For the last year, everyone's been watching the same show, and I'm not talking about "Game of Thrones," but a horrifying, real-life drama that's proved too fascinating to turn off. It's a show produced by murderers and shared around the world via the Internet. Their names have become familiar: James Foley, Steven Sotloff, David Haines, Alan Henning, Peter Kassig, Haruna Yukawa, Kenji Goto Jogo.
Năm ngoái, người người đều theo dõi một chương trình, ở đây tôi không nói đến "Trò chơi vương quyền" mà là một đoạn phim đời thực đáng sợ nhưng nó lại quá hấp dẫn khiến ta khó lòng dừng lại. Đó là một chương trình do những tên sát nhân quay lại và lan truyển khắp nơi nhờ internet. Tên tuổi chúng trở nên quen thuộc: James Foley, Steven Sotloff, David Haines, Alan Henning, Peter Kassig, Haruna Yukawa, Kenji Goto Jogo.
Their beheadings by the Islamic State were barbaric, but if we think they were archaic, from a remote, obscure age, then we're wrong. They were uniquely modern, because the murderers acted knowing well that millions of people would tune in to watch.
Hành động chặt đầu của những kẻ hồi giáo thật man rợ, nhưng nếu ta cho rằng chuyện này xảy ra ở thế giới cổ đại, cái thời xa xưa tăm tối nào đó thì chúng ta đã lầm. Những cảnh này mang tính hiện đại độc nhất, vì những tên sát nhân này biết rõ hàng triệu người sẽ bật video theo dõi.
The headlines called them savages and barbarians, because the image of one man overpowering another, killing him with a knife to the throat, conforms to our idea of ancient, primitive practices, the polar opposite of our urban, civilized ways. We don't do things like that. But that's the irony. We think a beheading has nothing to do with us, even as we click on the screen to watch. But it is to do with us. The Islamic State beheadings are not ancient or remote. They're a global, 21st century event, a 21st century event that takes place in our living rooms, at our desks, on our computer screens. They're entirely dependent on the power of technology to connect us. And whether we like it or not, everyone who watches is a part of the show.
Các tựa báo nói chúng thật thú tính và man rợ, bởi hình ảnh một kẻ áp bức một người khác, giết anh ta bằng một con dao kề trên cổ, khiến ta liên tưởng đến hành động của các bộ tộc nguyên thủy cổ đại ngày xưa, một cực đối lập với lối sống văn minh của chúng ta. Con người hiện đại chúng ta không làm những việc như vậy. Nhưng thật đáng mỉa mai. Chúng ta nghĩ việc ai đó bị chặt đầu chẳng liên quan gì đến ta, kể cả khi tự ta nhấp chuột vào xem. Nhưng chúng ta có liên quan đấy. Hành động chặt đầu của những kẻ Hồi Giáo không diễn ra ở thời cổ đại hay nơi nào đó xa xôi mà là trên toàn cầu, là sự kiện của thế kỉ 21, sự kiện đó diễn ra ngay tại phòng khách, tại bàn làm việc của ta, ngay trên màn hình máy tính của ta. Chúng hoàn toàn dựa vào sức mạnh của công nghệ để kết nối với ta. Và dù chúng ta thích hay không, mỗi người xem chính là một phần của màn trình diễn.
And lots of people watch. We don't know exactly how many. Obviously, it's difficult to calculate. But a poll taken in the UK, for example, in August 2014, estimated that 1.2 million people had watched the beheading of James Foley in the few days after it was released. And that's just the first few days, and just Britain. A similar poll taken in the United States in November 2014 found that nine percent of those surveyed had watched beheading videos, and a further 23 percent had watched the videos but had stopped just before the death was shown. Nine percent may be a small minority of all the people who could watch, but it's still a very large crowd. And of course that crowd is growing all the time, because every week, every month, more people will keep downloading and keep watching.
