I'm not quite sure whether I really want to see a snare drum at nine o'clock or so in the morning.
Nuk jam edhe aq e sigurt në dua vërtet të shoh një tambur që më nëntë të mëngjesit, apo aty afër.
(Laughter)
Sido qoftë, ta ka vërtet ënda të shohësh një sallë plot,
But anyway, it's just great to see such a full theater, and really, I must thank Herbie Hancock and his colleagues for such a great presentation.
dhe më duhet vërtet të falënderoj Herbie Hancock-un dhe kolegët e tij për këtë paraqitje të shkëlqyer. Një nga gjërat interesante,
(Applause)
One of the interesting things, of course, is the combination of that raw hand on the instrument and technology, and what he said about listening to our young people.
pa diskutim, është përzjerja e dorës së zhveshur mbi instrument me teknologjinë, dhe sigurisht ajo çka iu tha të rinjve për dëgjimin. Sigurisht, e gjithë puna ime është e lidhur me dëgjimin,
Of course, my job is all about listening. And my aim, really, is to teach the world to listen. That's my only real aim in life. And it sounds quite simple, but actually, it's quite a big, big job. Because you know, when you look at a piece of music, for example, if I just open my little motorbike bag -- we have here, hopefully, a piece of music that is full of little black dots on the page. And, you know, we open it up ... And I read the music. So technically, I can actually read this. I will follow the instructions, the tempo markings, the dynamics. I will do exactly as I'm told. And so therefore, because time is short, if I just played you, literally, the first, maybe, two lines or so -- It's very straightforward; there's nothing too difficult about the piece. But here, I'm being told that the piece of music is very quick. I'm being told where to play on the drum. I'm being told which part of the stick to use. And I'm being told the dynamic. And I'm also being told that the drum is without snares. Snares on, snares off. So therefore, if I translate this piece of music, we have this idea.
dhe synimi im, vërtet, është të mësoj botën si të dëgjojë. Ky është synimi im i vetëm i njëmendtë në jetë. Dhe duket goxha e thjeshtë, por në fakt është punë e madhe. Sepse, kur vështroni një partiturë - për shembull, po të hap çantën time të vogël të motoçikletës - shpresoj të kem, një partiturë që është plot pika të zeza mbi letër. Dhe, e dini, e hapim dhe unë lexoj muzikën. Pra teknikisht, jam në gjendje ta lexoj. Do të ndjek udhëzimet, shënimet për tempon, dinamikën. Do të bëj saktësisht ç'më thuhet këtu. E kështu, ngaqë nuk kemi dhe shumë kohë, sikur thjesht t'ju luaja fjalë për fjalë dy rreshtat e para. Është shumë e thjeshtë. Kjo pjesë nuk ka asgjë të vështirë. Këtu më shpjegohet që pjesa muzikore është shumë e shpejtë. Më tregohet kur duhet t'i bie tamburit. Më tregohet cilën pjesë të shkopit të përdor. Më tregohet edhe dinamika. Dhe më tregohet po ashtu që tamburi është pa susta. Me susta, pa susta. Pra kështu, nëse e përkthej këtë pjesë muzikore, na del kjo ide.
(Drum sounds)
(Drum sounds end)
E me radhë. Kariera ime do të zgjaste ndoshta pesë vjetë.
And so on. My career would probably last about five years.
(Laughter)
Megjithatë, detyra ime si muzikante është të bëj çdo gjë tjetër që nuk gjendet në partiturë.
However, what I have to do as a musician is do everything that is not on the music; everything that there isn't time to learn from a teacher, or to talk about, even, from a teacher. But it's the things you notice when you're not actually with your instrument that, in fact, become so interesting, and that you want to explore through this tiny, tiny surface of a drum. So there, we experience the translation. Now we'll experience the interpretation.
Gjithçka të cilën nuk ka kohë për ta mësuar nga një mësues, ose qoftë edhe për ta diskutuar me një mësues. Pasi janë gjërat që i vini re kur nuk e keni instrumentin me vete që në fakt bëhen kaq interesante, dhe që doni t'i eksploroni përmes kësaj sipërfaqeje të vockël, të vockël të tamburit. Pra përjetuam përkthimin. Tani do të përjetojmë interpretimin.
(Drum sounds)
(Drum sounds end)
(Applause)
Me këtë, kariera ime mund të zgjasë pakëz më tepër!
Now my career may last a little longer.
