When I was a child, I knew I had superpowers. That's right.
Kur unë isha femijë, dija që kisha superfuqi. Është e vertet.
(Laughter)
(Të qeshura)
I thought I was absolutely amazing because I could understand and relate to the feelings of brown people, like my grandfather, a conservative Muslim guy. And also, I could understand my Afghan mother, my Pakistani father, not so religious but laid-back, fairly liberal. And of course, I could understand and relate to the feelings of white people. The white Norwegians of my country. You know, white, brown, whatever -- I loved them all. I understood them all, even if they didn't always understand each other; they were all my people.
Mendoja se isha e mrekullueshme sepse mund te kuptoja dhe të identifikohesha me ndjenjat e njerëzve bojëkaf, si gjyshi im, nje musliman konservator. Gjithashtu, mund te kuptoja nënën time afgane, dhe baban tim pakistan, jo shumë fetar por të qetë, mjaft liberal. Dhe sigurisht, mund te kuptoja dhe të lidhem me ndjenjat e te bardhëve. Norvegjezet e bardhë te shtetit tim. E keni parasysh; te bardhë, bojekaf, cilido-- Unë i doja të gjithë ata. Unë i kuptoja te gjithë. edhe pse ata shpesh nuk kuptoheshin me njëri tjetrin; ata ishin te gjithë njerëzit e mi.
My father, though, was always really worried. He kept saying that even with the best education, I was not going to get a fair shake. I would still face discrimination, according to him. And that the only way to be accepted by white people would be to become famous. Now, mind you, he had this conversation with me when I was seven years old. So while I'm seven years old, he said, "Look, so it's either got to be sports, or it's got to be music." He didn't know anything about sports -- bless him -- so it was music. So when I was seven years old, he gathered all my toys, all my dolls, and he threw them all away. In exchange he gave me a crappy little Casio keyboard and --
Nga ana tjetër, babai im ishte gjithmonë në merak. Vazhdonte të më thoshte se edhe me arsimin më të mirë, nuk do trajtohesha drejtesisht. Sipas tij, do vazhdoja të përballesha me diskriminime. Dhe e vetmja mënyrë për t'u pranur nga të bardhët do të ishte të bëhesha e famshme. Tani, ai e beri kete bisedë me mua kur unë isha vetëm shtatë vjeçe. Pra kur isha shtatë vjeçe, ai më thotë, "Vendos të hysh në sport ose muzikë". Ai nuk dinte shumë nga sportet-- i bekuar qoftë--kështu ra për muzikën. Kështu, kur isha shtatë vjeçe, mblodhi gjithë lodrat e kukullat e mia, dhe i hodhi poshtë. Në këmbim ai më dha nje tastierë të vogël Casio dhe--
(Laughter)
(Të qeshura)
Yeah. And singing lessons. And he forced me, basically, to practice for hours and hours every single day. Very quickly, he also had me performing for larger and larger audiences, and bizarrely, I became almost a kind of poster child for Norwegian multiculturalism. I felt very proud, of course. Because even the newspapers at this point were starting to write nice things about brown people, so I could feel that my superpower was growing.
Po. Dhe kurse për kanto. Dhe më detyroi, me pak fjalë, të praktikoja për orë të tëra çdo ditë. Shumë shpejt, bëri të shfaqesha për publik gjithmonë më të madh dhe çuditërisht, u bëra gati një lloj si femijë reklamë për multikulturalizmin norvegjez. U ndjeva shumë krenare, sigurisht. Sepse edhe gazetat tani fillonin të shkruanin mirë per njerezit bojekaf, prandaj ndieja që superfuqia ime po rritej.
So when I was 12 years old, walking home from school, I took a little detour because I wanted to buy my favorite sweets called "salty feet." I know they sound kind of awful, but I absolutely love them. They're basically these little salty licorice bits in the shape of feet. And now that I say it out loud, I realize how terrible that sounds, but be that as it may, I absolutely love them. So on my way into the store, there was this grown white guy in the doorway blocking my way. So I tried to walk around him, and as I did that, he stopped me and he was staring at me, and he spit in my face, and he said, "Get out of my way you little black bitch, you little Paki bitch, go back home where you came from." I was absolutely horrified. I was staring at him. I was too afraid to wipe the spit off my face, even as it was mixing with my tears. I remember looking around, hoping that any minute now, a grown-up is going to come and make this guy stop. But instead, people kept hurrying past me and pretended not to see me. I was very confused because I was thinking, well, "My white people, come on! Where are they? What's going on? How come they're not coming and rescuing me?" So, needless to say, I didn't buy the sweets. I just ran home as fast as I could.
