Chris Anderson: Elon, what kind of crazy dream would persuade you to think of trying to take on the auto industry and build an all-electric car?
Крис Андерсон: Илон, ямар гээчийн том мөрөөдөл чамайг автомашины салбарт татаж, бүхэлдээ цахилгаанаар ажилладаг машин бүтээхэд хүргэв?
Elon Musk: Well, it goes back to when I was in university. I thought about, what are the problems that are most likely to affect the future of the world or the future of humanity? I think it's extremely important that we have sustainable transport and sustainable energy production. That sort of overall sustainable energy problem is the biggest problem that we have to solve this century, independent of environmental concerns. In fact, even if producing CO2 was good for the environment, given that we're going to run out of hydrocarbons, we need to find some sustainable means of operating.
Илон Маск: Намайг их сургуульд байхад үеэс үүдэлтэй. Дэлхий болон хүмүүсийн ирээдүйд хүчтэй нөлөө үзүүлэх асуудлуудын талаар боддог байлаа. Миний бодлоор бидэнд найдвартай унаа, бас тогтвортой эрчим хүчний үйлдвэрлэл хэрэгтэй. Тогтвортой эрчим хүчний асуудал бол байгаль орчноос тусдаа, энэ зуунд бидний шийдвэрлэх шаардлагатай хамгийн том асуудал. Нүүрстөрөгчийн давхар исэл байгаль орчинд сайн нөлөөтэй байгаад ч нүүрстөрөгч хүртэл хэзээ нэг цагт дуусах учраас бидэнд тогтвортой арга шийдэл хэрэгтэй.
CA: Most of American electricity comes from burning fossil fuels. How can an electric car that plugs into that electricity help?
КА: Америкийн цахилгааны ихэнхийг хатуу түлш шатааж гаргаж авдаг. Харин цахилгаанаар ажилладаг машин яагаад илүү дээр гарц гэж?
EM: Right. There's two elements to that answer. One is that, even if you take the same source fuel and produce power at the power plant and use it to charge electric cars, you're still better off. So if you take, say, natural gas, which is the most prevalent hydrocarbon source fuel, if you burn that in a modern General Electric natural gas turbine, you'll get about 60 percent efficiency. If you put that same fuel in an internal combustion engine car, you get about 20 percent efficiency. And the reason is, in the stationary power plant, you can afford to have something that weighs a lot more, is voluminous, and you can take the waste heat and run a steam turbine and generate a secondary power source. So in effect, even after you've taken transmission loss into account and everything, even using the same source fuel, you're at least twice as better off charging an electric car, then burning it at the power plant.
ИМ: Зөв л дөө. Үүнд хоёр хариулт байна. Нэгт, яг адилхан эх үүсвэрээс түлш авч эрчим хүч үйлдвэрлэн цахилгаан машинуудыг цэнэглэж байгаа ч гэсэн энэ нь илүү дээр. Нүүрстөрөгчөөс гаргадаг хамгийн түгээмэл түлш болох байгалийн хийг General Electric компаны хамгийн сүүлийн үеийн байгалийн хийн турбинд шатаахад 60 хувийн үр ашигтай. Харин үүнийг дотоод шаталтын хөдөлгүүртэй машинд хийхэд 20 орчим хувийн үр ашигтай. Учир нь суурин эрчим хүчний үйлдвэрт жин, багтаамжаараа илүү зүйл бий болгох боломжтой. Хаягдлыг ашиглан уурын турбин ажиллуулж хоёрдагч эрчим хүчний эх үүсвэртэй болно. Дамжуулалтын алдагдлыг тооцож үзэн, бас яг ижил түлшний эх үүсвэр ашигласан ч цахилгаан машин цэнэглэсний дараа үйлдвэрт шатаах нь хоёр дахин илүү.
CA: That scale delivers efficiency.
КА: Энэ илүү үр ашигтай.
EM: Yes, it does. And then the other point is, we have to have sustainable means of power generation anyway, electricity generation. So given that we have to solve sustainable electricity generation, then it makes sense for us to have electric cars as the mode of transport.
ИМ: Тэгэлгүй яахав. Нөгөө талаас эрчим хүч, цахилгаан тогтвортой үйлдвэрлэх арга зам зайлшгүй шаардлагатай. Нэгэнт цахилгааны тогтвортой үйлдвэрлэлийн асуудлыг шийдэх хэрэгтэй тул цахилгаан машин бол хамгийн тохиромжтой тээврийн хэрэгсэл.
CA: So we've got some video here of the Tesla being assembled, which, if we could play that first video -- So what is innovative about this process in this vehicle?
КА: Энд Тесла машиныг угсарч байгаа хэдэн бичлэг байна. Эхний бичлэгийг тавихгүй юу? Энэ үйл явцад ямар шинэлэг зүйл байгаа вэ?
EM: Sure. So, in order to accelerate the advent of electric transport, and I should say that I think, actually, all modes of transport will become fully electric with the ironic exception of rockets. There's just no way around Newton's third law. The question is how do you accelerate the advent of electric transport? And in order to do that for cars, you have to come up with a really energy efficient car, so that means making it incredibly light, and so what you're seeing here is the only all-aluminum body and chassis car made in North America. In fact, we applied a lot of rocket design techniques to make the car light despite having a very large battery pack. And then it also has the lowest drag coefficient of any car of its size. So as a result, the energy usage is very low, and it has the most advanced battery pack, and that's what gives it the range that's competitive, so you can actually have on the order of a 250-mile range.