Và có rất nhiều người xem. Chúng tôi không biết con số chính xác. Rõ ràng là rất khó để tính được. Nhưng một cuộc thăm dò ý kiến tại Anh vào tháng 8/2014 ước đoán có khoảng 1.2 triệu người đã xem cảnh chém đầu của James Foley trong vài ngày sau khi nó được công bố. Và đó chỉ là vài ngày đầu tiên, và chỉ tính ở Anh. Một cuộc thăm dò tương tự được tiến hành ở Mỹ vào tháng 11/2014 cho thấy 9% những người được hỏi đã xem những đoạn phim chặt đầu, và hơn 23% đã xem nhưng dừng lại ngay khi nạn nhân sắp chết. 9% có thể là số ít những người có thể xem hết những cảnh này, Nhưng vẫn còn quá đông. Và tất nhiên là đám đông này đang tăng lên bất cứ lúc nào, bởi hàng tuần, hàng tháng, ngày càng có nhiều người hơn cứ tải về và tiếp tục xem.
If we go back 11 years, before sites like YouTube and Facebook were born, it was a similar story. When innocent civilians like Daniel Pearl, Nick Berg, Paul Johnson, were beheaded, those videos were shown during the Iraq War.
Nếu chúng ta nhìn lại 11 năm trước, trước khi những trang như Youtube và Facebook ra đời, có một câu chuyện tương tự. Khi những công dân vô tội Daniel Pearl, Nick Berg, Paul Johnson, bị chặt đầu, những đoạn phim đó được chiếu trong suốt chiến tranh I-rắc.
Nick Berg's beheading quickly became one of the most searched for items on the Internet. Within a day, it was the top search term across search engines like Google, Lycos, Yahoo. In the week after Nick Berg's beheading, these were the top 10 search terms in the United States. The Berg beheading video remained the most popular search term for a week, and it was the second most popular search term for the whole month of May, runner-up only to "American Idol." The al-Qaeda-linked website that first showed Nick Berg's beheading had to close down within a couple of days due to overwhelming traffic to the site. One Dutch website owner said that his daily viewing figures rose from 300,000 to 750,000 every time a beheading in Iraq was shown. He told reporters 18 months later that it had been downloaded many millions of times, and that's just one website. A similar pattern was seen again and again when videos of beheadings were released during the Iraq War.
Vụ chặt đầu của Nick Berg nhanh chóng trở thành một trong những từ khóa được tìm kiếm nhiều nhất qua mạng. Trong nội một ngày, nó trở thành từ khóa được tìm kiếm hàng đầu trên khắp những công cụ tìm kiếm như Google, Lycos, Yahoo. Một tuần sau vụ chặt đầu của Nick Berg, đây là 10 từ khóa được tìm kiếm hàng đầu tại Mỹ Đoạn phim bêu đầu Nick vẫn tiếp tục được tìm kiếm nhiều nhất trong suốt một tuần, và vẫn tiếp tục là đoạn phim được kiếm nhiều thứ hai trong suốt tháng 5 năm đó, chỉ xếp sau "American Idol." Al-Qaeda-linked, trang web đầu tiên đăng cảnh bêu đầu Nick Berg phải ngưng hoạt động vài ngày vì lượng truy cập quá lớn. Chủ trang web người Hà Lan cho biết lượt xem hằng ngày tăng từ 300,000 đến 750,000 mỗi khi một cuộc chặt đầu ở Iraq được đăng lên. Ông ấy kể với phóng viên 18 tháng sau đó rằng đoạn phim được tải về hàng triệu lần, và đó chỉ là một trang web. Sự việc tương tự như vậy cứ tiếp diễn bất cứ khi nào những đoạn phim được công bố trong suốt thời chiến Iraq.
Social media sites have made these images more accessible than ever before, but if we take another step back in history, we'll see that it was the camera that first created a new kind of crowd in our history of beheadings as public spectacle. As soon as the camera appeared on the scene, a full lifetime ago on June 17, 1939, it had an immediate and unequivocal effect.
Các trang mạng xã hội khiến những hình ảnh này dễ tiếp cận hơn bao giờ hết, nhưng nếu chúng ta quay ngược lại về lịch sử, chúng ta sẽ thấy rằng chính máy quay đã tạo ra loại khán giả mới trong lịch sử cảnh chặt đầu được xem như màn trình diễn công khai. Ngay sau khi máy quay tham gia vào việc trình diễn, cách đây cả một đời người, vào ngày 17 tháng 6, 1939, nó đã có một ảnh hưởng rõ ràng và ngay tức khắc.
