Φανταστείτε το σκηνικό: είστε σε ένα μπαρ ή ένα κλαμπ και πιάνετε κουβέντα. Λίγο αργότερα η συζήτηση φέρνει το θέμα: «Εσύ με τι ασχολείσαι;» Καθώς πιστεύετε ότι η δουλειά σας είναι ενδιαφέρουσα, λέτε: «Είμαι μαθηματικός». (Γέλια) Σε όλες ανεξαιρέτως τις περιπτώσεις, στη συνέχεια αυτής της συζήτησης, ακούτε μια από τις ακόλουθες φράσεις: Α. «Ήμουνα πολύ χάλια στα Μαθηματικά, αλλά δεν έφταιγα εγώ, ο καθηγητής ήταν απαίσιος». (Γέλια) Β. «Τα Μαθηματικά σε τι χρησιμεύουν;» (Γέλια) Θα ασχοληθώ με την περίπτωση Β. (Γέλια) Όταν κάποιος σας ρωτάει σε τι χρησιμεύουν τα μαθηματικά, δε ρωτάει για τις εφαρμογές της επιστήμης των Μαθηματικών. Σε ρωτάει: «Κι εγώ γιατί έπρεπε να μάθω όλες αυτές τις βλακείες που δεν μου χρειάστηκαν ποτέ;» (Γέλια) Αυτό σε ρωτάει στην πραγματικότητα. Έτσι, εμείς οι μαθηματικοί όταν απαντάμε στο ερώτημα «Σε τι χρησιμεύουν τα μαθηματικά;» χωριζόμαστε σε δύο ομάδες. Το 54,51% των μαθηματικών βγαίνει στην επίθεση, ενώ το 44,77% παίρνει αμυντική στάση. Υπάρχει και ένα σπάνιο 0,8%, στο οποίο ανήκω και εγώ. Ποιοι είναι οι «επιθετικοί»; Είναι οι μαθηματικοί που σου λένε ότι αυτή η ερώτηση δεν έχει νόημα, γιατί τα μαθηματικά καθαυτά έχουν το δικό τους νόημα ότι είναι ένα υπέροχο οικοδόμημα, θεμελιωμένο σε μια δική του λογική και δεν χρειάζεται να ψάχνει κανείς πάντα πιθανές εφαρμογές. Σε τι χρησιμεύει η ποίηση, ο έρωτας; Σε τι χρησιμεύει η ίδια η ζωή; Μα τι ερώτηση είναι αυτή; (Γέλια) Ο Χάρντι, για παράδειγμα, είναι εκφραστής αυτών των επιθετικών. Όσοι τηρούν αμυντική στάση λένε ότι, αν και δεν το παίρνεις είδηση, αγάπη μου, τα μαθηματικά είναι παντού. (Γέλια) Αυτοί πάντα αναφέρουν, πάντα, τις γέφυρες και τους υπολογιστές. Αν δεν ξέρεις μαθηματικά, θα σου πέσει η γέφυρα. (Γέλια) Στην πραγματικότητα, οι υπολογιστές είναι μαθηματικά. Μάλιστα τώρα τους ήρθε να λένε ότι πίσω από την ασφάλεια του διαδικτύου και τις πιστωτικές κάρτες βρίσκονται οι πρώτοι αριθμοί. Αυτές είναι απαντήσεις που θα λάβεις αν τον ρωτήσεις τον καθηγητή σου. Είναι με τους «αμυντικούς». Ωραία, αλλά ποιος έχει δίκιο; Όσοι λένε ότι τα μαθηματικά δεν χρειάζεται να χρησιμεύουν σε κάτι, ή όσοι λένε ότι βρίσκονται παντού; Έχουν δίκιο και οι δύο. Σας είπα ότι εγώ ανήκω στο περίεργο 0,8% που λέει κάτι άλλο, έτσι; Οπότε, εμπρός, ρωτήστε με σε τι χρησιμεύουν τα μαθηματικά. (Το κοινό ρωτάει) Εντάξει! Το 76,34 % ρώτησε, ένα 23,41 % έμεινε σιωπηλό, και το υπόλοιπο 0,8 % ούτε ξέρω τι ακριβώς κάνει. (Γέλια) Αγαπητό 76,31%, τα μαθηματικά είναι αλήθεια ότι δεν έχουν απαραίτητα μία χρησιμότητα, είναι στ' αλήθεια ένα οικοδόμημα υπέροχο και λογικό, πιθανόν μία από τις σημαντικότερες συλλογικές προσπάθειες που πραγματοποίησε ποτέ ο άνθρωπος στην ιστορία. Αλλά επίσης είναι αλήθεια ότι, εκεί όπου οι επιστήμονες και οι τεχνικοί αναζητούν μαθηματικές θεωρίες, μοντέλα που θα συμβάλουν στην πρόοδο, εκεί ακριβώς τα βρίσκουν, στο οικοδόμημα των μαθηματικών, που διαποτίζουν τα πάντα. Είναι αλήθεια ότι πρέπει να εμβαθύνουμε, για να δούμε τι κρύβει η επιστήμη.