ИМ: Тэгэлгүй яахав. Цахилгаан тээврийн хэрэгслийг бүтээх явцыг түргэсгэх тухай ярихаас өмнө бүх тээврийн хэрэгсэл цахилгаан болно гэдгийг хэлэх хэрэгтэй. Пуужингаас бусад нь. (Инээд) Ньютоны гуравдугаар хуулийг зөрчих ямар ч боломжгүй. Гол нь цахилгаан машин бүтээх явцыг хэрхэн түргэсгэх вэ гэдэг л байна. Машины хувьд энерги зарцуулалт илүү үр ашигтай болох ёстой. Энэ гайхалтай хөнгөн болгоно гэсэн үг. Энэ машин бол эх бие болон явах эд ангийг нь дан хөнгөн цагаанаар хийсэн Хойд Америкийн цорын ганц машин. Үнэндээ энэ машин маш том зайтай ч гэсэн илүү хөнгөн болгохын тулд пуужингийн зохион бүтээх техник их ашигласан. Мөн адил хэмжээтэй машинууд дотроо хамгийн бага үрэлтийн коэффициенттэй. Үүний үр дүнд энерги зарцуулалт маш бага болж өрсөлдөхүйц үзүүлэлт бүхий хамгийн сүүлийн үеийн зайтай болсон. 400 гаруй км зам туулах чадвартай.
CA: I mean, those battery packs are incredibly heavy, but you think the math can still work out intelligently -- by combining light body, heavy battery, you can still gain spectacular efficiency.
КА: Өөрөөр хэлбэл тооцооллоор энэ зай маш хүнд боловч хөнгөн эх биетэй хослуулсан учраас энергиэ гайхалтай үр ашигтай зарцуулна.
EM: Exactly. The rest of the car has to be very light to offset the mass of the pack, and then you have to have a low drag coefficient so that you have good highway range. And in fact, customers of the Model S are sort of competing with each other to try to get the highest possible range. I think somebody recently got 420 miles out of a single charge.
ИМ: Яг тийм. Зайны хүнд жингийн дутагдлыг нөхөхийн тулд бусад хэсэг нь хөнгөн байх ёстой. Хурдны үзүүлэлтийг сайжруулахын тулд үрэлтийн коэффициент бага байна. S загварын хэрэглэгчид өндөр үзүүлэлт гаргах гэж хоорондоо бүр өрсөлддөг. Миний сонссоноор нэг удаагийн цэнэглэлтээр 676 км явсан.
CA: Bruno Bowden, who's here, did that, broke the world record.EM: Congratulations.
КА: Энд байгаа Бруно Баудэн дээд амжилтыг эвдсэн. ИМ: Баяр хүргэе!
CA: That was the good news. The bad news was that to do it, he had to drive at 18 miles an hour constant speed and got pulled over by the cops. (Laughter)
КА: Энэ сайн мэдээ. Харин муу мэдээ гэвэл тогтмол 30 км/ц хурдтай явснаас болоод цагдаа зогсоосон. (Инээд)
EM: I mean, you can certainly drive -- if you drive it 65 miles an hour, under normal conditions, 250 miles is a reasonable number.
ИМ: Ердийн нөхцөлд 100 км/ц хурдтай явбал 400 км туулна. Энэ бол боломжтой үзүүлэлт.
CA: Let's show that second video showing the Tesla in action on ice. Not at all a dig at The New York Times, this, by the way. What is the most surprising thing about the experience of driving the car?
КА: Тесла машин мөсөн дээр явдаг дараагийн бичлэгийг үзэцгээе. Нью-Йорк Таймс-тай огт холбоогүй шүү. Ийм машиныг жолоодоход юу хамгийн их гайхшрал төрүүлсэн бэ?
EM: In creating an electric car, the responsiveness of the car is really incredible. So we wanted really to have people feel as though they've almost got to mind meld with the car, so you just feel like you and the car are kind of one, and as you corner and accelerate, it just happens, like the car has ESP. You can do that with an electric car because of its responsiveness. You can't do that with a gasoline car. I think that's really a profound difference, and people only experience that when they have a test drive.
ИМ: Цахилгаан машин бүтээх үед түүний мэдрэг чанар нь маш өндөр байсан. Бидний хүссэн зүйл бол хүмүүсийг машинтайгаа бодол санаагаараа нэгдмэл байлгах. Машинтайгаа яг л нэг хүн шиг байж хурдаа авах үед нь үүнийг мэдрүүлэхийг зорьсон. Машиных нь мэдрэхүй хөгжсөн юм шиг. Цахилгаан машины мэдрэгч нь үүнийг боломжтой болгоно. Бензинээр явдаг машинд энэ боломжгүй. Энэ маш том ялгаа нь гэж боддог. Хүмүүс ч туршилтаар унаж үзэхдээ ойлгодог.
CA: I mean, this is a beautiful but expensive car. Is there a road map where this becomes a mass-market vehicle?
КА: Энэ маш сайхан боловч үнэтэй машин. Ер нь хэрэглээнд өргөнөөр нэвтрэх болов уу? ИМ: Тэгэлгүй яахав. Tesla компаны зорилго
EM: Yeah. The goal of Tesla has always been to have a sort of three-step process, where version one was an expensive car at low volume, version two is medium priced and medium volume, and then version three would be low price, high volume. So we're at step two at this point. So we had a $100,000 sports car, which was the Roadster. Then we've got the Model S, which starts at around 50,000 dollars. And our third generation car, which should hopefully be out in about three or four years will be a $30,000 car. But whenever you've got really new technology, it generally takes about three major versions in order to make it a compelling mass-market product. And so I think we're making progress in that direction, and I feel confident that we'll get there.
