Chris Anderson: Elon, what kind of crazy dream would persuade you to think of trying to take on the auto industry and build an all-electric car?
Крис Андерсон: Елон, кој е тој луд сон што те натера на помислата да се обидеш во автомобилската индустрија и изградиш целосно електричен автомобил?
Elon Musk: Well, it goes back to when I was in university. I thought about, what are the problems that are most likely to affect the future of the world or the future of humanity? I think it's extremely important that we have sustainable transport and sustainable energy production. That sort of overall sustainable energy problem is the biggest problem that we have to solve this century, independent of environmental concerns. In fact, even if producing CO2 was good for the environment, given that we're going to run out of hydrocarbons, we need to find some sustainable means of operating.
Елон Маск: Па,тоа започна во студентските денови. Размислував,кои проблеми најмногу ќе ја засегнат иднината на светот или иднината на човештвото? Мошне е важно да имаме одржлив транспорт и оддржливо енергетско производство. Овој вид на проблем на одржлива енергија е најголемиот проблем кој треба да го решиме сега, независно од грижата за околината. Вистина дека CO2 е добар за околината, и знаејќи дека јаглеводородите се трошат треба да најдеме одржливи мерки за дејствување.
CA: Most of American electricity comes from burning fossil fuels. How can an electric car that plugs into that electricity help?
КА: Најголемиот дел од електричната енергија во САД доаѓа од согорување на фосилните горива. Како ќе помогне електричниот автомобил вклучен на струја?
EM: Right. There's two elements to that answer. One is that, even if you take the same source fuel and produce power at the power plant and use it to charge electric cars, you're still better off. So if you take, say, natural gas, which is the most prevalent hydrocarbon source fuel, if you burn that in a modern General Electric natural gas turbine, you'll get about 60 percent efficiency. If you put that same fuel in an internal combustion engine car, you get about 20 percent efficiency. And the reason is, in the stationary power plant, you can afford to have something that weighs a lot more, is voluminous, and you can take the waste heat and run a steam turbine and generate a secondary power source. So in effect, even after you've taken transmission loss into account and everything, even using the same source fuel, you're at least twice as better off charging an electric car, then burning it at the power plant.
ЕМ: Да. Одговорот се состои од две компоненти. Прво: Ако се земе истиот извор на гориво за да се произведе енергија во електрана со цел да се напојат автомобилите, сепак е подобро за нас. Ако земете на пример природен гас, најраспространетиот извор на гориво на јаглеводород, ако го согорите во современа турбина за природен гас на Џенерал Електрик, ќе добиете околу 60% ефикасност. Ако тоа гориво помине низ внатрешно согорување на автомобилски мотор ќе добиете околу 20% ефикасност. Бидејќи во стационарни електрани, може да имате нешто што тежи многу повеќе, што има поголем волумен, и со отпадната топлина да придвижите парна турбина и да создадете секундарен извор на енергија. Дури и да ја земете предвид загубата при преносот, дури и со употреба на истот извор на енергија,пак е подобро да се напои елетричното возило отколку да се согори во електрана.
CA: That scale delivers efficiency.
КА: Таквата мерка значи ефикасност.
EM: Yes, it does. And then the other point is, we have to have sustainable means of power generation anyway, electricity generation. So given that we have to solve sustainable electricity generation, then it makes sense for us to have electric cars as the mode of transport.
ЕМ: Така е. Истотака, траба да обезбедиме одржливи средства за генерирање сила- генерирање електрична енергија. Значи,ако треба да решиме одржливо производство на електрична енергија тогаш има смисла да имаме електрични автомобили како вид на транспорт.
CA: So we've got some video here of the Tesla being assembled, which, if we could play that first video -- So what is innovative about this process in this vehicle?
КА: Тука имаме едно видео со монтирани снимки од Тесла, кои,ако може да се пушти првото видео- Тогаш што е иновативното во овој процес на автомобилот?
EM: Sure. So, in order to accelerate the advent of electric transport, and I should say that I think, actually, all modes of transport will become fully electric with the ironic exception of rockets. There's just no way around Newton's third law. The question is how do you accelerate the advent of electric transport? And in order to do that for cars, you have to come up with a really energy efficient car, so that means making it incredibly light, and so what you're seeing here is the only all-aluminum body and chassis car made in North America. In fact, we applied a lot of rocket design techniques to make the car light despite having a very large battery pack. And then it also has the lowest drag coefficient of any car of its size. So as a result, the energy usage is very low, and it has the most advanced battery pack, and that's what gives it the range that's competitive, so you can actually have on the order of a 250-mile range.
