Delighted to be here and to talk to you about a subject dear to my heart, which is beauty. I do the philosophy of art, aesthetics, actually, for a living. I try to figure out intellectually, philosophically, psychologically, what the experience of beauty is, what sensibly can be said about it and how people go off the rails in trying to understand it. Now this is an extremely complicated subject, in part because the things that we call beautiful are so different. I mean just think of the sheer variety -- a baby's face, Berlioz's "Harold in Italy," movies like "The Wizard of Oz" or the plays of Chekhov, a central California landscape, a Hokusai view of Mt. Fuji, "Der Rosenkavalier," a stunning match-winning goal in a World Cup soccer match, Van Gogh's "Starry Night," a Jane Austen novel, Fred Astaire dancing across the screen. This brief list includes human beings, natural landforms, works of art and skilled human actions. An account that explains the presence of beauty in everything on this list is not going to be easy.
Я радий бути тут і розповідати про те, що близьке моєму серцю, тобто про красу. Насправді, філософією мистецтва, естетикою я заробляю собі на життя. Я намагаюсь з точки зору інтелекту, філософії та психології визначити, що ж таке краса, що можна по суті сказати про неї, і як люди божеволіють, ламаючи голову над цим питанням. Це надзвичайно складне питання, частково через те, що красивими ми вважаємо дуже багато речей. Задумайтесь про цю цілковиту різноманітність: обличчя маляти, "Гарольд в Італії" Берліоза, фільми на кшталт "Чарівник країни Оз", п'єси Чехова, пейзажі центральної Каліфорнії, вигляд гори Фуджі Хокусая, опера "Кавалер Троянди", прекрасний переможний гол на матчі Світового чемпіонату з футболу, "Зоряна ніч" Ван Гога, новела Джейн Остін, танці Фреда Астера. Цей короткий список включає в себе людей, природні явища, твори мистецтва і майстерність виконання дій. Чому ми вважаємо красивим те, що знаходиться в цьому списку, пояснити буде нелегко.
I can, however, give you at least a taste of what I regard as the most powerful theory of beauty we yet have. And we get it not from a philosopher of art, not from a postmodern art theorist or a bigwig art critic. No, this theory comes from an expert on barnacles and worms and pigeon breeding, and you know who I mean: Charles Darwin. Of course, a lot of people think they already know the proper answer to the question, "What is beauty?" It's in the eye of the beholder. It's whatever moves you personally. Or, as some people, especially academics prefer, beauty is in the culturally conditioned eye of the beholder. People agree that paintings or movies or music are beautiful because their cultures determine a uniformity of aesthetic taste. Taste for both natural beauty and for the arts travel across cultures with great ease. Beethoven is adored in Japan. Peruvians love Japanese woodblock prints. Inca sculptures are regarded as treasures in British museums, while Shakespeare is translated into every major language of the Earth. Or just think about American jazz or American movies -- they go everywhere. There are many differences among the arts, but there are also universal, cross-cultural aesthetic pleasures and values.
Однак, я можу дати вам хоча б уявлення про найбільш об'єктивну, на мою думку, теорію краси з тих, що існують сьогодні. І вона була розроблена не мистецтвознавцем, не теоретиком мистецтва постмодернізму, не відомими критиком. Ні, автор цієї теорії був експертом з раків, хробаків і розведення голубів. Ви знаєте, про кого я. Це Чарльз Дарвін. Звісно, багато людей вважає, що знає відповідь на запитання "Що таке краса?" Краса визначається особливостями сприйняття людини. Або як деякі люди, особливо вчені, вважають, що краса обумовлена культурними відмінностями різних людей. Люди однаково вважають, що певні картини, фільми чи музика красиві, тому що їхня культура визначає спільність естетичних переваг. Любов до прекрасного, як в природі, так і в мистецтві не знає культурних кордонів. Бетховена обожнюють в Японії, перуанці люблять японські гравюри на дереві, скульптури інків вважаються скарбами британських музеїв, а п'єси Шекспіра перекладено на всі поширені мови планети. Візьміть, наприклад, американський джаз чи американські фільми. Вони популярні всюди. І хоча види мистецтва такі різноманітні, все ж існують універсальні загальнокультурні естетичні цінності та ідеали.