гурван шатлал бүхий үйл явц байсаар ирсэн. Эхний шат цөөн тооны өндөр үнэтэй, хоёр дахь нь арай илүү тооны дундаж үнэтэй, гурав дах нь хямд үнэтэй олон тооны машин үйлдвэрлэх. Одоо хоёр дах үе дээрээ явж байна. Бид 100 мянган долларын спорт загварын Роудстер машин хийж байсан. Дараа нь 50 мянган доллараас дээш үнэтэй S загварыг гаргасан. 3-4 жилийн дараа гаргах гурав дах үеийн машин 30 мянган долларын үнэтэй байна. Шинэ технологи нэвтрүүлж хэрэглээнд өргөнөөр нэвтрүүлэхийн тулд ихэвчлэн ялгаатай гурван загвар гаргадаг. Бид ахицтай ажиллаж зорилгодоо хүрнэ гэсэн итгэлтэй байгаа.
CA: I mean, right now, if you've got a short commute, you can drive, you can get back, you can charge it at home. There isn't a huge nationwide network of charging stations now that are fast. Do you see that coming, really, truly, or just on a few key routes?
КА: Хэрвээ гэр, ажил хоёр чинь ойрхон бол явж ирээд гэртээ цэнэглэнэ. Харин орон даяар цэнэглэх зогсоол тийм ч олон байхгүй. Олон байгуулагдана гэж итгэлтэй хэлж чадах уу?
EM: There actually are far more charging stations than people realize, and at Tesla we developed something called a Supercharging technology, and we're offering that if you buy a Model S for free, forever. And so this is something that maybe a lot of people don't realize. We actually have California and Nevada covered, and we've got the Eastern seaboard from Boston to D.C. covered. By the end of this year, you'll be able to drive from L.A. to New York just using the Supercharger network, which charges at five times the rate of anything else. And the key thing is to have a ratio of drive to stop, to stop time, of about six or seven. So if you drive for three hours, you want to stop for 20 or 30 minutes, because that's normally what people will stop for. So if you start a trip at 9 a.m., by noon you want to stop to have a bite to eat, hit the restroom, coffee, and keep going.
ИМ: Яг үнэндээ хүмүүсийн бодож байгаагаас хамаагүй олон цэнэглэх газар бий. Tesla компани "Хурдан Цэнэглэх технологи" гэх зүйл шинээр хөгжүүлж байгаа юм. Та S Загварын машин худалдаж авбал насан туршдаа үнэгүй үйлчлүүлэх эрхтэй. Үүнийг тийм ч олон хүн мэддэггүй. Калифорни, Невада муж, мөн зүүн эрэгт Бостоноос Вашингтон хүртэл газрыг хамарсан байгаа. Оны сүүл гэхэд хүмүүс ердийнхөөс тав дахин хурдан цэнэглэдэг энэхүү сүлжээг ашиглан Лос Анжелосоос Нью-Йорк хүртэл явах боломжтой болно. Хамгийн гол нь туулсан зам болон нийт зогссон тооны харьцааг 6-7 байлгах хэрэгтэй. Жишээ нь, 3 цаг явсан бол 20-30 минут зогсоно. Учир нь ердийн үед ийм хугацаатай зогсолт хийдэг. Та өглөө есөн цагт аяллаа эхэлсэн байхад үд дунд хоол идэх, бие засах өрөө орох, кофе уухаар зогсоод цааш явна.
CA: So your proposition to consumers is, for the full charge, it could take an hour. So it's common -- don't expect to be out of here in 10 minutes. Wait for an hour, but the good news is, you're helping save the planet, and by the way, the electricity is free. You don't pay anything.
КА: Хэрэглэгчдэд машинаа бүрэн цэнэглэхэд нэг цаг шаардлагатай гэсэн үг үү? Энэ байдаг л зүйл, аравхан минут болоод хөдөлнө гэж бодсоны хэрэггүй гэж үү? Нэг цаг хүлээх хэрэгтэй ч сайн мэдээ гэвэл та эх дэлхийгээ аврахад хувь нэмрээ оруулна. Нэмж хэлэхэд цахилгаанаар цэнэглэхэд үнэгүй.
EM: Actually, what we're expecting is for people to stop for about 20 to 30 minutes, not for an hour. It's actually better to drive for about maybe 160, 170 miles and then stop for half an hour and then keep going. That's the natural cadence of a trip. CA: All right. So this is only one string to your energy bow. You've been working on this solar company SolarCity. What's unusual about that?
ИМ: Үнэндээ хүмүүс нэг цаг биш, 20-30 минут л зогсоно. Болж өгвөл 255-270 орчим км яваад хагас цаг зогсоод цааш хөдлөх нь тохиромжтой. Энэ аливаа аяллын ердийн хэмнэл. КА: Тэгэхээр энэ бол чиний ажлын нэгээхэн хэсэг. Чи бас SolarCity нарны эрчим хүчний компанид ажилладаг. Ямар онцлогтой вэ?
