Delighted to be here and to talk to you about a subject dear to my heart, which is beauty. I do the philosophy of art, aesthetics, actually, for a living. I try to figure out intellectually, philosophically, psychologically, what the experience of beauty is, what sensibly can be said about it and how people go off the rails in trying to understand it. Now this is an extremely complicated subject, in part because the things that we call beautiful are so different. I mean just think of the sheer variety -- a baby's face, Berlioz's "Harold in Italy," movies like "The Wizard of Oz" or the plays of Chekhov, a central California landscape, a Hokusai view of Mt. Fuji, "Der Rosenkavalier," a stunning match-winning goal in a World Cup soccer match, Van Gogh's "Starry Night," a Jane Austen novel, Fred Astaire dancing across the screen. This brief list includes human beings, natural landforms, works of art and skilled human actions. An account that explains the presence of beauty in everything on this list is not going to be easy.
Oduševljen sam što sam ovdje i što vam mogu pričati o temi koja mi je srcu draga, a to je ljepota. Bavim se filozofijom umjetnosti, estetikom, u stvari, za život. Pokušavam intelektualno shvatiti, filozofski, psihološki, koje je iskustvo ljepote, što se osjećajno o tome može reći i kako ljudi iskliznu iz šina pokušavajući to razumjeti. To je izuzetno kompleksna tema, djelomično zato jer su stvari koje zovemo lijepima toliko različite. Razmislite o finoj raznolikosti -- dječjeg lica, Berlioz-ovog "Harold u Italiji", filmova poput "Čarobnjak iz Oza", ili skladbi Čehova, pejzaža središnje Kalifornije, Hokusai pogleda na planinu Fuji, "Der Rosenkavalier", pobjednički gol divne utakmice na Svjetskom prvenstvu, Van Goghove "Zvjezdane noći" romana Jane Austen, Fred Astaireovog plesa preko ekrana. Ova kratka lista uključuje ljudska bića, prirodne reljefne oblike, umjetnička djela i vješte ljudske akcije. Procjena koja objašnjava prisutnost ljepote u svemu na listi neće biti jednostavna.
I can, however, give you at least a taste of what I regard as the most powerful theory of beauty we yet have. And we get it not from a philosopher of art, not from a postmodern art theorist or a bigwig art critic. No, this theory comes from an expert on barnacles and worms and pigeon breeding, and you know who I mean: Charles Darwin. Of course, a lot of people think they already know the proper answer to the question, "What is beauty?" It's in the eye of the beholder. It's whatever moves you personally. Or, as some people, especially academics prefer, beauty is in the culturally conditioned eye of the beholder. People agree that paintings or movies or music are beautiful because their cultures determine a uniformity of aesthetic taste. Taste for both natural beauty and for the arts travel across cultures with great ease. Beethoven is adored in Japan. Peruvians love Japanese woodblock prints. Inca sculptures are regarded as treasures in British museums, while Shakespeare is translated into every major language of the Earth. Or just think about American jazz or American movies -- they go everywhere. There are many differences among the arts, but there are also universal, cross-cultural aesthetic pleasures and values.
Mogu, kako bilo, vam dati barem okus onoga što ja smatram kao najmoćnije teorije ljepote koju do sada imamo. I dobili smo je, ne od filozofa umjetnosti, ne od teoretičara postmoderne umjetnosti ili velikih kritičara umjetnosti. Ne, ta teorija dolazi od stručnjaka za rakove vitičare i crve i uzgoj golubova. I znate na koga mislim -- Charles Darwin. Naravno, veliki broj ljudi misli kako već zna pravi odgovor na ovo pitanje, što je ljepota? Ona je u oku promatrača. Predstavlja štogod vas osobno pokreće. Ili, kako neki ljudi -- posebno znanstvenici -- preferiraju, ljepota je kulturološki uvjetovana očima promatrača. Ljudi se slažu kako su slike ili filmovi ili glazba lijepi jer njihova kultura određuje uniformirani estetski ukus. Ukus za oboje, prirodnu ljepotu i umjetnost, putuje preko kultura s velikom lakoćom. Beethovena obožavaju u Japanu. Peruanci vole japanske printove u drvu. Inka skulpture se smatraju blagom u britanskim muzejima, dok se Shakespeare prevodi na svaki važniji jezik na Zemlji. Ili samo pomislite na američki jazz ili američke filmove -- oni idu svugdje. Postoji jako puno različitosti između umjetnosti, ali postoje ujedno univerzalna, kros-kulturna estetska zadovoljstva i vrijednosti.
