep shafts.
Jest ogromna. To wielki system jaskiń pod płaskowyżem Tepui. Tylko w ciągu 10 dni ekspedycji zadaliśmy 20 kilometrów korytarzy. Ten system tworzą podziemne rzeki, tunele, wielkie komory i niesamowicie głębokie studnie.
So it's really an incredible place. And we named it Imawarì Yeuta. That means, in the Pemón indigenous language, "The House of the Gods." You have to imagine that indigenous people have never been there. It was impossible for them to reach this area. However, there were legends about the existence of a cave in the mountain. So when we started the exploration, we had to explore with a great respect, both because of the religious beliefs of the indigenous people, but also because it was really a sacred place, because no human had entered there before. So we had to use special protocols to not contaminate the environment with our presence, and we tried also to share with the community, with the indigenous community, our discoveries.
To doprawdy niesamowite miejsce. Nazwaliśmy je Imawarì Yeuta, co w rdzennym języku Pemon oznacza "Dom Bogów". Musicie sobie zdać sprawę, że rdzenni mieszkańcy nigdy tam nie byli. Nie byli w stanie się tam dostać. Aczkolwiek istniały legendy o istnieniu jaskini na górze. Kiedy rozpoczynaliśmy ekspedycję musieliśmy pamiętać o szacunku wobec wierzeń tubylców, lecz także wobec świętości samego miejsca nigdy nie spenetrowanego przez człowieka. Musieliśmy przestrzegać specjalnych zasad, by nie skazić miejsca naszą obecnością. Staraliśmy się dzielić naszymi odkryciami z rdzenną społecznością.
And the caves represent, really, a snapshot of the past. The time needed for their formation could be as long as 50 or even 100 million years, which makes them possibly the oldest caves that we can explore on earth. What you can find there is really evidence of a lost world.
Te jaskinie są jak zdjęcie z przeszłości. Formowały się przez 50 mln do 100 mln lat, co czyni je prawdopodobnie najstarszymi jaskiniami możliwymi do poznania przez człowieka. Ich wnętrze to świadectwo zaginionego świata.
When you enter a quartzite cave, you have to completely forget what you know about caves -- classic limestone caves or the touristic caves that you can visit in several places in the world. Because what seems a simple stalactite here is not made by calcium carbonate, but is made by opal, and one of those stalactites can require tens of millions of years to be formed. But you can find even stranger forms, like these mushrooms of silica growing on a boulder. And you can imagine our talks when we were exploring the cave. We were the first entering and discovering those unknown things, things like those monster eggs. And we were a bit scared because it was all a discovery, and we didn't want to find a dinosaur. We didn't find a dinosaur.
Wchodząc do kwarcytowej jaskini, trzeba pozbyć się całej sobie znanej wiedzy o jaskiniach: o zwykłych, wapiennych, turystycznych jaskiniach, odwiedzanych przez turystów w wielu miejscach na świecie. To, co wydaje się zwykłym stalaktytem, nie składa się z węglanu wapnia, ale z opalu, a jeden stalaktyt do powstania potrzebuje nawet dziesiątek milionów lat. Napotkać można też dziwniejsze formy, jak te krzemionkowe skalne grzyby, powstające na głazie. Możecie sobie wyobrazić nasze rozmowy podczas eksploracji. Jako pierwsi zobaczyliśmy nieznane struktury, jak te monstrualne jaja. Byliśmy lekko przerażeni i przejęci całym odkryciem, a nie chcieliśmy spotkać dinozaura. I nie spotkaliśmy.
(Laughter)
(Śmiech)
Anyway, actually, we know that this kind of formation, after several studies, we know that these kinds of formations are living organisms. They are bacterial colonies using silica to build mineral structures resembling stromatolites. Stromatolites are some of the oldest forms of life that we can find on earth. And here in the tepuis, the interesting thing is that these bacteria colonies have evolved in complete isolation from the external surface, and without being in contact with humans. They have never been in contact with humans. So the implications for science are enormous, because here you could find, for example, microbes that could be useful to resolve diseases in medicine, or you could find even a new kind of material with unknown properties. And, in fact, we discovered in the cave a new mineral structure for science, which is rossiantonite, a phosphate-sulfate.
Tak czy siak, wiemy po kilku badaniach, że tego rodzaju formacje są żywymi organizmami. To kolonie bakterii, używające krzemionki do budowania mineralnych konstrukcji, przypominające stromatolity. Stromatolity są jednymi z najstarszych form życia znalezionych na Ziemi. Fascynujące jest, że tutaj, w masywie Tepui, te bakterie wyewoluowały w całkowitej izolacji od zewnętrznej powierzchni oraz od kontaktu z człowiekiem. Nigdy nie miały żadnego kontaktu z ludźmi. Zastosowania dla nauki są ogromne, na przekład, dzięki znajdującym się tam drobnoustrojom, które mogą pomóc w leczeniu chorób. Można nawet znaleźć tu nowy materiał, z nieznanymi dotąd właściwościami. Zresztą odkryliśmy nowy minerał, Rossiantonite, fosforano-siarczan.
So whatever you find in the cave, even a small cricket, has evolved in the dark in complete isolation. And, really, everything that you can feel in the cave are real connections between the biological and the mineralogical world. So as we explore this dark continent and discover its mineralogical and biological diversity and uniqueness, we will find probably clues about the origin of life on our planet and on the relationship and evolution of life in relationship with the mineral world. What seems only a dark, empty environment could be in reality a chest of wonders full of useful information.