Imagine you're in a bar, or a club, and you start talking, and after a while, the question comes up, "So, what do you do for work?" And since you think your job is interesting, you say, "I'm a mathematician." (Laughter) And inevitably, during that conversation one of these two phrases come up: A) "I was terrible at math, but it wasn't my fault. It's because the teacher was awful." (Laughter) Or B) "But what is math really for?" (Laughter) I'll now address Case B. (Laughter) When someone asks you what math is for, they're not asking you about applications of mathematical science. They're asking you, why did I have to study that bullshit I never used in my life again? (Laughter) That's what they're actually asking. So when mathematicians are asked what math is for, they tend to fall into two groups: 54.51 percent of mathematicians will assume an attacking position, and 44.77 percent of mathematicians will take a defensive position. There's a strange 0.8 percent, among which I include myself. Who are the ones that attack? The attacking ones are mathematicians who would tell you this question makes no sense, because mathematics have a meaning all their own -- a beautiful edifice with its own logic -- and that there's no point in constantly searching for all possible applications. What's the use of poetry? What's the use of love? What's the use of life itself? What kind of question is that? (Laughter) Hardy, for instance, was a model of this type of attack. And those who stand in defense tell you, "Even if you don't realize it, friend, math is behind everything." (Laughter) Those guys, they always bring up bridges and computers. "If you don't know math, your bridge will collapse." (Laughter) It's true, computers are all about math. And now these guys have also started saying that behind information security and credit cards are prime numbers. These are the answers your math teacher would give you if you asked him. He's one of the defensive ones. Okay, but who's right then? Those who say that math doesn't need to have a purpose, or those who say that math is behind everything we do? Actually, both are right. But remember I told you I belong to that strange 0.8 percent claiming something else? So, go ahead, ask me what math is for. Audience: What is math for? Eduardo Sáenz de Cabezón: Okay, 76.34 percent of you asked the question, 23.41 percent didn't say anything, and the 0.8 percent -- I'm not sure what those guys are doing. Well, to my dear 76.31 percent -- it's true that math doesn't need to serve a purpose, it's true that it's a beautiful structure, a logical one, probably one of the greatest collective efforts ever achieved in human history. But it's also true that there, where scientists and technicians are looking for mathematical theories that allow them to advance, they're within the structure of math, which permeates everything.
