I'd like to tell you about a legal case that I worked on involving a man named Steve Titus.
Сакам да ви зборувам за еден судски случај на кој работев, во кој беше инволвиран маж по име Стив Тајтус.
Titus was a restaurant manager. He was 31 years old, he lived in Seattle, Washington, he was engaged to Gretchen, about to be married, she was the love of his life. And one night, the couple went out for a romantic restaurant meal. They were on their way home, and they were pulled over by a police officer. You see, Titus' car sort of resembled a car that was driven earlier in the evening by a man who raped a female hitchhiker, and Titus kind of resembled that rapist. So the police took a picture of Titus, they put it in a photo lineup, they later showed it to the victim, and she pointed to Titus' photo. She said, "That one's the closest." The police and the prosecution proceeded with a trial, and when Steve Titus was put on trial for rape, the rape victim got on the stand and said, "I'm absolutely positive that's the man." And Titus was convicted. He proclaimed his innocence, his family screamed at the jury, his fiancée collapsed on the floor sobbing, and Titus is taken away to jail.
Тајтус беше менаџер на ресторант. Имаше 31 година, живееше во Сиетл, Вашингтон, беше верен за Гречен, требаше да се ожени, таа му беше животна љубов. Една ноќ, парот отишол во ресторант на романтична вечера. Враќајќи се дома биле сопрени од страна на полицаец. Видете, колата на Тајтус наликувала на колата, возена истата таа ноќ, од страна на маж кој силувал автостоперка, а Тајтус донекаде личел на силувачот. Полицијата го фотографирала Тајтус, составиле листа на фотографии, ѝ ги покажале на жртвата, а таа ја посочила фотографијата на Тајтус. Рекла, ,,Оваа е најблиску.'' Полицијата и обвинителството поднесоа кривична пријава, а за време на судењето на Стив Тајтус, жртвата од говорницата рече, ''Апсолутно сум сигурна дека тој е мажот.'' И Тајтус беше осуден. Тој се изјасни како невин, неговото семејство врескаше кон поротата, неговата вереница падна на подот липајќи, а Тајтус го однесоа во затвор.
So what would you do at this point? What would you do? Well, Titus lost complete faith in the legal system, and yet he got an idea. He called up the local newspaper, he got the interest of an investigative journalist, and that journalist actually found the real rapist, a man who ultimately confessed to this rape, a man who was thought to have committed 50 rapes in that area, and when this information was given to the judge, the judge set Titus free.
И што би направиле вие во ваков момент? Како ќе постапите? Тајтус ја изгуби сета доверба во правниот систем, но сепак се сети на нешто. Тој се јави во локалниот весник, го привлече вниманието на еден истражувачки новинар, и новинарот всушност го најде вистинскиот силувач, еден маж кој на крај го призна силувањето, маж за кој се сметаше дека извршил 50 силувања во таа област. Кога му беше дадена оваа информација на судијата, Тајтус беше ослободен.
And really, that's where this case should have ended. It should have been over. Titus should have thought of this as a horrible year, a year of accusation and trial, but over.
И навистина, во тој момент случајот требаше да заврши. Требаше да биде крај. Тајтус на ова требаше да гледа како на ужасна година, година со обвинувања и судење, но која е завршена.
It didn't end that way. Titus was so bitter. He'd lost his job. He couldn't get it back. He lost his fiancée. She couldn't put up with his persistent anger. He lost his entire savings, and so he decided to file a lawsuit against the police and others whom he felt were responsible for his suffering.
Не заврши така. Тајтус беше толку огорчен. Ја изгуби работата. Не можеше да си ја врати. Ја изгуби вереницата. Таа не можеше да го трпи неговиот постојан гнев. Тој ја изгуби сета заштеда, и одлучи да ја тужи полицијата и другите за кои сметаше дека се одговорни за неговото страдање.
And that's when I really started working on this case, trying to figure out how did that victim go from "That one's the closest" to "I'm absolutely positive that's the guy."
И токму тогаш почнав да работам на овој случај, обидувајќи се да сфатам како жртвата го смени мислењето од ,,Оваа е најблиску'' во ,,Апсолутно сум сигурна дека тој е мажот.''