(Laughter)
Në një farë mënyre, është njësoj sikur unë të hedh sytë drejt jush dhe shoh
But in a way, you know, it's the same if I look at you and I see a nice, bright young lady with a pink top on. I see that you're clutching a teddy bear, etc., etc. So I get a basic idea as to what you might be about, what you might like, what you might do as a profession, etc., etc. However, that's just the initial idea I may have that we all get when we actually look and we try to interpret. But actually it's so unbelievably shallow. In the same way, I look at the music; I get a basic idea; I wonder what technically might be hard, or, you know, what I want to do. Just the basic feeling.
një zonjushë të re plot dritë me një bluzë rozë. Shoh që shtrëngoni në duar një arush kukull, etj, etj. Pra krijoj një ide të përgjithshme se çfarë mund të jeni, ç'mund t'ju pëlqejë, ç'zanat mund të keni, etj, etj. Megjithatë, kjo është vetëm ideja fillestare që mund të kem, ajo që mund ta ketë kushdo prej nesh kur vështron. Dhe përpiqemi ta interpretojmë, por në të vërtetë është fare e cekët. Në të njëjtën mënyrë, kur shoh partiturën, krijoj një ide fillestare, Pyes veten çfarë mund të jetë teknikisht e zorshme, ose, çfarë dua të bëj. Thjesht një ndjesi të përgjithshme.
However, that is simply not enough. And I think what Herbie said: please listen, listen. We have to listen to ourselves, first of all. If I play, for example, holding the stick -- where literally I do not let go of the stick --
Sidoqoftë, kjo nuk mjafton. Dhe mendoj çfarë tha Herbie - ju lutem, dëgjoni, vërjani veshin. Na duhet t'i vëmë veshin vetes, para së gjithash. Nëse luaj, për shembull, me shkopin shtrënguar fort - pra pa e lënë të lirë -
(Drum sound)
you'll experience quite a lot of shock coming up through the arm. And you feel really quite -- believe it or not -- detached from the instrument and from the stick, even though I'm actually holding the stick quite tightly.
do të ndjenit goditje të forta që vijnë përmes krahut. Dhe ndjeheni jo pak - në daçi besojeni, në daçi jo - i shkëputur prej instrumentit dhe prej shkopit, edhe pse në fakt po e shtrëngoj shkopin fort.
(Drum sound)
By holding it tightly, I feel strangely more detached. If I just simply let go and allow my hand, my arm, to be more of a support system, suddenly --
Duke e shtrënguar fort, ndjehem çuditërisht më e shkëputur. Nëse thjesht e lë të lirë krahun, dorën, dhe e lejoj të jetë më tepër si mbështetje, papritmas kam më tepër dinamikë me më pak përpjekje. Shumë më tepër.
(Drum sound)
I have more dynamic with less effort. Much more --
(Drum sound)
Dhe thjesht ndjehem, më në fund, një me shkopin dhe me tamburin.
and I just feel, at last, one with the stick and one with the drum. And I'm doing far, far less.
Dhe më kushton shumë më pak përpjekje. Kështu pra, ashtu si më duhet kohë me këtë instrument,
So in the same way that I need time with this instrument, I need time with people in order to interpret them. Not just translate them, but interpret them. If, for example, I play just a few bars of a piece of music for which I think of myself as a technician -- that is, someone who is basically a percussion player --
po ashtu më duhet kohë me njerëzit, që të mund t'i interpretoj. Jo thjesht t'i përkthej, por t'i interpretoj. Nëse, për shembull, luaj vetëm disa masa nga një partiturë për të cilën e mbaj veten si teknike - me një fjalë, dikush që në thelb është instrumentiste perkusionesh...
(Marimba sounds)
(Marimba sounds end)
e me radhë. Nëse e quaj veten muzikante ...
And so on, if I think of myself as a musician --
(Marimba sounds)
(Marimba sounds end)
And so on. There is a little bit of a difference there that is worth just --
e me radhë. Ka pakëz ndryshim që ia vlen - (Duartrokitje)
(Applause)
- thjesht ta mendosh.
thinking about.
And I remember when I was 12 years old, and I started playing timpani and percussion, and my teacher said, "Well, how are we going to do this? You know, music is about listening." And I said, "Yes, I agree with that, so what's the problem?" And he said, "Well, how are you going to hear this? How are you going to hear that?" And I said, "Well, how do you hear it?" He said, "Well, I think I hear it through here." And I said, "Well, I think I do too, but I also hear it through my hands, through my arms, cheekbones, my scalp, my tummy, my chest, my legs and so on."
