Since their emergence over 200,000 years ago, modern humans have established homes and communities all over the planet. But they didn’t do it alone. Whatever corner of the globe you find homo sapiens in today, you’re likely to find another species nearby: Canis lupus familiaris. Whether they’re herding, hunting, sledding, or slouching the sheer variety of domestic dogs is staggering. But what makes the story of man’s best friend so surprising is that they all evolved from a creature often seen as one of our oldest rivals: Canis lupus, or the gray wolf.
Odkąd 200 tysięcy lat temu pojawił się człowiek współczesny, osiedlał się i tworzył wspólnoty na całym świecie. Ale nie robił tego w pojedynkę. W każdym zakątku Ziemi zamieszkanym przez homo sapiens, towarzyszy mu inny gatunek, canis lupus familiaris. Istnieją psy pasterskie, myśliwskie, zaprzęgowe i kanapowce, a ich różnorodność jest niesamowita. Historia najlepszego przyjaciela człowieka najbardziej zaskakuje jednak tym, że wszystkie psy pochodzą od stworzenia często uznawanego za jednego z naszych najstarszych wrogów, canis lupus, czyli wilka szarego.
When our Paleolithic ancestors first settled Eurasia roughly 100,000 years ago, wolves were one of their main rivals at the top of the food chain. Able to exert over 300 lbs. of pressure in one bone-crushing bite and sniff out prey more than a mile away, these formidable predators didn’t have much competition. Much like human hunter-gatherers, they lived and hunted in complex social groups consisting of a few nuclear families, and used their social skills to cooperatively take down larger creatures. Using these group tactics, they operated as effective persistence hunters, relying not on outrunning their prey, but pursuing it to the point of exhaustion.
Kiedy około 100 tysięcy lat temu nasi przodkowie osiedlili się w Eurazji, wilki były ich głównymi rywalami na szczycie łańcucha pokarmowego. Te straszliwe drapieżniki, których szczęki miażdżyły kości z siłą 130 kilogramów, i które wyczuwały zdobycz na dwa kilometry, nie miały sobie równych. Podobnie jak ludy zbieracko-łowieckie, wilki żyły i polowały w złożonych grupach społecznych składających się z kilku małych rodzin i dzięki umiejętnościom społecznym wspólnie polowały na większe zwierzęta. Wykorzystując taktyki grupowe, stosowały metodę polowania uporczywego, czyli nie próbowały dogonić ofiary, ale ścigały ją aż do jej wyczerpania.
But when pitted against the similar strengths of their invasive new neighbors, wolves found themselves at a crossroads. For most packs, these bourgeoning bipeds represented a serious threat to their territory. But for some wolves, especially those without a pack, human camps offered new opportunities. Wolves that showed less aggression towards humans could come closer to their encampments, feeding on leftovers. And as these more docile scavengers outlasted their aggressive brethren, their genetic traits were passed on, gradually breeding tamer wolves in areas near human populations.
Kiedy przyszło im zmierzyć się z nowymi, równie silnymi sąsiadami, wilki stanęły przed wyborem. Większość sfor uznała, że rosnące w siłę dwunogie istoty poważnie zagrażają ich terytorium. Ale niektóre wilki, zwłaszcza te nienależące do sfory, w ludzkich obozach dostrzegły nowe możliwości. Mniej agresywne osobniki zbliżały się do ludzkich obozowisk i żywiły resztkami jedzenia. Ponieważ ci bardziej ulegli padlinożercy żyli dłużej niż ich agresywni bracia, to ich cechy dziedziczyły kolejne pokolenia i stopniowo w pobliżu ludzi żyły mniej dzikie wilki.
Over time humans found a multitude of uses for these docile wolves. They helped to track and hunt prey, and might have served as sentinels to guard camps and warn of approaching enemies. Their similar social structure made it easy to integrate with human families and learn to understand their commands. Eventually they moved from the fringes of our communities into our homes, becoming humanity’s first domesticated animal.