Kur isha 12 vjeçe, duke u kthyer në shtëpi nga shkolla, bëra një devijim të vogël sepse doja të blija ëmbëlsirat e preferuara, quhen "këmbë të kripura". E di tingullon pak keq, po mua më pëlqejnë shumë ato. Ato ishin disa copa të vogla jamballi në formë këmbe. Dhe tani që e them me zë të lartë, e kuptoj sa keq tingullon, sidoqoftë, unë i dua jashtë mase. Gjatë rrugës për në dyqan, ishte nje burrë i bardhë, tek dera hyrëse që më bllokonte rrugën. Kështu provova të ecja rreth tij, po sapo lëviza ai më ndaloi dhe më nguli sytë, dhe më pështyti në fytyrë, dhe më tha, "Zhduku nga rruga ime ti bushter e zezë, ti bushtër e vogël pakistane, shko nga ku ke ardhur". Unë isha tmerrësisht e tmerruar. Ia kisha ngulur sytë. Isha shume e frikësuar të fshija pështymën nga fytyra, edhe pse po trazohej me lotët e mi. Më kujtohet që shikoja rreth e rrotull, duke shpresuar në çdo çast tani një i rritur do të vinte dhe do të ndalonte këtë burrë. Përkundrazi, njerëzit vazhdonin të ecnin pas meje dhe pretendonin që s'më shikonin. Isha shumë e hutuar, sepse mendoja: "Njerëzit e mi të bardhë, ejani! Ku janë ata? Çfarë po ndodh? Si mundet të mos vijnë të më shpëtojnë?" E panevojshme për t'u thënë, ëmbëlsirat nuk i bleva. Vrapova drejt shtëpisë me sa pata fuqi.
Things were still OK, though, I thought. As time went on, the more successful I became, I eventually started also attracting harassment from brown people. Some men in my parent's community felt that it was unacceptable and dishonorable for a woman to be involved in music and to be so present in the media. So very quickly, I was starting to become attacked at my own concerts. I remember one of the concerts, I was onstage, I lean into the audience and the last thing I see is a young brown face, and the next thing I know is some sort of chemical is thrown in my eyes and I remember I couldn't really see and my eyes were watering but I kept singing anyway. I was spit in the face in the streets of Oslo, this time by brown men. They even tried to kidnap me at one point. The death threats were endless. I remember one older bearded guy stopped me in the street one time, and he said, "The reason I hate you so much is because you make our daughters think they can do whatever they want." A younger guy warned me to watch my back. He said music is un-Islamic and the job of whores, and if you keep this up, you are going to be raped and your stomach will be cut out so that another whore like you will not be born.
Gjërat ishin akoma në rregull, megjithatë, mendova. Me kalimin e kohës, dhe sa më shumë bëhesha e suksesshme. filluan të më ngacmonin bile dhe njerezit bojekaf. Disa burra nga komuniteti i prindërve mendonin se ishte e pa pranueshme dhe jo e ndershme për një grua të përfshihet në muzikë dhe të jetë e pranishme nëpër media. Shumë shpejt, nisa të sulmohesha nëper koncertet e mia. Më kujtohet nje nga koncertet, isha në skenë, u përkula drejt publikut dhe gjëja e fundit që pashë ishte fytyra esmere e një të riut dhe më pas mbaj mënd që një lloj kimikati u vërvit në sytë e mi dhe më kujtohet që nuk mund të shikoja dhe sytë më lotonin po megjithatë vazhdova të këndoja. Isha pështyrë në fytyrë në rrugët e Oslos, kësaj radhe nga aziatikë. Tentuan dhe të më rrëmbenin. Kercënimet për vdekje ishin të pafundme. Kujtoj që një burrë mjekrosh i moshuar më ndaloi në rrugë njëherë, e më tha, "Arsyeja pse të urrej kaq shumë është se i bën vajzat tona të mendojnë se mund të bëjnë çfarë të duan." Një djal më i ri më paralajmëroi të kisha kujdes. Ai tha që muzika është anti-islamike dhe punë për bushtra, nese vazhdon, do të të përdhunojnë stomaku jot do të të pritet kështu që asnjë kurvë tjetër të lindi më.