How can we explain this universality? The best answer lies in trying to reconstruct a Darwinian evolutionary history of our artistic and aesthetic tastes. We need to reverse-engineer our present artistic tastes and preferences and explain how they came to be engraved in our minds by the actions of both our prehistoric, largely pleistocene environments, where we became fully human, but also by the social situations in which we evolved. This reverse engineering can also enlist help from the human record preserved in prehistory. I mean fossils, cave paintings and so forth. And it should take into account what we know of the aesthetic interests of isolated hunter-gatherer bands that survived into the 19th and the 20th centuries.
Kako možemo objasniti tu univerzalnost? Najbolji odgovor leži u pokušaju rekonstrukcije Darwinove evolucijske povijesti naših umjetničkih i estetskih ukusa. Moramo okrenuti inženjering naše sadašnje umjetničke ukuse i sklonosti te objasniti kako je došlo da nam budu ugravirane u um. Akcijama naše prehistorijske, uglavnom pleistocene okoline, gdje smo u potpunosti postali ljudima, ali također zbog društvenih situacija u kojima smo evoluirali. Obrnuti inženjering može također angažirati pomoć od ljudske arhive sačuvane u predpovijesti. Mislim na fosile, slike u pećinama i tako dalje. I trebalo bi uzeti u obzir ono što znamo o estetskim interesima izoliranih grupa lovaca koje su preživjele sve do 19. i 20. stoljeća.
Now, I personally have no doubt whatsoever that the experience of beauty, with its emotional intensity and pleasure, belongs to our evolved human psychology. The experience of beauty is one component in a whole series of Darwinian adaptations. Beauty is an adaptive effect, which we extend and intensify in the creation and enjoyment of works of art and entertainment. As many of you will know, evolution operates by two main primary mechanisms. The first of these is natural selection -- that's random mutation and selective retention -- along with our basic anatomy and physiology -- the evolution of the pancreas or the eye or the fingernails. Natural selection also explains many basic revulsions, such as the horrid smell of rotting meat, or fears, such as the fear of snakes or standing close to the edge of a cliff. Natural selection also explains pleasures -- sexual pleasure, our liking for sweet, fat and proteins, which in turn explains a lot of popular foods, from ripe fruits through chocolate malts and barbecued ribs.
Ja osobno nemam dvojbi kako bilo kako iskustvo ljepote, sa svojim emocionalnim intezitetom i užitkom, pripada našoj razvijenoj ljudskoj psihologiji. Iskustvo ljepote je jedna sastavnica cijelog niza Darwinskih adaptacija. Ljepota je adaptivna posljedica, koju širimo i inteziviramo u stvaranju i uživanju djela umjetnosti i zabave. Kao što će većina vas znati, evolucija operira kroz dva primarna mehanizma. Prvi od kojih je prirodna selekcija -- to je nasumična mutacija i selektivno zadržavanje -- zajedno s našom osnovnom anatomijom i fiziologijom -- evolucija gušterače ili oka ili nokata. Prirodna selekcija također objašnjava mnoge osnovne odvratnosti, poput strašnih mirisa trulog mesa, ili strahova, poput straha od zmija ili stajanja blizu ruba litice. Prirodna selekcija također objašnjava zadovoljstva -- seksualno zadovoljstvo, naše uživanje u slatkišima, masnoći i proteinima, koji opet objašnjavaju puno popularne hrane, od zrelog voća do čokoladnih sladova i rebarca na roštilju.
The other great principle of evolution is sexual selection, and it operates very differently. The peacock's magnificent tail is the most famous example of this. It did not evolve for natural survival. In fact, it goes against natural survival. No, the peacock's tail results from the mating choices made by peahens. It's quite a familiar story. It's women who actually push history forward. Darwin himself, by the way, had no doubts that the peacock's tail was beautiful in the eyes of the peahen. He actually used that word. Now, keeping these ideas firmly in mind, we can say that the experience of beauty is one of the ways that evolution has of arousing and sustaining interest or fascination, even obsession, in order to encourage us toward making the most adaptive decisions for survival and reproduction. Beauty is nature's way of acting at a distance, so to speak. I mean, you can't expect to eat an adaptively beneficial landscape. It would hardly do to eat your baby or your lover. So evolution's trick is to make them beautiful, to have them exert a kind of magnetism to give you the pleasure of simply looking at them.