Më kujtohet kur isha 12 vjeçe, dhe fillova t'u bie timpanëve dhe perkusioneve, dhe mësuesi më tha, "Pra, si do t'ia bëjmë? Dihet që muzika ka të bëjë me dëgjimin." "Po, pajtohem me këtë. Kështu që ku është problemi?" Dhe ai u përgjigj, "Po ja, si do ta dëgjosh këtë? Si ke për ta dëgjuar atë?" Dhe i thashë, "Po ja, ju si e dëgjoni?" Më thotë, "Hmmm, më duket se e dëgjoj përmes këtyre." Unë ia ktheva, "Bukur, kështu më duket edhe mua - por unë dëgjoj gjithashtu përmes duarve, përmes krahëve, faqeve, kafkës, barkut, kraharorit, këmbëve e me radhë."
And so we began our lessons every single time tuning drums, in particular, the kettle drums, or timpani to such a narrow pitch interval, so something like --
Dhe i fillonim gjithmonë mësimet duke akorduar tamburët - veçanërisht, daullet, ose timpanët - me një interval tonal kaq të ngushtë, pra diçka si kjo ...
(Marimba sounds)
that of a difference. Then gradually:
me kaq pak ndryshim. Mandej gradualisht ... dhe gradualisht ...
(Marimba sounds)
And gradually:
(Marimba sounds)
dhe është për t'u habitur që kur e hapni trupin,
And it's amazing that when you do open your body up, and open your hand up to allow the vibration to come through, that in fact the tiny, tiny difference --
kur hapni dorën që të lejoni ta përshkojnë dridhjet, që në fakt ndryshimi më i vockël, i vockël..
(Marimba sounds)
mund të ndihet me pjesën më të vogël të gishtit, këtu.
can be felt with just the tiniest part of your finger, there.
E kështu unë vija duart në muret
And so what we would do is that I would put my hands on the wall of the music room, and together, we would "listen" to the sounds of the instruments, and really try to connect with those sounds far, far more broadly than simply depending on the ear. Because of course, the ear is subject to all sorts of things. The room we happen to be in, the amplification, the quality of the instrument, the type of sticks --
e dhomës së muzikës, dhe së bashku dëgjonim tingujt e instrumenteve, dhe përpiqesha vërtet për t'u lidhur me tingujt shumë, shumë më gjerë se sa thjesht në varësi të veshit. Sepse, dihet, veshi është - dua të them, i ndikueshëm nga një mori faktorësh. Dhoma ku ndodhemi, amplifikimi, cilësia e instrumentit, lloji i shkopave, e të tjera, e të tjera.
(Marimba sounds)
(Marimba sounds end)
Etc., etc., they're all different.
Ndryshojnë njëri nga tjetri.
(Marimba sounds)
(Marimba sounds end)
E njëjta peshë, por ngjyresa të ndryshme tingulli.
Same amount of weight, but different sound colors. And that's basically what we are; we're just human beings, but we all have our own little sound colors, as it were, that make up these extraordinary personalities and characters and interests and things.
Dhe kjo është ajo çka jemi në thelb. Jemi thjesht qenie njerëzore, por secili prej nesh ka ngjyresat e veta të vockla për tingullin, të cilat hijeshojnë këto personalitete karaktere, interesa dhe gjëra.
And as I grew older, I then auditioned for the Royal Academy of Music in London, and they said, "Well, no, we won't accept you, because we haven't a clue, you know, of the future of a so-called 'deaf musician.'" And I just couldn't quite accept that. And so therefore, I said to them, "Well, look, if you refuse -- if you refuse me through those reasons, as opposed to the ability to perform and to understand and love the art of creating sound -- then we have to think very, very hard about the people you do actually accept." And as a result, once we got over a little hurdle, and having to audition twice, they accepted me. And not only that, what had happened was that it changed the whole role of the music institutions throughout the United Kingdom.
Dhe kur u rrita ca, konkurova për në Akademinë Mbretërore të Muzikës në Londër, ku më thanë, "Hmmm, jo, nuk të pranojmë dot, ngaqë nuk ia kemi idenë, të ardhmes së një muzikanteje të ashtuquajtur 'të shurdhër'." Unë thjesht nuk mund ta pranoja këtë. Ndaj edhe u thashë, "Bukur, dëgjoni, nëse nuk pranoni - nëse nuk më pranoni për këto arsye, dhe jo për shkak të aftësisë për të ekzekutuar, për të kuptuar dhe për të dashuruar artin e krijimit të tingujve - atëherë na duhet të mendojmë vërtet seriozisht rreth atyre njerëzve që ju i pranoni." Dhe si përfundim - pasi tejkaluam një pengesë të vockël, dhe pasi dola në provim dy herë - më pranuan. Dhe jo vetëm kaq - ajo çka ngjau qe ndryshimi i krejt rolit të institucioneve muzikore në Mbretërinë e Bashkuar.