ЕМ:Секако. За да го забрзаме напредокот на електриниот транспорт, и сакам да кажам дека мислам, всушност сите видови на транспорт ќе станат електрични со иронијата на исклучокот на ракетите. Едноставно не може да се избегне третиот закон на Њутон. Прашањето е како да се забрза напредокот на електричниот транспорт? За да се направи тоа со автомобилите,треба да се смисли енергетски делотворен автомобил, значи треба да биде неверојатно лесен, она што гледате тука е целосна алуминиумса каросерија и шасија произведена во Северна Америка. Применивме многу техники на ракетни градби за да го направиме возилото лесно и покрај големата батерија. Затоа има најниска применета енергија од било кое возило со оваа големина. Како резултат на тоа, применетата енергија е многу ниска и ја има најнапредната батерија. и тоа го прави конкурентен во опсегот така што може да има нарачки во опсег од 400 км.
CA: I mean, those battery packs are incredibly heavy, but you think the math can still work out intelligently -- by combining light body, heavy battery, you can still gain spectacular efficiency.
КА: Овие батерии се неверојатно тешки, но,сметате дека со спојот кој интелектуално одговара- комбинација на лесно возило и тешка батерија- добивате извонредна ефикасност.
EM: Exactly. The rest of the car has to be very light to offset the mass of the pack, and then you have to have a low drag coefficient so that you have good highway range. And in fact, customers of the Model S are sort of competing with each other to try to get the highest possible range. I think somebody recently got 420 miles out of a single charge.
ЕМ: Точно. Остатокот од автомобилот мора да е лесен заради рамнотежа и да има низок отпор на струење за да се уравнотежи целиот распон. Всушност,корисницте на Моделот Ѕ се натпреваруваат за да се рангираат највисоко. Мислам дека некој постигнал 675 км со едно напојување.
CA: Bruno Bowden, who's here, did that, broke the world record.EM: Congratulations.
КА: Бруно Боуден, кој е тука, го постигна тоа, го надмина светскиот рекорд. ЕМ:Честитам!
CA: That was the good news. The bad news was that to do it, he had to drive at 18 miles an hour constant speed and got pulled over by the cops. (Laughter)
КА:Тоа е добрата вест. Лошата вест што морал да вози со 30 км на час константна брзина и бил запрен од полиција. (Смеа)
EM: I mean, you can certainly drive -- if you drive it 65 miles an hour, under normal conditions, 250 miles is a reasonable number.
ЕМ: Мислам,можете да возите- ако возите со 100 км на час, во нормални услови, 400 км и е разумна бројка.
CA: Let's show that second video showing the Tesla in action on ice. Not at all a dig at The New York Times, this, by the way. What is the most surprising thing about the experience of driving the car?
КА: Да видиме во второто видео како се однесува Тесла на мраз. Ова не е критика за Њујорк Тајмс, патем. Што е највозбудливо околу искуството да се вози автомобилот?
EM: In creating an electric car, the responsiveness of the car is really incredible. So we wanted really to have people feel as though they've almost got to mind meld with the car, so you just feel like you and the car are kind of one, and as you corner and accelerate, it just happens, like the car has ESP. You can do that with an electric car because of its responsiveness. You can't do that with a gasoline car. I think that's really a profound difference, and people only experience that when they have a test drive.
ЕМ: Кога се создава електричен автомобил, одговорот од самиот автомобил е неверојатен. Сакавме луѓето да се чувствуваат како да се соединуваат со автомобилот, како да се едно со него, кога свртуваат или убрзуваат, едноставно се случува, како возилото да има ESP. Тоа може да се постигне со електричен автомобил. Не може да се постигне со возило на бензин. Тоа е огромна разлика, а луѓето го доживуваат тоа кога имаат пробно возење.
CA: I mean, this is a beautiful but expensive car. Is there a road map where this becomes a mass-market vehicle?
КА:Ова е прекрасен но скап автомобил. Имате план како возилото ќе стане достапно за широките маси?