EM: Well, as I mentioned earlier, we have to have sustainable electricity production as well as consumption, so I'm quite confident that the primary means of power generation will be solar. I mean, it's really indirect fusion, is what it is. We've got this giant fusion generator in the sky called the sun, and we just need to tap a little bit of that energy for purposes of human civilization. What most people know but don't realize they know is that the world is almost entirely solar-powered already. If the sun wasn't there, we'd be a frozen ice ball at three degrees Kelvin, and the sun powers the entire system of precipitation. The whole ecosystem is solar-powered.
ИМ: Миний түрүүн хэлсэнчлэн, тогтвортой цахилгааны эх үүсвэр, мөн хэрэглээ хэрэгтэй. Цахилгаан гаргах хамгийн гол арга бол нарны эрчим хүч байна гэдэгт би итгэдэг. Энэ бол шууд бус хайлшийн арга. Тэнгэрт бидэнд нар гэдэг хайлшийн аварга том эх үүсвэр байна. Тэр энергиэс бага зэргийг л хүн төрөлхтний соёл иргэншлийн төлөө ашиглана. Дэлхий аль хэдийн, бүхэлдээ нарны эрчим хүчээр ажилладаг гэдгийг ихэнх хүмүүс мэддэг ч үүнийг ухаараагүй байдаг. Хэрвээ нар байгаагүй бол бид Кэлвиний -270 хэмийн хүйтэнд зүгээр нэг хөлдүү мөсөн бөмбөлөг байх байсан. Хур тунадасны систем бүхэлдээ нарны хүчээр ажилладаг. Экологийн систем бас нарны хүчээр ажилладаг.
CA: But in a gallon of gasoline, you have, effectively, thousands of years of sun power compressed into a small space, so it's hard to make the numbers work right now on solar, and to remotely compete with, for example, natural gas, fracked natural gas. How are you going to build a business here?
КА: Хэдэн мянган жилийн хэмжээтэй тэнцэх нарны эрчим хүчийг 3,8 литр шатахуунд багтаасан байдаг. Тиймээс яг одоо тооцооллоор нарны эрчим хүчний тухай ярих, мөн байгалийн хийтэй өрсөлдөхөд хэцүү. Яаж үүнийг бизнес болгох вэ?
EM: Well actually, I'm confident that solar will beat everything, hands down, including natural gas.
ИМ: Нарны эрчим хүч бүгдийг нь дийлнэ гэдэгт би итгэлтэй байна. Байгалийн хийг ч мөн адил.
(Applause)CA: How?
(Алга ташилт) КА: Яаж тэр вэ?
EM: It must, actually. If it doesn't, we're in deep trouble.
ИМ: Тэгэх ёстой. Үгүй бол бид том асуудалд орно.
CA: But you're not selling solar panels to consumers. What are you doing? EM: No, we actually are. You can buy a solar system or you can lease a solar system. Most people choose to lease. And the thing about solar power is that it doesn't have any feed stock or operational costs, so once it's installed, it's just there. It works for decades. It'll work for probably a century. So therefore, the key thing to do is to get the cost of that initial installation low, and then get the cost of the financing low, because that interest -- those are the two factors that drive the cost of solar. And we've made huge progress in that direction, and that's why I'm confident we'll actually beat natural gas.
КА: Гэхдээ танайх хэрэглэгчдэд нарны зай зардаггүй шүү дээ. Юу хийдэг вэ? ИМ: Үгүй ээ, бид зарж байгаа. Манайхаас нарны зай худалдаж авах эсвэл түрээслэх боломжтой. Ихэнх хүмүүс түрээслэхийг илүүд үздэг. Нарны эрчим хүчний онцлог нь тэжээл өгөх эсвэл ашиглалтын зардал гаргах шаардлагагүй. Нэг суурилуулсан бол тэндээ байж л байна. Хэдэн арван жил ажиллана. Зуун жил ч ажиллаж магадгүй. Хамгийн гол нь анхны суурилуулалт, санхүүжилтийн зардлыг бага байлгах хэрэгтэй. Учир нь энэ хоёр хүчин зүйлээс нарны зайны зардал шалтгаалдаг. Бидний ажил их ахицтай байгаа. Тийм болохоор би байгалийн хийнээс давуу болно гэсэн итгэлтэй байна.
CA: So your current proposition to consumers is, don't pay so much up front.
КА: Хэрэглэгчдэд хэлэх зүйл чинь урьдчилж ихийг төлсний хэрэггүй гэсэн үг үү?
EM: Zero.CA: Pay zero up front. We will install panels on your roof. You will then pay, how long is a typical lease?
ИМ: Юу ч төлөхгүй. КА: Урьдчилгаа төлөхгүй. ИМ: Бид дээвэр дээр чинь хавтан суурилуулна. Дараа нь төлбөрөө төлнө. Түрээсийн хугацаа хэр урт байдаг вэ?
EM: Typical leases are 20 years, but the value proposition is, as you're sort of alluding to, quite straightforward. It's no money down, and your utility bill decreases. Pretty good deal.
ИМ: Ихэвчлэн 20 жил байдаг. Гэхдээ гол давуу тал нь тодорхой. Урьдчилгаа байхгүй, мөн хэрэглээний төлбөр багасна. Маш ашигтай санал.
CA: So that seems like a win for the consumer. No risk, you'll pay less than you're paying now. For you, the dream here then is that -- I mean, who owns the electricity from those panels for the longer term? I mean, how do you, the company, benefit?
КА: Хэрэглэгчийн хувьд оносон шийдвэр. Ямар ч эрсдэлгүй, бас одооныхоосоо багыг төлнө. Харин та нарын тухайд гэвэл урт хугацаанд тэдгээр хавтангийн цахилгаан хэнийх болох вэ? Компанид ямар ашигтай вэ?
