"The Better Man."
"Lepszy człowiek."
I was the better at getting and keeping.
Ja byłem lepszy w zdobywaniu i zatrzymywaniu.
You were the better at spend and spend;
Ty byłeś lepszy w wydawaniu i wydawaniu.
I was the better at grubbing and heaping,
Ja byłem lepszy w wygrzebywaniu i gromadzeniu.
But who was the better man in the end?
Ale kto okazał się lepszym człowiekiem?
Yes, who was the better man, my friend?
Tak, kto był lepszym człowiekiem, mój przyjacielu ?
You were the better with lords and ladies,
Ty byłeś lepszy z panami i damami.
I was the better at pillaging Troy;
Ja byłem lepszy w plądrowaniu Troi.
You were the better at kissing the babies,
Ty byłeś lepszy w całowaniu dzieci.
I was the better at search and destroy.
Ja byłem lepszy w szukaniu i niszczeniu.
But who was the better man, old boy?
Ale kto był lepszym człowiekiem, stary kolego?
Who was the better man?
Kto był lepszym człowiekiem?
I was the better at improvisation,
Ja byłem lepszy w improwizacji.
You were the better at spinning the plates;
Ty byłeś lepszy w żonglowaniu talerzami.
I was the better at procrastination,
Ja byłem lepszy w odwlekaniu,
You were the better at quiet debate.
Ty byłeś lepszy w cichych debatach.
But who was the better man, old mate?
Ale kto był lepszym człowiekiem, stary kumplu?
Who was the better man?
Kto był lepszym człowiekiem?
You were the better at rolling a reefer,
Ty byłeś lepszy w skręcaniu jointów.
I was the better at coke and rum;
Ja byłem lepszy z colą i rumem.
Remember that night on the beach in Ibiza?
Pamiętasz tę noc na plaży na Ibizie?
The Maori twins with the tattooed bum?
Bliżniaczki Maori z wytatuowanymi pośladkami?
But who was the better man, old chum?
Ale kto był lepszym człowiekiem, stary kolego?
Who was the better man?
Kto był lepszym człowiekiem?
Now we come down to it, relatives grieving.
I na nas przyszła pora, rodzina w żałobie.
Out in the hall with their crocodile tears;
W korytarzu ze swoimi krokodylimi łzami;
Now that you're out of it, now that you're leaving,
Teraz, kiedy właśnie się uwolniłeś, kiedy odchodzisz.
Now that they've sealed your arse and your ears,
Teraz, kiedy to zamknęli twój tyłek i uszy,
What I've been meaning to tell you for years,
Chciałem ci powiedzieć coś już od wieków
And years, and years, and years, old friend ...
wieków, wieków i wieków, stary przyjacielu ....
Is that you were the better man, in the end;
że ostatecznie to ty okazałeś się lepszym człowiekem.
You were the better man,
Ty byłeś lepszym człowiekiem
My friend.
Mój przyjacielu.
(Applause)
(Aplauz)
I wrote this next poem for my mother. Every one of us had a mother, only one -- probably the most important person in your life, if you're lucky enough to know them. My mother was certainly the most important in mine. Let me try and describe her to you. She's 86 years old. She's frail. White, platinum hair. Why do they do that? Why do old ladies go to those hair shops, and make those helmets? (Laughter) Bright as a button. All the ducks in a row. Looks like a much prettier version of Margaret Thatcher, (Laughter) but without any of the soft bits in Margaret's character. (Laughter) I wrote this poem for her. These are not my beliefs. But my mother has lived by this creed all her life.
Następny wiersz napisałem dla mojej matki. Każdy z nas miał matkę. Tylko jedną. Prawdopodobnie najważniejszą osobę w naszym życiu jeśli mieliście szczęście ją poznać. Moja matka z pewnością była dla mnie najważniejsza. Pozwólcie, że spróbuję ją wam opisać. Ma 86 lat. Jest krucha. Białe, platynowe włosy. Dlaczego starsze panie to robią? Chodzą do fryzjera, żeby czesać się w hełmy? (Śmiech) Bystra. Ma równo pod sufitem. Wygląda jak ładniejsza wersja Margaret Tatcher. (Śmiech) Ale bez żadnych delikatności w charakterze Margaret. (Śmiech) Napisałem ten wiersz dla niej. To nie są moje przekonania. Ale moja matka żyła według tych zasad całe swoje życie.
"Never Go Back."
"Nigdy nie wracaj."
Never go back. Never go back.
Nigdy nie wracaj. Nigdy nie wracaj.
Never return to the haunts of your youth.
Nigdy nie wracaj do duchów młodości.
