Στην προηγούμενη ζωή μου, ήμουν καλλιτέχνης. Ακόμη ζωγραφίζω. Αγαπώ την τέχνη. Αγαπώ τη χαρά που φέρνει το χρώμα στη ζωή μας και στην κοινωνία μας, και προσπαθώ να φέρω κάτι από τον καλλιτέχνη μέσα μου στην πολιτική μου, και βλέπω ως μέρος της σημερινής δουλειάς μου, τον λόγο που είμαι εδώ, όχι μόνο για προεκλογική εκστρατεία, αλλά για την πολιτική, και τον ρόλο που μπορεί να παίξει για να βελτιώσει τη ζωή μας.
In my previous life, I was an artist. I still paint. I love art. I love the joy that color can give to our lives and to our communities, and I try to bring something of the artist in me in my politics, and I see part of my job today, the reason for being here, not just to campaign for my party, but for politics, and the role it can play for the better in our lives.
Για 11 χρόνια, ήμουν δήμαρχος των Τιράνων, της πρωτεύουσας μας. Αντιμετωπίσαμε πολλές προκλήσεις. Η τέχνη ήταν μέρος της απάντησης, και το όνομά μου, στην αρχή, συνδέθηκε με δύο πράγματα: κατεδαφίσεις παράνομων κατασκευών για να ανακτήσουμε τον δημόσιο χώρο, και χρήση χρωμάτων για ν' αναβιώσει η ελπίδα που είχε χαθεί στην πόλη μου. Η χρήση όμως των χρωμάτων δεν ήταν μόνο μία καλλιτεχνική πράξη. Ήταν μία μορφή πολιτικής δράσης σε ένα πλαίσιο που ο διαθέσιμος προϋπολογισμός μετά την εκλογή μου να ισοδυναμεί με μηδέν κόμμα κάτι.
For 11 years, I was mayor of Tirana, our capital. We faced many challenges. Art was part of the answer, and my name, in the very beginning, was linked with two things: demolition of illegal constructions in order to get public space back, and use of colors in order to revive the hope that had been lost in my city. But this use of colors was not just an artistic act. Rather, it was a form of political action in a context when the city budget I had available after being elected amounted to zero comma something.
Όταν ζωγραφίσαμε το πρώτο κτήριο, πιτσιλίζοντας φωσφορούχο πορτοκαλί πάνω στο ζοφερό γκρι μίας πρόσοψης, έγινε κάτι απίστευτο. Έγινε ένα μποτιλιάρισμα και μαζεύτηκε πλήθος σαν να ήταν το σημείο ενός τρομερού ατυχήματος, ή σαν να είδαν έναν διάσημο σταρ της ποπ.
When we painted the first building, by splashing a radiant orange on the somber gray of a facade, something unimaginable happened. There was a traffic jam and a crowd of people gathered as if it were the location of some spectacular accident, or the sudden sighting of a visiting pop star.
Ο Γάλλος αξιωματούχος της Ε.Ε. που ήταν υπεύθυνος χρηματοδότησης βιάστηκε να σταματήσει το βάψιμο. Απείλησε πως θα σταματήσει τη χρηματοδότηση.
The French E.U. official in charge of the funding rushed to block the painting. He screeched that he would block the financing.
«Μα γιατί;» τον ρώτησα.
"But why?" I asked him.
«Επειδή τα χρώματα που παραγγείλατε δεν είναι σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα,» απάντησε.
"Because the colors you have ordered do not meet European standards," he replied.
«Κοιτάξτε,» του είπα, «ούτε η γύρω εικόνα είναι σύμφωνη με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, ακόμη και αν δεν είναι αυτό που θέλουμε, τα χρώματα θα τα διαλέξουμε μόνοι μας, γιατί αυτό ακριβώς είναι που θέλουμε. Και αν δεν μας αφήσετε να συνεχίσουμε τη δουλειά μας, θα δώσω εδώ μία συνέντευξη τύπου, αμέσως τώρα, εδώ στο δρόμο, και θα πούμε στον κόσμο πως με αντιμετωπίζεις όπως ακριβώς και οι λογοκριτές της εποχής του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.»
"Well," I told him, "the surroundings do not meet European standards, even though this is not what we want, but we will choose the colors ourselves, because this is exactly what we want. And if you do not let us continue with our work, I will hold a press conference here, right now, right in this road, and we will tell people that you look to me just like the censors of the socialist realism era."
Φάνηκε τότε κάπως ενοχλημένος, και μου ζήτησε συμβιβασμό. Αλλά του είπα όχι, λυπάμαι, το χρώμα του συμβιβασμού είναι το γκρί, κι έχουμε τόσο γκρι που φτάνει για μια ζωή. (Χειροκρότημα) Είναι λοιπόν ώρα για αλλαγή.