EM: Well, essentially, SolarCity raises a chunk of capital from say, a company or a bank. Google is one of our big partners here. And they have an expected return on that capital. With that capital, SolarCity purchases and installs the panel on the roof and then charges the homeowner or business owner a monthly lease payment, which is less than the utility bill.
ИМ: Ерөнхийдөө SolarCity их хэмжээний хөрөнгийг компани эсвэл банкнаас босгодог. Google компани манай том хамтрагчдын нэг. Тухайн хөрөнгө оруулалтаас тэд ашиг хүртэнэ. SolarCity тэр мөнгөөр хавтан худалдаж авч дээвэр дээр суурилуулдаг. Тэгээд өрх болон компаниудаас түрээсийн төлбөр авдаг нь одоогийн хэрэглээний төлбөрөөс бага.
CA: But you yourself get a long-term commercial benefit from that power. You're kind of building a new type of distributed utility.
КА: Та нар өөрсдөө тэр эрчим хүчнээс урт хугацааны арилжааны ашиг хүртэнэ. Танайх шинэ төрлийн цахилгаан түгээх сүлжээ бүтээж байгаа гэж ойлголоо.
EM: Exactly. What it amounts to is a giant distributed utility. I think it's a good thing, because utilities have been this monopoly, and people haven't had any choice. So effectively it's the first time there's been competition for this monopoly, because the utilities have been the only ones that owned those power distribution lines, but now it's on your roof. So I think it's actually very empowering for homeowners and businesses.
ИМ: Яг зөв. Энэ бол асар том цахилгаан түгээх сүлжээ болно. Үүнийг сайн зүйл гэж бодож байна. Учир нь цахилгаан түгээлт үргэлж монопольчлогдсон байсан. Хүмүүст цахилгаанаа сонгох сонголт байгаагүй. Энэ монопольтой үүсгэж буй анхны өрсөлдөөн бол бидний сүлжээ. Учир нь тэд эрчим хүчний шугамыг тэр чигээр нь эзэмшдэг байсан бол одоо таны дээвэр дээр байрлах болно. Ингэснээр өрх болон байгууллагуудад илүү эрх мэдэл олгоно. КА: Чи ирэх 10, 20 эсвэл
CA: And you really picture a future where a majority of power in America, within a decade or two, or within your lifetime, it goes solar?
амьдралын чинь хугацаанд Америкийн цахилгааны эх үүсвэрийн дийлэнхийг нарнаас авна гэж бодож байна уу?
EM: I'm extremely confident that solar will be at least a plurality of power, and most likely a majority, and I predict it will be a plurality in less than 20 years. I made that bet with someone —CA: Definition of plurality is?
ИМ: Нарны зайг дор хаяж олонх, бүр дийлэнх болно гэдэгт итгэлтэй байна. 20 жил хүрэхгүй хугацаанд олонх болно. Би нэг хүнтэй мөрий тавьсан. КА: Олонх гэдэг нь хэд вэ?
EM: More from solar than any other source.
КА: Нарны эрчим хүч бусад аль ч эрчим хүчний төрлөөс их болно.
CA: Ah. Who did you make the bet with?
КА: Хэнтэй мөрийцсөн юм бэ?
EM: With a friend who will remain nameless.
ИМ: Нэрийг нь хэлэхгүй өнгөрөх нэг найзтайгаа.
CA: Just between us. (Laughter)
КА: Ганцхан надад л хэлчих. (Инээд)
EM: I made that bet, I think, two or three years ago, so in roughly 18 years, I think we'll see more power from solar than any other source.
ИМ: 2 билүү 3 жилийн өмнө мөрийцсөн. Тэгэхээр бараг 18 жилийн дараа. Нарны зай бусад эх үүсвэрээс илүү түгээмэл болно.
CA: All right, so let's go back to another bet that you made with yourself, I guess, a kind of crazy bet. You'd made some money from the sale of PayPal. You decided to build a space company. Why on Earth would someone do that? (Laughter)
КА: Одоо харин чиний өөртэйгээ тавьсан галзуу гэмээр мөрийний тухай ярья. Чи PayPal компаниа зарж тодорхой хэмжээний мөнгөтэй болсон. Тэгээд сансрын компани байгуулахаар шийдсэн. Яахаараа ийм зүйл хийх болов оо? (Инээд)
EM: I got that question a lot, that's true. People would say, "Did you hear the joke about the guy who made a small fortune in the space industry?" Obviously, "He started with a large one," is the punchline. And so I tell people, well, I was trying to figure out the fastest way to turn a large fortune into a small one. And they'd look at me, like, "Is he serious?"
ИМ: Надад энэ асуултыг олон хүн тавьдаг. Хүмүүс хэлэхдээ: "Сансрын салбараас багахан хөрөнгөтэй болсон залуугийн тухай наргиаг сонссон уу?" "Мэдээж тэр маш их хөрөнгөөр эхэлсэн" гэдэг. Би харин тэдэнд: "Би маш их хөрөнгийг бага болгох арга хайж байсан" гэж хэлдэг. Хүмүүс над руу "Нээрээ юу?" гэсэн харцаар хардаг.
CA: And strangely, you were. So what happened?
КА: Хачирхалтай нь, чи үнэхээр тэгсэн юм шиг байна. Тэгээд юу болсон бэ?