Keep to the track, to the beaten track;
Trzymaj się szlaku, utartego szlaku.
Memory holds all you need of the truth.
Pamięć zawiera wystarczającą ilość prawdy.
Never look back. Never look back.
Nigdy się nie oglądaj. Nigdy się nie oglądaj.
Never succumb to the gorgon's stare.
Nigdy nie ulegaj spojrzeniu Meduzy.
Keep to the track, to the beaten track;
Trzymaj się szlaku, utartego szlaku.
No-one is waiting and nothing is there.
Nikt tam nie czeka i niczego tam nie ma.
Never go back. Never go back.
Nigdy nie wracaj. Nigdy nie wracaj.
Never surrender the future you earned.
Nigdy nie rezygnuj z wypracowanej przyszłości.
Keep to the track, to the beaten track;
Trzymaj się szlaku, utartego szlaku.
Never return to the bridges you've burned.
Nigdy nie powracaj do spalonych mostów.
Never look back. Never look back.
Nigdy się nie oglądaj. Nigdy się nie oglądaj.
Never retreat to the 'glorious past.'
Nigdy nie uciekaj do "wspaniałej przeszłości".
Keep to the track, to the beaten track;
Trzymaj się szlaku, utartego szlaku.
Treat every day of your life as your last.
Traktuj każdy dzień życia jakby był ostatnim.
Never go back. Never go back.
Nigdy nie wracaj. Nigdy nie wracaj.
Never acknowledge the ghost on the stair.
Nigdy nie uznawaj ducha na schodach.
Keep to the track, to the beaten track;
Trzymaj się szlaku, utartego szlaku.
No-one is waiting and nothing is there.
Nikt tam nie czeka i niczego tam nie ma.
(Applause)
(Aplauz)
Now ladies and gentlemen, I'm up on me hobbyhorse. If every commercially minded cosmetic surgeon were tied end to end along a railroad track, that would be me, stoking the train without a qualm in the world. Ladies, don't do it. Don't do it. You think we want you to do it, but we don't want you to do it. Stop it. Tell them to go to hell. You bodies are wonderful as they are. Just leave them alone.
Panie i Panowie, to właśnie mój konik. Jeśli każdy komercyjnie myślący chirurg plastyczny zostałby przywiązany do szyn kolejowych to właśnie ja prowadziłbym ten pociąg jak gdyby nigdy nic. Panie, nie róbcie tego. Nie róbcie tego. Sądzicie, że chcemy żebyście to robiły ale się mylicie. Przestańcie. Poślijcie ich do diabła. Wasze ciała są piękne, takie jakie są. Zostawcie je w spokoju.
"To a Beautiful Lady of a Certain Age."
"Do pięknej damy w pewnym wieku."
Lady lady, do not weep.
Damo, damo nie szlochaj.
What is gone is gone. Now sleep.
Co odeszło już nie wróci. A teraz śpij.
Turn your pillow. Dry your tears.
Odwróć poduszkę, osusz łzy.
Count thy sheep and not thy years.
Licz owce, nie twoje lata.
Nothing good can come of this.
Nic dobrego z tego nie wyniknie.
Time rules all, my dearest.
Czas wszystkim rządzi, najdroższa.
'Tis but folly to be waging war
Głupcem musisz być wypowiadając wojnę,
On one who never lost before.
temu, który nigdy jej nie przegrał.
Lady, this is all in vain.
Pani, to nic nie da.
Youth can never come again;
Młodość nigdy nie powróci.
We have drunk the summer wine.
Wypiliśmy letnie wino.
None can make a stitch in time.
Nikt nie zszyje czasu.
Nip and tuck till crack of doom.
Nie naciągnie go aż po kres czasu.
What is foretold in the womb
Przepowiedni z łona
May not be foresworn with gold.
Nie można kupić złotem.
Nor may time be bought or sold.
I czas nie może być kupiony ani odsprzedany.
Dearest, do I love thee less?
Najdroższa, czy kocham Ciebie mniej?
Do I shrink from thy caress?
Czy zanikam od twoich trosk ?
Think you I could cease to care?
Sądzisz, że mógłbym przestać się przejmować?
Never was there one so fair!
Nie było nikogo tak prawego!
Lady lady, do not weep --
Damo, damo nie szlochaj.
What is gone is gone. Now sleep.
Co odeszło już nie wróci. A teraz śpij.
Lean against me, calm your fears,
Oprzyj się na mnie, odgoń niepokoje.
Count thy blessings, not thy years.
Licz błogosławieństwa, nie lata.