How can we explain this universality? The best answer lies in trying to reconstruct a Darwinian evolutionary history of our artistic and aesthetic tastes. We need to reverse-engineer our present artistic tastes and preferences and explain how they came to be engraved in our minds by the actions of both our prehistoric, largely pleistocene environments, where we became fully human, but also by the social situations in which we evolved. This reverse engineering can also enlist help from the human record preserved in prehistory. I mean fossils, cave paintings and so forth. And it should take into account what we know of the aesthetic interests of isolated hunter-gatherer bands that survived into the 19th and the 20th centuries.
Як пояснити цю універсальність? Найкращий спосіб - це спробувати відтворити дарвіністський еволюційний розвиток наших художніх і естетичних смаків. Нам потрібно проаналізувати наші теперішні мистецькі смаки і переваги та пояснити, яким чином їм вдалось вкорінитись в нашій свідомості. У процесі еволюції на нас впливали як доісторичні природні умови епохи Плейстоцену, коли остаточно сформувалась людина, так і соціальні умови, в яких ми розвивались. У відтворенні естетичних поглядів нам також можуть допомогти збережені залишки діяльності доісторичних людей. Тобто скам'янілі рештки, печерні малюнки тощо. Також потрібно взяти до уваги наші знання про естетичні переваги ізольованих племен, що займались полюванням і збиранням, що збереглись до 19-20 століть.
Now, I personally have no doubt whatsoever that the experience of beauty, with its emotional intensity and pleasure, belongs to our evolved human psychology. The experience of beauty is one component in a whole series of Darwinian adaptations. Beauty is an adaptive effect, which we extend and intensify in the creation and enjoyment of works of art and entertainment. As many of you will know, evolution operates by two main primary mechanisms. The first of these is natural selection -- that's random mutation and selective retention -- along with our basic anatomy and physiology -- the evolution of the pancreas or the eye or the fingernails. Natural selection also explains many basic revulsions, such as the horrid smell of rotting meat, or fears, such as the fear of snakes or standing close to the edge of a cliff. Natural selection also explains pleasures -- sexual pleasure, our liking for sweet, fat and proteins, which in turn explains a lot of popular foods, from ripe fruits through chocolate malts and barbecued ribs.
Особисто я ні краплі не сумніваюсь, що відчуття прекрасного в поєднанні з насолодою та гостротою переживань належить до області еволюціонованої психології людини. Відчуття прекрасного - лише один компонент з цілого набору еволюційних пристосувань. Краса - це механізм пристосування, який ми розвиваємо і збільшуємо, створюючи та насолоджуючись витворами мистецтва та розвагами. Як багатьом з вас відомо, в основі еволюції лежить два основних механізми. Один з них - природній відбір, тобто випадкові зміни і вибіркове виживання, а також збереження нашої основної анатомії та фізіології - тобто, наявність підшлункової залози, очей чи нігтів. Природній відбір також пояснює наші основні страхи і неприємність нам деяких речей, таких як жахливий запах гнилого м'яса, страх змій чи висоти, коли стоїш на краю провалля. Природній відбір також пояснює і насолоду: сексуальне задоволення, любов до солодкого, жиру, білків, що, в свою чергу, пояснює популярність багатьох продуктів: від стиглих фруктів і шоколаду до смажених реберець.
The other great principle of evolution is sexual selection, and it operates very differently. The peacock's magnificent tail is the most famous example of this. It did not evolve for natural survival. In fact, it goes against natural survival. No, the peacock's tail results from the mating choices made by peahens. It's quite a familiar story. It's women who actually push history forward. Darwin himself, by the way, had no doubts that the peacock's tail was beautiful in the eyes of the peahen. He actually used that word. Now, keeping these ideas firmly in mind, we can say that the experience of beauty is one of the ways that evolution has of arousing and sustaining interest or fascination, even obsession, in order to encourage us toward making the most adaptive decisions for survival and reproduction. Beauty is nature's way of acting at a distance, so to speak. I mean, you can't expect to eat an adaptively beneficial landscape. It would hardly do to eat your baby or your lover. So evolution's trick is to make them beautiful, to have them exert a kind of magnetism to give you the pleasure of simply looking at them.