EM: It was a close call. Things almost didn't work out. We came very close to failure, but we managed to get through that point in 2008. The goal of SpaceX is to try to advance rocket technology, and in particular to try to crack a problem that I think is vital for humanity to become a space-faring civilization, which is to have a rapidly and fully reusable rocket.
ИМ: Балрах шахсан. Яг бүтэлгүйтэх гэж байсан. Бүтэлгүйтэхэд тун ойрхон байсан. Гэхдээ 2008 оны тэр үеийг давсан. SpaceX-ийн гол зорилго нь пуужингийн технологийг хөгжүүлэх. Мөн хүн төрөлхтний сансраар аялах амин чухал асуудлыг шийдвэрлэх буюу буцаагаад бүрэн ашиглах боломжтой пуужин бүтээх. КА: Хүн төрөлхтөн сансраар аялдаг болно гэж үү?
CA: Would humanity become a space-faring civilization? So that was a dream of yours, in a way, from a young age? You've dreamed of Mars and beyond?
Энэ чиний багын мөрөөдөл байсан уу? Чи Ангараг гариг болон түүнээс цааш явж үзэхийг мөрөөддөг байсан уу? ИМ: Би багадаа пуужин хийдэг байсан ч
EM: I did build rockets when I was a kid, but I didn't think I'd be involved in this. It was really more from the standpoint of what are the things that need to happen in order for the future to be an exciting and inspiring one? And I really think there's a fundamental difference, if you sort of look into the future, between a humanity that is a space-faring civilization, that's out there exploring the stars, on multiple planets, and I think that's really exciting, compared with one where we are forever confined to Earth until some eventual extinction event.
ийм ажил хийнэ гэж бодож байгаагүй. Ирээдүйгээ урамтай, сэтгэл хөдөлгөм болгохын тулд яах ёстой вэ гэсэн өнцгөөс харсан алхам байсан. Ирээдүйг бодоод үзэхэд бид сансраар аялж, од гаригуудыг судалдаг хүн төрөлхтөн болох нь үүрд Дэлхий дээр үлдэж мөхлөө хүлээхээс илүү гайхалтай гэж бодсон.
CA: So you've somehow slashed the cost of building a rocket by 75 percent, depending on how you calculate it. How on Earth have you done that? NASA has been doing this for years. How have you done this?
КА: Чиний тооцоолсноор пуужин бүтээх зардлыг 75 хувиар бууруулна гэсэн байна. Яаж энийг хийж чадав аа? НАСА энийг олон жил хийж байна. Харин та нар яаж хийчих вэ?
EM: Well, we've made significant advances in the technology of the airframe, the engines, the electronics and the launch operation. There's a long list of innovations that we've come up with there that are a little difficult to communicate in this talk, but --
ИМ: Бид нислэгийн бүхээг, хөдөлгүүр, электрон техник, хөөргөлтийн тал дээр тодорхой ахиц гаргасан. Бидний хийсэн шинэчлэлийг жагсаавал маш урт жагсаалт болно. Яг энэ ярилцлаганы үеэр бүгдийг нь тайлбарлахад хэцүү.
CA: Not least because you could still get copied, right? You haven't patented this stuff. It's really interesting to me.
КА: Ядаж л та нарын ажлыг хуулбарлаж мэдэх үү? Оюуны өмчид бүртгүүлээгүй байгаа. Надад маш сонирхолтой байна.
EM: No, we don't patent.CA: You didn't patent because you think it's more dangerous to patent than not to patent.
ИМ: Тийм ээ, бүртгүүлээгүй. КА: Учир нь бүртгүүлэх нь бүртгүүлэхгүй байхаас илүү аюултай юу?
EM: Since our primary competitors are national governments, the enforceability of patents is questionable.(Laughter) (Applause)
ИМ: Бидний гол өрсөлдөгч бол засгийн газар болохоор оюуны өмчөө хамгаалуулна гэдэг хэцүү. (Инээд) (Алга ташилт)
CA: That's really, really interesting. But the big innovation is still ahead, and you're working on it now. Tell us about this.
КА: Энэ үнэхээр сонирхол татаж байна. Гэхдээ гол шинэчлэл чинь хийгдээгүй байгаа. Одоо үүн дээр ажиллаж байгаа. Энэ тухайгаа ярихгүй юу.
EM: Right, so the big innovation—
ИМ: Тийм ээ, гол шинэчлэл.
CA: In fact, let's roll that video and you can talk us through it, what's happening here.
КА: Одоо гаргах бичлэг дээр тайлбарлаж өгөхгүй юу?
EM: Absolutely. So the thing about rockets is that they're all expendable. All rockets that fly today are fully expendable. The space shuttle was an attempt at a reusable rocket, but even the main tank of the space shuttle was thrown away every time, and the parts that were reusable took a 10,000-person group nine months to refurbish for flight. So the space shuttle ended up costing a billion dollars per flight. Obviously that doesn't work very well for —
ИМ: Тэгэлгүй яахав. Пуужин бол нөхөн сэргээгддэггүй. Одоогийн бүх пуужин нөхөн сэргээгдэх боломжгүй. Сансрын хөлөг дахин ашиглагддаг пуужин хийх оролдлого байсан. Гэвч гол танк нь хүртэл хаягддаг. Дахин ашиглаглах хэсгүүдийг 10000 хүн 9 сарын турш дараагийн нислэгт бэлддэг. Ингээд сансрын хөлгийн нэг л нислэгийн зардал хэдэн тэрбум долларт хүрсэн. Мэдээж энэ тийм ч бүтэмжтэй болоогүй.