That day, the first film of a public beheading was created in France. It was the execution, the guillotining, of a German serial killer, Eugen Weidmann, outside the prison Saint-Pierre in Versailles. Weidmann was due to be executed at the crack of dawn, as was customary at the time, but his executioner was new to the job, and he'd underestimated how long it would take him to prepare. So Weidmann was executed at 4:30 in the morning, by which time on a June morning, there was enough light to take photographs, and a spectator in the crowd filmed the event, unbeknownst to the authorities. Several still photographs were taken as well, and you can still watch the film online today and look at the photographs. The crowd on the day of Weidmann's execution was called "unruly" and "disgusting" by the press, but that was nothing compared to the untold thousands of people who could now study the action over and over again, freeze-framed in every detail.
Vào ngày đó, thước phim công khai cảnh chặt đầu đầu tiên được tạo ra ở Pháp. Đó là cảnh hành quyết Eugen Weidmann, kẻ sát nhân hàng loạt người Đức bên ngoài nhà tù Saint-Pierre ở Versailles. Weidman đã được định hành quyết ngay lúc bình minh, như phong lệ thời bấy giờ, nhưng người đao phủ mới nhận việc, và anh ta đánh giá thấp thời gian cần để chuẩn bị. Vậy nên Weidman bị hành quyết lúc 4:30 sáng vào một ngày tháng Sáu lúc đủ ánh sáng còn đủ để chụp ảnh một người xem trong đám đông đã quay phim lại sự kiện này mà chính quyền không biết. Một vài bức ảnh cũng được chụp ngày nay bạn vẫn có thể xem nó online và xem những bức ảnh đó. Đám đông vào ngày hành quyết Weidmann bị báo giới phê bình là "ngỗ ngược" và "kinh tởm" nhưng đó chẳng là gì với hàng ngàn người xem gián tiếp, những người mà giờ có thể xem kỹ màn diễn đó, xem đi xem lại, đến từng chi tiết, khung hình.
The camera may have made these scenes more accessible than ever before, but it's not just about the camera. If we take a bigger leap back in history, we'll see that for as long as there have been public judicial executions and beheadings, there have been the crowds to see them. In London, as late as the early 19th century, there might be four or five thousand people to see a standard hanging. There could be 40,000 or 50,000 to see a famous criminal killed. And a beheading, which was a rare event in England at the time, attracted even more.
Máy ảnh khiến những cảnh này dễ tiếp cận hơn bao giờ hết. Nhưng chuyện không chỉ là về máy ảnh. Nếu ta quay ngược thời gian ta sẽ thấy từ rất lâu những vụ việc hành pháp và chém đầu thị chúng đã được bày ra trước đám đông. Ở London, khoảng đầu thế kỷ 19 một vụ treo cổ thông thường có bốn đến năm nghìn người xem. Có đến 40.000-50.000 người đến xem một kẻ tội phạm khét tiếng bị xử tử Còn chém đầu, việc hiếm xảy ra ở Anh lúc bấy giờ còn thu hút nhiều người hơn.
In May 1820, five men known as the Cato Street Conspirators were executed in London for plotting to assassinate members of the British government. They were hung and then decapitated. It was a gruesome scene. Each man's head was hacked off in turn and held up to the crowd. And 100,000 people, that's 10,000 more than can fit into Wembley Stadium, had turned out to watch. The streets were packed. People had rented out windows and rooftops. People had climbed onto carts and wagons in the street. People climbed lamp posts. People had been known to have died in the crush on popular execution days.
Tháng 5 năm 1820 5 người đàn ông được biết đến với biệt hiệu kẻ mưu phản Cato Street đã bị hành quyết ở London vì tội âm mưu ám sát thành viên chính phủ Anh Họ bị treo lên và chặt đầu Thật là 1 cảnh tượng khủng khiếp. Mỗi cái đầu lần lượt bị chặt và giơ ra cho đám đông thấy. 100.000 người ở đó, chỉ cần thêm 10.000 người nữa là lấp kín sân vận động Wembley đã ra đường để xem Đường xá bị tắc nghẽn. Mọi người thuê chỗ xem bên cửa sổ và mái nhà, leo lên xe đẩy hàng và xe ngựa trên đường và cả những cột đèn. Nhiều người đã bị giẫm đạp, chèn ép đến chết vào ngày hành quyết.
