In my previous life, I was an artist. I still paint. I love art. I love the joy that color can give to our lives and to our communities, and I try to bring something of the artist in me in my politics, and I see part of my job today, the reason for being here, not just to campaign for my party, but for politics, and the role it can play for the better in our lives.
W poprzednim życiu byłem artystą. Nadal maluję. Kocham sztukę. Uwielbiam radość, jaką kolor wnosi do naszego życia, naszych społeczności. Staram się, by coś z tego artysty we mnie przenikało do mojej polityki. Znalazłem się tu dziś, Znalazłem się tu dziś, nie tylko po to, by prowadzić kampanię na rzecz mojej partii. Ale, by zmieniać życie ludzi na lepsze. Ale by zmieniać życie ludzi na lepsze.
For 11 years, I was mayor of Tirana, our capital. We faced many challenges. Art was part of the answer, and my name, in the very beginning, was linked with two things: demolition of illegal constructions in order to get public space back, and use of colors in order to revive the hope that had been lost in my city. But this use of colors was not just an artistic act. Rather, it was a form of political action in a context when the city budget I had available after being elected amounted to zero comma something.
Przez 11 lat byłem burmistrzem Tirany, naszej stolicy. Stawiliśmy czoła wielu trudnościom. Sztuka była częścią odpowiedzi. Od samego początku byłem związany z dwoma sprawami: wyburzaniem nielegalnych konstrukcji by odzyskać publiczną przestrzeń, i użyciem kolorów w celu ożywienia nadziei, którą miasto utraciło. Kolor był nie tylko środkiem artystycznego wyrazu, ale także formą działalności politycznej. Budżet, którym dysponowałem po wyborach, sprowadzał się do zero przecinek coś tam.
When we painted the first building, by splashing a radiant orange on the somber gray of a facade, something unimaginable happened. There was a traffic jam and a crowd of people gathered as if it were the location of some spectacular accident, or the sudden sighting of a visiting pop star.
Malując pierwszy budynek, użyliśmy jaskrawo pomarańczowej farby, na ponuro szarej fasadzie. Stało się coś niewyobrażalnego. Zrobił się korek uliczny, zebrał się tłum ludzi, jak gdyby miał tam miejsce spektakularny wypadek albo pojawiła się jakaś gwiazda pop.
The French E.U. official in charge of the funding rushed to block the painting. He screeched that he would block the financing.
Francuski przedstawiciel UE odpowiedzialny za fundusze natychmiast postanowił zablokować malowanie. Skrzeczał, że odbierze nam pieniądze.
"But why?" I asked him.
"Ale dlaczego?" zapytałem.
"Because the colors you have ordered do not meet European standards," he replied.
"Ponieważ kolory, które zamówiliście nie odpowiadają europejskim standardom". odpowiedział.
"Well," I told him, "the surroundings do not meet European standards, even though this is not what we want, but we will choose the colors ourselves, because this is exactly what we want. And if you do not let us continue with our work, I will hold a press conference here, right now, right in this road, and we will tell people that you look to me just like the censors of the socialist realism era."
"Cóż", odparłem "cała okolica nie odpowiada europejskim standardom, bez względu na nasze upodobania; ale kolory wybierzemy sobie sami; jak nam się spodoba. I jeśli nie pozwolisz nam kontynuować pracy, zorganizuję konferencję prasową, teraz, tu, na tej ulicy, i powiemy ludziom, że jesteś niczym cenzor z epoki socrealizmu".
Then he was kind of troubled, and asked me for a compromise. But I told him no, I'm sorry, compromise in colors is gray, and we have enough gray to last us a lifetime. (Applause) So it's time for change.
Zmieszał się trochę i zaproponował kompromis. Powiedziałem, że nie, przykro mi, kompromis w kolorach to kolor szary, a my mamy już dosyć szarego w naszym życiu. (Oklaski) Zatem czas na zmianę.
The rehabilitation of public spaces revived the feeling of belonging to a city that people lost. The pride of people about their own place of living, and there were feelings that had been buried deep for years under the fury of the illegal, barbaric constructions that sprang up in the public space. And when colors came out everywhere, a mood of change started transforming the spirit of people. Big noise raised up: "What is this? What is happening? What are colors doing to us?"
Rehabilitacja publicznej przestrzeni wskrzesiła utracone dawno temu poczucie przynależności. Ludzie na nowo poczuli się dumni ze swojego miasta. Odżyły uczucia od wielu lat przygniecione ciężarem nielegalnych, barbarzyńskich konstrukcji, które powyrastały w przestrzeni publicznej. Z chwilą gdy w mieście rozkwitły kolory, zmienił się nastrój. Podniósł się wielki zgiełk: "Co to? Co się dzieje? Co kolory robią z nami?"