CA: What just happened there? We just saw something land?
КА: Сая юу болоод өнгөрсөн бэ? Нэг юм газардах шиг боллоо.
EM: That's right. So it's important that the rocket stages be able to come back, to be able to return to the launch site and be ready to launch again within a matter of hours.
ИМ: Тэгсэн. Пуужингийн хэсгүүд хөөрсөн газартаа буцаж ирээд хэдхэн цагийн дотор дахиад нисэхэд бэлэн болсон байх нь чухал.
CA: Wow. Reusable rockets.EM: Yes. (Applause) And so what a lot of people don't realize is, the cost of the fuel, of the propellant, is very small. It's much like on a jet. So the cost of the propellant is about .3 percent of the cost of the rocket. So it's possible to achieve, let's say, roughly 100-fold improvement in the cost of spaceflight if you can effectively reuse the rocket. That's why it's so important. Every mode of transport that we use, whether it's planes, trains, automobiles, bikes, horses, is reusable, but not rockets. So we must solve this problem in order to become a space-faring civilization.
КА: Хөөх. Дахин ашиглагддаг пуужин. ИМ: Тийм ээ. (Алга ташилт) Ихэнх хүмүүсийн мэддэггүй зүйл бол пуужингийн түлшний зардал маш бага. Тийрэлтэт хөдөлгүүртэй төстэй. Түлшний өртөг пуужингийн өртгийн 0.3 хувьтай тэнцдэг. Пуужинг үр дүнтэй дахин ашиглаж чадвал сансрын нислэгийн зардлыг ойролцоогоор зуу дахин хэмнэх боломжтой. Ийм болохоор энэ маш чухал. Онгоц, галт тэрэг, автомашин, унадаг дугуй, морь гээд пуужингаас бусад бүх төрлийн тээврийн хэрэгсэл дахин ашиглагддаг. Хүн төрөлхтөн сансарт нисдэг болохын тулд энэ асуудлыг шийдэх хэрэгтэй. КА: Хэрвээ аяллынхаа дараа
CA: You asked me the question earlier of how popular traveling on cruises would be if you had to burn your ships afterward.EM: Certain cruises are apparently highly problematic.
хөлөгт онгоцоо шатаадаг бол ийм аялал хэр эрэлттэй байх вэ? гэж түрүүн асуусан. ИМ: Зарим хөлөгт онгоцны аялал маш асуудалтай. КА: Ямар ч байсан их үнэтэй.
CA: Definitely more expensive. So that's potentially absolutely disruptive technology, and, I guess, paves the way for your dream to actually take, at some point, to take humanity to Mars at scale. You'd like to see a colony on Mars.
Тэгэхээр энэ муу технологи зарим талаараа хүмүүсийг олноор нь Ангараг гариг дээр аваачих чиний мөрөөдлийн эхлэл болсон байх. Ангараг дээр суурин газар байгуулахыг хүсч байна уу?
EM: Yeah, exactly. SpaceX, or some combination of companies and governments, needs to make progress in the direction of making life multi-planetary, of establishing a base on another planet, on Mars -- being the only realistic option -- and then building that base up until we're a true multi-planet species.
ИМ: Тийм ээ. SpaceX эсвэл аль нэг компани, засгийн газар хамтдаа гариг дамжин амьдрах, өөр буюу хамгийн боломжит гариг болох Ангараг дээр бааз байгуулах, мөн жинхэнэ гариг дамжсан төрөл зүйл болохын төлөө зүтгэх хэрэгтэй байна.
CA: So progress on this "let's make it reusable," how is that going? That was just a simulation video we saw. How's it going?
КА: Энэ "дахин ашигладаг больё" төсөл хэр байгаа вэ? Сая үзсэн бичлэг зөвхөн загварчлал байсан. Хэр ахицтай явж байна?
EM: We're actually, we've been making some good progress recently with something we call the Grasshopper Test Project, where we're testing the vertical landing portion of the flight, the sort of terminal portion which is quite tricky. And we've had some good tests.
ИМ: Сүүлийн үед "Дэвхрэгний туршилт" гэдэг төсөл дээр дажгүй ахиц гарсан. Бид эгц доош буух нилээн ажиллагаа ихтэй хэсгийг туршиж байгаа. Яг л зогсоол шиг. Зарим амжилттай туршилтыг хийсэн.
CA: Can we see that?EM: Yeah. So that's just to give a sense of scale. We dressed a cowboy as Johnny Cash and bolted the mannequin to the rocket. (Laughter)
КА: Харж болох уу? ИМ: Болно. Баримжаа өгөх зорилготой. Үзүүлэнгийн ковбойг Жонни Кэш шиг хувцаслаад пуужинд бэхэлсэн. (Инээд)
CA: All right, let's see that video then, because this is actually amazing when you think about it. You've never seen this before. A rocket blasting off and then --
КА: За тэгвэл бичлэгийг нь үзье. Төсөөлөхөд их гайхалтай санагдаж байна. Та нар хэзээ ч харж байгаагүй. Пуужин хөөрөөд, харин дараа нь...
EM: Yeah, so that rocket is about the size of a 12-story building. (Rocket launch) So now it's hovering at about 40 meters, and it's constantly adjusting the angle, the pitch and yaw of the main engine, and maintaining roll with cold gas thrusters.