Under no circumstances were they to refuse any application whatsoever on the basis of whether someone had no arms, no legs -- they could still perhaps play a wind instrument if it was supported on a stand. No circumstances at all were used to refuse any entry. And every single entry had to be listened to, experienced, and then, based on the musical ability, then that person could either enter or not. And so therefore, this in turn meant that there was an extremely interesting bunch of students who arrived in these various music institutions, and I have to say, many of them now in the professional orchestras throughout the world. The interesting thing about this as well, though --
Në asnjë mënyrë nuk do të hidhnin më poshtë kërkesa për studime, për shkak se dikush nuk kish krahë, apo këmbë - ata prapë mundet të luanin ndoshta një instrument frymor, po t'a mbështesnin në një mbajtëse. Asnjë rrethanë nuk do të përdorej për të hedhur poshtë një kërkesë për studim. Dhe çdo rast duhej dëgjuar, provuar e mandej bazuar në aftësitë muzikore - vetëm atëherë ai person mund të fitonte ose jo. E kështu, kjo pati si pasojë që një dorë tejet interesante studentësh mbërritën në institucione të ndryshme muzikore. Dhe mjaft prej tyre zunë vend edhe në orkestra profesionale në të katër anët e botës. Por gjëja interesante këtu - (Duartrokitje) -
(Applause)
is quite simply that not only were people connected with sound -- which is basically all of us -- we well know that music really is our daily medicine.
është që jo vetëm njerëzit u lidhën me tingullin - çka vlen në fund të fundit për krejt ne, dhe ne e dimë mirë se muzika është ilaçi ynë i përditshëm. Them muzika, por faktikisht nënkuptoj tingulli.
I say "music," but actually I mean "sound." Because some of the extraordinary things I've experienced as a musician -- when you may have a 15-year-old lad who has got the most incredible challenges, who may not be able to control his movements, who may be deaf, who may be blind, etc., etc. -- suddenly, if that young lad sits close to this instrument, and perhaps even lies underneath the marimba, and you play something that's so incredibly organ-like, almost -- I don't really have the right sticks, perhaps -- but something like this -- let me change --
Ngaqë disa prej gjërave të jashtëzakonshme që kam provuar si muzikante, kur bëhet fjalë për një 15 vjeçar që i duhet të përballet me sfidat më të pabesueshme, që mund të mos jetë në gjendje të kontrollojë dot lëvizjet e tij, që mund të mos dëgjojë dot, mund të jetë i verbër, etj, etj. Papritmas, nëse ky i ri ulet pranë këtij instrumenti, dhe mbase edhe po të shtrihet nën marimba, dhe ju luani diçka që është kaq e ngjashme me një organo, pothuajse - Nuk kam shkopinjtë e duhur, mbase - por diçka si kjo. Dale t'i ndërroj.
(Soft marimba sounds)
(Soft marimba sounds end)
Something that's so unbelievably simple -- but he would be experiencing something that I wouldn't be, because I'm on top of the sound. I have the sound coming this way. He would have the sound coming through the resonators. If there were no resonators on here, we would have:
Diçka që është aq e thjeshtë sa nuk besohet - por ai do të provonte diçka që unë nuk e ndiej dot, ngaqë jam përsipër tingullit. Mua më vjen tingulli nga kjo anë. Atij do t'i vinte tingulli nga rezonatorët. Po të mos kish rezonatorë këtu, do të kishim -
(Marimba sounds)
So he would have a fullness of sound that those of you in the front few rows wouldn't experience, those of you in the back few rows wouldn't experience, either. Every single one of us, depending on where we're sitting, will experience this sound quite, quite differently. And of course, being the participator of the sound, and that is, starting from the idea of what type of sound I want to produce, for example, this sound:
pra ai do të kishte një plotëri tingulli që ju aty në rreshtat e parë nuk do ta provonit dot; as ju në rreshtat e fundit. Secili prej nesh tek e tek, në varësi se ku jemi ulur, do ta ndjenim këtë tingull goxha ndryshe. Dhe sigurisht, duke qenë pjesëmarrës i tingullit, pra, duke u nisur nga ideja se çfarë lloj tingulli dua të prodhoj - për shembull, këtë tingull.
(No sound)
Can you hear anything? Exactly -- because I'm not even touching it.
Dëgjoni dot gjë? Pikërisht. Ngaqë as që po i prek.
(Laughter)
Por prapëseprapë, kemi ndjesinë se diçka po ndodh.
But yet, we get the sensation of something happening. In the same way that when I see a tree moves, then I imagine that tree making a rustling sound. Do you see what I mean? Whatever the eye sees, then there's always sound happening. So there's always, always that huge -- I mean, just this kaleidoscope of things to draw from.