Cokolwiek znajdziecie, nawet małego świerszcza, rozwinęło się to w zupełnej ciemności i izolacji. W jaskini można wyczuć prawdziwą więź łączącą świat biologii i mineralogii. Badając ten mroczny kontynent i odkrywając jego biologiczną różnorodność oraz unikalne minerały, może znajdziemy wskazówki dotyczące pochodzenia życia na naszej planecie oraz o związku i o ewolucji życia w związku z światem minerałów. Co wydaje się tylko ciemnym i pustym środowiskiem może okazać się skrzynią cudów, pełną użytecznych informacji.
With a team of Italian, Venezuelan and Brazilian speleologists, which is called La Venta Teraphosa, we will be back soon to Latin America, because we want to explore other tepuis in the farthest areas of the Amazon. There are still very unknown mountains, like Marahuaca, which is almost 3,000 meters high above sea level, or Aracà, which is in the upper region of Rio Negro in Brazil. And we suppose that we could find there even bigger cave systems, and each one with its own undiscovered world.
Wraz z grupą włoskich, wenezuelskich i brazylijskich speleologów, nazywanych "La Venta Teraphosa", niedługo wracamy do Ameryki Łacińskiej. Chcemy badać inne Tepui w najodleglejszych miejscach Amazonki. Te góry nadal są niezbadane, tak jak Cerro Marahuaca, wznosząca się prawie 3000 m. n.p.m., czy Aracà, znajdująca się w górnym regionie rzeki Rio Negro w Brazylii. Przypuszczamy, że możemy tam odkryć nawet większe systemy jaskiń, a każda z własnym, nieodkrytym światem.
Thank you.
Dziękuję.
(Applause)
(Brawa)
Bruno Giussani: Thank you, Francesco. Give me that to start so we don't forget. Francesco, you said we don't need to go to Mars to find alien life, and indeed, last time we spoke, you were in Sardinia and you were training European astronauts. So what do you, a speleologist, tell and teach to the astronauts?
Bruno Giussani: Dziękuję, Francesco. Pozwolisz, że zacznę, by nie zapomnieć. Twierdzisz, że nie musimy lecieć na Marsa, by odnaleźć obce życie. Przy naszej ostatniej rozmowie byłeś w Sardynii, gdzie trenowałeś europejskich astronautów. Co przekazałeś im jako speleolog i czego ich nauczyłeś?
Francesco Sauro: Yeah, we are -- it's a program of training for not only European, but also NASA, Roskosmos, JAXA astronauts, in a cave. So they stay in a cave for about one week in isolation. They have to work together in a real, real dangerous environment, and it's a real alien environment for them because it's unusual. It's always dark. They have to do science. They have a lot of tasks. And it's very similar to a journey to Mars or the International Space Station.
Francesco Sauro: To program szkolenia nie tylko dla europejskich, ale też dla NASA, rosyjskich, i japońskich astronautów. Przebywają w jaskini w izolacji przez blisko tydzień. Muszą współpracować w naprawdę niebezpiecznym środowisku, które jest im zupełnie obce przez swoją niezwykłość. Jest tam ciemno. Muszą pracować. Mają mnóstwo zadań. Przypomina to podróż na Marsa lub międzynarodową stację kosmiczną.
BG: In principle. FS: Yes.
BG: Faktycznie. FS: Tak.
BG: I want to go back to one of the pictures that was in your slide show, and it's just representative of the other photos --
BG: Chciałbym wrócić do jednego zdjęcia pokazanego wcześniej, które dobrze oddaje pozostałe...
Weren't those photos amazing? Yeah?
Czyż nie były niesamowite?
Publiczność: Tak!
Audience: Yeah!
(Brawa)
(Applause)
FS: Chcę podziękować fotografom z zespołu La Venta,
FS: I have to thank the photographers from the team La Venta, because all of those photos are from the photographers.
którzy są autorami tych wszystkich zdjęć. BG: Zabrałeś ze sobą fotografów na tę wyprawę.
BG: You bring, actually, photographers with you in the expedition. They're professionals, they're speleologists and photographers. But when I look at these pictures, I wonder: there is zero light down there, and yet they look incredibly well-exposed. How do you take these pictures? How do your colleagues, the photographers, take these pictures?
To profesjonaliści, speleologowie i fotografowie. Patrząc na zdjęcia, zastanawiam się. Tam na dole nie ma światła, a wyglądają na doskonale oświetlone. Jak się robi takie zdjęcia? W jaki sposób twoi koledzy fotografowie je zrobili?
FS: Yeah. They are working in a darkroom, basically, so you can open the shutter of the camera and use the lights to paint the environment.
FS: Praktycznie pracują w ciemni, więc mogą otworzyć migawkę aparatu i użyć światła by odmalować przestrzeń.
BG: So you're basically --
BG: Czyli zasadniczo...
FS: Yes. You can even keep the shutter open for one minute and then paint the environment. The final result is what you want to achieve.
FS: Tak. Można zostawić migawkę otwartą na minutę i pomalować otoczenie. W rezultacie otrzymasz to, co chcesz.
BG: You spray the environment with light and that's what you get. Maybe we can try this at home someday, I don't know.
BG: Malujesz przestrzeń światłem i taki otrzymujesz efekt. Może powinniśmy spróbować kiedyś tego w domu, nie wiem.
(Laughter)
(Śmiech)
BG: Francesco, grazie. FS: Grazie.
BG: Francesco, dziękuję! FS: Dziękuję.
(Applause)
(Brawa)