EM: Yeah. The goal of Tesla has always been to have a sort of three-step process, where version one was an expensive car at low volume, version two is medium priced and medium volume, and then version three would be low price, high volume. So we're at step two at this point. So we had a $100,000 sports car, which was the Roadster. Then we've got the Model S, which starts at around 50,000 dollars. And our third generation car, which should hopefully be out in about three or four years will be a $30,000 car. But whenever you've got really new technology, it generally takes about three major versions in order to make it a compelling mass-market product. And so I think we're making progress in that direction, and I feel confident that we'll get there.
ЕМ: Целта на Тесла отсекогаш била процес во три чекори, каде верзија 1 е скап автомобил со мал обем, верзија 2 е средно скап автомобил со среден обем и верзија 3 каде имате ниска цена и голем обем. Сега сме на чекор 2. Имавме спортски автомобил од 100.000 $, Роадстер. Pотоа го добивме Модел Ѕ кој чини 50.000 $. Трета генерација автомобили која очекуваме да ја имаме за 3-4 години ќе биде 30.000 $. Но, кога имате нова технологија, потребни се 3 верзии генерално за да допрете до широките маси. Мислам дека напредуваме во тој правец и сигурен сум дека ќе стигнеме до целта.
CA: I mean, right now, if you've got a short commute, you can drive, you can get back, you can charge it at home. There isn't a huge nationwide network of charging stations now that are fast. Do you see that coming, really, truly, or just on a few key routes?
КА:Сега, ако не мора долго да патувате, може да возите, да се вратите и да го напоите дома. Не постојат големи државни мрежи за напојување кои се брзи. Го гледаш тоа како иднина или како извесни мали показатели?
EM: There actually are far more charging stations than people realize, and at Tesla we developed something called a Supercharging technology, and we're offering that if you buy a Model S for free, forever. And so this is something that maybe a lot of people don't realize. We actually have California and Nevada covered, and we've got the Eastern seaboard from Boston to D.C. covered. By the end of this year, you'll be able to drive from L.A. to New York just using the Supercharger network, which charges at five times the rate of anything else. And the key thing is to have a ratio of drive to stop, to stop time, of about six or seven. So if you drive for three hours, you want to stop for 20 or 30 minutes, because that's normally what people will stop for. So if you start a trip at 9 a.m., by noon you want to stop to have a bite to eat, hit the restroom, coffee, and keep going.
ЕМ: Има многу повеќе станици за напојување оттколку што мислат луѓето, и во Тесла произведовме нешто што се вика технологија за супер напојување која ја нудиме бесплатно засекогаш, ако купите модел Ѕ. Ова многумина не го согледуваат. Ги имаме покриено Калифорнија и Невада, а истотака и Источниот брег од Бостон до Вашингтон . До крај на годинава,ќе возите од Лос Анџелес до Њујорк со мрежата за супер напојување која напојува пет пати побрзо од било што друго. Најважно е да имате сооднос од возење до запирање, да се запре времето од 6 или седум. Значи,ако возите 3 часа, сакате да застанете 20 или 30 мин. зашто нормално за толку застануваат луѓето. Ако тргнете во 9 наутро, до пладне ќе застанете за да каснете нешто, одите до WC, кафе и продолжувате.
CA: So your proposition to consumers is, for the full charge, it could take an hour. So it's common -- don't expect to be out of here in 10 minutes. Wait for an hour, but the good news is, you're helping save the planet, and by the way, the electricity is free. You don't pay anything.
КА: Значи, предлагате дека за целосно полнење потребен е еден час. Значи вообичаено е- не очекувајте да излезете за 10 мин. Чекајте еден час,но добрата вест е дека помагате за спас на планетата, и електричната енергија е бесплатна.
EM: Actually, what we're expecting is for people to stop for about 20 to 30 minutes, not for an hour. It's actually better to drive for about maybe 160, 170 miles and then stop for half an hour and then keep going. That's the natural cadence of a trip. CA: All right. So this is only one string to your energy bow. You've been working on this solar company SolarCity. What's unusual about that?
ЕМ: Всушност ние очекуваме луѓето да запираат за 20-30 мин. а не за еден час. најдобро е да се вози 250-260 km и да се запре за половина час па да се продолжи. Тоа е природниот тек на патувањето. КА: Значи ова е само еден дел од вашиот енергетски план. Работите во соларната компанија Солар Сити. Што е необично околу тоа?