E njëjta gjë ndodh kur shoh lëvizjet e pemës, e mandej përfytyroj fëshfërimën që krijon. E kapni dot se ku e kam fjalën? Për çfarëdo që sytë shohin, ka gjithmonë një tingull që përhapet. Pra ka përherë një numër shumë të madh - e kam fjalën, pikërisht një mori kaleidoskopike gjërash nga të frymëzohesh.
So all of my performances are based on entirely what I experience, and not by learning a piece of music, putting on someone else's interpretation of it, buying all the CDs possible of that particular piece of music, and so on and so forth, because that isn't giving me enough of something that is so raw and so basic, and something that I can fully experience the journey of. So it may be that, in certain halls, this dynamic may well work.
Pra krejt ekzekutimet e mia bazohen tërësisht te ajo që përjetoj, dhe jo te mësimi përmendësh i një pjese muzikore, duke i veshur interpretimin e dikujt tjetër, duke blerë tërë CD-të e mundshëm për atë pjesë të dhënë muzikore, e kështu me radhë. Sepse kjo nuk më jep aq sa duhet nga ajo që është kaq e thjeshtë dhe e drejtpërdrejtë, dhe diçka që mund ta përjetoj plotësisht. Kështu, ndodh që, në disa salla, kjo dinamikë të funksionojë mirë.
(Soft marimba sounds)
(Soft marimba sounds end)
Ndodh që në salla të tjera, dëgjuesit nuk do ta përjetojnë
It may be that in other halls, they're simply not going to experience that at all, and so therefore, my level of soft, gentle playing may have to be --
dot fare, ndaj, shkalla ime e të luajturit butë, pupël, mund të dojë përshtatje -
(Marimba sounds)
(Marimba sounds end)
Do you see what I mean? So, because of this explosion in access to sound, especially through the Deaf community, this has not only affected how music institutions, how schools for the deaf treat sound, and not just as a means of therapy -- although, of course, being a participator of music, that definitely is the case as well -- but it's meant that acousticians have had to really think about the types of halls they put together. There are so few halls in this world that actually have very good acoustics, dare I say. But by that I mean, where you can absolutely do anything you imagine. The tiniest, softest, softest sound to something that is so broad, so huge, so incredible. There's always something: it may sound good up there, may not be so good there; it may be great there, but terrible up there; maybe terrible over there, but not too bad there, etc., etc.
e kapni se ku e kam fjalën? Pra, për shkak të kësaj përhapjeje të punës me tingullin, veçanërisht në radhët e bashkësisë së të shurdhërve, kjo ka ndikuar jo vetëm në mënyrën se si institucionet muzikore, se si shkollat për të shurdhrit e trajtojnë tingullin. Dhe jo thjesht si një mjet terapie - edhe pse, duke marrë pjesë në muzikë, kjo domosdo vlen si terapi. Por kjo do të thotë që teknikëve të akustikës iu është dashur të mendojnë vërtet rreth llojit të sallave që krijojnë. Ka kaq pak salla në këtë botë që kanë vërtet akustikë shumë të mirë, marr guximin të them. Por me këtë dua të them salla ku mund të bësh absolutisht çfarëdo që përfytyron. Nga tingulli më i zbehtë, më i buti i të butëve deri te diçka që është kaq i mbushur, kaq i fortë, kaq i pabesueshëm! Gjithmonë ka diçka që mund të dëgjohet mirë atje, jo dhe aq mirë atje tej. Mund të jetë i bukur këtu, por i shpifur matanë. Mund të jetë i shpifur atje tej, por jo dhe aq keq andej, etj, etj.
So to find an actual hall is incredible -- for which you can play exactly what you imagine, without it being cosmetically enhanced. So therefore, acousticians are actually in conversation with people who are hearing impaired, and who are participators of sound. And this is quite interesting. I cannot give you any detail as far as what is actually happening with those halls, but it's just the fact that they are going to a group of people for whom so many years, we've been saying, "Well, how on earth can they experience music? They're deaf." We go like that, and we imagine that's what deafness is about. Or we go like that, and we imagine that's what blindness is about. If we see someone in a wheelchair, we assume they cannot walk. It may be that they can walk three, four, five steps. That, to them, means they can walk. In a year's time, it could be two extra steps. In another year's time, three extra steps.