Evidence suggests that throughout our history of public beheadings and public executions, the vast majority of the people who come to see are either enthusiastic or, at best, unmoved. Disgust has been comparatively rare, and even when people are disgusted and are horrified, it doesn't always stop them from coming out all the same to watch.
Bằng chứng cho thấy rằng, xuyên suốt lịch sử của các vụ chặt đầu và hành quyết công khai, phần lớn người dân đến xem đều rất hào hứng, thậm chí không hề mủi lòng. Sự phẫn nộ tương đối hiếm, và ngay cả khi người ta thấy kinh tởm và khiếp sợ điều đó không ngăn họ nô nức đi xem.
Perhaps the most striking example of the human ability to watch a beheading and remain unmoved and even be disappointed was the introduction in France in 1792 of the guillotine, that famous decapitation machine. To us in the 21st century, the guillotine may seem like a monstrous contraption, but to the first crowds who saw it, it was actually a disappointment. They were used to seeing long, drawn-out, torturous executions on the scaffold, where people were mutilated and burned and pulled apart slowly. To them, watching the guillotine in action, it was so quick, there was nothing to see. The blade fell, the head fell into a basket, out of sight immediately, and they called out, "Give me back my gallows, give me back my wooden gallows."
Có thể ví dụ ấn tượng nhất về khả năng xem một vụ chặt đầu một cách vô cảm thậm chí còn thất vọng là lần ra mắt máy chém tại Pháp năm 1792, chính cỗ máy chém đầu nổi tiếng đó. Đối với chúng ta, ở thế kỷ 21 máy chém là 1 thứ gì đó tàn ác kinh tởm nhưng với đám đông lần đầu nhìn thấy, nó thật sự là 1 sự thất vọng Họ từng chứng kiến những vụ hành quyết kéo dài, dày vò, đau đớn trên đoạn đầu đài khi mà con người ta bị chém, hỏa thiêu và phanh thây từ từ. Đối với đám đông, xem cái máy chém này làm việc, nó nhanh quá, chả có gì để xem. Dao rơi xuống, đầu rơi ra vào 1 cái rổ, hết chuyện, thế là họ hét lên: "Trả cho chúng tao cái giá treo cổ, trả lại đây cái giá treo cổ bằng gỗ!"
The end of torturous public judicial executions in Europe and America was partly to do with being more humane towards the criminal, but it was also partly because the crowd obstinately refused to behave in the way that they should. All too often, execution day was more like a carnival than a solemn ceremony.
Sự chấm dứt hành quyết giày vò công khai ở Châu Âu và Mỹ có phần là nhờ sự nhận đạo với phạm nhân nhưng phần khác là vì đám đông ngoan cố không hành xử theo cách mà họ phải nên làm. Thường là, ngày hành quyết giống như lễ hội hơn là sự kiện tang thương.
Today, a public judicial execution in Europe or America is unthinkable, but there are other scenarios that should make us cautious about thinking that things are different now and we don't behave like that anymore.
Ngày nay, xử tử công khai ở Châu Âu và Mỹ không được chấp nhận, nhưng có vài tình huống khiến chúng ta phải rất cẩn trọng khi nghĩ rằng mọi thứ đã khác đi, hay ta không còn dã man như trước nữa.
Take, for example, the incidents of suicide baiting. This is when a crowd gathers to watch a person who has climbed to the top of a public building in order to kill themselves, and people in the crowd shout and jeer, "Get on with it! Go on and jump!" This is a well-recognized phenomenon. One paper in 1981 found that in 10 out of 21 threatened suicide attempts, there was incidents of suicide baiting and jeering from a crowd. And there have been incidents reported in the press this year. This was a very widely reported incident in Telford and Shropshire in March this year.