EM: Well, as I mentioned earlier, we have to have sustainable electricity production as well as consumption, so I'm quite confident that the primary means of power generation will be solar. I mean, it's really indirect fusion, is what it is. We've got this giant fusion generator in the sky called the sun, and we just need to tap a little bit of that energy for purposes of human civilization. What most people know but don't realize they know is that the world is almost entirely solar-powered already. If the sun wasn't there, we'd be a frozen ice ball at three degrees Kelvin, and the sun powers the entire system of precipitation. The whole ecosystem is solar-powered.
ЕМ: Како што спомнав претходно, треба да имаме оддржливо енергетско производство како и потрошувачка, и сигурен сум дека основниот извор за производство на енергија ќе биде соларниот. Се работи за индиректна фузија, тоа е тоа. Го имаме гиганскиот генератор на фузија на небото-тоа е сонцето и треба само малку да извлечеме од таа енергија за потребите на човекот. Повеќето луѓе знаат но не се свесни за тоа дека светот е веќе речиси целосно снабден со соларна енергија. Ако не беше сонцето, ќе бевме смрзната топка мраз на минус 270 степени, и сонцето го движи целиот систем на преципитација. Целиот еко систем се заснова на соларна енергија.
CA: But in a gallon of gasoline, you have, effectively, thousands of years of sun power compressed into a small space, so it's hard to make the numbers work right now on solar, and to remotely compete with, for example, natural gas, fracked natural gas. How are you going to build a business here?
КА: Но,во еден галон бензин имате ефективни илјада години сончева енергија компресирана на мало место, така што тешко е да се добијат позитивни бројки за соларната енергија и да се натпреварува на пример со природниот гас, Како ќе создадете работа овде?
EM: Well actually, I'm confident that solar will beat everything, hands down, including natural gas.
ЕМ: Сигурен сум дека соларната енергија ќе ги победи сите, дури и природниот гас.
(Applause)CA: How?
(Аплауз) КА: Како?
EM: It must, actually. If it doesn't, we're in deep trouble.
ЕМ: Ќе мора. Ако не, тогашќе имаме проблеми.
CA: But you're not selling solar panels to consumers. What are you doing? EM: No, we actually are. You can buy a solar system or you can lease a solar system. Most people choose to lease. And the thing about solar power is that it doesn't have any feed stock or operational costs, so once it's installed, it's just there. It works for decades. It'll work for probably a century. So therefore, the key thing to do is to get the cost of that initial installation low, and then get the cost of the financing low, because that interest -- those are the two factors that drive the cost of solar. And we've made huge progress in that direction, and that's why I'm confident we'll actually beat natural gas.
КА: Но,вие не продавате соларни панели на корисници. Што правите? ЕМ: Всушност продаваме. Можете да купите соларен систем или да го изнајмите. Повеќет одбираат да изнајмат. Во врска со соларната енергија, таа нема залихи или оперативни трошоци, штом се инсталира, таа е тука. Функционира со децении, можеби и цел век. Значи, најважно е трошоците при почетното инсталирање да се ниски, а потоа и самото финансирање да биде мало, зашто овие се двата фактори кои управуваат со цената на соларната енергија. Направивме голем чекор во тој правец, и затоа сум убеден дека ќе го победиме природниот гас.
CA: So your current proposition to consumers is, don't pay so much up front.
КА: Значи вашиот сегашен предлог до клиентите е да не плаќаат премногу на почетокот.
EM: Zero.CA: Pay zero up front. We will install panels on your roof. You will then pay, how long is a typical lease?
ЕМ: Ништо! Не плаќајте ништо на почеток. Ние ќе инсталираме панели на вашите кровови. Потоа ќе платите-на колкав период е обично наемот?
EM: Typical leases are 20 years, but the value proposition is, as you're sort of alluding to, quite straightforward. It's no money down, and your utility bill decreases. Pretty good deal.
ЕМ: Вообичаено се на 20 години, но,предлогот на главната вредност, како што алудирате, е прилично јасен. Без влогови, а вашите трошоци ќе се намалат. Прилично добра зделка.
CA: So that seems like a win for the consumer. No risk, you'll pay less than you're paying now. For you, the dream here then is that -- I mean, who owns the electricity from those panels for the longer term? I mean, how do you, the company, benefit?
КА: Тоа е добивка за корисниците. Без ризик, ќе плаќаат помалку отколку сега. За вас, вашиот сон тука е- мислам,кој е сопственик на енеријата од тие панели со подолг рок? Како вашата компанија ќе профитира?