Then he was kind of troubled, and asked me for a compromise. But I told him no, I'm sorry, compromise in colors is gray, and we have enough gray to last us a lifetime. (Applause) So it's time for change.
Η αποκατάσταση των δημόσιων χώρων αναβίωσε το αίσθημα πως ανήκουμε σε μία πόλη που οι άνθρωποι είχαν χάσει. Η περηφάνια των ανθρώπων για τον χώρο που κατοικούν, υπήρχαν αισθήματα που ήταν θαμμένα για χρόνια κάτω από την μανία των παράνομων, βάρβαρων κατασκευών που ξεπηδούσαν σε δημόσιους χώρους. Κι όταν τα χρώματα εμφανίστηκαν παντού, μία διάθεση αλλαγής μεταμόρφωσε το ηθικό των ανθρώπων. Ξεσηκώθηκαν φωνές: «Τι είναι αυτό; Τι γίνεται; Τι μας κάνουν αυτά τα χρώματα;»
The rehabilitation of public spaces revived the feeling of belonging to a city that people lost. The pride of people about their own place of living, and there were feelings that had been buried deep for years under the fury of the illegal, barbaric constructions that sprang up in the public space. And when colors came out everywhere, a mood of change started transforming the spirit of people. Big noise raised up: "What is this? What is happening? What are colors doing to us?"
Και κάναμε ένα δημοψήφισμα, το πιο εντυπωσιακό δημοψήφισμα που έχω δει στη ζωή μου. Ρωτήσαμε τον κόσμο, «Θέλετε αυτές τις δράσεις, να ζωγραφίζονται τα κτήρια με αυτό τον τρόπο;» Και η δεύτερη ερώτηση ήταν, «Θέλετε να σταματήσει ή να συνεχιστεί;» Στην πρώτη ερώτηση, 63 τοις εκατό είπαν ναι, μας αρέσει. Τριάντα επτά είπαν όχι, δεν μας αρέσει. Αλλά στη δεύτερη ερώτηση, οι μισοί απ' αυτούς που δεν άρεσε, ήθελαν να συνεχιστεί. (Γέλια)
And we made a poll, the most fascinating poll I've seen in my life. We asked people, "Do you want this action, and to have buildings painted like that?" And then the second question was, "Do you want it to stop or do you want it to continue?" To the first question, 63 percent of people said yes, we like it. Thirty-seven said no, we don't like it. But to the second question, half of them that didn't like it, they wanted it to continue. (Laughter)
Έτσι παρατηρήσαμε αλλαγή. Ο κόσμος δεν πετούσε τόσα σκουπίδια στον δρόμο, για παράδειγμα, άρχισαν να πληρώνουν φόρους, άρχισαν να νιώθουν κάτι που είχαν ξεχάσει, και η ομορφιά απέκτησε το ρόλο του φύλακα όπου η δημοτική ή κρατική αστυνομία έλλειπε.
So we noticed change. People started to drop less litter in the streets, for example, started to pay taxes, started to feel something they had forgotten, and beauty was acting as a guardsman where municipal police, or the state itself, were missing.
Θυμάμαι μια μέρα που περπατούσα στο δρόμο που μόλις είχε χρωματιστεί, και ήμασταν στη φάση που θα φυτεύαμε δέντρα, όταν είδα έναν καταστηματάρχη με τη γυναίκα του να βάζουν τζαμαρία στο κατάστημά τους. Πέταξαν τα παλιά στόρια στους κάδους σκουπιδιών.
One day I remember walking along a street that had just been colored, and where we were in the process of planting trees, when I saw a shopkeeper and his wife putting a glass facade to their shop. They had thrown the old shutter in the garbage collection place.
«Γιατί πετάξατε τα στόρια;» τον ρώτησα.
"Why did you throw away the shutters?" I asked him.
«Επειδή ο δρόμος είναι πιο ασφαλής τώρα,» απάντησαν.
"Well, because the street is safer now," they answered.
«Πιο ασφαλής; Γιατί; Έφεραν περισσότερους αστυνομικούς;»
"Safer? Why? They have posted more policemen here?"
«Έλα τώρα! Τι αστυνομικούς; Το βλέπεις και μόνος σου. Έχει χρώματα, φώτα στους δρόμους, καινούργια πεζοδρόμια χωρίς λακκούβες, δέντρα. Είναι όμορφα, είναι ασφαλή.»