Drugi sjajni princip evolucije je seksualna selekcija, i ona djeluje bitno drugačije. Paunov veličanstveni rep je najslavniji primjer toga. To se nije razvilo za prirodni opstanak. U stvari, ide protiv prirodnog opstanka. Ne, paunov rep rezultirao je izborima parenja koje su napravile paunice. To je prilično poznata priča. To je žena koja u stvari gura povijest prema naprijed. Darwin osobno, uz put, nije imao dvojbi kako je paunov rep bio liijep u očima paunice. On je u stvari koristio tu riječ. Držeći te ideje čvrsto u glavi možemo reći kako je iskustvo lijepoga jedan od načina putem kojih evolucija pobuđuje i održava interes ili fascinaciju, čak opsesiju, kako bi nas potaknula prema prihvaćanju najadaptivnijih odluka za opstanak i reprodukciju. Ljepota je način na koji priroda djeluje na daljinu, takoreći. Mislim, ne možete očekivati da ćete jesti adaptivno koristan krajolik. Teško će to biti dovoljno vašem djetetu ili vašem ljubavniku. Tako je evolutivni trik bio da ih učini lijepima, da imaju neku vrstu privlačnosti koja će vam dati zadovoljstvo čak i kada samo gledate u njih.
Consider briefly an important source of aesthetic pleasure, the magnetic pull of beautiful landscapes. People in very different cultures all over the world tend to like a particular kind of landscape, a landscape that just happens to be similar to the pleistocene savannas where we evolved. This landscape shows up today on calendars, on postcards, in the design of golf courses and public parks and in gold-framed pictures that hang in living rooms from New York to New Zealand. It's a kind of Hudson River school landscape featuring open spaces of low grasses interspersed with copses of trees. The trees, by the way, are often preferred if they fork near the ground, that is to say, if they're trees you could scramble up if you were in a tight fix. The landscape shows the presence of water directly in view, or evidence of water in a bluish distance, indications of animal or bird life as well as diverse greenery and finally -- get this -- a path or a road, perhaps a riverbank or a shoreline, that extends into the distance, almost inviting you to follow it. This landscape type is regarded as beautiful, even by people in countries that don't have it. The ideal savanna landscape is one of the clearest examples where human beings everywhere find beauty in similar visual experience.
Razmislite nakratko važan izvor estetskog zadovljstva, magnetična privlačnost prekrasnih krajolika. Ljudi različitih kultura širom svijeta naginju da im se sviđa specifična vrsta krajolika, krajolik koji slučajno jest sličan savanama ledenog doba na kojima smo evoluirali. Taj se krajolik pokazuje danas na kalendarima, na razglednicima, u dizajnu igrališta za golf i javnih parkova i u slikama sa zlatnim okvirima koje vise u dnevnim sobama od New Yorka do Novog Zelanda. To je neka vrsta škole krajolika rijeke Hudson koja ističe otvorene prostore niske trave prošarane sa šumicama. Drveće, uz put, se često preferira ako se račva blizu tla odnosno, ako su to drveća na koja se možete brzo popeti ako vam zatreba. Krajolik pokazuje prisutnost vode izravno na prikazu, ili dokaz vode u plavkastoj daljini, indikacije životinja i ptica kao i različitog zelenila i napokon -- shvatite ovo -- put ili cesta, možda riječnu ili morsku obalu koja se proteže u daljinu, gotovo vas pozivajući da ju slijedite. Taj krajolik se smatra prekrasnim, čak i od ljudi u zemljama koje ga nemaju. Idealni savana krajolik je jedan od najjasnijih primjera u kojem ljudska bića svugdje pronalaze ljepotu u sličnom vizualnom iskustvu.
But, someone might argue, that's natural beauty. How about artistic beauty? Isn't that exhaustively cultural? No, I don't think it is. And once again, I'd like to look back to prehistory to say something about it. It is widely assumed that the earliest human artworks are the stupendously skillful cave paintings that we all know from Lascaux and Chauvet. Chauvet caves are about 32,000 years old, along with a few small, realistic sculptures of women and animals from the same period. But artistic and decorative skills are actually much older than that. Beautiful shell necklaces that look like something you'd see at an arts and crafts fair, as well as ochre body paint, have been found from around 100,000 years ago.
