٩ ڕۆژ پێش ئێستا، ئاگر کەوتەوە. ئەرشیفەکانم: ١٧٥ فیلم و ١٦ بەرهەمی تر، هەموو کتێبەکانم، کتێبەکانی باوکم و وێنەکانم. کە کۆمکردبوونەوە. ماوەیەکی زۆر کۆمدەکردنەوە و ڕۆیشت. تەنها سەیریانم کرد و نەمزانی چی بکەم. مەبەستم، ئەوان هی من بوون؟ هەمیشە بۆ ئێستا دەژیم، ئێستام خۆشدەوێ.
I had a fire nine days ago. My archive: 175 films, my 16-millimeter negative, all my books, my dad's books, my photographs. I'd collected -- I was a collector, major, big-time. It's gone. I just looked at it, and I didn't know what to do. I mean, this was -- was I my things? I always live in the present -- I love the present.
داهاتووم لا پیرۆزە. هەروەها لە منداڵیدا هەندێک شتی سەیر فێربووم، بۆ نموونە، دەبێت شتێکی باش درووست بکەیت لە شتێکی خراپ. پێویستە شتێکی باش لە شتێکی خراپ درووست بکەیت. خراپ بوو، نەخۆش بووم و کۆکیم. ئەوە لانسی کامێرای منە. یەکەم، ئەو فیلمەی کە 35 ساڵ پێش ئێستا دەستم پێکرد.
I cherish the future. And I was taught some strange thing as a kid, like, you've got to make something good out of something bad. You've got to make something good out of something bad. This was bad! Man, I was -- I cough. I was sick. That's my camera lens. The first one -- the one I shot my Bob Dylan film with 35 years ago.
کورتە فیلمی “پاشا مورای“٠ خەڵاتی ڤیستیڤاڵی فیلمی ساڵی 1970ی بردەوە. تەنها چاپ کە هەمبوو. تێنووسەکانم بوون.
That's my feature film. "King, Murray" won Cannes Film Festival 1970 -- the only print I had. That's my papers.
لە ٢٠ خوولەکدا، ٢٠ خوولەک. شتێکم پێ کەوت. دەبێت شتێکی باش لە شتێکی خراپدا درووست بکەیت. بە هاوڕێکانم و دراوسێکانم و خوشکەکەم و گووت. بەم بۆنەیەوە! ئەوە “سپوتنیک“ە، ساڵی پار ڕام کرد لێی. “سپوتنیک” لە ناوەڕاستی شار بوو، دەستی لێ نەدرابوو. ئەوانە چەند کەرەستەیەکن لە فیلمی “سپوتنیکدا” بەکارم دەهێنان، کە لە ماوەی ٢ حەفتەدا، لە نیو یۆرک پەخشدەکرێت. ناوەڕاست. پەیوەندیم بە خوشکەکەم و دراوسێکانم کرد و گوتم: “وەرن هەڵیکەنین“٠ ئەوە منم لەسەر مێزەکەم. ئەوە مێزەیە، کە ٤٠ ساڵی خایاند، تاوەکو دروستکرا. دەزانی.. هەموو کەرەستەکان. ئەوە کچەکەمە، جین. پەرستارە لە سان فراسیسکۆ.
That was in minutes -- 20 minutes. Epiphany hit me. Something hit me. "You've got to make something good out of something bad," I started to say to my friends, neighbors, my sister. By the way, that's "Sputnik." I ran it last year. "Sputnik" was downtown, the negative. It wasn't touched. These are some pieces of things I used in my Sputnik feature film, which opens in New York in two weeks downtown. I called my sister. I called my neighbors. I said, "Come dig." That's me at my desk. That was a desk took 40-some years to build. You know -- all the stuff. That's my daughter, Jean. She came. She's a nurse in San Francisco.
گووتم، پارچەکان. پارچەم دەوێت، پارچە. ئەم بیرۆکەیەم بۆ هات, ژیانێک لە شتی بچووک، دەست دەکەم بە کارکردن لەسەر پرۆژەی داهاتووم. ئەوە خوشکەکەمە، ئاگای لە وێنەکان دەبوو، لەبەرئەوەی کۆکەرەوەیەکی گەورەی وێنەکانی سناپ چات بووم. کە چەندین جار گووتوومە. هەندێک لەو وێنانە، شتی باشیان تێدا بوو دەربارەی وێنە سوتاوەکان. نەمدەزانی، سەیری ئەوەم کرد و گووتم: ئایا ئەوە باشترە! پێشنیاریم لەسەر فیلمی جیمی دۆلیتل ئەوە بوو، فیلمەکەم بۆ تەلەڤزیۆن پەخش کرد. تاکە کۆپیە کە هەمبوو. چەند کورتەیەک. بیرۆکەیەک دەربارەی ژنان.