"Come on, man! What policemen? You can see it for yourself. There are colors, streetlights, new pavement with no potholes, trees. So it's beautiful; it's safe."
Και όντως, ήταν η ομορφιά που έδινε στον κόσμο την αίσθηση της προστασίας. Το συναίσθημα αυτό δεν ήταν άστοχο. Το έγκλημα όντως μειώθηκε.
And indeed, it was beauty that was giving people this feeling of being protected. And this was not a misplaced feeling. Crime did fall.
Η ελευθερία που κερδήθηκε το 1990 έφερε στην πόλη μία κατάσταση αναρχίας, και ο βαρβαρισμός της δεκαετίας του '90 συνέβαλλε στο να χαθεί η ελπίδα για την πόλη. Οι ζωγραφιές στους τοίχους δεν τάισαν τα παιδιά, ούτε γιάτρεψαν αρρώστους, ούτε μόρφωσαν αγράμματους, έδωσαν όμως ελπίδα και φως, και βοήθησαν τους ανθρώπους να δουν πως υπάρχει και άλλος τρόπος να γίνονται πράγματα, με άλλο πνεύμα, με άλλη αίσθηση για τη ζωή μας, και πως αν φέρουμε την ίδια ενέργεια κι ελπίδα στην πολιτική, θα μπορούμε να χτίσουμε μία καλύτερη ζωή για εμάς και για τη χώρα μας. Αφαιρέσαμε 123.000 τόνους τσιμέντου μόνο από τις όχθες του ποταμού. Κατεδαφίσαμε πάνω από 5.000 παράνομα κτήρια σε όλη την πόλη, με ύψος μέχρι και οκτώ ορόφους, το ψηλότερο από αυτά. Φυτέψαμε 55.000 δέντρα και θάμνους στους δρόμους. Καθιερώσαμε έναν πράσινο φόρο, και όλοι τον αποδέχτηκαν και οι επιχειρηματίες τον πλήρωναν τακτικά. Με ανοιχτούς διαγωνισμούς, καταφέραμε να επιστρατεύσουμε στην διοίκηση πολλούς νέους ανθρώπους, χτίζοντας έτσι έναν από-πολιτικοποιημένο δημόσιο θεσμό με ίση αντιπροσώπευση για άνδρες και γυναίκες.
The freedom that was won in 1990 brought about a state of anarchy in the city, while the barbarism of the '90s brought about a loss of hope for the city. The paint on the walls did not feed children, nor did it tend the sick or educate the ignorant, but it gave hope and light, and helped to make people see there could be a different way of doing things, a different spirit, a different feel to our lives, and that if we brought the same energy and hope to our politics, we could build a better life for each other and for our country. We removed 123,000 tons of concrete only from the riverbanks. We demolished more than 5,000 illegal buildings all over the city, up to eight stories high, the tallest of them. We planted 55,000 trees and bushes in the streets. We established a green tax, and then everybody accepted it and all businessmen paid it regularly. By means of open competitions, we managed to recruit in our administration many young people, and we thus managed to build a de-politicized public institution where men and women were equally represented.
Διεθνείς οργανισμοί έχουν επενδύσει πολλά στην Αλβανία αυτά τα 20 χρόνια, ποσά που δεν δαπανήθηκαν πάντα σωστά. Όταν είπα στους διευθυντές της Παγκόσμιας Τράπεζας ότι ήθελα να χρηματοδοτήσουν ένα έργο δημιουργίας του πρότυπου κέντρου υποδοχής αιτημάτων πολιτών για να καταπολεμήσουμε ακριβώς την ενδημική καθημερινή διαφθορά, δεν με καταλάβαιναν. Ο κόσμος περίμενε σε τεράστιες ουρές κάτω από τον ήλιο και τη βροχή για να πάρει ένα πιστοποιητικό ή απλά για μία απάντηση σε δύο μικροσκοπικά παράθυρα σε δύο μεταλλικά περίπτερα. Πλήρωναν για ν' αποφύγουν την ουρά, την μεγάλη ουρά. Στα αιτήματά τους απαντούσε μία φωνή από τη σκοτεινή τρύπα, και, από την άλλη ένα μυστηριώδες χέρι έβγαινε για να πάρει τα χαρτιά τους και τα έψαχνε για να βρει ανάμεσά τους το φακελάκι. Θα μπορούσαμε ν' αλλάζουμε τους αόρατους υπαλλήλους μέσα στα περίπτερα, κάθε εβδομάδα, αλλά η διαφθορά δεν θα άλλαζε.