Інший вагомий механізм еволюції - статевий відбір, прояви якого дуже різноманітні. Найяскравіший цьому приклад - величний хвіст павича. Він розвинувся не в результаті боротьби за виживання. Насправді, він заважає в цій боротьбі. Хвіст павича з'явився в результаті переваг у виборі пари павами. Досить знайома історія. Історію творять жінки. Сам Дарвін, до речі, був впевнений, що самиці вважають хвіст павича красивим. Саме так він і казав. Дотримуючись цих теорій, ми можемо сказати, що краса - це одне з еволюційних пристосувань, що спричинює і підтримує інтерес, зацікавленість, чи навіть одержимість, для того, щоб спонукати нас до прийняття рішень, що найбільше сприяють виживанню і продовженню роду. З допомогою краси природа діє опосередковано. Я маю на увазі, що ландшафт з хорошими умовами для пристосування не замінить їжу також як і ви не їстимете свою дитину чи коханого. Хитрість природи тут - зробити їх красивими, наділити певною привабливістю, що звичайне споглядання буде приносити вам задоволення.
Consider briefly an important source of aesthetic pleasure, the magnetic pull of beautiful landscapes. People in very different cultures all over the world tend to like a particular kind of landscape, a landscape that just happens to be similar to the pleistocene savannas where we evolved. This landscape shows up today on calendars, on postcards, in the design of golf courses and public parks and in gold-framed pictures that hang in living rooms from New York to New Zealand. It's a kind of Hudson River school landscape featuring open spaces of low grasses interspersed with copses of trees. The trees, by the way, are often preferred if they fork near the ground, that is to say, if they're trees you could scramble up if you were in a tight fix. The landscape shows the presence of water directly in view, or evidence of water in a bluish distance, indications of animal or bird life as well as diverse greenery and finally -- get this -- a path or a road, perhaps a riverbank or a shoreline, that extends into the distance, almost inviting you to follow it. This landscape type is regarded as beautiful, even by people in countries that don't have it. The ideal savanna landscape is one of the clearest examples where human beings everywhere find beauty in similar visual experience.
Давайте трохи поговоримо про важливе джерело естетичної насолоди, про магнітну привабливість красивих пейзажів. Людям найрізноманітніших культур зі всього світу подобається певний тип пейзажу, що нагадує савани плейстоцену, де ми розвивались. Такий пейзаж ми можемо сьогодні бачити на календарях, поштових листівках, у проектах майданчиків для гольфу і громадських парків, а також на картинах в позолочених рамах, що висять на стінах віталень від Нью-Йорка до Нової Зеландії. Приклад такого пейзажу - вид на річку Гудзон, що малюють у художніх школах, з відкритими просторами, що поросли невисокою травою, і де-не-де всіяні деревами. Дерева, до речі, часто малюють з гілками, розташованими низько біля землі, бо на таке дерево легко вилізти, тікаючи від хижаків. На пейзажах завжди присутня вода на передньому плані чи на блакитному горизонті, видно звірів і птахів, а також різноманітна рослинність, і нарешті, зверніть на це увагу, доріжка чи дорога, можливо, берег річки чи моря, що біжить в далину, ніби запрошуючи вас йти за ним. Такий тип пейзажів вважається красивим навіть в тих країнах, де таких пейзажів немає. Ідеальний ландшафт савани - один з найкращих прикладів того, як люди з будь-якого куточка планети бачать красу в однакових візуальних образах.
But, someone might argue, that's natural beauty. How about artistic beauty? Isn't that exhaustively cultural? No, I don't think it is. And once again, I'd like to look back to prehistory to say something about it. It is widely assumed that the earliest human artworks are the stupendously skillful cave paintings that we all know from Lascaux and Chauvet. Chauvet caves are about 32,000 years old, along with a few small, realistic sculptures of women and animals from the same period. But artistic and decorative skills are actually much older than that. Beautiful shell necklaces that look like something you'd see at an arts and crafts fair, as well as ochre body paint, have been found from around 100,000 years ago.