Again, I was so confused. I couldn't understand what was going on. My brown people now starting to treat me like this -- how come? Instead of bridging the worlds, the two worlds, I felt like I was falling between my two worlds. I suppose, for me, spit was kryptonite.
Përsëri, isha e hutuar. Nuk mund të kuptoja çfarë po ndodhte. Njerëzit e mi kafe fillonin të më kërcënonin--si ndodhi? Në vënd të bashkoheshin botë, dy botët, m'u duk sikur po bija midis dy botëve të mia. Besoj, se për mua, pështyma ishte kriptonit.
So by the time I was 17 years old, the death threats were endless, and the harassment was constant. It got so bad, at one point my mother sat me down and said, "Look, we can no longer protect you, we can no longer keep you safe, so you're going to have to go." So I bought a one-way ticket to London, I packed my suitcase and I left. My biggest heartbreak at that point was that nobody said anything. I had a very public exit from Norway. My brown people, my white people -- nobody said anything. Nobody said, "Hold on, this is wrong. Support this girl, protect this girl, because she is one of us." Nobody said that. Instead, I felt like -- you know at the airport, on the baggage carousel you have these different suitcases going around and around, and there's always that one suitcase left at the end, the one that nobody wants, the one that nobody comes to claim. I felt like that. I'd never felt so alone. I'd never felt so lost.
Kur isha 17 vjeçe, kërcënimet për vdekje ishin të pafunda, dhe ngacmimet ishin të vazhdueshme. Shkoi shumë keq, deri sa mamaja ime më uli dhe më tha, "S'mundemi më të të mbrojmë, nuk je e sigurt ketu, duhet të largohesh prej këtej." Bleva një biletë vetëm vajtje për Londër, bëra valixhet dhe u largova. Zemërimi im më i madh në atë kohë ishte që asnjeri nuk tha gjë. Pata një largim publik nga Norvegjia. Njerzzit e mi kaf, njerëzit e bardhë-- asnjëri tha gjë. Asnjë tha, "Pritni, ky është gabim. Përkraheni këtë vajzë, mbrojeni këtë vajzë, sepse është një prej nesh" Asnjë nuk e tha këtë. Përkundrazi, u ndjeva-- e keni parasysh në aeroport, tek rripi i transportit të valixheve janë ato valixhet që shkojnë rreth e rrotull, dhe aty është gjithmonë një valixhe e mbetur në fund, atë që asnjë nuk do, atë që asnjeri nuk e kërkon. U ndieva kështu. Kurrë nuk isha ndjerë aq e vetmuar. Kur nuk isha ndjerë aq e humbur.
So, after coming to London, I did eventually resume my music career. Different place, but unfortunately the same old story. I remember a message sent to me saying that I was going to be killed and that rivers of blood were going to flow and that I was going to be raped many times before I died. By this point, I have to say, I was actually getting used to messages like this, but what became different was that now they started threatening my family.
Kështu pasi erdha në Londër, vazhdova karrierën e muzikës. Vend i ndryshëm, po fatkeqësisht, e njëjta histori. Më kujtohet një mesazh që më kishin dërguar që thoshte se do të më vrisnin dhe lumenj me gjak do të rridhnin dhe unë do të përdhunohesha shumë herë para se të vdisja. Në këtë pikë, dua të them, po mësohesha me mesazhe të tilla, por çfarë ndryshoi ishte që nisën të kërcënonin familjen time.
So once again, I packed my suitcase, I left music and I moved to the US. I'd had enough. I didn't want to have anything to do with this anymore. And I was certainly not going to be killed for something that wasn't even my dream -- it was my father's choice.
Pra edhe njëherë, bëra valixhen, lashë muzikën dhe shkova në SHBA. Mjaft. Nuk doja të kisha të bëja më me këtë gjë. Dhe sigurisht nuk do vdisja për diçka që nuk ishte as ëndrra ime -- ishte zgjidhja e babait tim.