Pra është mjaft e zorshme të gjesh një sallë të përshtatshme - një sallë ku mund të luani saktësisht çfarë përfytyroni, pa u dashur t'i bëni kozmetikë. Prandaj teknikët e akustikës kanë filluar të bashkëpunojnë me njerëz që kanë probleme me dëgjimin, dhe që janë pjesëmarrës të tingullit. Dhe kjo është mjaft interesante. Unë nuk di të jap hollësi se çfarë po ndodh faktikisht me këto salla, por është fakt që po iu drejtohen një grupi njerëzish për të cilët kemi vite që themi, "E si mund ta shijojnë ata muzikën? Ata janë të shurdhët." Thjesht ia bëni kështu, dhe e marrim me mend se kjo i bie të jetë shurdhëria. Ose kështu, dhe e marrim me mend se kjo i bie të jetë verbëria. Nëse shohim dikë në karrige me rrota, e marrim të mirëqenë që ai nuk ecën dot. Por mundet që ai të bëjë tre, katër, pesë hapa. Kaq, për të, do të thotë që mund të ecë. Për ndonjë vit, mund të bëhen dy hapa më tepër. Edhe një vit tjetër dhe ja ku u bënë tre hapa shtesë.
Those are hugely important aspects to think about. So when we do listen to each other, it's unbelievably important for us to really test our listening skills, to really use our bodies as a resonating chamber, to stop the judgment. For me, as a musician who deals with 99 percent of new music, it's very easy for me to say, "Oh yes, I like that piece. No, I don't like that piece," and so on. And I just find that I have to give those pieces of music real time. It may be that the chemistry isn't quite right between myself and that particular piece of music, but that doesn't mean I have the right to say it's a bad piece of music. And you know, one of the great things about being a musician is that it is so unbelievably fluid. So there are no rules, no right, no wrong, this way, that way.
Këto janë gjëra shumë të rëndësishme që duhen menduar mirë. Kështu pra, kur dëgjojmë njëri-tjetrin, është tejet e rëndësishme t’i vëmë vërtet në provë aftësitë tona dëgjimore. Ta përdorim trupin si dhomë rezonance. Dhe të reshtim së gjykuari. Për mua, si muzikante që 99 përqind merret me muzikë të re, është fare e lehtë të them, "Ah, po, më pëlqen kjo pjesë. Ose, jo, nuk më pëlqen kjo pjesë." E me radhë. Por, e dini çfarë? E ndjej që duhet t'u jap kohë pjesëve muzikore. Ka raste kur nuk ka edhe aq tërheqje mes meje dhe një pjese muzikore të caktuar. Por kjo nuk do të thotë që kam të drejtën të them që nuk ia vlen si muzikë. Dhe e dini cila është një nga gjërat e forta të të qenit muzikant? Është të qenët kaq i rrjedhshëm. Pra nuk ka rregulla, saktë, gabim, kështu, ashtu.
If I asked you to clap -- maybe I can do this. If I can just say, "Please clap and create the sound of thunder." I'm assuming we've all experienced thunder. Now, I don't mean just the sound; I mean really listen to that thunder within yourselves. And please try to create that through your clapping. Try, just -- please try.
Po t'ju kërkoj të përplasni duart - besoj se mund ta bëj këtë. Nëse them vetëm "ju lutem, duartrokisni." Dhe krijoni tingullin e gjëmimit. Duke menduar që të gjithë e kemi provuar gjëmimin. Tani, nuk e kam fjalën thjesht te tingulli, Dua të them, dëgjoni vërtet gjëmimin brenda vetes. Dhe përpiquni, ju lutem, ta krijoni atë me përplasjen e duarve. Provojeni. Thjesht - ju lutem, provojeni.
(Loud clapping sounds)
(Duartrokitje)
(Clapping ends)
Shumë bukur! Borën. Borën. E keni dëgjuar borën ndonjëherë?
Snow.
(Laughter)
Snow.
(Soft clapping sounds)
Have you ever heard snow?
Salla: Jo.
Audience: No.
Evelin Gleni: Epo atëherë, ndalini duartrokitjet. (Të qeshura) Provoni sërish.
Evelyn Glennie: Well, then, stop clapping.
(Laughter)
Try again. Try again: snow.
Provojeni sërish. Borën.
(No sound)
See, you're awake.
E shihni, nuk ju ka zënë gjumi.
Rain.
Shiun. Jo keq. Jo keq.
(Light clapping sounds)
EG: (Laughs)
Not bad. Not bad. The interesting thing here, though, is that I asked a group of kids not so long ago exactly the same question. Now -- great imagination, thank you very much. However, not one of you got out of your seats to think, "Right! How can I clap? OK, maybe:
E bukura me këtë është se i bëra, një grupi fëmijësh, jo shumë kohë më parë, saktësisht të njëjtën pyetje. Tani - përfytyrim i fuqishëm, faleminderit shumë. Sidoqoftë, as edhe një prej jush nuk luajti vendit e të mendohej, "Bukur! Si mund t'i rrah duart? OK, ndoshta...
(Clapping sounds)
- ndoshta mund të përdor stolitë për të krijuar tinguj të tjerë.