EM: Well, essentially, SolarCity raises a chunk of capital from say, a company or a bank. Google is one of our big partners here. And they have an expected return on that capital. With that capital, SolarCity purchases and installs the panel on the roof and then charges the homeowner or business owner a monthly lease payment, which is less than the utility bill.
ЕМ: Во суштина, Солар Сити има капитал од компании или банки, на пример. Гугл е еден од нашите најголеми партнери и тие имаат повратен капитал од тоа. Со тој капитал, Солар Сити купува и инсталира панели на крововите а потоа им наплатува на сопствениците на куќите или фирмите месечен наем кој е помал од комуналните трошоци.
CA: But you yourself get a long-term commercial benefit from that power. You're kind of building a new type of distributed utility.
КА: Но вие имате долгорочна, комерцијалеа добивка од енергијата. Вие на некој начин градите нов вид на дистрибуирани комуналии.
EM: Exactly. What it amounts to is a giant distributed utility. I think it's a good thing, because utilities have been this monopoly, and people haven't had any choice. So effectively it's the first time there's been competition for this monopoly, because the utilities have been the only ones that owned those power distribution lines, but now it's on your roof. So I think it's actually very empowering for homeowners and businesses.
ЕМ: Точно. Тоа е целта- гигантски дистрибуирани комуналии. Сметам дека тоа е добро зашто комуналните претпријатија имаа монопол и луѓето немаат избор. Ова е првпат на ефикасен начин да имаат конкурентност за тој монопол зашто комуналните претпријатија беа единствените кои дистрибуираа енергија, а таа сега е на вашите кровови. Тоа ги ополномоштува сопствениците на куќите и фирмите.
CA: And you really picture a future where a majority of power in America, within a decade or two, or within your lifetime, it goes solar?
КА: Навистинa гледаш иднина во која најголемиот дел од енергијата во САД, за 1-2 децении, или во текот на еден живот ќе стане соларна?
EM: I'm extremely confident that solar will be at least a plurality of power, and most likely a majority, and I predict it will be a plurality in less than 20 years. I made that bet with someone —CA: Definition of plurality is?
ЕМ: Уверен сум дека соларната енергија ќе се користи често и веројатно од повеќето луѓе, и предвидувам дека ќе има мнозинство за 20-тина години. Се обложив за ова- КА: Што е мнозинство за вас?
EM: More from solar than any other source.
ЕМ: Најмногу извори на соларна енергија од било кој друг.
CA: Ah. Who did you make the bet with?
КА: Со кого се обложи?
EM: With a friend who will remain nameless.
ЕМ: Со пријател кој нема да го именувам.
CA: Just between us. (Laughter)
КА: Само меѓу нас. (Смеа)
EM: I made that bet, I think, two or three years ago, so in roughly 18 years, I think we'll see more power from solar than any other source.
ЕМ: Облогот беше пред 2-3 години, значи за околу 18 години најмногу корисници ќе има на соларна енергија.
CA: All right, so let's go back to another bet that you made with yourself, I guess, a kind of crazy bet. You'd made some money from the sale of PayPal. You decided to build a space company. Why on Earth would someone do that? (Laughter)
КА: Да се вратиме на друг облог кој го направи со сам себе, луд на некој начин. Направи капитал од продажбата на ПејПал. Реши да создадеш вселенска компанија. Зошто некој би го направил тоа? (Смеа)
EM: I got that question a lot, that's true. People would say, "Did you hear the joke about the guy who made a small fortune in the space industry?" Obviously, "He started with a large one," is the punchline. And so I tell people, well, I was trying to figure out the fastest way to turn a large fortune into a small one. And they'd look at me, like, "Is he serious?"
ЕМ: Многумина ми го поставиле тоа прашање, навистина. Луѓето велеа:„Ја чувте шегата за типот кој створи мало богатство од вселенската индустрија?“ Очигледно, „Тој почна со големо“ била поентата. Им велам на луѓего:„Се обидувам да откријам најбрз начин да претворам огромно богатство во мало.“ А тие мене:„Сериозно?“
CA: And strangely, you were. So what happened?
КА: За чудо така е. И што се случи?
EM: It was a close call. Things almost didn't work out. We came very close to failure, but we managed to get through that point in 2008. The goal of SpaceX is to try to advance rocket technology, and in particular to try to crack a problem that I think is vital for humanity to become a space-faring civilization, which is to have a rapidly and fully reusable rocket.