So I kind of got lost. I kind of fell apart. But I decided that what I wanted to do is spend the next however many years of my life supporting young people and to try to be there in some small way, whatever way that I could. I started volunteering for various organizations that were working with young Muslims inside of Europe. And, to my surprise, what I found was so many of these young people were suffering and struggling. They were facing so many problems with their families and their communities who seemed to care more about their honor and their reputation than the happiness and the lives of their own kids. I started feeling like maybe I wasn't so alone, maybe I wasn't so weird. Maybe there are more of my people out there.
U ndieva pak e humbur. U ndieva e shqyer. Po vendosa që çfarë unë doja të bëja ishte të kaloja vitet e ardhshme të jetës time duke mbështetur njerëzit e rinj dhe të provoja të isha afër tyre në disa mënyra, në çfarëdo lloj mënyre mundesha. Nisa vullnetarizmin për disa organizata që punonin me muslimanët e rinj në Evropë. Dhe, për habi, çfarë zbulova ishte që shumë nga këta të rinj po vuanin dhe po luftonin. Po përballeshin me shumë probleme me familjet e komunitetet e tyre që dukeshin të interesuar më shumë për nderin dhe reputacionin se sa për lumturinë dhe jetën e fëmijëve të tyre. Nisa të ndihesha që nuk isha aq e vetmuar, ndoshta nuk isha aq e çuditshme. Ndoshta ka shumë njerëz si unë në botë.
The thing is, what most people don't understand is that there are so many of us growing up in Europe who are not free to be ourselves. We're not allowed to be who we are. We are not free to marry or to be in relationships with people that we choose. We can't even pick our own career. This is the norm in the Muslim heartlands of Europe. Even in the freest societies in the world, we're not free. Our lives, our dreams, our future does not belong to us, it belongs to our parents and their community. I found endless stories of young people who are lost to all of us, who are invisible to all of us but who are suffering, and they are suffering alone. Kids we are losing to forced marriages, to honor-based violence and abuse.
Problemi është, që pjesa më e madhe e njerëzve nuk kuptojnë që ka shumë nga ne që jetojnë në Evropë. që nuk janë të lirë të jenë vetvetja. Nuk na lejohet të jemi kush jemi. Nuk jemi të lirë të martohemi ose të jemi në një marredhenie me një njeri që zgjedhim vetë. Nuk mund të zgjedhim as karrierën tonë. Kjo është normale në epiqëndrën muslimane të Evropës. Edhe në shoqëritë më të lira në botë, ne nuk jemi të lirë Jetët tona, ëndrrat tona, e ardhmja jonë nuk na përket neve, I përket prindërve tanë dhe komunitetit tonë. Zbulova historira të pafunda të të rinjsh që janë të humbura te gjithë ne, që janë të padukshme për të gjithë ne, po që po vuajnë dhe po vuajnë vetëm. Fëmijët që humbim në martesa të detyruara, në dhunime dhe abuzime në emër të nderit.
Eventually, I realized after several years of working with these young people, that I will not be able to keep running. I can't spend the rest of my life being scared and hiding and that I'm actually going to have to do something. And I also realized that my silence, our silence, allows abuse like this to continue. So I decided that I wanted to put my childhood superpower to some use by trying to make people on the different sides of these issues understand what it's like to be a young person stuck between your family and your country.
Përfundimisht, kuptova pas vitesh që punoja me këta të rinj, që nuk do jem më në gjëndje të vazhdoj të vrapoj. Nuk mund të kaloj gjithë jetën time e frikësuar dhe duke u fshehur e që unë duhet të bej me të vërtet diçka. Kuptova edhe që heshtja ime, heshtja jonë, lejon dhunë si kjo të vazhdojë. Kështu vendosa që doja të përdorja superfuqinë e fëmijërisë time për të bërë njerëzit e anëve të ndryshme të kësaj çështje të kuptojnë çfarë është të jesh një i ri i bllokuar midis familjes dhe shtetit.
So I started making films, and I started telling these stories. And I also wanted people to understand the deadly consequences of us not taking these problems seriously.
Kështu fillova të bëja filma, dhe fillova të tregoja këto histori. Unë doja edhe që njerëzit të kuptojnë pasojat vdekjeprurëse e mos marrjes seriozisht të problemeve.