Well, Titus was consumed with his civil case. He spent every waking moment thinking about it, and just days before he was to have his day in court, he woke up in the morning, doubled over in pain, and died of a stress-related heart attack. He was 35 years old.
Тајтус беше обземен со неговиот случај. Цело време мислеше на него, и неколку дена пред да оди на суд, се разбудил утрото оптоварен со болка и умре од срцев удар како резултат на стресот. Имаше 35 години.
So I was asked to work on Titus' case because I'm a psychological scientist. I study memory. I've studied memory for decades. And if I meet somebody on an airplane -- this happened on the way over to Scotland -- if I meet somebody on an airplane, and we ask each other, "What do you do? What do you do?" and I say "I study memory," they usually want to tell me how they have trouble remembering names, or they've got a relative who's got Alzheimer's or some kind of memory problem, but I have to tell them I don't study when people forget. I study the opposite: when they remember, when they remember things that didn't happen or remember things that were different from the way they really were. I study false memories.
Од мене побараа да работам на неговиот случај бидејќи сум доктор по психологија. Ја проучувам меморијата. Ја проучував меморијата со децении. И ако сретнев некого во авион -- ова се случи за време на лет кон Шкотска -- ако сретнев некого во авион, и кога ќе се прашавме, ,,Што работиш? Што работиш?'' јас им велам ,,Ја проучувам меморијата,'' луѓето обично ми кажуваат дека имаат проблеми со памтење на имиња, или имаат роднина со Алцхајмер или некаков проблем со меморијата. Јас тогаш морам да им објаснам дека јас не го проучувам заборавањето. Го проучувам спротивното: присеќавањето, кога луѓето се сеќаваат на работи кои не се случиле или пак кога сеќавањето го искривува вистинскиот настан. Јас ги изучувам лажните сеќавања.
Unhappily, Steve Titus is not the only person to be convicted based on somebody's false memory. In one project in the United States, information has been gathered on 300 innocent people, 300 defendants who were convicted of crimes they didn't do. They spent 10, 20, 30 years in prison for these crimes, and now DNA testing has proven that they are actually innocent. And when those cases have been analyzed, three quarters of them are due to faulty memory, faulty eyewitness memory.
За жал, Стив Тајтус не е единствениот кој бил осуден врз база на нечие лажно сеќавање. Во рамки на еден проект во САД, беа собрани информации за 300 невини луѓе, 300 обвинети кои биле осудени за злосторства што не ги сториле. Поминале 10, 20, 30 години во затвор поради овие злосторства, и сега ДНК тестирањето докажало дека се всушност невини. Кога овие случаи беа анализирани, излезе дека три четвртини од нив се должат на погрешните сеќавања на сведоците.
Well, why? Like the jurors who convicted those innocent people and the jurors who convicted Titus, many people believe that memory works like a recording device. You just record the information, then you call it up and play it back when you want to answer questions or identify images. But decades of work in psychology has shown that this just isn't true. Our memories are constructive. They're reconstructive. Memory works a little bit more like a Wikipedia page: You can go in there and change it, but so can other people. I first started studying this constructive memory process in the 1970s. I did my experiments that involved showing people simulated crimes and accidents and asking them questions about what they remember. In one study, we showed people a simulated accident and we asked people, how fast were the cars going when they hit each other? And we asked other people, how fast were the cars going when they smashed into each other? And if we asked the leading "smashed" question, the witnesses told us the cars were going faster, and moreover, that leading "smashed" question caused people to be more likely to tell us that they saw broken glass in the accident scene when there wasn't any broken glass at all. In another study, we showed a simulated accident where a car went through an intersection with a stop sign, and if we asked a question that insinuated it was a yield sign, many witnesses told us they remember seeing a yield sign at the intersection, not a stop sign.