ЕМ: Спас во последен миг. За малку сè ќе пропаднеше. Бевме многу блиску до пропаст. Но, успеавме да се извлечеме во 2008. Целта на СпејсХ е да се унапреди ракетната технологија и главно да се реши проблемот кој сметам дека е витален за човештвото да има вселенска цивилизација што значи да се има брза и целосно повеќекратна ракета.
CA: Would humanity become a space-faring civilization? So that was a dream of yours, in a way, from a young age? You've dreamed of Mars and beyond?
КА: Ќе стане човештвото вселенска цивилизација? Тоа беше твојот сон од млади години? Сонуваше за Марс и пошироко?
EM: I did build rockets when I was a kid, but I didn't think I'd be involved in this. It was really more from the standpoint of what are the things that need to happen in order for the future to be an exciting and inspiring one? And I really think there's a fundamental difference, if you sort of look into the future, between a humanity that is a space-faring civilization, that's out there exploring the stars, on multiple planets, and I think that's really exciting, compared with one where we are forever confined to Earth until some eventual extinction event.
ЕМ. Градев ракети кога бев дете, но не мислев дека ќе продолжам со тоа. Повеќе беше од аспект на тоа кои работи треба да се случат за да иднината биде инспиративна и возбудлива. Мислам дека има значителна разлика кога гледаме во иднината, меѓу вселенската цивилизација, која ги истражува ѕвездите, планетите, и мислам дека тоа е возбудливо, во споредба со состојбата да сме врзани само за Земјата додека не се случи некое истребување.
CA: So you've somehow slashed the cost of building a rocket by 75 percent, depending on how you calculate it. How on Earth have you done that? NASA has been doing this for years. How have you done this?
КА: Ги намали трошоците на градење ракета за 75%, зависно како сметаме. Како го направи тоа? НАСА го прави ова со години. Како го направиви ти?
EM: Well, we've made significant advances in the technology of the airframe, the engines, the electronics and the launch operation. There's a long list of innovations that we've come up with there that are a little difficult to communicate in this talk, but --
ЕМ: Направивме значаен напредок во технологијата на леталата, моторите, електрониката и уредите за стартување. Имаме многу иновации кои ги создадовме кои се прилично сложени да ги разгледаме сега.
CA: Not least because you could still get copied, right? You haven't patented this stuff. It's really interesting to me.
КА: Не заради тоа што може некој да ве копира, нели? Не ги патентиравте овие работи. Навистина интересно.
EM: No, we don't patent.CA: You didn't patent because you think it's more dangerous to patent than not to patent.
ЕМ: Не патентираме. КА: Заради тоа што мислите дека е поопасно да патентирате отколку да не патентирате?
EM: Since our primary competitors are national governments, the enforceability of patents is questionable.(Laughter) (Applause)
ЕМ: Нашите главни конкуренти се националните влади па наплатувањето на патентите е дискутабилно.(Смеа/Аплауз)
CA: That's really, really interesting. But the big innovation is still ahead, and you're working on it now. Tell us about this.
КА: Навистина интересно. Но големото откритие е на повидок и вие работите на него. Кажете ни за тоа.
EM: Right, so the big innovation—
ЕМ: Да. Големото откритие-
CA: In fact, let's roll that video and you can talk us through it, what's happening here.
КА:Да го видиме видеотото и ќе ни објасните што се случува.
EM: Absolutely. So the thing about rockets is that they're all expendable. All rockets that fly today are fully expendable. The space shuttle was an attempt at a reusable rocket, but even the main tank of the space shuttle was thrown away every time, and the parts that were reusable took a 10,000-person group nine months to refurbish for flight. So the space shuttle ended up costing a billion dollars per flight. Obviously that doesn't work very well for —
ЕМ: Секако. Во однос на ракетите, тие се потрошни. Сите ракети кои летаат денес се потрошни. Спејс шатл требаше да е повеќекратна ракета но дури и главните делови се фрлаа а за деловите кои можеа пак да се употребат беа потребни 10.000 луѓе во 9 месеци за да се обноват за повторен лет. Така спејс шатлот чинеше милијарда долари за лет. Очигледно не одеше како што треба----
CA: What just happened there? We just saw something land?
КА:Што се случи всушност? Видовме нешто слета.