So the first film I made was about Banaz. She was a 17-year-old Kurdish girl in London. She was obedient, she did whatever her parents wanted. She tried to do everything right. She married some guy that her parents chose for her, even though he beat and raped her constantly. And when she tried to go to her family for help, they said, "Well, you got to go back and be a better wife." Because they didn't want a divorced daughter on their hands because, of course, that would bring dishonor on the family. She was beaten so badly her ears would bleed, and when she finally left and she found a young man that she chose and she fell in love with, the community and the family found out and she disappeared. She was found three months later. She'd been stuffed into a suitcase and buried underneath the house. She had been strangled, she had been beaten to death by three men, three cousins, on the orders of her father and uncle. The added tragedy of Banaz's story is that she had gone to the police in England five times asking for help, telling them that she was going to be killed by her family. The police didn't believe her so they didn't do anything.
Filmi i parë që bëra ishte mbi Banaz-in. Ajo ishte një 17-vjeçare kurde në Londër. Ajo ishte vajzë e bindur, bënte çfarë prindërit i thonin. Provonte të bënte gjithçka drejt. U martua me një djalë që i zgjodhën prindërit, edhe pse ai e rrihte dhe e përdhunonte vazhdimisht. Dhe kur ajo provoi të shkonte tek familja e saj për ndihmë, ata thanë, "Duhet të kthehesh mbrapsht dhe te bëhesh nuse më e mirë." Sepse ata nuk donin një vajzë të ndarë tek dera e tyre sepse, sigurisht, kjo do të sillte turp në familje. Ajo ishte qëlluar aq shumë saqë nga veshët i dilte gjak, dhe kur në fund u largua dhe gjeti një djalë që ajo zgjodhi dhe ra në dashuri, komuniteti dhe familja e zbuloi dhe ajo u zhduk. U gjet tre muaj më vonë. E futur në një valixhe dhe e varrosur nën tokën e shtëpisë. E kishin mbytur, e kishin qëlluar deri në vdekje nga tre burra, tre kusherinj, me urdhërin e babait dhe xhaxhait. Tragjedisë të Banaz i shtohet fakti që ajo kish shkuar në polici në Angli pese herë për ndihmë, duke i treguar se ajo do të vritej nga familja e saj. Policia nuk e besoi atë kështu nuk bëri asgjë.
And the problem with this is that not only are so many of our kids facing these problems within their families and within their families' communities, but they're also meeting misunderstandings and apathy in the countries that they grow up in. When their own families betray them, they look to the rest of us, and when we don't understand, we lose them.
Dhe problemi me këtë është që jo vetëm janë shumë nga fëmijët tanë që përballen me këto probleme brenda familjeve dhe brenda komuniteteve, po ato përballohen me keqkuptime dhe apati ne vendet ku rriten. Kur familjet e tyre i tradhëtojnë, ata shikojnë nga ne, dhe kur ne nuk kuptojmë, ne i humbim ata.
So while I was making this film, several people said to me, "Well, Deeyah, you know, this is just their culture, this is just what those people do to their kids and we can't really interfere." I can assure you being murdered is not my culture. You know? And surely people who look like me, young women who come from backgrounds like me, should be subject to the same rights, the same protections as anybody else in our country, why not?
Ndërsa po bëja filmin, disa njerëz më thanë, "Mirë, Deeya, ti e di, kjo është kultura e tyre, kjo është çfarë këta njerëz bëjnë me fëmijët e tyre dhe ne nuk mund të ndërhyjmë." Unë ju siguroj që të vritesh nuk është në kulturën time. E dini? Dhe sigurisht njerëzit që janë si unë, gra të reja që vijnë nga të kaluara si imja, duhet të kenë të njëjta të drejta, të njëjta mbrojtje si çdo njeri tjetër në këtë shtet, pse jo?
So, for my next film, I wanted to try and understand why some of our young Muslim kids in Europe are drawn to extremism and violence. But with that topic, I also recognized that I was going to have to face my worst fear: the brown men with beards. The same men, or similar men, to the ones that have hounded me for most of my life. Men that I've been afraid of most of my life. Men that I've also deeply disliked, for many, many years.