Проте, хтось може заявити, що це лише краса природи. А як щодо краси мистецтва? Хіба вона не спричинена суто культурою? Ні, я так не вважаю. Знову ж таки, я б хотів звернутися до доісторичної епохи, щоб пояснити цю думку. Поширена думка, що найпершими витворами мистецтва людей були надзвичайно вміло виконані печерні малюнки, які ми можемо побачити в Ласко і Шове. Печерам Шове близько 32 тисяч років, стільки ж років і маленьким реалістичним скульптурам жінок і тварин. Але художня і декоративна майстерність насправді набагато старіша. Чудове намисто з перлин, схоже на те, що часто можна зустріти на виставках чи ярмарках, а також вохра для розмальовування тіла мають вік близько 100 тисяч років.
But the most intriguing prehistoric artifacts are older even than this. I have in mind the so-called Acheulian hand axes. The oldest stone tools are choppers from the Olduvai Gorge in East Africa. They go back about two-and-a-half-million years. These crude tools were around for thousands of centuries, until around 1.4 million years ago when Homo erectus started shaping single, thin stone blades, sometimes rounded ovals, but often in what are to our eyes an arresting, symmetrical pointed leaf or teardrop form. These Acheulian hand axes -- they're named after St. Acheul in France, where finds were made in 19th century -- have been unearthed in their thousands, scattered across Asia, Europe and Africa, almost everywhere Homo erectus and Homo ergaster roamed. Now, the sheer numbers of these hand axes shows that they can't have been made for butchering animals. And the plot really thickens when you realize that, unlike other pleistocene tools, the hand axes often exhibit no evidence of wear on their delicate blade edges. And some, in any event, are too big to use for butchery. Their symmetry, their attractive materials and, above all, their meticulous workmanship are simply quite beautiful to our eyes, even today.
Але найбільш вражаючі предмети доісторичного мистецтва навіть ще старіші. Я про так звані ашельські сокири. Найстаріші кам'яні знаряддя праці - це сокири з ущелини Олдувай, що в східній Африці. Їм близько два з половиною мільйони років. Ці грубі інструменти проіснували декілька сотень тисяч століть, аж доки 1,4 мільйони років тому, коли Людина прямоходяча не почала використовувати тонкі кам'яні пластини, іноді заокругленої овальної форми, але частіше, що більш звичне для нас, форми симетрично загостреного листка чи краплі. Тисячі ашельських сокир, названих на честь міста Сент-Ашель, що в Франції, де їх було виявлено в 19 столітті, були знайдені по всій Азії, Європі і Африці, майже всюди, де мандрували Людина прямостояча і Людина працююча. Кількість знайдених сокир свідчить про те, що їх не могли використовувати для полювання. Справа стає ще заплутанішою, коли дізнаєшся, що на відміну від інших знарядь праці епохи плейстоцену, леза сокир не мають слідів використання. Деякі з них, в будь-якому випадку, надто великі, щоб використовувати їх за призначенням. Їхня симетричність, хороший матеріал, і, головне, їхня ретельна обробка навіть сьогодні робить їх досить красивими для нас.
So what were these ancient -- I mean, they're ancient, they're foreign, but they're at the same time somehow familiar. What were these artifacts for? The best available answer is that they were literally the earliest known works of art, practical tools transformed into captivating aesthetic objects, contemplated both for their elegant shape and their virtuoso craftsmanship. Hand axes mark an evolutionary advance in human history -- tools fashioned to function as what Darwinians call "fitness signals" -- that is to say, displays that are performances like the peacock's tail, except that, unlike hair and feathers, the hand axes are consciously cleverly crafted. Competently made hand axes indicated desirable personal qualities -- intelligence, fine motor control, planning ability, conscientiousness and sometimes access to rare materials. Over tens of thousands of generations, such skills increased the status of those who displayed them and gained a reproductive advantage over the less capable. You know, it's an old line, but it has been shown to work -- "Why don't you come up to my cave, so I can show you my hand axes?"
То ж для чого ці старовинні сокири... Тобто, старовинні, з іншого світу, але в той же час чомусь нам близькі. Для чого їх зробили? Найоптимальніша відповідь полягає в тому, що вони були буквально найстарішими з відомих витворів мистецтва, знаряддя праці, перетворені в естетичні предмети, і що мають цінність завдяки не тільки своїй елегантній формі, але й віртуозній роботі майстра. Поява сокир стала еволюційним поштовхом у людському розвитку: знаряддя праці набули значення, як полюбляють казати дарвіністи, ознак призвичаєності. Тобто вони використовувались для демонстрації, так само, як і хвіст павича, проте, на відміну від волосся і пір'я, сокири - це знаряддя, зроблені з усвідомленим умислом. Майстерно виготовлені сокири відображали чудові особисті якості: розум, вмілі руки, здатність до планування, добросовісність, а іноді навіть доступ до рідкісних матеріалів. Для десятків тисяч поколінь такі навички підвищували статус їх власників і ставали конкурентною перевагою в статевому відборі. Це старий прийом, але, як виявляється, він працює: "Хочеш зайти до мене в печеру? Я покажу тобі свої сокири".