EM: That's right. So it's important that the rocket stages be able to come back, to be able to return to the launch site and be ready to launch again within a matter of hours.
ЕМ: Точно.Важно е ракетата да слета така што да може да се врати назад, да се врати на местото на лансирање и да може повторно да полета за неколку саати.
CA: Wow. Reusable rockets.EM: Yes. (Applause) And so what a lot of people don't realize is, the cost of the fuel, of the propellant, is very small. It's much like on a jet. So the cost of the propellant is about .3 percent of the cost of the rocket. So it's possible to achieve, let's say, roughly 100-fold improvement in the cost of spaceflight if you can effectively reuse the rocket. That's why it's so important. Every mode of transport that we use, whether it's planes, trains, automobiles, bikes, horses, is reusable, but not rockets. So we must solve this problem in order to become a space-faring civilization.
КА: Повеќекратни ракети! ЕМ:ДА. (Аплауз) Многумина не сфаќаат дека цената на горивото-пропелант е многу ниска. Слична на млазен авион. Цената на пропелантот е околу 3% од цената на чинење на ракетата. Значи, можеме да постигнеме приближно подобрување од 100 пати од трошоците на летот во вселентаа ако ефикасно се употреби повторно ракетата. Заради тоа е значајно. Секој вид на транспорт кој го користиме, авион, воз, автомобил, велосипед,коњ, може повторно да се употреби, но не и ракетите. Треба да го решиме проблемот за да можеме да патуваме во вселената.
CA: You asked me the question earlier of how popular traveling on cruises would be if you had to burn your ships afterward.EM: Certain cruises are apparently highly problematic.
КА: Еднаш ме праша колку популарно би било крстарењето ако мора да се изгори бродот потоа. ЕМ:Некои крстарења се проблематични.
CA: Definitely more expensive. So that's potentially absolutely disruptive technology, and, I guess, paves the way for your dream to actually take, at some point, to take humanity to Mars at scale. You'd like to see a colony on Mars.
КА: Дефинитивно и поскапи. Таа е проблематична технологија, и мислам отвара пат за сонот да започне, во одредено време, постепено да ги одведе луѓето на Марс. Би сакале да видиме колонија на Марс.
EM: Yeah, exactly. SpaceX, or some combination of companies and governments, needs to make progress in the direction of making life multi-planetary, of establishing a base on another planet, on Mars -- being the only realistic option -- and then building that base up until we're a true multi-planet species.
ЕМ: Да,дефинитивно. СпејсХ или некоја комбинација на компании и влади, мора да напредува кон мултипланетарен живот, да се создаде основа на друга планета, на Марс, како единствена реална опција- а потоа да се населува додека не станеме мулти планетарни видови.
CA: So progress on this "let's make it reusable," how is that going? That was just a simulation video we saw. How's it going?
КА: Напредокот во смисла „да се направи повторно употребливо“, како оди тоа?Видеото беше симулирање. Како напредува?
EM: We're actually, we've been making some good progress recently with something we call the Grasshopper Test Project, where we're testing the vertical landing portion of the flight, the sort of terminal portion which is quite tricky. And we've had some good tests.
ЕМ: Имаме прилично напреднато во последно време со тоа што го нарекуваме Grasshopper Test Project, каде тестираме вертикални слетувања, дел кој е прилично незгоден. Направивме добри тестирања.
CA: Can we see that?EM: Yeah. So that's just to give a sense of scale. We dressed a cowboy as Johnny Cash and bolted the mannequin to the rocket. (Laughter)
КА: Може да се види? ЕМ:Да. Ова е само да се доживее нивото. Облековме каубој како Џони Кеш и ја ставивме куклата на ракетата.
CA: All right, let's see that video then, because this is actually amazing when you think about it. You've never seen this before. A rocket blasting off and then --
КА: Ајде да го видиме видеото, бидејќи е чудесно ако подобро размислиме. Не сме го виделе ова. Лансирање на ракета и потоа-
EM: Yeah, so that rocket is about the size of a 12-story building. (Rocket launch) So now it's hovering at about 40 meters, and it's constantly adjusting the angle, the pitch and yaw of the main engine, and maintaining roll with cold gas thrusters.
ЕМ: Да,ракетата е голема колку зграда на 12 ката. (Лансирање на ракета) Сега лебди на 40 м. и константно ги прилагодува аглите, косините и аголот на свртување на главниот мотор, и одржувањето на свртувањата со пропелери на камен јаглен.