Maybe I can use my jewelry to create extra sounds. Maybe I can use the other parts of my body to create extra sounds." Not a single one of you thought about clapping in a slightly different way other than sitting in your seats there and using two hands. In the same way, when we listen to music, we assume that it's all being fed through here. This is how we experience music. Of course, it's not.
Ndoshta mund të përdor pjesë të tjera të trupit për krijim tingujsh të tjerë." As edhe një prej jush nuk mendoi se mund t'i përplaste duart paksa ndryshe nga të ndejturit ulur dhe përdorimi i dy duarve. Po njësoj si kur dëgjojmë muzikë, e marrim të mirëqenë që gjithçka hyn prej këtej. Kështu e provojmë muzikën. Ja që jo. Ne ndiejmë gjëmimin - gjëmim, gjëmim. Mendojeni, mendojeni, mendojeni.
We experience thunder, thunder, thunder. Think, think, think. Listen, listen, listen. Now, what can we do with thunder? I remember my teacher, when I first started, my very first lesson, I was all prepared with sticks, ready to go. And instead of him saying, "OK, Evelyn, please, feet slightly apart, arms at a more or less 90-degree angle, sticks in a more or less V shape, keep this amount of space here, etc. Please keep your back straight, etc., etc., etc." -- where I was just probably going to end up absolutely rigid, frozen, and I would not be able to strike the drum because I was thinking of so many other things, he said, "Evelyn, take this drum away for seven days, and I'll see you next week."
Dëgjojeni, dëgjojeni, dëgjojeni. Tani - ç'mund të bëjmë për gjëmimin? Më kujtohet mësuesi im. Kur fillova së pari, mësimi i parë fare, isha bërë gati me shkopat, gati për të filluar. Dhe në vend të që të më thoshte, "OK, Evelin, ju lutem. Këmbët paksa hapur, krahët pak a shumë në kënd 90 gradë, shkopat pak a shumë në formë V-je, mbaj këtë largësi prej këtej, etj. Ju lutem, shpinën drejt, etj, etj, etj." Pas të cilave, kish shumë gjasa, të përfundoja krejtësisht e ngurtësuar, e ngrirë, dhe nuk do të isha në gjendje të godisja tamburin, ngaqë mendjen do e kisha te gjithë ato gjëra të tjera. Ai tha, "Evelin, merre këtë tambur me vete për nja shtatë ditë, dhe shihemi javës tjetër." Mrekullia vetë! Ç'duhet të bëja? Nuk më duheshin më shkopat,
So -- heavens! What was I to do? I no longer required the sticks. I wasn't allowed to have these sticks. I had to basically look at this particular drum, see how it was made, what these little lugs did, what the snares did. Turned it upside down, experimented with the shell.
nuk m'u lejua të merresha me shkopat. Thjesht duhej ta shihja këtë tambur të caktuar, të shija si ish bërë, çfarë bënin dorezat e vockla, çfarë bënin sustat. Ta ktheja përmbys, të provoja kasën, të provoja syprinën.
(Drum sounds)
Experimented with the head.
(Drum sounds)
Të provoja me trupin tim, të bëja prova me stolitë,
Experimented with my body.
(Drum sounds)
Experimented with jewelry. Experimented with all sorts of things.
prova me gjithë llojet e gjërave.
(Drum sounds)
(Drum sounds end)
And of course, I returned with all sorts of bruises.
Dhe sigurisht, javës tjetër isha gjithë gërvishtje e gjëra si këto -
(Laughter)
por pavarësisht, qe një përvojë e mrekullueshme,
But nevertheless, it was such an unbelievable experience, because where on earth are you going to experience that in a piece of music? Where on earth are you going to experience that in a study book? So we never, ever dealt with actual study books. So for example, one of the things that we learn when we are dealing with being a percussion player as opposed to a musician, is basically, straightforward single-stroke rolls.
sepse ndryshe, ku dreqin do ta provonit këtë në një pjesë muzikore? Ku dreqin do ta provonit këtë në tekste shkollore? E kështu, nuk u morëm fare me tekstet shkollore. Kështu, për shembull, një nga gjërat që mësohet kur është fjala për t'u bërë perkusionist, ndryshe nga muzikantët e tjerë, është radha e goditjeve njëshe.
(Drum sounds)
Si kjo këtu. E mandej pak më shpejt, edhe pak më shpejt, ca më shpejt akoma.
Like that, and then we get a little faster --
(Drum sounds)
and a little faster --
(Drum sounds)
and a little faster, and so on and so forth. What does this piece require? Single-stroke rolls.
E me radhë. Ç'kërkon kjo pjesë? Radhë goditjesh njëshe. Po pse të mos jem në gjendje ta bëj, kur studioj një partiturë?