И, зошто? Исто како и поротниците кои ги осудиле овие невини луѓе и поротниците кои го осудија Тајтус, многу луѓе веруваат дека меморијата работи како направа за снимање. Едноставно ги снимаш информациите, потоа се повикуваш на нив за да одговориш на прашања или да идентификуваш слики. Но децениските истражувања во психологијата покажаа дека ова не е точно. Нашите сеќавања се менливи. Тие се променливи. Меморијата функционира донекаде како страна на ,,Википедија.'' Можеш самиот да ја промениш, но можат и другите да ја променат. Променливоста на меморијата за првпат почнав да ја изучувам во 70-тите. Експериментите ги правев така што на луѓето им покажував симулирани злосторства и несреќи и ги прашував што запамтиле. Во една студија, на луѓето им покажавме симулирана несреќа и ги прашавме, колку брзо возеле колите во моментот кога се удриле една во друга? А други луѓе ги прашавме, колку брзо возеле колите во моментот кога се забиле една во друга? Кога ќе им го поставевме наведувачкото прашање ,,се забиле,'' сведоците ни кажуваа дека колите возеле побрзо, и уште повеќе, наведувачкото прашање ,,се забиле'' ги наведе луѓето да ни кажат дека на местото на несреќата виделе скршено стакло, а всушност скршено стакло воопшто и немаше. Во друга студија, имавме симулирана несреќа во која кола поминува на раскрсница со знак стоп, и ако поставевме прашање кое инсинуира присуство на знак за предимство, многу сведоци ни кажаа дека се сеќаваат дека на раскрсницата виделе знак за предимство, а не знак стоп.
And you might be thinking, well, you know, these are filmed events, they are not particularly stressful. Would the same kind of mistakes be made with a really stressful event? In a study we published just a few months ago, we have an answer to this question, because what was unusual about this study is we arranged for people to have a very stressful experience. The subjects in this study were members of the U.S. military who were undergoing a harrowing training exercise to teach them what it's going to be like for them if they are ever captured as prisoners of war. And as part of this training exercise, these soldiers are interrogated in an aggressive, hostile, physically abusive fashion for 30 minutes and later on they have to try to identify the person who conducted that interrogation. And when we feed them suggestive information that insinuates it's a different person, many of them misidentify their interrogator, often identifying someone who doesn't even remotely resemble the real interrogator.
Можеби си мислите, па добро, ова се снимени настани, не се особено стресни. Дали истиот вид на грешка ќе се јави и кај многу стресен настан? Студијата која ја објавивме пред неколку месеци, ни даде одговор на ова прашање, оти оваа студија беше карактеристична по тоа што на луѓето им исцениравме едно многу стресно доживување. Субјектите во оваа студија беа членови на американската армија кои во тој момент минуваа низ тешка обука која требаше да им покаже како би им било доколку некогаш бидат заробени за време на војна. И како дел од оваа обука, војниците беа испрашувани на агресивен начин, кој вклучуваше и физичко малтретирање во рок од 30 минути, а подоцна требаше да ја идентификуваат личноста која го спровела испрашувањето. И кога им дадовме сугестивни информации кои ги наведуваа на друга личност, многу од нив погрешно го идентификуваа испрашувачот, честопати идентификуваа личност која дури ни оддалеку не наликува на вистинскиот испрашувач.
And so what these studies are showing is that when you feed people misinformation about some experience that they may have had, you can distort or contaminate or change their memory.
Овие студии покажуваат дека кога ќе им дадете на луѓето дезинформации за некој настан кој го доживеале, тогаш можете да ја искривите, да ја смените, т.е. да ја контаминирате нивната меморија.
Well out there in the real world, misinformation is everywhere. We get misinformation not only if we're questioned in a leading way, but if we talk to other witnesses who might consciously or inadvertently feed us some erroneous information, or if we see media coverage about some event we might have experienced, all of these provide the opportunity for this kind of contamination of our memory.
А во реалниот свет, дезинформации има насекаде. Голтаме дезинформации не само преку тенденциозно испрашување, туку и ако зборуваме со други сведоци кои намерно или ненамерно ни даваат погрешни информации, или пак ако видиме медиумска сторија за некој настан во кој сме учествувале, сите овие работи можат да ни ја загадат меморијата.