And we made a poll, the most fascinating poll I've seen in my life. We asked people, "Do you want this action, and to have buildings painted like that?" And then the second question was, "Do you want it to stop or do you want it to continue?" To the first question, 63 percent of people said yes, we like it. Thirty-seven said no, we don't like it. But to the second question, half of them that didn't like it, they wanted it to continue. (Laughter)
Przeprowadziliśmy sondaż, najbardziej fascynujący sondaż, jaki kiedykolwiek widziałem. Zapytaliśmy ludzi: "Czy podoba wam się ta akcja i chcecie, by tak malować budynki?" I drugie pytanie: "Czy należy ten projekt wstrzymać, czy kontynuować?" Na pierwsze pytanie 63% ludzi powiedziało: tak, to nam się podoba. 37% powiedziało: nie, to nam się nie podoba. Ale co do drugiego pytania, połowa tych, którym się nie podobało, chciała projekt kontynuować. (Śmiech)
So we noticed change. People started to drop less litter in the streets, for example, started to pay taxes, started to feel something they had forgotten, and beauty was acting as a guardsman where municipal police, or the state itself, were missing.
Zauważyliśmy, że coś się zmienia. Ludzie mniej śmiecili na ulicach, zaczęli płacić podatki, zaczęli czuć coś, o czym dawno zapomnieli. Piękno działało niczym strażnik tam, gdzie brakowało policji miejskiej i instytucji państwowych.
One day I remember walking along a street that had just been colored, and where we were in the process of planting trees, when I saw a shopkeeper and his wife putting a glass facade to their shop. They had thrown the old shutter in the garbage collection place.
Pamiętam, pewnego dnia szedłem ulicą, która była świeżo pomalowana, i przy której właśnie sadziliśmy drzewa. Zobaczyłem właściciela sklepu, który razem z żoną montował w nim szklaną fasadę. Wyrzucili stare metalowe kraty na śmietnik.
"Why did you throw away the shutters?" I asked him.
"Dlaczego wyrzuciliście kraty?" zapytałem.
"Well, because the street is safer now," they answered.
"Ulica zrobiła się bezpieczniejsza" odpowiedzieli.
"Safer? Why? They have posted more policemen here?"
"Bezpieczniejsza? Dlaczego? Przysłali wam więcej policjantów?"
"Come on, man! What policemen? You can see it for yourself. There are colors, streetlights, new pavement with no potholes, trees. So it's beautiful; it's safe."
"Daj spokój, człowieku! Jakich policjantów?" Sam zobacz. Pojawiły się kolory, latarnie, nowe chodniki bez dziur, drzewa. Jest pięknie, bezpiecznie".
And indeed, it was beauty that was giving people this feeling of being protected. And this was not a misplaced feeling. Crime did fall.
Istotnie, piękno dawało ludziom poczucie bezpieczeństwa. To nie było nieuzasadnione odczucie. Przestępczość spadła.
The freedom that was won in 1990 brought about a state of anarchy in the city, while the barbarism of the '90s brought about a loss of hope for the city. The paint on the walls did not feed children, nor did it tend the sick or educate the ignorant, but it gave hope and light, and helped to make people see there could be a different way of doing things, a different spirit, a different feel to our lives, and that if we brought the same energy and hope to our politics, we could build a better life for each other and for our country. We removed 123,000 tons of concrete only from the riverbanks. We demolished more than 5,000 illegal buildings all over the city, up to eight stories high, the tallest of them. We planted 55,000 trees and bushes in the streets. We established a green tax, and then everybody accepted it and all businessmen paid it regularly. By means of open competitions, we managed to recruit in our administration many young people, and we thus managed to build a de-politicized public institution where men and women were equally represented.
