On the plains of the Serengeti, a dung beetle rolls his perfectly sculpted ball of dung away from competitors.
Trên đồng bằng của Serengeti, một chú bọ phân đang di dời quả phân đã điêu khắc hoàn hảo xa tầm tay của đối thủ.
In this Canadian river, a beaver rushes to reinforce her dam as it threatens to burst.
Còn ở con sông Canada này, một cô hải ly gấp rút gia cố lại kênh đập để kênh không bị vỡ ra.
As the snowball thunders down the mountainside, gaining momentum, the arctic foxes run for cover—
Đây thì một quả cầu tuyết đang lăn xuống sườn núi nên mấy cậu cáo bắc cực này đang chạy tìm chỗ ẩn nấp.
I can't stand these nature programs. Always the same story, and not a rational actor in sight. What else is on?
Thật chả hiểu nổi cái chương trình này. Vẫn kịch bản cũ, nét diễn thì giả trân. Còn gì khác coi không nhỉ?
It’s April 1954, and Vietnamese nationalists are on the verge of victory against French forces fighting for control of Vietnam. Their victory could lead to an independent Vietnam under communist leader Ho Chi Minh. The United States President, Dwight D. Eisenhower, is holding a press conference to comment on these developments.
Ơ từ từ, đó là vào tháng 4 năm 1954, nhân dân Việt Nam trên đà kháng chiến chống Pháp giành độc lập chủ quyền. Cuộc tổng khởi nghĩa này đã mang lại độc lập khối lãnh thổ dưới sự lãnh đạo của vị cha già dân tộc Hồ Chí Minh. Tổng thống Hoa Kỳ, Dwight D. Eisenhower, tổ chức một cuộc họp báo để bình luận về sự thay đổi của cục diện này.
Well, if you really must.
Vâng, nếu thật sự cần thiết.
Eisenhower claims that by virtue of what he calls the “falling domino principle,” communist control of Vietnam would be the “beginning of a disintegration” that would be certain to cause “incalculable loss.”
Eisenhower tuyên bố rằng dựa trên “nguyên tắc domino”, sự kiểm soát của cộng sản đối với Việt Nam sẽ là “khởi đầu cho sự tan rã” điều đó sẽ chắc chắn để lại những “hậu quả khôn lường”.
The beetles and beavers may be beyond my reach, but surely here's someone I can reason with.
Tụi bọ cánh cứng và hải ly có thể nằm ngoài tầm với của tôi, nhưng chắc chắn tôi có thể tranh luận với vị tổng thống này.
Now, Mr. President, let’s take a deep breath, shall we? It’s a big leap—or, one might say, a long slide— from communist governance of Vietnam to the global spread of authoritarian communist regimes. It’s as if we were to say you were clothed, now you’re in your underwear, so soon everyone in the world will be completely naked.
Giờ thì, dạ kính thưa Tổng thống, chúng ta bình tĩnh phân tích nhé? Đây sẽ là một bước nhảy vọt, hoặc là một bước trượt dài dưới sự lãnh đạo của cộng sản Việt Nam có tầm ảnh hưởng đến chế độ cộng sản toàn cầu. Ví dụ như mỗi ngày tổng thống mặc quần áo, giờ thì không một mảnh vải che thân thì sớm thôi mọi người trên thế giới sẽ khỏa thân hoàn toàn. :D
Don’t worry, I may have that power, but I promise not to use it. Now, as I was saying, this kind of argument, where one step, let’s call it A, kicks off a string of events that inevitably culminates in an extreme scenario, let’s call it Z, is known as a slippery slope. Many such arguments focus on catastrophe, but the slope to an extreme positive outcome can be just as slippery. The trouble with this kind of argument is that, in presenting Z is the inevitable outcome of A, it almost always overstates the likelihood that Z will happen if A happens. Why? Allow me to trouble you with some math.
Đừng lo lắng, cho dù tôi có phép thuật, nhưng tôi hứa không sử dụng bây giờ đâu. Bây giờ, như đã nói, kiểu lập luận này, bước một hãy gọi nó là A, bắt đầu một chuỗi sự kiện dẫn đến các hậu quả tiêu cực mà hay có trong các kịch bản cực đoan á, còn Z sẽ tượng trưng cho một con dốc trơn trượt. Cứ tưởng nhiều cuộc tranh cãi tập trung vào các kết quả tiêu cực, nhưng hóa ra lại “trượt” trên con dốc dẫn đến các mặt tích cực đó. Với kiểu lập luận này thì hay có vấn đề mặc định rằng Z là kết quả tất yếu của A và hầu như luôn phóng đại khả năng cao Z sẽ xảy ra chỉ khi A xảy ra. Tại sao? Cho phép tôi vận dụng môn toán nào.
Let’s assume for the sake of argument that, taken individually, each step between A and Z is independent from the others and very likely— 99%. So the probability that A causes B, that B causes C, that C causes D, and so on, is each 99%. Even so, each additional step adds an opportunity to alter the outcome, and A is only 78% likely to lead to Z— far from an inevitability. If there’s a 95% likelihood of each step, the chance that A leads to Z plummets to about 28%. If there’s a 90% likelihood at each step— still very likely by most standards— the chance that A leads to Z is only 7%. And if 24 of the 25 steps between A and Z are 99% likely, and one is 50% likely, the chance that A leads to Z goes down from 78% to 39%.