In the 1990s, we began to see an even more extreme kind of memory problem. Some patients were going into therapy with one problem -- maybe they had depression, an eating disorder -- and they were coming out of therapy with a different problem. Extreme memories for horrific brutalizations, sometimes in satanic rituals, sometimes involving really bizarre and unusual elements. One woman came out of psychotherapy believing that she'd endured years of ritualistic abuse, where she was forced into a pregnancy and that the baby was cut from her belly. But there were no physical scars or any kind of physical evidence that could have supported her story. And when I began looking into these cases, I was wondering, where do these bizarre memories come from? And what I found is that most of these situations involved some particular form of psychotherapy. And so I asked, were some of the things going on in this psychotherapy -- like the imagination exercises or dream interpretation, or in some cases hypnosis, or in some cases exposure to false information -- were these leading these patients to develop these very bizarre, unlikely memories? And I designed some experiments to try to study the processes that were being used in this psychotherapy so I could study the development of these very rich false memories.
Во 90-тите, станавме сведоци на еден уште поекстремен мемориски проблем. Некои пациенти одеа на терапија со еден проблем -- можеби имале депресија, нарушување на исхрана -- а од терапијата излегуваа со поинаков проблем. Екстремни сеќавања за ужасни малтретирања, понекогаш сатански ритуали, а некогаш вклучуваа навистина бизарни и невообичаени елементи. Една жена излезе од психотерапија верувајќи дека со години трпела ритуалистичко малтретирање, при што била насилно забременета и дека бебето ѝ било отсечено од утробата. Но немаше никакви физички лузни или било каков физички доказ кој би одел во прилог на нејзината приказна. И кога почнав да ги разгледувам овие случаи, се прашував, од каде доаѓаат ваквите бизарни сеќавања? И открив дека повеќето вакви ситуации се поврзани со одреден вид на психотерапија. И се прашав, дали некои од работите кои се одвиваат во психотерапијата -- како вежбите со фантазирање интерпретацијата на соништа, во некои случаи хипноза, или пак во некои случаи давање погрешни информации -- дали овие активности доведуваат до ваквите бизарни и неверојатни сеќавања кај пациентите? Така направив неколку експерименти за да ги проучувам процесите кои се користат во ваквата психотерапија и за да го проучам развојот на овие богати и лажни сеќавања.
In one of the first studies we did, we used suggestion, a method inspired by the psychotherapy we saw in these cases, we used this kind of suggestion and planted a false memory that when you were a kid, five or six years old, you were lost in a shopping mall. You were frightened. You were crying. You were ultimately rescued by an elderly person and reunited with the family. And we succeeded in planting this memory in the minds of about a quarter of our subjects. And you might be thinking, well, that's not particularly stressful. But we and other investigators have planted rich false memories of things that were much more unusual and much more stressful. So in a study done in Tennessee, researchers planted the false memory that when you were a kid, you nearly drowned and had to be rescued by a life guard. And in a study done in Canada, researchers planted the false memory that when you were a kid, something as awful as being attacked by a vicious animal happened to you, succeeding with about half of their subjects. And in a study done in Italy, researchers planted the false memory, when you were a kid, you witnessed demonic possession.
Во една од првите студии, користевме сугестија, методот го зедовме од психотерапијата што ја сретнавме во овие случаи. Користевме сугестија со која всадивме лажно сеќавање дека кога сте биле дете, пет или шест години, сте се изгубиле во трговски центар. Сте биле исплашени. Сте плачеле. На крај ве спасила некоја постара личност и пак сте биле со семејството. Ваквите сеќавања успеавме да ги всадиме во умот на три четвртини од нашите субјекти. Можеби си мислите, па добро, тоа и не е баш стресно. Но ние и другите истражувачи имаме всадено богати лажни сеќавања за нешта кои се многу поневообичаени и многу постресни. Во една студија спроведена во Тенеси, истражувачите всадија лажно сеќавање дека кога сте биле дете, речиси сте се удавиле и дека чуварот морал да ве спасува. Во студија спроведена во Канада, истражувачите всадија лажно сеќавање дека кога сте биле дете, ви се случило нешто ужасно, на пример ве нападнало опасно животно. Ова им успеа кај половина од субјектите. И во студија спроведена во Италија, истражувачите всадија лажно сеќавање, дека како дете сте биле сведок на демонска опседнатост.