(Laughter)
(Сміх)
Except, of course, what's interesting about this is that we can't be sure how that idea was conveyed, because the Homo erectus that made these objects did not have language. It's hard to grasp, but it's an incredible fact. This object was made by a hominid ancestor, Homo erectus or Homo ergaster, between 50,000 and 100,000 years before language. Stretching over a million years, the hand axe tradition is the longest artistic tradition in human and proto-human history. By the end of the hand axe epic, Homo sapiens -- as they were then called, finally -- were doubtless finding new ways to amuse and amaze each other by, who knows, telling jokes, storytelling, dancing, or hairstyling. Yes, hairstyling -- I insist on that.
Відкинувши всі цікаві подробиці, ми не знаємо точно, як ця ідея передавалася, тому що Людина прямоходяча, яка виготовляла ці об'єкти, не вміла говорити. В цей дивовижний факт важко повірити: цей об'єкт був виготовлений нашими предками, Людиною прямоходячою чи Людиною працюючою, за 50-100 тисяч років до появи мови. Традиція виготовлення сокир, що пронизує мільйони років, стала найтривалішою в історії мистецтва людини і її доісторичних предків. Наприкінці епохи кам'яних сокир Людина розумна, як її було остаточно названо, безсумнівно шукала нові способи, як розважити та здивувати собі подібних: мабуть, розповідаючи жарти, історії, танцюючи чи роблячи зачіски. Так, саме зачіски, я наполягаю на цьому.
For us moderns, virtuoso technique is used to create imaginary worlds in fiction and in movies, to express intense emotions with music, painting and dance. But still, one fundamental trait of the ancestral personality persists in our aesthetic cravings: the beauty we find in skilled performances. From Lascaux to the Louvre to Carnegie Hall, human beings have a permanent innate taste for virtuoso displays in the arts. We find beauty in something done well.
У сучасному світі віртуозні технічні прийоми використовуються в літературі, кінематографі для вираження сильних емоцій за допомогою музики, картин і танцю. Але одна важлива властивість, що передалась від наших доісторичних предків, лежить в основі наших художніх смаків: ми бачимо красу в майстерному виконанні. Від Ласко до Лувра чи Карнегі-Холу, в природі людини збереглась любов до віртуозної майстерності в мистецтві. Ми бачимо красу в хорошому виконанні.
So the next time you pass a jewelry shop window displaying a beautifully cut teardrop-shaped stone, don't be so sure it's just your culture telling you that that sparkling jewel is beautiful. Your distant ancestors loved that shape and found beauty in the skill needed to make it, even before they could put their love into words. Is beauty in the eye of the beholder? No, it's deep in our minds. It's a gift handed down from the intelligent skills and rich emotional lives of our most ancient ancestors. Our powerful reaction to images, to the expression of emotion in art, to the beauty of music, to the night sky, will be with us and our descendants for as long as the human race exists.
Тому, наступного разу проходячи повз ювелірну крамницю, і побачивши красиво оброблений камінь у формі сльози, не будьте такі впевнені в тому, що це культура переконала вас в тому, що цей камінь красивий. Ваші далекі предки полюбляли цю форму і бачили красу в майстерності її виконання ще до того, як з'явились слова, якими вони могли б виразити цю любов. То чи залежить сприйняття краси від певної людини? Ні, краса має глибоке коріння в нашій історії. Це дар, переданий нам далекими предками, які були здатні переживати сильні емоції та проявляти високу майстерність. Втілені в мистецтві емоції, краса музики і нічного неба будуть викликати сильну реакцію в душах наших нащадків до тих пір, доки існуватиме людство.
Thank you.
Дякую.
(Applause)
(Оплески)