Kështu, për filmin e ardhshëm, doja të provoja të kuptoja si disa muslimanë të rinj në Evropë janë tërhequr nga ekstremizmi dhe dhuna. Po me këtë çështje, mësova që unë isha duke u përballur me frikën time më të madhe: burrat musliman me mjekër. Të njëjta burra, o të ngjashëm, me ata që më lënduan për pjesën më të madhe të jetës time. Burra që i kisha pasur frikë tërë jetën time. Burra që unë i urreja thellë, për shumë, shumë vite.
So I spent the next two years interviewing convicted terrorists, jihadis and former extremists. What I already knew, what was very obvious already, was that religion, politics, Europe's colonial baggage, also Western foreign policy failures of recent years, were all a part of the picture. But what I was more interested in finding out was what are the human, what are the personal reasons why some of our young people are susceptible to groups like this. And what really surprised me was that I found wounded human beings. Instead of the monsters that I was looking for, that I was hoping to find -- quite frankly because it would have been very satisfying -- I found broken people. Just like Banaz, I found that these young men were torn apart from trying to bridge the gaps between their families and the countries that they were born in. And what I also learned is that extremist groups, terrorist groups are taking advantage of these feelings of our young people and channeling that -- cynically -- channeling that toward violence. "Come to us," they say. "Reject both sides, your family and your country because they reject you. For your family, their honor is more important than you and for your country, a real Norwegian, Brit or a French person will always be white and never you." They're also promising our young people the things that they crave: significance, heroism, a sense of belonging and purpose, a community that loves and accepts them. They make the powerless feel powerful. The invisible and the silent are finally seen and heard. This is what they're doing for our young people. Why are these groups doing this for our young people and not us?
Kështu kalova dy vitet e ardhshme duke intervistuar terroristë të dënuar, xhihadistë dhe ish ekstremistë. Çfarë unë dija, ishte shumë e qartë tashmë, ishte që feja, politika, e kaluara kolonialiste e Evropës, dhe dështimet e politikës të jashtme të të viteve të kaluara, ishin të gjitha pjesë e kuadrit. Por çfarë më interesonte më shumë për të zbuluar ishte kush janë njerëzit, kush janë arsyet personale pse disa nga të rinjtë janë të prekshëm nga grupe si këto. Dhe çfarë më surprizoi ishte që gjeta njerëz të lënduar. Në vend të përbindëshave që po kërkoja, që doja të gjeja-- sinqerisht sepse do të kishte qënë shumë e kënaqshme-- gjeta njerëz të vuajtur. Si Banaz-i, zbulova që këta djem të rinj ishin shqyer duke provuar të bashkonin boshllëqet midis familjeve të tyre dhe vendit ku ata kishin lindur. Dhe çfarë mësova tjetër është që grupet ekstremiste, terroristët përfitonin nga ndjenjat e këtyre të rinjëve dhe i kanalizonin këtë drejt dhunës. "Eja tek ne", thonë ata. "Refuzo të dy anët, familjen tënde dhe shtetin tënd sepse ata ty të refuzojnë. Për familjen tënde, nderi saj është më i rëndësishëm se ty dhe për shtetin tënd, norvegjezi i vërtetë, anglezi ose francezi do të jetë gjithmonë i bardhë por jo ti." Ata po i premtojnë të rinjve gjërat që dëshirojnë: rëndësi, heroizëm, një arsye për prani dhe qëllim, një komunitet që i do dhe i pranon. Bëjnë të pafuqishmit të ndihen të fuqishëm. Të padukshmit dhe të heshturit më në fund dëgjohen. Kjo është çfarë po i bëjnë të rinjëve. Pse këto grupe po e bëjnë këtë për të rinjtë tanë dhe jo ne?
The thing is, I'm not trying to justify or excuse any of the violence. What I am trying to say is that we have to understand why some of our young people are attracted to this. I would like to also show you, actually -- these are childhood photos of some of the guys in the film. What really struck me is that so many of them -- I never would have thought this -- but so many of them have absent or abusive fathers. And several of these young guys ended up finding caring and compassionate father figures within these extremist groups. I also found men brutalized by racist violence, but who found a way to stop feeling like victims by becoming violent themselves. In fact, I found something, to my horror, that I recognized. I found the same feelings that I felt as a 17-year-old as I fled from Norway. The same confusion, the same sorrow, the same feeling of being betrayed and not belonging to anyone. The same feeling of being lost and torn between cultures.