I do want to add that it might seem like we are traumatizing these experimental subjects in the name of science, but our studies have gone through thorough evaluation by research ethics boards that have made the decision that the temporary discomfort that some of these subjects might experience in these studies is outweighed by the importance of this problem for understanding memory processes and the abuse of memory that is going on in some places in the world.
Можеби сето ова ви изгледа како трауматизирање на експерименталните субјекти во име на науката, но нашите студии имаат поминато низ темелна проверка од страна на комисијата за научна етика. Комисијата одлучи дека привремената нелагодност што некои од субјектите ја доживуваат во овие студии е помала од важноста што ја носи овој проблем, односно разбирањето на мемориските процеси и злоупотребата на меморијата која се јавува на некои места во светот.
Well, to my surprise, when I published this work and began to speak out against this particular brand of psychotherapy, it created some pretty bad problems for me: hostilities, primarily from the repressed memory therapists, who felt under attack, and by the patients whom they had influenced. I had sometimes armed guards at speeches that I was invited to give, people trying to drum up letter-writing campaigns to get me fired. But probably the worst was I suspected that a woman was innocent of abuse that was being claimed by her grown daughter. She accused her mother of sexual abuse based on a repressed memory. And this accusing daughter had actually allowed her story to be filmed and presented in public places. I was suspicious of this story, and so I started to investigate, and eventually found information that convinced me that this mother was innocent. I published an exposé on the case, and a little while later, the accusing daughter filed a lawsuit. Even though I'd never mentioned her name, she sued me for defamation and invasion of privacy. And I went through nearly five years of dealing with this messy, unpleasant litigation, but finally, finally, it was over and I could really get back to my work. In the process, however, I became part of a disturbing trend in America where scientists are being sued for simply speaking out on matters of great public controversy.
Но, на мое изненадување, кога ја објавив студијата и кога започнав да зборувам против ваквиот вид на психотерапија, ми се јавија прилично големи проблеми: непријателства, пред сè од терапевтите кои работат на потиснати сеќавања, и кои се почувствуваа нападнати, но и од пациентите кои беа под нивно влијание. Понекогаш, кога ќе ме поканеа да одржам говор со мене си носев вооружено обезбедување, луѓето пишуваа писма и покренуваа кампањи за да ме избркаат од работа. Но веројатно најлошото беше кога се посомневав во приказната на една возрасна ќерка која тврдеше дека била злоставувана од својата мајка. Врз основа на потиснатите сеќавања, таа ја обвини својата мајка за сексуална злоупотреба. Всушност оваа ќерка дозволи нејзината приказна да биде снимена и да биде прикажувана на јавни места. Се посомневав во оваа приказна, и почнав да истражувам, и најпосле дојдов до информации кои ме убедија дека мајката е невина. Објавив критика за овој случај, и некое време подоцна, ќерката поднесе тужба. Иако никогаш не ѝ го спомнав името, таа ме тужеше за клевета и за нарушување на приватноста. И поминав речиси пет години занимавајќи се со збунувачки и непријатни судски постапки, но конечно, конечно, сè се заврши и можев навистина да ѝ се вратам на работата. Во процесот, сепак, станав дел од вознемирувачкиот тренд во Америка каде научниците се тужени само поради тоа што зборуваат за работи кои се контраверзни во јавноста.
When I got back to my work, I asked this question: if I plant a false memory in your mind, does it have repercussions? Does it affect your later thoughts, your later behaviors? Our first study planted a false memory that you got sick as a child eating certain foods: hard-boiled eggs, dill pickles, strawberry ice cream. And we found that once we planted this false memory, people didn't want to eat the foods as much at an outdoor picnic. The false memories aren't necessarily bad or unpleasant. If we planted a warm, fuzzy memory involving a healthy food like asparagus, we could get people to want to eat asparagus more. And so what these studies are showing is that you can plant false memories and they have repercussions that affect behavior long after the memories take hold.