(Applause)
(Aplauz)
America, ladies and gentlemen, has done more for me financially than Britain ever has, or ever could have done. I was born in Britain, as you have probably guessed. Even when on its worst behavior, I find myself automatically defending the USA from the sneers of green-eyed Europhiles playing their Greek card to Roman trumps. America is an empire. I hope you know that now. All empires, by definition, are bumbling, shambolic, bullying, bureaucratic affairs, as certain of the rightness of their cause in infancy, as they are corrupted by power in their dotage. I am no historian, ladies and gentlemen. But it seems to be that the USA's sins, compared to those of many previous empires, are of a more moderate, if more pervasive, kind. Let me put this bluntly. If Americans are so fat, stupid and ignorant, my dear friends from Birmingham, how come they rule the world?
Panie i Panowie, Ameryka uczyniła dla mnie finansowo więcej niż Wielka Brytania kiedykolwiek mogła. Urodziłem się w Wielkiej Brytanii jak prawdopodobnie zgadliście. Nawet jeśli na to nie zasługują zawsze automatycznie bronię Stanów przez szyderstwem zielonookich Eurofilów grając w greckie karty w rytm rzymskiej trąbki. Ameryka jest imperium. Mam nadzieję, że już to wiecie. Wszystkie imperia z definicji są niezgrabne, chaotyczne, zastraszające i biurokratyczne. tak prawe jak w dniu narodzin, tak korupcja ich zżera u starości. Nie jestem historykiem, Panie i Panowie ale wydaje mi się, że grzechy Stanów wobec grzechów poprzednich imperiów są nieco mniejsze jeśli nie wszechobecne. Pozwólcie, że będę szczery, Jeśli Amerykanie są tak grubi, głupi i ciemni to, moi drodzy przyjaciele z Birmingham, jak mogą rządzić światem?
"Hail to the Gods of America."
"Chwała bogom Ameryki."
Hail to the Gods of America!
Chwała bogom Ameryki !
Hail to the gods of the dream.
Chwała bogom marzeń.
Invictus E Pluribus Unum.
Invictus E Pluribus Unum.
But which of them reigns supreme?
Ale który z nich rządzi pozostałymi?
Which is America's Jupiter?
Który jest Jowiszem Ameryki ?
The Brahmins of Capital Hill?
Brahmini z Capital Hill ?
A sorcerer's profit on Wall Street?
Profit czarnoksiężnika z Wall Street?
They eye of a dollar bill?
Oko jednodolarówki?
Or is it celebrity status?
Czy status gwiazdora?
The worship of those we hate.
Kult tych, których nienawidzimy.
Or the cult of living forever,
Lub kult chcących żyć wiecznie.
If only we'd watch our weight.
Gdybyśmy tylko mogli utrzymać naszą wagę.
What of the titans of media?
Co z tytanami mediów?
Or Hollywood's siren call?
Lub syrenim śpiewem z Hollywood?
What of the temples of justice,
Co ze świątyniami sprawiedliwości,
Whose servants enslave us all?
których posługacze nas zniewolili?
What of the Brand and the Label?
Co z marką i etykietą ?
What of the upstart Sport?
Co z nowobogackim sportem?
And what of the Constitution,
Co z Konstytucją,
That bully of last resort?
tym stręczycielem ostatniej szansy?
Hail to the God of America,
Chwała bogowi Ameryki.
Whose power the masses extol --
Którego potęga masy na wyżyny wynosi-
Convenience rules America;
Wygoda rządzi Ameryką;
Convenience owns our soul.
Wygoda rządzi naszą duszą.
Aye, that it does.
Oh tak.
(Applause)
(Aplauz).
And if you would like to know why I am not a father -- I, who by a miracle have 22 godchildren -- the answer is in this poem, which upsets me every time I read it.
Pewnie chcielibyście wiedzieć dlaczego nie jestem ojcem - ja, który cudem ma 22 chrześniaków. Odpowiedź tkwi w tym wierszu, który smuci mnie za każdym razem kiedy go czytam.
"Love Came to Visit Me."
"Miłość mnie odwiedziła."
Love came to visit me, shy as a fawn.
Miłość mnie odwiedziła, płochliwa jak jelonek.
But finding me busy, she fled, with the dawn.
Znalawszy mnie zajętego, uciekła wraz z nadejściem świtu.
At 20 the torch of resentment was lit.
W wieku 20 lat pochodnia rozżalenia rozpaliła się.
My rage at injustice waxed hot as the pits.
Mój gniew na niesprawiedliwość gorący jak węgiel
The flux of its lava cleared all in its path.
Strumień lawy oczyścił wszystko na swojej drodze.