Z czasem ludzie znaleźli dla nich wiele zastosowań. Pomagały tropić i ścigać zwierzynę, pilnowały też obozów, stojąc na warcie i ostrzegając przed zbliżającym się nieprzyjacielem. Ich podobna struktura społeczna ułatwiała im integrację z ludźmi i naukę wydawanych przez nich poleceń. Bytujące na uboczu społeczeństw wilki z czasem zagościły w naszych domach, stając się pierwszym gatunkiem udomowionym przez człowieka.
The earliest of these Proto-Dogs or Wolf-Dogs, seem to have appeared around 33,000 years ago, and would not have looked all that different from their wild cousins. They were primarily distinguished by their smaller size and a shorter snout full of comparatively smaller teeth. But as human cultures and occupations became more diverse and specialized, so did our friends. Short stocky dogs to herd livestock by nipping their heels; elongated dogs to flush badgers and foxes out of burrows; thin and sleek dogs for racing; and large, muscular dogs for guard duty. With the emergence of kennel clubs and dog shows during England’s Victorian era, these dog types were standardized into breeds, with many new ones bred purely for appearance. Sadly, while all dog breeds are the product of artificial selection, some are healthier than others. Many of these aesthetic characteristics come with congenital health problems, such as difficulty breathing or being prone to spinal injuries.
Pierwsze prapsy czy wilczaki pojawiły się około 33 000 lat temu i wyglądem niewiele różniły się od swoich dzikich krewnych. Początkowo odróżniał je mniejszy rozmiar i krótszy pysk z mniejszymi zębami. W miarę jak ludzkie kultury i zajęcia różnicowały się i specjalizowały, zmieniali się też nasi przyjaciele. Niskie i krępe psy zaganiały zwierzęta, podgryzając im pęciny. podłużne wypłaszały z nor lisy i borsuki. Chude i smukłe psy brały udział w wyścigach, a duże i umięśnione zajmowały się pełnieniem warty. Wraz z powstaniem związków kynologicznych oraz wystaw psów w wiktoriańskiej Anglii, różne typy psów podzielono na rasy, przy czym wiele nowych hodowano wyłącznie ze względu na wygląd. Ponieważ wszystkie rasy psów powstają w wyniku sztucznej selekcji, niektóre są zdrowsze od innych. Wiele cech estetycznych związanych jest z wrodzonymi problemami zdrowotnymi, takimi jak trudności z oddychaniem czy skłonność do urazów kręgosłupa.
Humanity’s longest experiment in controlled evolution has had other side effects as well. Generations of selection for tameness have favored more juvenile and submissive traits that were pleasing to humans. This phenomenon of selecting traits associated with youth is known as neoteny, and can be seen in many domestic animals. Thousands of years of co-evolution may even have bonded us chemically. Not only can canines understand our emotions and body language, but when dogs and humans interact, both our bodies release oxytocin; a hormone commonly associated with feelings of love and protectiveness.
Najdłuższy eksperyment ludzkości w zakresie kontrolowania ewolucji wywołał też inne skutki uboczne. Lata selekcji bardziej łagodnych osobników utrwaliły cechy odpowiadające ludziom, takie jak uległość i młodzieńcze zachowanie. Zjawisko selekcji cech związanych z młodością to neotenia. Występuje ona u wielu zwierząt domowych. Tysiące lat wspólnej ewolucji związało nas też chemicznie. Psy nie tylko rozumieją nasze uczucia i język ciała. Podczas interakcji psa i człowieka oba organizmy wydzielają oksytocynę, hormon powszechnie łączony z odczuwaniem miłości i opiekuńczości.
It might be difficult to fathom how every Pomeranian, Chihuahua, and Poodle are descended from fierce wolves. But the diversity of breeds today is the result of a relationship that precedes cities, agriculture, and even the disappearance of our Neanderthal cousins. And it’s heartening to know that given enough time, even our most dangerous rivals can become our fiercest friends.
Trudno czasami pojąć, jak szpic, chihuahua i pudel mogą pochodzić od dzikich wilków. Różnorodność dzisiejszych ras jest wynikiem działalności wykonywanej jeszcze zanim powstały miasta - rolnictwa, a nawet zniknięcia naszych kuzynów Neandertalczyków. To bardzo pokrzepiające, że z czasem nawet najniebezpieczniejsi rywale mogą stać się naszymi najbardziej oddanymi przyjaciółmi.