Кога се вратив на работа, си го поставив ова прашање: ако всадам лажно сеќавање во твојот ум, дали тоа ќе има реперкусии? Дали ќе влијае врз твоите подоцнежни мисли, твоите подоцнежни однесувања? Во нашата прва студија всадивме лажно сеќавање дека како дете ви се слошило јадејќи одредена храна: тврдо-варени јајца, кисели краставички, сладолед од јагода. И увидовме дека откако ги всадивме овие лажни сеќавања, луѓето повеќе не сакаа да ја јадат оваа храна за време на излет. Лажните сеќавања не се секогаш лоши или непријатни. Ако всадиме пријатно сеќавање кое вклучува здрава храна како аспарагусот, можеме да ги натераме луѓето да јадат повеќе аспарагус. Овие истражувања ни покажуваат дека можете да всадите лажни сеќавања кои имаат реперкусии, односно кои имаат многу подолго влијание врз однесувањето.
Well, along with this ability to plant memories and control behavior obviously come some important ethical issues, like, when should we use this mind technology? And should we ever ban its use? Therapists can't ethically plant false memories in the mind of their patients even if it would help the patient, but there's nothing to stop a parent from trying this out on their overweight or obese teenager. And when I suggested this publicly, it created an outcry again. "There she goes. She's advocating that parents lie to their children."
Но, со оваа способност за всадување на сеќавања и контролирање на однесувањето, очигледно се поврзани и важни етички прашања, како, кога треба да ја користиме оваа умствена технологија? И дали некогаш треба да ја забраниме? Не е етички терапевтите да всадуваат лажни сеќавања во умот на своите пациенти дури и кога тоа му помага на пациентот, но ништо не може да го спречи родителот да го испроба ова на својот тинејџер кој е дебел и има прекумерна тежина. Кога го предложив ова јавно, повторно се јави негодување. ,,Еве ја пак. Ги убедува родителите да ги лажат своите деца.''
Hello, Santa Claus. (Laughter)
Ало, Дедо Мраз. (Смеа)
I mean, another way to think about this is, which would you rather have, a kid with obesity, diabetes, shortened lifespan, all the things that go with it, or a kid with one little extra bit of false memory? I know what I would choose for a kid of mine.
Мислам, можете поинаку да гледате на ова, што повеќе сакате, дете со дебелина, дијабетис, намален животен век, и сè што оди со тоа, или пак дете кое има уште едно малечко лажно сеќавање? Јас знам што би избрала за моето дете.
But maybe my work has made me different from most people. Most people cherish their memories, know that they represent their identity, who they are, where they came from. And I appreciate that. I feel that way too. But I know from my work how much fiction is already in there. If I've learned anything from these decades of working on these problems, it's this: just because somebody tells you something and they say it with confidence, just because they say it with lots of detail, just because they express emotion when they say it, it doesn't mean that it really happened. We can't reliably distinguish true memories from false memories. We need independent corroboration. Such a discovery has made me more tolerant of the everyday memory mistakes that my friends and family members make. Such a discovery might have saved Steve Titus, the man whose whole future was snatched away by a false memory.
Но можеби мојата работа ме направи поразлична од повеќето луѓе. Повеќето луѓе си ги негуваат сеќавањата, знаат дека тие го претставуваат нивниот идентитет, кои се тие, од каде доаѓаат. И го ценам тоа. Се согласувам со тоа. Но од мојата работа знам колку многу фикција веќе има таму. Ако научив нешто од сите овие децении работејќи на овие проблеми, тогаш тоа е ова: само затоа што некој ви кажува нешто и ви го кажува со самодоверба, само затоа што ви го кажуваат со многу детали, само затоа што се емотивни додека ви го кажуваат, тоа не значи дека и навистина се случило. Не можете со сигурност да ги разликувате вистинските од лажните сеќавања. Ни треба потврда од независен извор. Ваквото откритие ме направи потолерантна на секојдневните мемориски грешки кои ги прават моите пријатели и членовите на семејството. Ваквото откритие можеби ќе го спасеше Стив Тајтус, човекот на кого цела иднина му беше збришана од едно лажно сеќавање.
But meanwhile, we should all keep in mind, we'd do well to, that memory, like liberty, is a fragile thing. Thank you. Thank you. Thank you. (Applause) Thanks very much. (Applause)
Но во меѓувреме, сите ние треба да имаме на ум, за наше добро, дека меморијата, како и слободата, е кревка ствар. Ви благодарам. Ви благодарам. Ви благодарам. (Аплауз) Ви благодарам многу. (Аплауз)