Το 1996, 56 εθελοντές συμμετείχαν σε μια έρευνα για να δοκιμάσουν ένα νέο παυσίπονο, το Trivaricaine. Στον καθένα, ο ένας δείκτης ήταν καλυμμένος με το νέο παυσίπονο, ενώ ο άλλος έμεινε ακάλυπτος. Έπειτα, τα έσφιξαν και τα δύο, ώστε να προκαλέσουν πόνο. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν, ότι το καλυμμένο δάχτυλο πόνεσε λιγότερο από το άλλο. Αυτό δεν θα αποτελούσε έκπληξη, μόνο που το Trivaricaine δεν ήταν στην πραγματικότητα παυσίπονο, αλλά ένα απλό παρασκεύασμα χωρίς παυσίπονες ιδιότητες. Τι έκανε τους εθελοντές τόσο σίγουρους, ότι αυτό το ψευτο-φάρμακο λειτούργησε; Η απάντηση βρίσκεται στο φαινόμενο πλασίμπο, ένα ανεξήγητο φαινόμενο σύμφωνα με το οποίο φάρμακα και θεραπείες που δεν θα έπρεπε να έχουν επίδραση, και συχνά είναι ψεύτικα, ως εκ θαύματος κάνουν τους ανθρώπους να νιώθουν καλύτερα. Οι γιατροί χρησιμοποιούν τον όρο «πλασίμπο» από το 1700, όταν είδαν πως τα ψεύτικα φάρμακα μπορούν να βελτιώνουν τα συμπτώματα των ανθρώπων. Αυτά χορηγούνταν όταν δεν ήταν διαθέσιμα κατάλληλα φάρμακα ή αν κανείς φανταζόταν ότι είναι άρρωστος. Στην πραγματικότητα, η λέξη πλασίμπο σημαίνει «θα ευχαριστήσω» στα Λατινικά, παραπέμποντας σε μια ιστορία που εφησύχαζε βασανισμένους ασθενείς. Τα πλασίμπο έπρεπε να μιμηθούν τις αληθινές θεραπείες για να πείσουν, οπότε πήραν την μορφή ζαχαρένιων χαπιών, ενέσεων γεμάτες νερό, ακόμα και εικονικών επεμβάσεων. Σύντομα, οι γιατροί αντιλήφθηκαν ότι η παραπλάνηση του κόσμου με αυτό τον τρόπο είχε μια άλλη χρήση: στις κλινικές δοκιμές. Μέχρι την δεκαετία του 1950, ερευνητές χρησιμοποιούσαν τα πλασίμπο ως πρότυπο εργαλείο για τη δοκιμή νέων θεραπειών. Για παράδειγμα, για την αξιολόγηση ενός νέου φαρμάκου, οι μισοί ασθενείς σε μια δοκιμή μπορεί να έπαιρναν το πραγματικό χάπι. Οι άλλοι μισοί θα έπαιρναν ένα πλασίμπο, με την ίδια εμφάνιση. Από τη στιγμή που οι ασθενείς δεν θα ήξεραν, αν έλαβαν ένα πραγματικό ή ένα ψεύτικο, τα αποτελέσματα θα ήταν αμερόληπτα, πίστεψαν οι ερευνητές. Τότε, αν έναν νέο φάρμακο έδειχνε κάποιο σημαντικό όφελος εν συγκρίσει με το πλασίμπο, αποδεικνυόταν αποτελεσματικό. Σήμερα, αυτή η χρήση πλασίμπο είναι πιο σπάνια λόγω ηθικών ζητημάτων. Αν είναι δυνατή η σύγκριση ενός νέου φαρμάκου έναντι μιας παλιότερης έκδοσης, ή ενός ήδη υπάρχοντος φαρμάκου, αυτό προτιμάται από το να μη δοθεί καμία θεραπεία, ειδικά αν έχουν κάποια σοβαρή ασθένεια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα πλασίμπο συχνά χρησιμοποιούνται ως έλεγχος τελειοποίησης της δοκιμής έτσι ώστε οι επιδράσεις του νέου έναντι του παλιού ή του εναλλακτικού φαρμάκου να μπορούν να συγκριθούν με ακρίβεια. Φυσικά, όμως ξέρουμε ότι τα πλασίμπο ασκούν και την δική τους επιρροή. Χάρη στο φαινόμενο του πλασίμπο, οι ασθενείς έχουν βιώσει ανακούφιση από ένα εύρος ασθενειών, όπως καρδιακά προβλήματα, άσθμα, και έντονο πόνο, παρόλο που έλαβαν ένα ψεύτικο φάρμακο ή μια εικονική επέμβαση. Ακόμα προσπαθούμε να καταλάβουμε πώς. Κάποιοι πιστεύουν ότι αντί να είναι αληθινό, το φαινόμενο πλασίμπο περιπλέκεται απλώς με άλλους παράγοντες, όπως με την προσπάθεια ασθενών να ευχαριστήσουν τους γιατρούς με την ψευδή αναφορά βελτίωσης. Από την άλλη, οι ερευνητές θεωρούν πως αν κάποιος πιστεύει ότι μια ψεύτικη θεραπεία είναι αληθινή, οι προσδοκίες τους για ανάρρωση πράγματι πυροδοτούν φυσιολογικούς παράγοντες που βελτιώνουν τα συμπτώματά τους. Τα πλασίμπο φαίνεται να είναι ικανά να προκαλέσουν μετρήσιμη αλλαγή στην πίεση του αίματος, τον καρδιακό ρυθμό και την απελευθέρωση χημικών που μειώνουν τον πόνο, όπως οι ενδορφίνες. Αυτό εξηγεί για ποιο λόγο συμμετέχοντες σε μελέτες για τον πόνο συχνά λένε, ότι τα πλασίμπο απαλύνουν τον πόνο τους. Τα πλασίμπο μπορούν ακόμα να μειώσουν τα επίπεδα ορμόνων του στρες, όπως η αδρεναλίνη, μειώνοντας τις βλαβερές επιδράσεις μιας ασθένειας. Δεν θα έπρεπε, λοιπόν, να πανηγυρίζουμε για τα παράξενα οφέλη του πλασίμπο; Όχι απαραίτητα. Αν κάποιος πιστεύει, ότι μια ψεύτικη θεραπεία τον έχει γιατρέψει μπορεί να πάνε χαμένα φάρμακα ή θεραπείες που έχουν αποδειχτεί πως δουλεύουν. Επιπλέον, τα θετικά αποτελέσματα μπορεί να χαθούν με τον καιρό, και συχνά το κάνουν. Τα πλασίμπο επίσης θολώνουν τα κλινικά αποτελέσματα, δίνοντας στους επιστήμονες κίνητρο για να ανακαλύψουν πώς ασκούν τέτοια επιρροή πάνω μας. Παρά τα όσα ξέρουμε για το ανθρώπινο σώμα, υπάρχουν ακόμα κάποια παράξενα και αιώνια μυστήρια, όπως το φαινόμενο πλασίμπο. Οπότε ποια άλλα κρυμμένα θαύματα μπορεί να κουβαλάμε; Είναι εύκολο να μελετούμε τον κόσμο γύρω μας και να ξεχάσουμε, πως ένα από τα πιο συναρπαστικά θέματα βρίσκεται ακριβώς πίσω από τα μάτια μας.