International organizations have invested a lot in Albania during these 20 years, not all of it well spent. When I told the World Bank directors that I wanted them to finance a project to build a model reception hall for citizens precisely in order to fight endemic daily corruption, they did not understand me. But people were waiting in long queues under sun and under rain in order to get a certificate or just a simple answer from two tiny windows of two metal kiosks. They were paying in order to skip the queue, the long queue. The reply to their requests was met by a voice coming from this dark hole, and, on the other hand, a mysterious hand coming out to take their documents while searching through old documents for the bribe. We could change the invisible clerks within the kiosks, every week, but we could not change this corrupt practice.
«Είμαι πεπεισμένος,» είπα στον Γερμανό αξιωματούχο της Παγκόσμιας Τράπεζας, «ότι θα ήταν αδύνατο να χρηματιστούν αν δούλευαν στην Γερμανία, στην Γερμανική διοίκηση, όπως είμαι πεπεισμένος ότι αν βάλουμε Γερμανούς αξιωματούχους από την Γερμανική διοίκηση σ' αυτές τις τρύπες, θα χρηματιστούν κι εκείνοι.»
"I'm convinced," I told a German official with the World Bank, "that it would be impossible for them to be bribed if they worked in Germany, in a German administration, just as I am convinced that if you put German officials from the German administration in those holes, they would be bribed just the same."
(Χειροκρότημα)
(Applause)
Δεν έχει να κάνει με τα γονίδια. Δεν πρόκειται για πιο ευσυνείδητους και λιγότερο ευσυνείδητους ανθρώπους. Είναι το σύστημα, είναι η οργάνωση. Αλλά και το περιβάλλον και ο σεβασμός.
It's not about genes. It's not about some being with a high conscience and some others having not a conscience. It's about system, it's about organization. It's also about environment and respect.
Απομακρύναμε τα περίπτερα. Χτίσαμε ένα φωτεινό κέντρο εξυπηρέτησης που έκανε τον κόσμο, τους πολίτες των Τυράννων, να πιστεύουν πως βρίσκονται σε χώρα του εξωτερικού όταν έρχονταν για τις αιτήσεις τους. Δημιουργήσαμε ένα ηλεκτρονικό σύστημα ελέγχου και επιταχύναμε έτσι τις διαδικασίες. Βάλαμε μπροστά τον πολίτη, και όχι τον υπάλληλο.
We removed the kiosks. We built the bright new reception hall that made people, Tirana citizens, think they had traveled abroad when they entered to make their requests. We created an online system of control and so speeded up all the processes. We put the citizen first, and not the clerks.
Η διαφθορά στην δημόσια διοίκηση σε χώρες όπως η Αλβανία -- και αν μου επιτρέπεται θα έλεγα και η Ελλάδα -- μπορεί να καταπολεμηθεί μόνο με εκσυγχρονισμό. Επαναπροσδιορίζουμε την κυβέρνηση επαναπροσδιορίζοντας την πολιτική Αυτή είναι η απάντηση, και όχι να επαναπροσδιορίζουμε τους ανθρώπους με έτοιμες συνταγές που ο ανεπτυγμένος κόσμος προσπαθεί μάταια να επιβάλλει σε ανθρώπους σαν εμάς. (Χειροκρότημα)
The corruption in the state administration of countries like Albania -- it's not up to me to say also like Greece -- can be fought only by modernization. Reinventing the government by reinventing politics itself is the answer, and not reinventing people based on a ready-made formula that the developed world often tries in vain to impose to people like us. (Applause)
Τα πράγματα έφτασαν σε αυτό το σημείο επειδή οι πολιτικοί εν γένει, και ειδικά στις χώρες μας, ας το παραδεχτούμε, θεωρούν τους πολίτες χαζούς. Το θεωρούν δεδομένο, ανεξαρτήτως γεγονότων, πως ο κόσμος θα τους ακολουθεί, ενώ παράλληλα η πολιτική είναι ανίκανη να δώσει απαντήσεις στις ανησυχίες του κοινού ή στις ανάγκες των απλών ανθρώπων. Η πολιτική πλέον θυμίζει ένα κυνικό ομαδικό παιχνίδι των πολιτικών, ενώ οι πολίτες έχουν παραγκωνιστεί σαν να καθόμαστε σε ένα στάδιο στο οποίο το πάθος για πολιτική δίνει τη θέση του στην τύφλωση και την απόγνωση. Από τη θέση αυτή, όλοι οι σημερινοί πολιτικοί φαίνονται ίδιοι, και η πολιτική έφτασε να μοιάζει με ένα άθλημα που εμπνέει επιθετικότητα και απαισιοδοξία παρά κοινωνική συνοχή κι επιθυμία για τον πολίτη πρωταγωνιστή.