(Drum sound)
So why can't I then do that whilst learning a piece of music? And that's exactly what he did. And interestingly, the older I became, and when I became a full-time student at a so-called "music institution," all of that went out of the window. We had to study from study books. And constantly, the question, "Well, why? Why? What is this relating to? I need to play a piece of music." "Well, this will help your control." "Well, how? Why do I need to learn that? I need to relate it to a piece of music. You know, I need to say something.
Pikërisht këtë bëri ai. Dhe për çudi, kur u rrita, kur u bëra studente e rregullt në një nga ata që quhen "institucion muzike," m’u desh t’i hidhja të gjitha nga dritarja. Duhej të studionim me tekstet shkollore. Dhe vazhdimisht dilte pyetja: po mirë, pse? Pse? Me çfarë lidhet kjo? Më duhet të luaj një pjesë muzikore. "Ah, po ja, kjo do të të ndihmojë në kontroll!" Po mirë, po si? Pse më duhet ta mësoj këtë? Kam nevojë ta lidh këtë me një pjesë muzike. E dini. Kam nevojë të them diçka.
Why am I practicing paradiddles?
Pse po ushtrohem me "paradiddles"?
(Drum sounds)
A është vërtet për kontroll në mbajtjen e shkopave? Pse po e bëj këtë?
Is it just literally for control, for hand-stick control? Why am I doing that? I need to have the reason, and the reason has to be by saying something through the music." And by saying something through music, which basically is sound, we then can reach all sorts of things to all sorts of people. But I don't want to take responsibility of your emotional baggage. That's up to you, when you walk through a hall, because that then determines what and how we listen to certain things. I may feel sorrowful, or happy, or exhilarated, or angry when I play certain pieces of music, but I'm not necessarily wanting you to feel exactly the same thing. So please, the next time you go to a concert, just allow your body to open up, allow your body to be this resonating chamber. Be aware that you're not going to experience the same thing as the performer is.
Më duhet një arsye, dhe arsyeja duhet të gjendet duke thënë diçka me anë të muzikës. Duke thënë diçka me anën e muzikës, që në thelb është tingull, mund të prekim gjithçka te gjithkush. Megjithatë, unë s’dua të mbaj përgjegjësi për bagazhin tuaj emocional. Kjo varet nga ju, kur hyni në një sallë. Sepse kjo mandej përcakton çfarë gjërash dëgjojmë dhe si i dëgjojmë. Mund të jem e trishtuar, ose e lumtur, ose e ngazëllyer, ose e zemëruar kur luaj këtë apo atë pjesë muzikore, por nuk kërkoj që edhe ju të ndiheni medoemos njësoj si unë. Ndaj, ju lutem, herës tjetër kur shkoni në një koncert, thjesht lëreni trupin të ndjejë, jepini liri trupit të kthehet në një dhomë rezonance. Kini parasysh që nuk do të përjetoni të njëjtën gjë me ekzekutuesin. Ekzekutuesi është në pozicionin më të keq të mundshëm për tingullin faktik,
The performer is in the worst possible position for the actual sound, because they're hearing the contact of the stick --
ai dëgjon prekjen e shkopit në tambur,
(Drum sound)
on the drum, or the mallet on the bit of wood, or the bow on the string, etc., or the breath that's creating the sound from wind and brass. They're experiencing that rawness there. But yet they're experiencing something so unbelievably pure, which is before the sound is actually happening. Please take note of the life of the sound after the actual initial strike, or breath, is being pulled. Just experience the whole journey of that sound in the same way that I wished I'd experienced the whole journey of this particular conference, rather than just arriving last night. But I hope maybe we can share one or two things as the day progresses. But thank you very much for having me!
ose të çekiçit në një copë dru, ose të harkut mbi tel, etj. Ose frymën që po krijon tingullin prej veglave frymore dhe tunxheve. Ata atje provojnë tingullin bruto. Por ama përjetojnë diçka kaq të dlirë sa nuk përfytyrohet, ajo çka është përpara se të lindë tingulli. Ju lutem, ndiqni jetën e tingullit pas lëvizjes fillestare që e prodhon, ose pasi është nxjerrë fryma. Thjesht përjetoni krejt udhëtimin e tingullit në të njëjtën mënyrë që do të kisha dashur të kisha provuar krejt udhën e kësaj konference të veçantë, dhe jo thjesht të mbërrija mbrëmë natën. Shpresoj që të arrijmë të shkëmbejmë nja dy gjëra gjatë ditës në vazhdim . Ju faleminderit shumë që më ftuat!
(Applause)
(Duartrokitje)
(Applause ends)
(Music)
(Music ends)
(Applause)