Comrades and enemies fled from its wrath.
Towarzysze i wrogowie uciekali od jej gniewu.
Yet lovers grew wary, once novelty waned
Atrakcyjność odchodzi a w kochankach czujność się rodzi.
To lie with a bloody man, his terror unfeigned.
Leżeć z cholernym mężczyzną, jego terror ujawniony.
At 30 my powers seemed mighty to me.
W wieku 30 lat moje możliwość wydawały się nieograniczone.
The fruits of my rivals, I shook from the tree.
Owoce moich rywali zrzucałem z drzewa.
By guile and by bluster, by night and by day,
Poprzez oszustwa i szaleństwo, nocą i dniem
I battered and scattered the fools from my way.
biłem i rozpraszałem głupców z mojej drogi.
And women grew willing to sham and to bluff.
Kobiety coraz chętniej oszukiwały i blefowały.
Their trinkets and baubles cost little enough.
Ich świecidełka i błyskotki nie kosztowały wiele.
From 40 to 50, grown easy and sly,
Między 40 a 50 rokiem życia, żyłem łatwo i chytrze.
I wined them and dined them, like pigs in a sty.
Karmiłem i poiłem je jak świnie w chlewie.
We feasted and reveled and rutted in muck,
Ucztowaliśmy, hulaliśmy i ryliśmy w błocie.
Forgetting our peril, forgetting to duck,
Zapominając o niebezpieczeństwie, zapominając o unikach.
Forgetting times arrows are sharper than knives.
Zapominając, że strzały czasu są ostrzejsze niż noże.
Grown sick to our stomachs, and sick of our lives.
Mieliśmy siebie dosyć i dosyć naszych żyć.
Love came to visit me, shy as a fawn.
Miłość przyszła do mnie, płochliwa jak jelonek.
But finding me busy, she fled with the dawn.
Znalawszy mnie zajętego uciekła wraz z nadejściem świtu.
(Applause)
(Aplauz)
Um, there are -- I've got far too much money and I have far too much fun in my businesses. So poetry came as a complete shock to me, ladies and gentlemen. A complete shock. I was a little ill. Okay, I was ill. Okay, I had a life-threatening illness, you know. I was in a clinic. I wasn't allowed to make telephone calls. I wasn't allowed to see any of my -- you know, whatever. So, in the end I begged a pack of Post-it notes off a nurse. And from another nurse, I begged a pencil, pen. And I didn't know what else to do. So I started to write poetry. That was in October of 2000.
Mam zbyt wiele pieniędzy i zbyt dobrze się bawię w tym biznesie. Poezja była dla mnie kompletnym szokiem, Panie i Panowie. Kompletnym szokiem. Byłem nieco chory. Poważnie chory. Miałem zagrażającą życiu chorobę. Byłem w klinice. Nie mogłem wykonywać telefonów. Nie mogłem widywać nikogo. W końcy wybłagałem pielęgniarkę o paczkę kartek samoprzylepnych. Od innej wybłagałem ołówek i długopis. Nie wiedziałem co dalej robić, więc zacząłem pisać poezję. Był to październik 2000 roku.
I'm not an evil man. But sometimes I try to put myself in an evil man's position. I'm not a glorious and fantastic-looking woman, who men fall down, you know, when she walks in a room. But sometimes I try to put myself in that position. (Laughter) Not with much success. But it's interesting to me. I love to write historical verse. I love to think what they thought, what it was like.
Nie jestem złym człowiekiem, ale czasami staram się postawić w jego sytuacji. Nie jestem piękną i fantastyczną kobietą dla której mężczyźni tracą głowę kiedy wchodzi do pokoju. Czasami jednak staram się postawić w jej sytuacji. (Śmiech) Z małym sukcesem. Jest to dla mnie interesujące. Uwielbiam pisać wiersze historyczne. Uwielbiam myśleć to co oni, wyobrażać sobie jak to było.
Because although many of the speakers and many of the people who are in the audience, although you guys can not only go to the moon, you know, you're going to totally transform everything. Cloning will transform everything. Voice navigation will transform everything. I don't know. You can do anything you want. All you guys are so clever, and women, you can do it all!
Mimo, że wiele z osób tu występujących i tych którzy są dzisiaj na widowni nie poleci nigdy na Książyc, to jednak zdołacie wszystko zmienić. Klonowanie wszystko zmieni. Nawigacja głosowa wszystko zmieni. Możecie zrobić co tylko chcecie. Jesteście bystrzy, możecie robić co chcecie.