Ví dụ như mấy vụ xúm lại xem khi có người định tự tử. Đó là khi đám đông tụ lại xem một người leo lên tòa nhà cao để tự tử, Đám đông sẽ la hét, cười nhạo rằng: "Nhảy đi! Nhảy luôn đi!" Đây là một hiện tượng thường thấy. Một nghiên cứu năm 1981 chỉ ra rằng cứ 21 vụ đe dọa tự tử sẽ có 10 vụ thành tự tử thật do sự chế giễu và khích bác của đám đông. Đã có nhiều vụ như thế được lên bản tin trên báo Đây là 1 vụ nổi tiếng xảy ra tại Telford và Shroropshire vào tháng Ba năm nay
And when it happens today, people take photographs and they take videos on their phones and they post those videos online. When it comes to brutal murderers who post their beheading videos, the Internet has created a new kind of crowd. Today, the action takes place in a distant time and place, which gives the viewer a sense of detachment from what's happening, a sense of separation. It's nothing to do with me. It's already happened. We are also offered an unprecedented sense of intimacy. Today, we are all offered front row seats. We can all watch in private, in our own time and space, and no one need ever know that we've clicked on the screen to watch.
Và khi nó xảy ra ngày hôm nay họ chụp ảnh, quay phim bằng điện thoại rồi post chúng lên mạng. Khi nói đến nhưng kẻ giết người đã post clip chặt đầu đó, mạng Internet lại tạo ra một loại khán giả mới. Ngày nay, hành động được diễn ra ở thời gian và không gian rất xa đem lại cho người xem cảm giác xa cách và không liên can. "Chẳng liên quan gì tới tôi cả!" "Chuyện đã xảy ra rồi." Chúng ta đều được trao cho sự mật thiết chưa từng có. Mọi người đều được ngồi hàng ghế đầu Chúng ta có thể xem ở nơi riêng tư, lúc ta muốn, chẳng ai biết được chúng ta đã click vào cái gì trên màn hình.
This sense of separation -- from other people, from the event itself -- seems to be key to understanding our ability to watch, and there are several ways in which the Internet creates a sense of detachment that seems to erode individual moral responsibility. Our activities online are often contrasted with real life, as though the things we do online are somehow less real. We feel less accountable for our actions when we interact online. There's a sense of anonymity, a sense of invisibility, so we feel less accountable for our behavior. The Internet also makes it far easier to stumble upon things inadvertently, things that we would usually avoid in everyday life. Today, a video can start playing before you even know what you're watching. Or you may be tempted to look at material that you wouldn't look at in everyday life or you wouldn't look at if you were with other people at the time. And when the action is pre-recorded and takes place in a distant time and space, watching seems like a passive activity. There's nothing I can do about it now. It's already happened.
Sự xa cách này đối với người khác, hay đối với chính sự kiện có vẻ là chìa khóa hiểu được khả năng xem của một người đến đâu. Có vài cách mà trong đó Internet tạo ra sự vô cảm đã làm xói mòn đi trách nhiệm đạo đức cá nhân Hoạt động trên mạng của ta thường trái ngược với đời thực bởi mọi thứ ta làm trên mạng nhìn có vẻ ít thật hơn sao đó. Chúng ta thấy ít trách nhiệm với hành động của mình hơn khi... giao tiếp trên mạng Vì có thể nặc danh, cảm giác như tàng hình nên ta vô trách nhiệm hơn về lối hành xử của mình. Internet còn khiến chúng ta vô tình để ý thấy những thứ không hay, những thứ chúng ta muốn tránh trong đời thực. GIờ thì video có thể bắt đầu trong khi bạn chưa kịp nhận ra mình đang xem cái gì. Hoặc bạn bị cám dỗ xem thứ mà bạn chẳng đoái hoài ngoài đời, hoặc sẽ chẳng xem nếu lúc đó đang có người khác. Trước khi hành động được quay lại nó diễn ra ở nơi và thời điểm xa lơ xa lắc nào đó, thành ra việc "xem" nó có vẻ là 1 hành động bị động. "Tôi chẳng làm được gì cả." "Chuyện đã xảy ra rồi."
All these things make it easier as an Internet user for us to give in to our sense of curiosity about death, to push our personal boundaries, to test our sense of shock, to explore our sense of shock.
Những điều này khiến người dùng Internet như chúng ra dễ dàng tò mò về cái chết đẩy quá xa giới hạn cá nhân để thử nghiệm cảm giác "sốc".
But we're not passive when we watch. On the contrary, we're fulfilling the murderer's desire to be seen. When the victim of a decapitation is bound and defenseless, he or she essentially becomes a pawn in their killer's show. Unlike a trophy head that's taken in battle, that represents the luck and skill it takes to win a fight, when a beheading is staged, when it's essentially a piece of theater, the power comes from the reception the killer receives as he performs. In other words, watching is very much part of the event. The event no longer takes place in a single location at a certain point in time as it used to and as it may still appear to. Now the event is stretched out in time and place, and everyone who watches plays their part.