Ali, netko bi mogao argumentirati, kako je to prirodna ljepota. Što je s umjetničkom ljepotom? Nije li ona pretežno kulturna? Ne, ja ne mislim da je. I opet, bih želio pogledati unatrag u pretpovijest kako bih nešto o tome mogao reći. Često se pretpostavlja kako su najranije ljudske umjetnine ogromne, vješto naslikane slike u pećinama. koje svi znamo iz Lascauxa i Chauveta. Chauvetove pećine su stare oko 32.000 godina, uz nekoliko malih, realističnih skulptura žena i životinja iz istog razdoblja. Ali artističke i dekorativne vještine su u stvari bitno starije od toga. Prekrasne ogrlice od školjki koje izgledaju kao nešto što možete vidjeti na sajmu umjetnina i zanata, kao i oker boja tijela, mogu se pronaći otprilike prije 100.000 godina.
But the most intriguing prehistoric artifacts are older even than this. I have in mind the so-called Acheulian hand axes. The oldest stone tools are choppers from the Olduvai Gorge in East Africa. They go back about two-and-a-half-million years. These crude tools were around for thousands of centuries, until around 1.4 million years ago when Homo erectus started shaping single, thin stone blades, sometimes rounded ovals, but often in what are to our eyes an arresting, symmetrical pointed leaf or teardrop form. These Acheulian hand axes -- they're named after St. Acheul in France, where finds were made in 19th century -- have been unearthed in their thousands, scattered across Asia, Europe and Africa, almost everywhere Homo erectus and Homo ergaster roamed. Now, the sheer numbers of these hand axes shows that they can't have been made for butchering animals. And the plot really thickens when you realize that, unlike other pleistocene tools, the hand axes often exhibit no evidence of wear on their delicate blade edges. And some, in any event, are too big to use for butchery. Their symmetry, their attractive materials and, above all, their meticulous workmanship are simply quite beautiful to our eyes, even today.
Ali najintigrantniji prethistorijski artefakti su stariji čak i od toga. Na umu imam takozvane acheulianske ručne sjekire. Najstariji kameni alati su sjekači iz Olduvai Gorgea u istočnoj Africi. Oni su stari preko dva i pol milijuna godina. Ti grubi alati su okolo tisućama stoljeća do otprilike 1,4 milijun godina unazad kada je Homo erectus počeo oblikovati pojedinačne. tanke kamene noževe, ponekad okruglo ovalne, ali često u, ono što je našim očima, privlačnoj, simetričnoj formi koja podsječa na list ili suzu. Te acheulianske ručne sjekire -- one su nazvane po sv. Acheulu u Francuskoj, gdje su pronađene u 19. stoljeću -- su iskopane u tisućama razasute po Aziji, Europi i Africi, gotovo svugdje gdje su Homo erectus i Homo ergaster lutali. Okrugle brojke tih ručnih sjekira ukazuju da nisu mogle biti napravljene za klanje životinja. A zaplet doista eskalira kada shvatite da, za razliku od drugih alata ledenog doba, ručne sjekire nisu pokazivale nikakve dokaze habanja na svojim delikatnim rubovima oštrica. A neke, po svim kriterijima, su bile prevelike da bi se koristile za klanje. Njihova simetrija, njihovi atraktivni materijali i, iznad svega, njihova pedantna izrada su jednostavno prekrasni našim očima, čak i danas.
So what were these ancient -- I mean, they're ancient, they're foreign, but they're at the same time somehow familiar. What were these artifacts for? The best available answer is that they were literally the earliest known works of art, practical tools transformed into captivating aesthetic objects, contemplated both for their elegant shape and their virtuoso craftsmanship. Hand axes mark an evolutionary advance in human history -- tools fashioned to function as what Darwinians call "fitness signals" -- that is to say, displays that are performances like the peacock's tail, except that, unlike hair and feathers, the hand axes are consciously cleverly crafted. Competently made hand axes indicated desirable personal qualities -- intelligence, fine motor control, planning ability, conscientiousness and sometimes access to rare materials. Over tens of thousands of generations, such skills increased the status of those who displayed them and gained a reproductive advantage over the less capable. You know, it's an old line, but it has been shown to work -- "Why don't you come up to my cave, so I can show you my hand axes?"
Dakle što su bile te drevne -- mislim, one su drevne, one su strane, ali su u isto vrijeme nekako poznate. Za što su ti artefakti služili? Najbolji mogući odgovor da su doslovno bili najranija djela umjetnosti, praktični alati koji su bili transformirani u zadivljujuće estetske objekte kontemplirane zbog svog elegantnog oblika i svoje virtuozne umješnosti. Ručne sjekire su obilježene kao evolutivni napredak u ljudskoj povijesti -- alati oblikovani za slanje kao što bi ih pristaše Darwina nazvali signala sposobnosti -- to jest, pokazuju da su predstave poput paunovog repa, pored svega, za razliku od dlake i perja, ručne sjekire su svjesno pametno oblikovane. Kompetentno napravljene ručne sjekire ukazuju na poželjne osobne kvalitete -- inteligenciju, finu motoričku kontrolu, sposobnost planiranja, savjesnost i ponekad pristup rijetkim materijalima. Desecima tisuća generacija, te su vještine osnaživale status onih koji su ih demonstrirali i dobivali reprodukcijsku prednost nad manje sposobnim. Znate, to je stara stvar, ali dokazano djeluje -- "Zašto ne dođeš u moju pećinu, tako da ti mogu pokazati svoje ručne sjekire."