But human nature doesn't change, mate. My friends, human nature is exactly the same as it was when my ancestor -- probably it was my ancestor -- got his hands around the neck of the last Neanderthal, and battered the bastard to death. You think we didn't do that? Oh, we did. We killed every single one of them. Inch by inch we killed them. We hunted them down wherever they were. Rivals for meat. Rivals for berries. We're still doing it, with all of the genius assembled in this room. Our natures haven't changed a single iota. And they never will. Even when we've got off this little planet, and have put some of our eggs in some other baskets.
Natura ludzka jednak się nie zmienia. Przyjaciele, nautra ludzka jest dokładnie taka sama jak wtedy kiedy mój przodek prawdopodobnie mój przodek, zacisnął dłonie wokół szyi Neandertalczyka i udusił skurczybyka na śmierć. Sądziliście, że tego nie robiliśmy? Cóż, robiliśmy. Zabiliśmy ich wszystkich. krok po kroku, zabiliśmy ich wszystkich. Wytropiliśmy ich. Rywale do mięsa. Rywale do jagód. Wciąż to robimy, z całym tym geniuszem zebranym w tym pokoju. Nasza natura nie zmieniła się choćby o jotę. I nigdy się nie zmieni. Nawet jeśli odejdziemy z tej planety i rozproszymy się po świecie.
And I am as bad as you. I spent eight years running one of the most successful publishing businesses in the world. And at seven o'clock every night, I took me some more girls, already corrupted. I never did anything to anyone that wasn't. And I took crack cocaine, every single night for seven years. It was like Dante's "Inferno." It was unbelievable. One of the offshoots of crack cocaine is that you keep an erection for about four hours. And you stay up for 12. It was absolutely unbelievable. Twenty-two godchildren I've got. What do I say to them? I only stopped because I thought if I got caught, what would happen to my mother. If you're a woman, remember that. The love of your son can utterly transform anything he does.
Jestem tak samo zdeprawowany jak wy. Spędziłem 8 lat prowadząc jedno z najlepiej prosperujących wydawnictw na świecie. O 7 wieczorem każdej nocy przyprowadzałem skorumpowane dziewczyny. Nie robiłem nic, czego człowiek jeszcze nie wymyślił. Brałem kokaine każdej nocy przez 7 lat To było jak "Piekło" Dantego. Niewiarygodne. Jednym ze skutków kokainy jest 4 godzinna erekcja. Nie śpisz przez 12. Niewiarygodne przeżycie. Mam 22 chrześniaków. Co mam im powiedzieć? Przestałem brać bo bałem się co się stanie z moja matką jeśli mnie przyłapią. Jeśli jesteś kobietą zapamiętaj to. Miłość twojego syna może przeobrazić wszystko co robi.
"Our Lady in White."
"Nasza Dama w bieli".
Pale she was, listless;
Była blada, apatyczna;
And soft to the touch.
Miękka w dotyku.
A generous mistress Whom many loved much.
Hojna kochanka, którą wielu tak mocno kochało.
Shoulder to shoulder, Night after night,
Ramię w ramię, noc za nocą,
We hoarded and sold her --
Gromadziliśmy się i sprzedawaliśmy ją -
Our Lady in White.
Naszą Damę w bieli.
We breathed but to savor her crystal caress.
Oddychaliśmy tyllko aby jej skosztować, jej kryształowej pieszczoty.
We craved but to favor the hem of her dress.
Pragnliśmy smakować rąbek jej sukni.
We dabbled and babbled, Denying our thirsts.
Próbowaliśmy i paplaliśmy Odmawiając naszym pragnieniom.
But always we scrabbled to lie with her first.
Ale zawsze walczyliśmy aby położyć sie z nią jako pierwsi.
Absent, we missed her, grew haggard and limp.
Gdy odchodziła, tęskniliśmy za nią, stając się wynędzniali i wiotcy.
Toyed with her sister, or threatened her pimp.
Zabawialiśmy się z jej siostrą. lub groziliśmy jej alfonsowi.
Came word out of Babel, the lady returns!
Nadchodzi wieść z Babilonu, nasza Dama powraca!
And there on the table we took her, in turns.
I tam, na stole braliśmy ją kolejno.
Sensing the power that tyranny craves,
Wyczuwając moc, której tyrania pragnie.
There in that hour, she made us her slaves.
Tam i o tej godzinie zniwoliła nas
Many there were, to covet her kiss.
Wielu pożadało jej pocałunku.
My shame as a spur, I fled the abyss.
Mój wstyd działał jak zachęta. Uciekłem przed otchłani.
But only just.
Ale tylko raz.
(Applause)
(Aplauz)