E vërteta është, nuk dua të justifikoj ose të fal asnjë lloj dhune. Çfarë dua të them është që ne duhet të kuptojmë Pse disa nga të rinjtë joshen nga kjo. Do doja t'ju tregoja, faktikisht-- këto janë foto fëmijërie të disa prej burrave të filmit. Çfarë më pengon më shumë është që shumë prej këtyre -- nuk do kisha menduar kurrë-- po shumë prej këtyre kanë patur mungesë babai ose një baba të dhunshëm. Dhe disa nga këta të rinj përfunduan duke kërkuar dashuri dhe mëshirën e figurës së babait brënda grupeve ekstremiste. Gjeta edhe burra të brutalizuar nga dhuna raciale, po gjetën një mënyrë për të ndaluar së ndjeri viktima duke u bërë të dhunshëm vet. Në fakt, zbulova diçka, në tmerrin tim, që njojta. Zbulova të njëjtat ndjenja që ndieja si 17 vjeçare kur u largova nga Norvegjia. Të njejtën hutim, të njëjtën dhimbje, dhe të njëjta ndjenja të të qënit i tradhtuar dhe mos përkasjes te asnjë. E njëjta ndjenjë e të qënit e humbur dhe e shqyer midis dy kulturave.
Having said that, I did not choose destruction, I chose to pick up a camera instead of a gun. And the reason I did that is because of my superpower. I could see that understanding is the answer, instead of violence. Seeing human beings with all their virtues and all their flaws instead of continuing the caricatures: the us and them, the villains and victims. I'd also finally come to terms with the fact that my two cultures didn't have to be on a collision course but instead became a space where I found my own voice. I stopped feeling like I had to pick a side, but this took me many, many years. There are so many of our young people today who are struggling with these same issues, and they're struggling with this alone. And this leaves them open like wounds. And for some, the worldview of radical Islam becomes the infection that festers in these open wounds.
E thënë kjo, unë nuk zgjodha shkatërrimin, unë zgjodha të mbaja lart një kamera në vend të një arme. Arsyeja pse e bëra këtë është falë superfuqive të mia. Unë mund të shikoja që të kuptuarit është përgjigjja, në vend të dhunës. Të shikosh qëniet njerëzore me gjithë virtytet e tyre dhe gjithë të metat e tyre në vënd të vazhduarit karikaturen: ne dhe ata, horrët dhe viktimat. Më në fund kuptova në fakt që dy kulturat nuk duhet të përplasen po të bëhet një hapsirë ku unë gjeta zërin tim. Ndalova të ndihesha sikur duhet të zgjidhja një anë, po për këtë mu deshën shumë, shumë vite. Ka shumë nga të rinjtë tanë sot që po luftojnë me të njëjtat çështje, dhe po luftojnë me to vetëm. Dhe kjo lë hapur një plagë. Dhe për disa, vizioni botëror i radikalizmit islamik bëhet një infeksion që përhapet në atë plagë.
There's an African proverb that says, "If the young are not initiated into the village, they will burn it down just to feel its warmth." I would like to ask -- to Muslim parents and Muslim communities, will you love and care for your children without forcing them to meet your expectations? Can you choose them instead of your honor? Can you understand why they're so angry and alienated when you put your honor before their happiness? Can you try to be a friend to your child so that they can trust you and want to share with you their experiences, rather than having to seek it somewhere else?
Është një fjalë e urtë afrikane që thotë, "Nëse të rinjtë nuk janë angazhuar në fshat, ata do të djegin atë vetëm për ngrohtësi." Dua të pyes-- prindërve musliman dhe komunitetit musliman, i doni ju fëmijët tuaj pa i detyruar ata të përmbushin shpresat tuaja? Mund të zgjidhni ata në vënd të nderit? Mund të kuptoni pse ata janë kaq të inatosur dhe të tjetërsuar kur ju vini nderin tuaj para lumturisë së tyre? Mundeni ju të bëheni miq me fëmijët tuaj që ata të besojnë tek ju dhe të ndajnë me ju përvojat e tyre, më tepër se t'i kërkojnë në vënde të tjera?