Nhưng chúng ta không bị động khi xem trên mạng. Ngược lại, chúng ta đáp ứng ham muốn được chú ý của kẻ sát nhân. Khi nạn nhân bị trói và không thể chống cự anh ấy hoặc cô ấy trở thành con tốt trong buổi biểu diễn của kẻ giết người. Không giống như việc cướp cúp trong chiến trận. Cướp cúp thể hiện sự may mắn, kỹ năng chiến đấu. Khi một cuộc chém đầu được dựng lên, phần chủ yếu của show diễn sức mạnh đến từ sự đón nhận của đám đông khi kẻ giết người "biểu diễn". Nói cách khác, "xem" cũng là can dự vào công cuộc giết người. Nó không còn diễn ra tại 1 nơi nào cụ thể vào thời điểm cụ thể như trong quá khứ, các cuộc hành hình bây giờ cũng vậy. Bây giờ những sự kiện đó đã bành trướng đến mọi nơi, mọi thời điểm. và những người xem nó đều có liên quan.
We should stop watching, but we know we won't. History tells us we won't, and the killers know it too.
Chúng ta phải ngừng xem chúng nhưng ta biết ta sẽ không làm thế Lịch sử nói rằng chúng ta sẽ không dừng lại và những kẻ sát nhân biết điều đó.
Thank you.
Cảm ơn
(Applause)
(Vỗ tay)
Bruno Giussani: Thank you. Let me get this back. Thank you. Let's move here. While they install for the next performance, I want to ask you the question that probably many here have, which is how did you get interested in this topic?
Bruno Giussani: Cảm ơn cô. Để tôi cầm cho. Cảm ơn. Ta hãy ra đây để họ chuẩn bị cho bài nói chuyện tiếp theo. Tôi muốn hỏi cô một câu có lẽ nhiều người ở đây cũng thắc mắc: Tại sao cô lại có hứng thú trong chủ đề này vậy?
Frances Larson: I used to work at a museum called the Pitt Rivers Museum in Oxford, which was famous for its display of shrunken heads from South America. People used to say, "Oh, the shrunken head museum, the shrunken head museum!" And at the time, I was working on the history of scientific collections of skulls. I was working on the cranial collections, and it just struck me as ironic that here were people coming to see this gory, primitive, savage culture that they were almost fantasizing about and creating without really understanding what they were seeing, and all the while these vast -- I mean hundreds of thousands of skulls in our museums, all across Europe and the States -- were kind of upholding this Enlightenment pursuit of scientific rationality. So I wanted to kind of twist it round and say, "Let's look at us." We're looking through the glass case at these shrunken heads. Let's look at our own history and our own cultural fascination with these things. BG: Thank you for sharing that.
Frances Larson: Tôi từng làm việc trong bảo tàng Pitt Rivers ở Oxfoxd nổi tiếng về việc trưng bày những cái đầu người khô từ Nam Phi. Mọi người hay trầm trồ: "Ồ, bảo tàng cái đầu quắt quéo kìa." Và lúc đó, tôi đang nghiên cứu về lịch sử những bộ sưu tập khoa học về sọ người. Tôi đang nghiên cứu bộ sưu tập sọ và nhận ra thật mỉa mai làm sao... mọi người đến đây để xem nền văn hóa đẫm máu, xa xưa, hoang dại nhưng lại ngưỡng mộ mong muốn tái tạo mà không hiểu rõ về những tập tục đó. Và phần đông..., ý tôi là hàng trăm ngàn hộp sọ trong bảo tàng của chúng tôi, từ Châu Âu và Mỹ đã phục vụ rất nhiều cho lý luận khoa học về tập tục khai minh này. Vì vậy tôi muốn lật lại vấn đề: "Hãy nhìn lại bản thân ta!" Chúng ta đang nhìn những cái sọ khô qua tủ kính. Hãy nghiệm lại lịch sử và sự mê hoặc của chính ta với những điều dã man này. BG: Cảm ơn đã đến với chúng tôi.
FL: Thank you.
FL: Xin cảm ơn.
(Applause)
(Vỗ tay)