Hãy giả sử vì lợi ích của lập luận được tính riêng lẻ, có thể có tính chất bắc cầu giữa A và Z và lên đến — 99%. Vì vậy, xác suất mà A dẫn đến B, và B dẫn đến C, và C dẫn đến D và cứ vậy, là 99%. Mặc dù vậy, mỗi bước bổ sung sẽ thêm một cơ hội để thay đổi kết quả, và ước tính A chỉ có 78% có khả năng dẫn đến Z— xa khỏi kết quả tất yếu. Nếu có 95% khả năng xảy ra ở mỗi bước, thì khả năng từ A dẫn đến Z giảm mạnh xuống khoảng 28%. Nếu có 90% khả năng xảy ra ở mỗi bước— dựa vào lý thuyết thì tính chất từ A dẫn đến Z chỉ có 7%. Và nếu có 24/25 bước giữa A và Z có khả năng xảy ra 99%, và một bước có khả năng là 50%, thì từ A đến Z giảm từ 78% xuống 39%.
Back to your situation. I won’t deny you have reason to be concerned. You’re warily watching as powerful authoritarian communist regimes in the Soviet Union and China try to spread their form of governance. But let’s take a look at the chain of events you suggest: You say that the countries surrounding Vietnam would all soon fall under communist rule; that this would result in a loss of essential trade with these countries for others; that with no non-communist nations left to trade with, Japan would be pressured towards communism and that this, in turn, would threaten Australia and New Zealand. Your ultimate fear, if I may presume, is that this will in turn threaten the United States. Is this a possibility? Sure. Where I take issue is with your comparison to dominos. These complex real-world events are not, in fact, like dominoes, where when the first one falls, it becomes a certainty that the last will fall. For any one of these events, a number of possible outcomes could result, each affecting the other events in different ways. The possibilities are not a chain, they’re a web.
Quay lại vị tổng thống nào, tôi có thể hiểu tại sao ngài lại lo lắng. Một phần ngài được coi là một tượng đài của chế độ độc tài cộng sản có ảnh hưởng phổ biến đến hình thức tự trị của Liên Xô và Trung Quốc. Nhưng hãy nhìn vào chuỗi trong số các sự kiện ngài đề xuất: ngài nói rằng các quốc gia xung quanh Việt Nam sẽ sớm rơi vào sự cai trị của cộng sản; rằng điều này sẽ tạo ra một lỗ hổng trong thương mại thiết yếu của các quốc gia này; và không còn quốc gia phi cộng sản nào mở cửa cho việc kinh doanh, rồi Nhật Bản bị yếu thế trước chủ nghĩa cộng sản và điều này, lần lượt đe dọa đến Úc và New Zealand. Vậy nên ngài sợ rằng điều này sẽ đe dọa đến Hoa Kỳ. Tôi đoán đúng không? Chắc vậy rồi. Chỗ tôi thắc mắc là sự so sánh với “nguyên tắc domino” của ngài đó. Những sự kiện phức tạp này không giống như khi quân cờ domino đầu tiên đổ xuống thì quân cờ cuối cùng cũng đổ. Một số kết quả có thể xảy ra cho những sự kiện này sẽ ảnh hưởng đến các sự kiện khác theo những cách khác nhau. Đây có thể không phải một xâu chuỗi, mà là một mạng lưới phủ sóng toàn cầu.
It’s 1975, and after 20 years of conflict, and several million lives lost, North Vietnamese forces have taken control of the capital of South Vietnam. The war is over, and all of Vietnam is under communist control. Communist regimes have come to power in neighboring Laos and Cambodia, where the regime will be responsible for the deaths of an estimated quarter of all Cambodians.
Đó là vào năm 1975, sau 20 năm xung đột, vài triệu người đã hi sinh, quân dân miền bắc đã giành quyền kiểm soát thủ đô miền Nam Việt Nam. Chiến tranh kết thúc, Việt Nam giành độc lập dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Các chế độ cộng sản lên nắm quyền ở các nước láng giềng Lào và Campuchia, nơi mà chế độ sẽ chịu trách nhiệm về một phần tư cái chết ở Campuchia.
Wait, there's more.
Khoan, còn nữa.
That first step you were trying to avoid happened, but the end result you predicted did not. As for the steps between, a few happened; many did not. Decades afterward, your fellow humans are still debating why events unfolded the way they did.
Dù có dự đoán đến đâu, kết quả cuối cùng cũng không như kế hoạch. Giai đoạn ở giữa thì một số đúng kế hoạch nhưng hầu hết thì không. Nhiều thập kỷ sau đó, đồng loại của ngài có thể vẫn đang tranh luận tại sao các sự kiện có thể diễn ra theo cách này được ta.
And this is the trouble with slippery slope arguments. They focus exclusively on extreme outcomes, assigning those outcomes a degree of certainty or inevitability that rarely corresponds to reality. They divert attention from other, more likely possibilities, foreclosing discussions that might be more productive. And that’s when they’re made in good faith. Slippery slope arguments can also be intentionally structured to take advantage of people’s fears— whatever your position on an issue, it’s easy to come up with an extreme outcome that suits your aims. Best to avoid them entirely, eh?
Và vấn đề thường gặp khi sử dụng lập luận con dốc trơn trượt này là họ chỉ tập trung vào các kết quả cực đoan, và chắc chắn khả năng cao nó sẽ xảy ra nhưng thực tế thì hiếm lắm. Họ phân tán sự chú ý vào những mặt khác, có nhiều khả năng hơn, và kết thúc các cuộc thảo luận một cách hiệu quả hơn. Và đó là cách họ tạo ra niềm tin. Nhiều cuộc tranh luận đã dùng “con dốc” một cách có chủ ý lợi dụng nỗi sợ hãi của mọi người— thì dù ngài ở vị trí nào của cuộc tranh luận, chỉ cần đưa ra một kết quả nào đó và điều chỉnh phù hợp với mục tiêu là được. Thôi tốt nhất là nên tránh xa ra, ngài nhỉ?