Wolność, którą zdobyliśmy w 1990 r. doprowadziła w mieście do anarchii. Następstwem barbarzyństwa lat 90. była utrata nadziei. Kolorową farbą nie da się nakarmić dzieci leczyć chorych czy edukować nieuków. Ale przynosi ludziom światło i nadzieję, pomaga zobaczyć, że można inaczej załatwiać sprawy inaczej czuć, patrzeć na życie. Gdy przeniesiemy tę energię i nadzieję do polityki, zaczniemy budować lepsze życie dla każdego z nas i dla naszego kraju. Usunęliśmy 123 tony betonu tylko z samych brzegów rzeki. Wyburzyliśmy więcej niż 5 tys. nielegalnych budynków w całym mieście, najwyższy z nich miał osiem pięter. Zasadziliśmy na ulicach 55 tys. drzew i krzewów. Ustanowiliśmy zielony podatek. Wszyscy się na to zgodzili i wszyscy biznesmeni płacili regularnie. W drodze otwartych konkursów zdołaliśmy pozyskać dla naszej administracji wielu młodych ludzi, i odpolitycznić instytucje publiczne mężczyźni i kobiety zaczęli być w nich równo reprezentowani.
International organizations have invested a lot in Albania during these 20 years, not all of it well spent. When I told the World Bank directors that I wanted them to finance a project to build a model reception hall for citizens precisely in order to fight endemic daily corruption, they did not understand me. But people were waiting in long queues under sun and under rain in order to get a certificate or just a simple answer from two tiny windows of two metal kiosks. They were paying in order to skip the queue, the long queue. The reply to their requests was met by a voice coming from this dark hole, and, on the other hand, a mysterious hand coming out to take their documents while searching through old documents for the bribe. We could change the invisible clerks within the kiosks, every week, but we could not change this corrupt practice.
Międzynarodowe organizacje sporo zainwestowały w Albanii w ciągu tych 20 lat, choć nie zawsze rozsądnie. Kiedy zwróciłem się do dyrektorów Banku Światowego, o sfinansowanie budowy hali recepcyjnej dla obywateli -- chodziło o zwalczanie codziennej, endemicznej korupcji -- zupełnie mnie nie zrozumieli. Ale ludzie czekali w długich kolejkach, w słońcu i w deszczu, aby dostać certyfikat, lub tylko prostą odpowiedź, z dwóch małych okienek w dwóch metalowych kioskach. Płacili, aby uniknąć kolejki, długiej kolejki. Odpowiedzią na ich prośby był głos dochodzący z czarnej dziury i z drugiej strony, tajemnicza ręka, wyciągnięta by wziąć dokumenty, a tak naprawdę oczekująca na łapówkę. Mogliśmy zmieniać niewidzialnych urzędników w kioskach choćby co tydzień, ale nie mogliśmy wykorzenić tej korupcji.
"I'm convinced," I told a German official with the World Bank, "that it would be impossible for them to be bribed if they worked in Germany, in a German administration, just as I am convinced that if you put German officials from the German administration in those holes, they would be bribed just the same."
"Jestem przekonany," powiedziałem niemieckiemu urzędnikowi ze Światowego Banku, "że nie dawałoby się ich przekupić gdyby pracowali w Niemczech, w niemieckiej administracji, tak samo jak jestem przekonany, że gdyby posadzić w tych dziurach niemieckich urzędników, oni również zostaliby przekupieni".
(Applause)
(Oklaski)
It's not about genes. It's not about some being with a high conscience and some others having not a conscience. It's about system, it's about organization. It's also about environment and respect.
Nie chodzi o geny. Nie chodzi o jakieś istoty z niezwykle wrażliwym sumieniem i innych nie posiadających sumienia. Chodzi o system, o organizację. Chodzi również o środowisko i szacunek.
We removed the kiosks. We built the bright new reception hall that made people, Tirana citizens, think they had traveled abroad when they entered to make their requests. We created an online system of control and so speeded up all the processes. We put the citizen first, and not the clerks.
Usunęliśmy kioski. Zbudowaliśmy nową, jasną salę recepcyjną, która sprawiła, że obywatele Tirany ilekroć wchodzili, by coś w środku załatwić, myśleli, że wyjechali za granicę. Utworzyliśmy system kontroli online przyśpieszając wszystkie procesy. Postawiliśmy obywateli w pierwszym rzędzie, a nie urzędników.
The corruption in the state administration of countries like Albania -- it's not up to me to say also like Greece -- can be fought only by modernization. Reinventing the government by reinventing politics itself is the answer, and not reinventing people based on a ready-made formula that the developed world often tries in vain to impose to people like us. (Applause)
Korupcja w administracji państwowej w krajach takich jak Albania czy Grecja, choć nie mnie to oceniać, może być zwalczana tylko przez modernizację. Zreformowanie rządu przez zreformowanie polityki jest odpowiedzią, a nie reformowanie ludzi oparte na gotowej formule, którą świat rozwinięty często próbuje na próżno narzucać narodom takim jak nasz. (Oklaski)
Things have come to this point because politicians in general, but especially in our countries, let's face it, think people are stupid. They take it for granted that, come what may, people have to follow them, while politics, more and more, fails to offer answers for their public concerns or the exigencies of the common people. Politics has come to resemble a cynical team game played by politicians, while the public has been pushed aside as if sitting on the seats of a stadium in which passion for politics is gradually making room for blindness and desperation. Seen from those stairs, all politicians today seem the same, and politics has come to resemble a sport that inspires more aggressiveness and pessimism than social cohesion and the desire for civic protaganism.