And to our young people tempted by extremism, can you acknowledge that your rage is fueled by pain? Will you find the strength to resist those cynical old men who want to use your blood for their own profits? Can you find a way to live? Can you see that the sweetest revenge is for you to live a happy, full and free life? A life defined by you and nobody else. Why do you want to become just another dead Muslim kid? And for the rest of us, when will we start listening to our young people? How can we support them in redirecting their pain into something more constructive? They think we don't like them. They think we don't care what happens to them. They think we don't accept them. Can we find a way to make them feel differently? What will it take for us to see them and notice them before they become either the victims or the perpetrators of violence? Can we make ourselves care about them and consider them to be our own? And not just be outraged when the victims of violence look like ourselves? Can we find a way to reject hatred and heal the divisions between us? The thing is we cannot afford to give up on each other or on our kids, even if they've given up on us.
Dhe për të rinjtë tanë të joshur nga ekstremismi, A mundeni të kuptoni që inati juaj është i ushqyer nga vuajtja? A do gjeni forcën të kundërshtoni ata burra pleq cinik që duan të përdorin gjakun tuaj për interesat e tyre? Mund të gjeni një mënyrë për të jetuar? Mund të shikoni që hakmarrja më e ëmbël është për ju lumturia, dhe jeta e lirë? Një jetë e përcaktuar nga ju dhe asnjë tjetër. Pse do të bëhesh një tjetër fëmijë musliman i vdekur? Dhe për të tërë ne, kur do nisim të dëgjojmë fëmijët tanë? Si mund t'i përkrahim të drejtojmë dhimbjen e tyre drejt diçka më konstrutive? Ata mendojnë që ne si pëlqejmë. Ata mendojnë që ne nuk na intereson çfarë i ndodh. Ata mendojnë se ne nuk i pranojmë. Mund të gjëjmë një mënyrë për t'i bërë të ndihen ndryshe? Çfarë do na kushtonte t'i shikonim dhe të kujdeseshim për ata para se ata të shndërohen në viktima ose në kryesine e dhunës? Mund të bëhemi më të kujdeshëm për ta dhe t'i konsiderojmë si prej nesh? Dhe mos të ndihemi të shqetsuar kur viktimat e dhunës të na ngjajnë? E gjejmë dot një mënyrë për të refuzuar urrejtjen e të afrojmë ndarjen midis nesh? Fakti është që s'mund të përballojmë të mohojmë veten dhe fëmijët tanë, edhe nëse ata na kanë mohuar ne.
We are all in this together. And in the long term, revenge and violence will not work against extremists. Terrorists want us to huddle in our houses in fear, closing our doors and our hearts. They want us to tear open more wounds in our societies so that they can use them to spread their infection more widely. They want us to become like them: intolerant, hateful and cruel.
Ne jemi të gjithë bashkë këtu. Me kalimin e kohës, hakmarrja dhe dhuna nuk do funksionojnë kundër ekstremistëve. Terroristët duan që ne të kemi frikë në shtëpitë tona, të mbyllim dyert dhe zemrën tonë. Ata duan që ne të hapim më shumë plagë në shoqërinë tonë kështu ata mund ti përdorin për të shpërndarë infeksionin e tyre sa më shumë. Ata duan që ne të bëhemi si ta: intolerant, urrejtës dhe mizorë.
The day after the Paris attacks, a friend of mine sent this photo of her daughter. This is a white girl and an Arab girl. They're best friends. This image is the kryptonite for extremists. These two little girls with their superpowers are showing the way forward towards a society that we need to build together, a society that includes and supports, rather than rejects our kids.
Një ditë pas sulmit të Parisit, një mikja ime më dërgoi fotografinë e vajzës së saj. Kjo është një vajzë e bardhë dhe një vajzë arabe. Ato janë shoqe të ngushta. Kjo fotografi është kriptoniti për ekstremistët. Këto dy vajza të vogla me superfuqitë e tyre tregojnë rrugën që duhet të ndjekim drejt një shoqërie që ne duhet të ndërtojmë së bashku, një shoqëri që mban dhe mbështet, më shumë se të refuzojë fëmijët tanë.
Thank you for listening.
Ju falemnderit që më dëgjuat.
(Applause)
(Duartrokitje)