Η επιστήμη λειτουργεί διαισθητικά, δημιουργικά, και τα μαθηματικά τιθασεύουν τη διαίσθηση και τη δημιουργικότητα. Σχεδόν όλοι όσοι δεν το έχουν ξανακούσει, εκπλήσσονται από το ότι, αν παίρναμε ένα συνηθισμένο φύλλο χαρτί πάχους 0,1 χιλιοστού, που να είναι αρκετά μεγάλο, και το διπλώναμε 50 φορές, το πάχος αυτού του σωρού θα κάλυπτε την απόσταση από τη Γη μέχρι τον Ήλιο. Η διαίσθησή σου λέει: «Αδύνατον», αλλά υπολόγισέ το και θα δεις ότι έτσι είναι. Σε αυτό χρησιμεύουν τα μαθηματικά. Είναι αλήθεια ότι κάθε επιστήμη έχει νόημα μόνο όταν μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τον υπέροχο κόσμο στον οποίο ζούμε. Και επειδή μας βοηθά επίσης να αποφεύγουμε τις παγίδες αυτού του οδυνηρού κόσμου στον οποίον ζούμε. Υπάρχουν επιστήμες που αγγίζουν με το χέρι αυτήν την εφαρμογή. Η ογκολογία, για παράδειγμα. Και υπάρχουν άλλες που την κοιτάζουν από μακριά, με ζήλια ενίοτε, αλλά γνωρίζοντας ότι είναι το στήριγμά της. Όλες οι βασικές επιστήμες είναι το στήριγμα εκείνων, και ανάμεσά τους, τα μαθηματικά. Η επιστήμη είναι επιστήμη χάρη στην ακρίβεια των μαθηματικών. Και αυτή η ακρίβεια οφείλεται στο ότι τα αποτελέσματά τους είναι αιώνια. Μπορεί να έχετε ακούσει ή να σας έχουν πει ότι τα διαμάντια είναι παντοτινά. Εξαρτάται από το τι θεωρεί καθένας παντοτινό! Ένα θεώρημα, αυτό είναι σίγουρα παντοτινό! (Γέλια) Το Πυθαγόρειο Θεώρημα, κι αυτό είναι αλήθεια κι ας έχει πεθάνει ο Πυθαγόρας, σου το λέω εγώ. (Γέλια) Ο κόσμος να χαλάσει, το Πυθαγόρειο θεώρημα θα συνεχίσει να ισχύει. Όπου σμίγουν δύο κάθετοι και μία καλή υποτείνουσα (Γέλια) το Πυθαγόρειο θεώρημα δουλεύει στο φουλ. (Χειροκρότημα) Εμείς οι μαθηματικοί ασχολούμαστε με το να φτιάχνουμε θεωρήματα. Αιώνιες αλήθειες. Δεν είναι πάντα εύκολο να ξεχωρίσεις μια αιώνια αλήθεια ή ένα θεώρημα από ένα απλό αξίωμα. Χρειάζονται αποδείξεις. Για παράδειγμα: φανταστείτε ότι έχω εδώ ένα πεδίο τεράστιο, απέραντο, που θέλω να καλύψω με ολόιδια σχήματα χωρίς κενά μεταξύ τους. Θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω τετράγωνα, σωστά; Ή τρίγωνα, όχι όμως κύκλους, γιατί αφήνουν κενάκια. Ποιο είναι το καλύτερο σχήμα που μπορώ να χρησιμοποιήσω; Αυτό που, ενώ καλύπτει την ίδια επιφάνεια, έχει μικρότερη περίμετρο. Ο Πάππος ο Αλεξανδρεύς, το έτος 300 μ.Χ. είπε ότι το καλύτερο ήταν το εξάγωνο, που το χρησιμοποιούν και οι μέλισσες. Αλλά δεν το απέδειξε. Έλεγε: «Το εξάγωνο τα σπάει, δώστε μου εξάγωνα!» Δεν το απέδειξε, το θέμα έμεινε ως είχε, μία εικασία με εξάγωνα! Ο κόσμος, όπως ξέρετε, χωρίστηκε σε «παππικούς» και «αντιπαππικούς», μέχρι που, 1.700 ολόκληρα χρόνια μετά, το 1999, ο Τόμας Χέιλς απέδειξε ότι ο Πάππος και οι μέλισσες είχαν δίκιο ότι το καλύτερο είναι το εξάγωνο. Αυτό μετατράπηκε σε θεώρημα, το θεώρημα της κηρήθρας, που θα ισχύει για πάντα, στους αιώνες των αιώνων, περισσότερο από όλα τα διαμάντια που έχεις. (Γέλια) Αλλά τι γίνεται αν περάσουμε σε τρεις διαστάσεις; Αν θέλω να γεμίσω το χώρο με ίσα σχήματα, χωρίς διάκενα, μπορώ να χρησιμοποιήσω κύβους, έτσι; Όχι σφαίρες, γιατί αφήνουν κενάκια. (Γέλια) Ποιο είναι το καλύτερο σχήμα που μπορώ να χρησιμοποιήσω; Ο Λόρδος Κέλβιν -αυτός με την κλίμακα Κέλβιν, ξέρετε- είπε ότι το καλύτερο για την περίσταση είναι το κόλουρο οκτάεδρο, (Γέλια) που, όπως όλοι ξέρετε, είναι αυτό εδώ! (Χειροκρότημα) Ελάτε τώρα! Ποιος δεν έχει ένα κόλουρο οκτάεδρο στο σπίτι; (Γέλια) Έστω και πλαστικό. «Βγάλε το κόλουρο οκτάεδρο, θα έχουμε επισκέψεις». Όλος ο κόσμος το έχει! Αλλά ο Κέλβιν δεν το