CA: How cool is that? (Applause) Elon, how have you done this? These projects are so -- Paypal, SolarCity, Tesla, SpaceX, they're so spectacularly different, they're such ambitious projects at scale. How on Earth has one person been able to innovate in this way? What is it about you?
КА: Одлично! (Аплауз) Елон, како го направи ова? Овие проекти се толку.. ПејПал, Солар Сити, Тесла, СпејсХ, толку се спектакуларно различни, толку амбициозни проекти. Како е можно еден човек да го измисли сето ова? Што е тоа кај тебе?
EM: I don't know, actually. I don't have a good answer for you. I work a lot. I mean, a lot.
EM:Не знам, искрено. Немам добар одговор за тоа. Работам многу, навистина многу.
CA: Well, I have a theory.EM: Okay. All right.
КА: Имам теорија. ЕМ:Добро, во ред.
CA: My theory is that you have an ability to think at a system level of design that pulls together design, technology and business, so if TED was TBD, design, technology and business, into one package, synthesize it in a way that very few people can and -- and this is the critical thing -- feel so damn confident in that clicked-together package that you take crazy risks. You bet your fortune on it, and you seem to have done that multiple times. I mean, almost no one can do that. Is that -- could we have some of that secret sauce? Can we put it into our education system? Can someone learn from you? It is truly amazing what you've done.
КА:Мојата теорија вели дека можеш да размислуваш на системско ниво на дизајн што ги соединува дизајнот, технологијата и бизнисот. Ако ТЕД е ДТБ: дизајн,технологија и бизнис во еден пакет, синтетизираш така како ретко кој може- и ова е кључниот миг-толку си сигурен во овој собран пакет што превземаш луди ризици. Вложуваш богатство во него и тоа си го сторил повеќе пати. Мислам дека никој не го прави тоа. Може да ни ја кажеш тајната формула? Може да го ставиме тоа во обрзовниот систем?Може некој да научи од вас? Зачудувачки е што имаш постигнато.
EM: Well, thanks. Thank you. Well, I do think there's a good framework for thinking. It is physics. You know, the sort of first principles reasoning. Generally I think there are -- what I mean by that is, boil things down to their fundamental truths and reason up from there, as opposed to reasoning by analogy. Through most of our life, we get through life by reasoning by analogy, which essentially means copying what other people do with slight variations. And you have to do that. Otherwise, mentally, you wouldn't be able to get through the day. But when you want to do something new, you have to apply the physics approach. Physics is really figuring out how to discover new things that are counterintuitive, like quantum mechanics. It's really counterintuitive. So I think that's an important thing to do, and then also to really pay attention to negative feedback, and solicit it, particularly from friends. This may sound like simple advice, but hardly anyone does that, and it's incredibly helpful.
ЕМ: Па, ви благодарам. Благодарам. Постои рамка во која може да се размислува. Тоа е физиката. Знаете, првиот принцип на размислување. Генерално мислам-сметам дека треба да се дојде до коренот на вистините и да се размислува од таму како спротивставено мислење со аналогија. Низ нашиот живот минуваме со аналогно размислување што значи копираме што другите прават со одредени разлики. И мораме да го правиме тоа. Инаку,ментално не ќе можеме да го поминеме денот. Но,кога сакаме да направиме нешто ново, треда да се примени пристапот на физиката. Физиката ни покажува како да откриеме нови нешта, како квантната механика. Таа е контра-интуитивна. Затоа, сметам дека е важно тоа да се стори и да обратиме внимание на негативната повратна информација и да ја побараме од пријателите. Ова можеби звучи како едноставен совет, но ретко кој го прави, а многу помага.
CA: Boys and girls watching, study physics. Learn from this man. Elon Musk, I wish we had all day, but thank you so much for coming to TED.
КА: Момци и девојки кои студирате физика. Учете од овој човек. Елон Маск,би сакал да го имаме цел ден пред нас.Благодарам што дојде.
EM: Thank you. CA: That was awesome. That was really, really cool. Look at that. (Applause)
ЕМ: Благодарам! Прекрасно беше. Навистина многу убаво. Погледни го ова! (Аплауз)
Just take a bow. That was fantastic. Thank you so much.
Поклони се. Фантастично беше. Многу ти благодарам!