مرۆڤەکان درەخت نابینن. هەموو ڕۆژێ بەلاماندا تێپەر دەبن. دادەنیشن و دەخەون و جگەرە دەکێشن و گەشت دەکەن بەنهێنی یەکتر ماچ دەکەن لە سێبەری ئێمەدا.
Humans do not see trees. They walk by us every day. They sit and sleep, smoke and picnic and secretly kiss in our shade.
گەڵاکانمان لێدەکەنەوە و میوەکانمان دەفلیقێننەوە. لقی دارەکانمان دەشکێنن یان ناوی خۆشەویستەکانیان دەنەخشێنن لەسەر قەدی گیاکان بە گوێزان و سوێندی خۆشەویستی هەتاهەتا دەخۆن. لە دەرزیەکانی ئێمە، ملوانکە دروست دەکەن و گوڵەکانمان ڕەنگ دەکەن بە شێوەیەکی هونەریانە. بۆ پارچهدارلهتمان دهكهن بۆ ئەوەی ماڵهكانی خۆیانی پێ گەرم بکەنەوە، هەندێ جار بهتهواوی پارچە پارچەمان دەکەن تەنها لەبەر ئەوەی پێیان وایە ئێمە ئاستەنگ دەخەینە پێش بۆچونەکانیان.
They pluck our leaves and gorge on our fruits. They break our branches or carve their lover's name on our trunks with their blades and vow eternal love. They weave necklaces out of our needles and paint our flowers into art. They split us into logs to heat their homes, and sometimes they chop us down just because they think we obstruct their view.
لانک و تەپەدۆری شەراب و کەل و پەلی سادە و بنێشت دروست دەکەن ناوازەترین موزیک لە ئێمە بەرهەم دێنن. ئێمە دەکەن بە پەرتوک بە جۆرێ کە خۆیانی پێ دادەپۆشن لە شەوانی ساردی زستان دا. دارەکانمان بۆ دروست کردنی دارەمەیت بەکار دەهێنن کە ژیانیان کۆتای دێت. و ڕۆمانسیترین شیعرەكان بۆ ئێمه بەرهەم دێنن، بانگەشەی ئەوە دەکەن ئێمە پردی نێوان ئاسمان و زەوین. لەگەڵ ئەوەشدا، ئێمە نابینن.
They make cradles, wine corks, chewing gum, rustic furniture and produce the most beautiful music out of us. And they turn us into books in which they bury themselves on cold winter nights. They use our wood to manufacture coffins in which they end their lives. And they even compose the most romantic poems for us, claiming we're the link between earth and sky. And yet, they do not see us.
یەکێک لە جوانیەکانی چیرۆک هۆنینەوە ئەوەیە کە خۆت دەهێنیتە شوێنی کەسی دیکە دەبیتە دەنگیان. بەڵام وەکو نوسەر، کە چەندە وشە و چیرۆکمان خۆش دەوێت، باوەڕم وایە، پێویستە حەز بە بێدەنگیش بکەین: ئەو شتانەی کە ناتوانین باسیان لێوە بکەین لە کۆمەڵگای خۆمان، پەراوێزخراوەکان و بێ دەسەڵاتەکان.
So one of the many beauties of the art of storytelling is to imagine yourself inside someone else's voice. But as writers, as much as we love stories and words, I believe we must also be interested in silences: the things we cannot talk about easily in our societies, the marginalized, the disempowered.
لەم سۆنگەیەوە، ئەدەب دەتوانێت و دەشبێت ئەوانەی دەرەوەی بازنەکە بهێنێتە چەقەکە، شتە نەبینراوەکان بکاتە شتی بەرچاو، دەنگە نەبیستراوەکان بخاتە بەرگوێ، و هاوسۆزی و تێگەیشتن خێراترە لە گێرەشێوێنی و بێباکی. چیڕۆک وامان لێدەکات بەیەکەوە بین. چیڕۆکە نەگوتراوەکان و بێدەنگیە کپ کراوەکان جیامان دەکاتەوە.
In that sense, literature can, and hopefully does, bring the periphery to the center, make the invisible a bit more visible, make the unheard a bit more heard, and empathy and understanding speak louder than demagoguery and apathy. Stories bring us together. Untold stories and entrenched silences keep us apart.
بەڵام چۆن چیڕۆک بڵێین دەربارەی مرۆڤایەتی و سروشت لە کاتێکدا کە هەسارەکەمان دەسوتێت و هیچ ڕێکارێک نەگیراوەتە بەر بۆ ئەوەی کە هەموو بەیەکەوە ئەزموونی دەکەین چ سیاسی یان کۆمەڵایەتی یان ژینگەیی بێت ؟ بەڵام پێویستە بیڵێن چونکە گەر یەک شت هەبێت جیهان وێران بکات لە هەموو ئەوانی دیکە زیاتر، ئەوا بێ هەستیە. کاتێک مرۆڤەکان لێک جیا دەبنەوە، وەڵام نادەنەوە، پەیوەست نابن، کاتێ ئیتر گوێ ناگرن، کاتێ دەوەستن لە فێربوون و کاتێ ئیتر گرنگی بەیەک نادەن دەربارەی کە چی ڕوو دەدات لێرە و لەوێ و لە هەموو شوێنێ.
But how to tell the stories of humanity and nature at a time when our planet is burning and there is no precedent for what we're about to experience collectively whether it's political, social or ecological? But tell we must because if there's one thing that is destroying our world more than anything, it is numbness. When people become disconnected, desensitized, indifferent, when they stop listening, when they stop learning and when they stop caring about what's happening here, there and everywhere.
کاتەکان بە پێوەری جیا دەپێورێن، دارەکان و مرۆڤەکان. کاتی مرۆڤ یەک دووریە.. هێڵێکی ڕێکی نەپچڕاو لە ڕابردووە درێژ دەبێتەوە کە وەها دادەنرێت کۆتای هاتووە بەرەو داهاتوو کە وەها دەبینرێت پاک و بێ خەوشە. کاتی دار بازنەیە. هەردوو ڕابردوو و داهاتوو لە ساتی ئێستادا هەن. و ئێستاش بە یەک ئاڕاستە ناڕوات. لە جیاتی ئەوە، بەشێوەی بازنە لە ناو بازنە دەکشێت، وەکو ئەم ئەڵقانەی کە دەیدۆزیتەوە کاتێ لەت لەتمان دەکەیت.
We measure time differently, trees and humans. Human time is linear -- a neat continuum stretching from a past that is deemed to be over and done with towards the future that is supposed to be pristine, untouched. Tree time is circular. Both the past and the future breathe within the present moment. And the present does not move in one direction. Instead it draws circles within circles, like the rings you would find when you cut us down.
جاری داهاتوو کە بەلای دارێک تێپەڕ بوویت، هەوڵبدە هێواش بیت و گوێبگرە چونکە هەریەکێک لە ئێمە خەریکی چرپە چرپە. تەماشای ئێمە بکە. ئێمە لە تۆ و ڕەگەزی تۆ کۆنترین. گۆێبگرە لەوەی کە پێویستە بیڵێین، چونکە پەنهانی لە چیڕۆکەکانمان بریتیە لە ڕابردوو و داهاتووی مرۆڤایەتی.
Next time you walk by a tree, try to slow down and listen because each of us whispers in the wind. Look at us. We're older than you and your kind. Listen to what we have to tell, because hidden inside our story is the past and the future of humanity.