απέδειξε. Παρέμεινε μία απλή εικασία, το αξίωμα του Κέλβιν. Ο κόσμος, όπως ξέρετε, χωρίστηκε σε «κελβινικούς» και «αντικελβινικούς». (Γέλια) Μέχρι που, εκατόν τόσα χρόνια μετά, -εκατό ολόκληρα χρόνια- κάποιος βρήκε μία καλύτερη δομή. Οι Γουίαρ και Φέλαν βρήκαν αυτό εδώ το πραγματάκι, (Γέλια) αυτή τη δομή στην οποία έδωσαν το ευφάνταστο όνομα «δομή Γουίαρ-Φέλαν». (Γέλια) Φαίνεται παράξενη, αλλά δεν είναι, υπάρχει και στη φύση. Το περίεργο είναι ότι αυτή η δομή, λόγω των γεωμετρικών της ιδιοτήτων, χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή των κολυμβητικών εγκαταστάσεων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου. Εκεί ο Μάικλ Φελπς κέρδισε οκτώ χρυσά μετάλλια, και έγινε ο καλύτερος κολυμβητής όλων των εποχών. Εντάξει, όλων των εποχών, μέχρι να υπάρξει κάποιος άλλος καλύτερος. Όπως και η δομή Γουίαρ-Φέλαν: είναι η καλύτερη μέχρι να βγει κάποια άλλη, καλύτερη. Προσοχή, όμως, γιατί σίγουρα υπάρχει η πιθανότητα, ακόμα και μετά από εκατόν τόσα χρόνια, μετά από 1.700 χρόνια, κάποιος να αποδείξει ότι αυτό είναι όντως το καλύτερο δυνατό σχήμα. Και τότε θα προκύψει ένα θέωρημα, μία αλήθεια παντοτινή, αιώνια. Περισσότερο από κάθε διαμάντι. Οπότε... Αν θέλετε να πείτε σε κάποιον ότι θα τον αγαπάτε για πάντα, (Γέλια) μπορείτε να του χαρίσετε ένα διαμάντι, αλλά αν θέλετε να του πείτε ότι θα τον αγαπάτε αιώνια, χαρίστε του ένα θεώρημα! (Γέλια) Αλλά προσοχή: θα πρέπει να το αποδείξετε! Να μη μείνει η αγάπη σας σε μια εικασία. (Γέλια) (Χειροκρότημα)
It's true that we have to go somewhat deeper, to see what's behind science. Science operates on intuition, creativity. Math controls intuition and tames creativity. Almost everyone who hasn't heard this before is surprised when they hear that if you take a 0.1 millimeter thick sheet of paper, the size we normally use, and, if it were big enough, fold it 50 times, its thickness would extend almost the distance from the Earth to the sun. Your intuition tells you it's impossible. Do the math and you'll see it's right. That's what math is for. It's true that science, all types of science, only makes sense because it makes us better understand this beautiful world we live in. And in doing that, it helps us avoid the pitfalls of this painful world we live in. There are sciences that help us in this way quite directly. Oncological science, for example. And there are others we look at from afar, with envy sometimes, but knowing that we are what supports them. All the basic sciences support them, including math. All that makes science, science is the rigor of math. And that rigor factors in because its results are eternal. You probably said or were told at some point that diamonds are forever, right? That depends on your definition of forever! A theorem -- that really is forever. (Laughter) The Pythagorean theorem is still true even though Pythagoras is dead, I assure you it's true. (Laughter) Even if the world collapsed the Pythagorean theorem would still be true. Wherever any two triangle sides and a good hypotenuse get together (Laughter) the Pythagorean theorem goes all out. It works like