(Laughter)
(Smijeh)
Except, of course, what's interesting about this is that we can't be sure how that idea was conveyed, because the Homo erectus that made these objects did not have language. It's hard to grasp, but it's an incredible fact. This object was made by a hominid ancestor, Homo erectus or Homo ergaster, between 50,000 and 100,000 years before language. Stretching over a million years, the hand axe tradition is the longest artistic tradition in human and proto-human history. By the end of the hand axe epic, Homo sapiens -- as they were then called, finally -- were doubtless finding new ways to amuse and amaze each other by, who knows, telling jokes, storytelling, dancing, or hairstyling. Yes, hairstyling -- I insist on that.
Izuzev, naravno, onoga što je interesantno oko toga ne možemo biti sigurni kako je ta ideja prenošena, jer Homo erectus koji je radio te predmete nije imao jezik. Teško je to dosegnuti, ali svejedno to je nevjerojatna činjenica. Ti predmeti su izrađeni od strane ljudskih predaka -- Homo erectusa i Homo ergastera -- između 50 i 100.000 godina prije jezika. Protežući se milijunima godina, tradicija ručnih sjekira je najstarija umjetnička tradicija u ljudskoj i proto-ljudskoj povijesti. Do kraja ere ručnih sjekira, Homo sapiens -- kao što su tada zvani, napokon -- su bez sumnje pronalazili nove načine da zabave i zadive jedni druge tako, tko zna, pričajući viceve, pričajući priče, plešući ili radeći frizure. Da, frizure -- inzistiram na tome.
For us moderns, virtuoso technique is used to create imaginary worlds in fiction and in movies, to express intense emotions with music, painting and dance. But still, one fundamental trait of the ancestral personality persists in our aesthetic cravings: the beauty we find in skilled performances. From Lascaux to the Louvre to Carnegie Hall, human beings have a permanent innate taste for virtuoso displays in the arts. We find beauty in something done well.
Za nas moderne, virtuozna tehnika se upotrebljava kako bi se stvorili imaginarni svjetovi u fikciji i filmovima, kako bi se izrazile emocije s glazbom, slikanjem i plesom. Ali još uvijek, jedno fundamentalno svojstvo naših predaka opstaje u našim estetskim žudnjama: ljepota koju pronalazimo jest vješta izvedba Od Lascauxa do Louvrea i Carnegie Halla, ljudska bića imaju stalno urođenu sklonost za virtuozno prikazivanje umjetnosti. Pronalazimo ljepotu u nečemu što se dobro napravi.
So the next time you pass a jewelry shop window displaying a beautifully cut teardrop-shaped stone, don't be so sure it's just your culture telling you that that sparkling jewel is beautiful. Your distant ancestors loved that shape and found beauty in the skill needed to make it, even before they could put their love into words. Is beauty in the eye of the beholder? No, it's deep in our minds. It's a gift handed down from the intelligent skills and rich emotional lives of our most ancient ancestors. Our powerful reaction to images, to the expression of emotion in art, to the beauty of music, to the night sky, will be with us and our descendants for as long as the human race exists.
Sljedeći puta kada prođete pored izloga draguljarnice koja pokazuje prelijepo odrezani kamen u obliku suze, nemojte biti toliko sigurni da vam samo kultura govori kako je taj bliješteći dragulj prelijep. Vaši daleki preci su voljeli taj oblik i pronašli ljepotu u vještini koja ga je oblikovala, čak prije dok su mogli pretvoriti svoju ljubav u riječi. Je li ljepota u očima promatrača? Ne, duboko je u našim umovima. To je dar, prenesen inteligentnom vještinom i bogatim emocionalnim životima naših najdavnijih predaka. Naša snažna reakcija na slike na ekspresiju emocija u umjetnosti na ljepotu glazbe na noćnom nebu bit će s nama i našim nasljednicima dokle god ljudska rasa postoji.
Thank you.
Hvala vam.
(Applause)
(Pljesak)