In 1996, 56 volunteers took part in a study to test a new painkiller called Trivaricaine. On each subject, one index finger was covered in the new painkiller while the other remained untouched. Then, both were squeezed in painful clamps. The subjects reported that the treated finger hurt less than the untreated one. This shouldn't be surprising, except Trivaricaine wasn't actually a painkiller, just a fake concotion with no pain-easing properties at all. What made the students so sure this dummy drug had worked? The answer lies in the placebo effect, an unexplained phenomenon wherein drugs, treatments, and therapies that aren't supposed to have an effect, and are often fake, miraculously make people feel better. Doctors have used the term placebo since the 1700s when they realized the power of fake drugs to improve people's symptoms. These were administered when proper drugs weren't available, or if someone imagined they were ill. In fact, the word placebo means "I shall please" in Latin, hinting at a history of placating troubled patients. Placebos had to mimic the real treatments in order to be convincing, so they took the form of sugar pills, water-filled injections, and even sham surgeries. Soon, doctors realized that duping people in this way had another use: in clinical trials. By the 1950s, researchers were using placebos as a standard tool to test new treatments. To evaluate a new drug, for instance, half the patients in a trial might receive the real pill. The other half would get a placebo that looked the same. Since patients wouldn't know whether they'd received the real thing or a dud, the results wouldn't be biased, researchers believed. Then, if the new drug showed a significant benefit compared to the placebo, it was proved effective. Nowadays, it's less common to use placebos this way because of ethical concerns. If it's possible to compare a new drug against an older version, or another existing drug, that's preferable to simply giving someone no treatment at all, especially if they have a serious ailment. In these cases, placebos are often used as a control to fine-tune the trial so that the effects of the new versus the old or alternative drug can be precisely compared. But of course, we know the placebos exert their own influence, too. Thanks to the placebo effect, patients have experienced relief from a range of ailments, including heart problems, asthma, and severe pain, even though all they'd received was a fake drug or sham surgery. We're still trying to understand how. Some believe that instead of being real, the placebo effect is merely confused with other factors, like patients trying to please doctors by falsely reporting improvements. On the other hand, researchers think that if a person believes a fake treatment is real, their expectations of recovery actually do trigger physiological factors that improve their symptoms. Placebos seem to be capable of causing measurable change in blood pressure, heart rate, and the release of pain-reducing chemicals, like endorphins. That explains why subjects in pain studies often say placebos ease their discomfort. Placebos may even reduce levels of stress hormones, like adrenaline, which can slow the harmful effects of an ailment. So shouldn't we celebrate the placebo's bizarre benefits? Not necessarily. If somebody believes a fake treatment has cured them, they may miss out on drugs or therapies that are proven to work. Plus, the positive effects may fade over time, and often do. Placebos also cloud clinical results, making scientists even more motivated to discover how they wield such power over us. Despite everything we know about the human body, there are still some strange and enduring mysteries, like the placebo effect. So what other undiscovered marvels might we contain? It's easy to investigate the world around us and forget that one of its most fascinating subjects lies right behind our eyes.