Sprawy mają się tak źle, ponieważ politycy w ogólności, zwłaszcza w naszych krajach, powiedzmy sobie szczerze, myślą, że ludzie są głupi. Wydaje im się, że bez względu na okoliczności, ludzie zawsze będą za nimi podążać. Polityka tymczasem staje się coraz bardziej miałka. Nie dostarcza odpowiedzi na problemy zwykłych ludzi. Przypomina raczej cyniczną grę zespołową graną przez polityków, podczas gdy wyborcy zostali zepchnięci na bok. Są widownią na stadionie, na którym pasję dla polityki zastąpiły ślepota i desperacja. Widziani z tej perspektywy, wszyscy dzisiejsi politycy wydają się tacy sami, i polityka zaczęła przypominać sport, który częściej wywołuje agresję i pesymizm niż społeczną spójność czy chęć uczestnictwa w życiu publicznym.
Barack Obama won — (Applause) — because he mobilized people as never before through the use of social networks. He did not know each and every one of them, but with an admirable ingenuity, he managed to transform them into activists by giving them all the possibility to hold in their hands the arguments and the instruments that each would need to campaign in his name by making his own campaign. I tweet. I love it. I love it because it lets me get the message out, but it also lets people get their messages to me. This is politics, not from top down, but from the bottom up, and sideways, and allowing everybody's voice to be heard is exactly what we need. Politics is not just about leaders. It's not just about politicians and laws. It is about how people think, how they view the world around them, how they use their time and their energy. When people say all politicians are the same, ask yourself if Obama was the same as Bush, if François Hollande is the same as Sarkozy. They are not. They are human beings with different views and different visions for the world. When people say nothing can change, just stop and think what the world was like 10, 20, 50, 100 years ago. Our world is defined by the pace of change. We can all change the world.
Barack Obama wygrał (Oklaski) ponieważ zmobilizował ludzi jak nigdy wcześniej przez użycie społecznych sieci. Nie znał każdego z osobna, ale z godną podziwu pomysłowością zdołał przekształcić ich w działaczy, dając im wszystkie możliwości, argumenty i instrumenty, których potrzebowali, do prowadzenia kampanii w jego imieniu. To była ich kampania. Używam Twittera. Uwielbiam go. Uwielbiam, ponieważ pozwala mi dotrzeć z wiadomością do ludzi, ale również pozwala ludziom dotrzeć z wiadomością dla mnie. Oto polityka nie z góry do dołu, ale z dołu do góry i na boki. Sprawia, że każdy głos jest słyszalny. Tego właśnie potrzebujemy. W polityce nie chodzi o przywódców. Nie chodzi tylko o polityków i prawa. Chodzi o to, jak ludzie myślą, jak postrzegają świat wokoło, jak używają swego czasu i energii. Gdy ludzie mówią, że wszyscy politycy są tacy sami, zastanów się, czy Obama jest taki sam jak Bush, czy François Hollande jest taki sam jak Sarkozy. Nie są tacy sami. Są istotami ludzkimi z odmiennymi poglądami i odmiennymi wizjami świata. Kiedy ludzie mówią, że nic nie można zmienić, po prostu zatrzymaj się i pomyśl, jak świat wyglądał 10, 20, 50, 100 lat temu. Nasz świat jest definiowany przez tempo zmian. Wszyscy możemy zmienić świat.
I gave you a very small example of how one thing, the use of color, can make change happen. I want to make more change as Prime Minister of my country, but every single one of you can make change happen if you want to.
Dałem wam jeden mały przykład, jak jedna rzecz, użycie koloru, może przyczynić się do zmian. Chcę wprowadzić więcej zmian jako premier mojego kraju, ale każdy z was może dokonać zmian jeśli tylko chcecie.
President Roosevelt, he said, "Believe you can, and you are halfway there."
Prezydent Roosevelt powiedział "Uwierz, że możesz, i już jesteś w połowie drogi."
Efharisto and kalinihta.
(po grecku) Dziękuję i dobranoc.
(Applause)
(Oklaski)