crazy. (Applause) Well, we mathematicians devote ourselves to come up with theorems. Eternal truths. But it isn't always easy to know the difference between an eternal truth, or theorem, and a mere conjecture. You need proof. For example, let's say I have a big, enormous, infinite field. I want to cover it with equal pieces, without leaving any gaps. I could use squares, right? I could use triangles. Not circles, those leave little gaps. Which is the best shape to use? One that covers the same surface, but has a smaller border. In the year 300, Pappus of Alexandria said the best is to use hexagons, just like bees do. But he didn't prove it. The guy said, "Hexagons, great! Let's go with hexagons!" He didn't prove it, it remained a conjecture. "Hexagons!" And the world, as you know, split into Pappists and anti-Pappists, until 1700 years later when in 1999, Thomas Hales proved that Pappus and the bees were right -- the best shape to use was the hexagon. And that became a theorem, the honeycomb theorem, that will be true forever and ever, for longer than any diamond you may have. (Laughter) But what happens if we go to three dimensions? If I want to fill the space with equal pieces, without leaving any gaps, I can use cubes, right? Not spheres, those leave little gaps. (Laughter) What is the best shape to use? Lord Kelvin, of the famous Kelvin degrees and all, said that the best was to use a truncated octahedron which, as you all know -- (Laughter) -- is this thing here! (Applause) Come on. Who doesn't have a truncated octahedron at home? (Laughter) Even a plastic one. "Honey, get the truncated octahedron, we're having guests." Everybody has one! (Laughter) But Kelvin didn't prove it. It remained a conjecture -- Kelvin's conjecture. The world, as you know, then split into Kelvinists and anti-Kelvinists (Laughter) until a hundred or so years later, someone found a better structure. Weaire and Phelan found this little thing over here -- (Laughter) -- this structure to which they gave the very clever name "the Weaire-Phelan structure." (Laughter) It looks like a strange object, but it isn't so strange, it also exists in nature. It's very interesting that this structure, because of its geometric properties, was used to build the Aquatics Center for the Beijing Olympic Games. There, Michael Phelps won eight gold medals, and became the best swimmer of all time. Well, until someone better comes along, right? As may happen with the Weaire-Phelan structure. It's the best until something better shows up. But be careful, because this one really stands a chance that in a hundred or so years, or even if it's in 1700 years, that someone proves it's the best possible shape for the job. It will then become a theorem, a truth, forever and ever. For longer than any diamond. So, if you want to tell someone that you will love them forever you can give them a diamond. But if you want to tell them that you'll love them forever and ever, give them a theorem! (Laughter) But hang on a minute! You'll have to prove it, so your love doesn't remain a conjecture. (Applause)