Things have come to this point because politicians in general, but especially in our countries, let's face it, think people are stupid. They take it for granted that, come what may, people have to follow them, while politics, more and more, fails to offer answers for their public concerns or the exigencies of the common people. Politics has come to resemble a cynical team game played by politicians, while the public has been pushed aside as if sitting on the seats of a stadium in which passion for politics is gradually making room for blindness and desperation. Seen from those stairs, all politicians today seem the same, and politics has come to resemble a sport that inspires more aggressiveness and pessimism than social cohesion and the desire for civic protaganism.
Ο Μπάρακ Ομπάμα κέρδισε (Χειροκρότημα) επειδή κινητοποίησε τον κόσμο όσο ποτέ άλλοτε μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα. Δεν τους ήξερε όλους αυτούς προσωπικά, αλλά με μία αξιοθαύμαστη εφευρετικότητα, κατάφερε να τους μετατρέψει σε ακτιβιστές δίνοντας τους την δυνατότητα να κρατήσουν στα χέρια τους τα επιχειρήματα και τα μέσα που χρειάζεται κανείς ώστε η εκστρατεία για τον ίδιο να γίνει προσωπική υπόθεση. Τουιτάρω. Το λατρεύω. Το λατρεύω γιατί μου επιτρέπει να περάσω ένα μήνυμα, αλλά και να δεχτώ τα μηνύματα του κόσμου. Αυτό είναι πολιτική, όχι από πάνω προς τα κάτω, αλλά από κάτω προς τα πάνω και πλαγίως, επιτρέπει στην φωνή του καθενός ν' ακουστεί και είναι αυτό ακριβώς που χρειαζόμαστε. Η πολιτική δεν αφορά μόνο τους ηγέτες. Δεν αφορά μόνο πολιτικούς και νόμους. Αφορά τον τρόπο σκέψης των πολιτών, πώς βλέπουν τον κόσμο γύρω τους, πώς αξιοποιούν τον χρόνο και την ενέργεια τους. Όταν ο κόσμος λέει πως όλοι οι πολιτικοί είναι ίδιοι, αναρωτηθείτε αν ο Ομπάμα είναι ίδιος με τον Μπους, αν ο Φρανσουά Ολλάντ είναι ίδιος με τον Σαρκοζί. Δεν είναι. Είναι άνθρωποι με διαφορετική οπτική και διαφορετικό όραμα για τον κόσμο. Όταν οι πολίτες λένε ότι τίποτα δεν μπορεί ν' αλλάξει, απλά σκεφτείτε πως ήταν ο κόσμος πριν από 10, 20, 50, 100 χρόνια. Ο κόσμος μας ορίζεται από τον ρυθμό με τον οποίο αλλάζει. Όλοι μπορούμε ν' αλλάξουμε τον κόσμο.
Barack Obama won — (Applause) — because he mobilized people as never before through the use of social networks. He did not know each and every one of them, but with an admirable ingenuity, he managed to transform them into activists by giving them all the possibility to hold in their hands the arguments and the instruments that each would need to campaign in his name by making his own campaign. I tweet. I love it. I love it because it lets me get the message out, but it also lets people get their messages to me. This is politics, not from top down, but from the bottom up, and sideways, and allowing everybody's voice to be heard is exactly what we need. Politics is not just about leaders. It's not just about politicians and laws. It is about how people think, how they view the world around them, how they use their time and their energy. When people say all politicians are the same, ask yourself if Obama was the same as Bush, if François Hollande is the same as Sarkozy. They are not. They are human beings with different views and different visions for the world. When people say nothing can change, just stop and think what the world was like 10, 20, 50, 100 years ago. Our world is defined by the pace of change. We can all change the world.
Σας έδωσα ένα πολύ μικρό παράδειγμα του πώς ένα πράγμα, η χρήση των χρωμάτων, μπορεί να δημιουργήσει αλλαγή. Θέλω να κάνω κι άλλες αλλαγές ως πρωθυπουργός της χώρας μου, αλλά όλοι σας μπορείτε να κάνετε αλλαγές αν το θέλετε.
I gave you a very small example of how one thing, the use of color, can make change happen. I want to make more change as Prime Minister of my country, but every single one of you can make change happen if you want to.
Ο πρόεδρος Ρούζβελτ, είχε πει, «Πίστεψε πως μπορείς, και είσαι ήδη στα μισά του δρόμου.»
President Roosevelt, he said, "Believe you can, and you are halfway there."
Ευχαριστώ και καληνύχτα.
Efharisto and kalinihta.
(Χειροκρότημα)
(Applause)