ИМ: Энэ пуужин 12 давхар барилгатай ойролцоо хэмжээтэй. (Пуужингийн хөөрөлт) 40 орчим метрийн өндөрт эргэлдэж, энэ хугацаандаа зогсолтгүй хөдөлгүүрийн өнцөг, дээш доош хөдөлгөөн, хазайлт болон эргэлтийг хүйтэн хийн түлхэлттэй тохируулж байдаг.
CA: How cool is that? (Applause) Elon, how have you done this? These projects are so -- Paypal, SolarCity, Tesla, SpaceX, they're so spectacularly different, they're such ambitious projects at scale. How on Earth has one person been able to innovate in this way? What is it about you?
КА: Ямар гайхалтай юм бэ. (Алга ташилт) Элон, чи яаж үүнийг хийв ээ? PayPal, SolarCity, Tesla, SpaceX төслүүд бүгд хоорондоо тэс ондоо, бас эрсдэлтэй, асар том төслүүд. Яаж ганц хүн ийм том шинэчлэл хийж чадав? Чиний юу тийм онцгой юм бэ?
EM: I don't know, actually. I don't have a good answer for you. I work a lot. I mean, a lot.
ИМ: Би өөрөө ч мэдэхгүй байна. Тодорхой хариулт алга. Би их ажилладаг, бүр маш их.
CA: Well, I have a theory.EM: Okay. All right.
КА: Надад нэг таамаглал байна. ИМ: За.
CA: My theory is that you have an ability to think at a system level of design that pulls together design, technology and business, so if TED was TBD, design, technology and business, into one package, synthesize it in a way that very few people can and -- and this is the critical thing -- feel so damn confident in that clicked-together package that you take crazy risks. You bet your fortune on it, and you seem to have done that multiple times. I mean, almost no one can do that. Is that -- could we have some of that secret sauce? Can we put it into our education system? Can someone learn from you? It is truly amazing what you've done.
КА: Миний бодлоор чамд загварыг системтэйгээр бодож, загвар, технологи, бизнесийг нэгтгэж TED биш TBD (ТБЗ) -- технологи, бизнес, загвар болгодог. Тэдгээрийг нэг багц болгож, маш ховор аргаар боловсруулж, хамгийн гол нь өөртөө гайхалтай итгэлтэйгээр галзуу эрсдэл хийж чаддаг. Чи бүх хөрөнгөөрөө хэд хэдэн удаа мөрий тавьсан. Бараг хэн ч энийг хийж чадахгүй. Нууц жороо өгч болох уу? Боловсролын системдээ нэвтрүүлье. Чамаас суралцаж болох уу? Чиний хийсэн бүхэн маш гайхалтай.
EM: Well, thanks. Thank you. Well, I do think there's a good framework for thinking. It is physics. You know, the sort of first principles reasoning. Generally I think there are -- what I mean by that is, boil things down to their fundamental truths and reason up from there, as opposed to reasoning by analogy. Through most of our life, we get through life by reasoning by analogy, which essentially means copying what other people do with slight variations. And you have to do that. Otherwise, mentally, you wouldn't be able to get through the day. But when you want to do something new, you have to apply the physics approach. Physics is really figuring out how to discover new things that are counterintuitive, like quantum mechanics. It's really counterintuitive. So I think that's an important thing to do, and then also to really pay attention to negative feedback, and solicit it, particularly from friends. This may sound like simple advice, but hardly anyone does that, and it's incredibly helpful.
ИМ: Их баярлалаа. Юмыг эргэцүүлж бодох нэг сайн арга байдаг. Энэ яг физикийн үндсэн зарчим шиг. Миний бодлоор бусадтай адилхан бодохын оронд аливаа юмыг энгийн ухагдахуун хүртэл задлах хэрэгтэй. Бид ихэнх амьдралынхаа турш юмс үзэгдлийн төстэй байдлыг хайж, сэтгэдэг. Бусдын хийдгээс багахан зэрэг өөрөөр хийж байдаг гэсэн үг. Тэгэх ч ёстой. Үгүй бол сэтгэлгээний хувьд өдрийг давахад хэцүү. Харин ямар нэг өөр юм хиймээр санагдвал физикийн аргаар хандах хэрэгтэй. Физик бол жишээ нь онолын механик шиг ойлгомжтой зүйлээс тэс өөр шинэ арга нээхийг хэлнэ. Шал өөрөөр. Энэ маш чухал. Мөн эсрэг саналыг анхааралтай хүлээн авах, ялангуяа найзуудаасаа асуух хэрэгтэй. Маш энгийн юм шиг боловч, ихэнх хүмүүс үүнийг хэрэгжүүлдэггүй. Энэ маш тустай зөвлөгөө.
CA: Boys and girls watching, study physics. Learn from this man. Elon Musk, I wish we had all day, but thank you so much for coming to TED.
КА: Ноёд, хатагтай нар аа, физик сурцгаагаарай. Энэ хүнээс суралцацгаа. Элон Маск, бидэнд бүтэн өдөр байсан ч болоосой. Хүрэлцэн ирсэнд их баярлалаа.
EM: Thank you. CA: That was awesome. That was really, really cool. Look at that. (Applause)
ИМ: Баярлалаа. КА: Маш гайхалтай байлаа. Үнэхээр мундаг. Хараач. (Алга ташилт)
Just take a bow. That was fantastic. Thank you so much.
Бахархмаар, үнэхээр гайхалтай. Маш их баярлалаа.