"Dig it up," I said. "Pieces. I want pieces. Bits and pieces." I came up with this idea: a life of bits and pieces, which I'm just starting to work on -- my next project. That's my sister. She took care of pictures, because I was a big collector of snapshot photography that I believed said a lot. And those are some of the pictures that -- something was good about the burnt pictures. I didn't know. I looked at that -- I said, "Wow, is that better than the --" That's my proposal on Jimmy Doolittle. I made that movie for television. It's the only copy I had. Pieces of it. Idea about women.
دەستم کرد بە گووتنی “هێی، پیاو، ئێوە زۆرن! دەتوانیت بۆ ئمە بگریت، بەڵام بەڕاستی ئەوەم نەکرد. لە جیاتی ئەوە، گووتم; لەوانەیە ساڵی داهاتوو شتێک دروستبکەم و ئەو ساتەم بەرزدەنرخاند کە خەڵکێکی زۆر دەهاتنە سەر ستەیج، کە پێشتر زۆر کەم بوون. پێیان بڵێ(وەرگێڕەکان): شانازی بەخۆم دەکەم، کە شتێکی خراپم وەرگرتووە و شتێکی چاک بەرهەم دەهێنم، هەموو ئەم پارچانە. ئەوە وێنەی ڕەسەنی ئارثەر لایپزیگە، کە خۆشم دەویست. کۆکەرەوەیەکی گەورەی تۆمار بووم. تۆماریان نەدەکرد. کورەکە، پێت دەڵێم، فیلمەکان سووتان، فیلمەکان سووتان. مەبەستم ئەوەیە، ئەمە فیلمی سەلامەتی 16 میلیمەتر بوو. شتە نەڕێنیەکان نەماون.
So I started to say, "Hey, man, you are too much! You could cry about this." I really didn't. I just instead said, "I'm going to make something out of it, and maybe next year ... " And I appreciate this moment to come up on this stage with so many people who've already given me so much solace, and just say to TEDsters: I'm proud of me. That I take something bad, I turn it, and I'm going to make something good out of this, all these pieces. That's Arthur Leipzig's original photograph I loved. I was a big record collector -- the records didn't make it. Boy, I tell you, film burns. Film burns. I mean, this was 16-millimeter safety film. The negatives are gone.
نامەی باوکمە بۆ من، کە پێم دەڵێ; هاوسەرگیری لەگەڵ ئەو ئافرەتە بکە، یەکەم جار هاوسەرگیریم کرد کاتێک 20 ساڵ بووم. من و کچەکەم. لەوێیە. لە ڕاستیدا، ئەمڕۆ بەیانی لەوێیە. ئەوە ماڵی منە. خێزانەکەم لە هۆتێلی هیلتۆن لە دۆڵی سکۆتس دەژین. ئەوە هاوسەرەکەمە، هایدی، کە بەشداری نەکردبوو، منیش بەهەمان شێوە. منداڵەکانم، دەیڤی و هێنری. کوڕەکەم، دەیڤی، دوو شەو لەمەوپێش لە هۆتێلەکە بوو.
That's my father's letter to me, telling me to marry the woman I first married when I was 20. That's my daughter and me. She's still there. She's there this morning, actually. That's my house. My family's living in the Hilton Hotel in Scotts Valley. That's my wife, Heidi, who didn't take it as well as I did. My children, Davey and Henry. My son, Davey, in the hotel two nights ago.
کەواتە، پەیامی من بۆ ئێوە، لەڤ سێ خولەکەدا ئەوەیە، ئەو هەلە بەرز دەنرخێنم لەگەڵ ئێوە. دەگەڕێمەوە وحەز دەکەم لە تێد بم. هاتووم بۆ ئەوەی بژیم، وە دەژیم. ئەوە بیرۆکەی منە لە پەنجەرەی دەرەوەی سانتا کروز، لە بۆنی دۆن. تەنها 35 میل لێرە دوورە. سوپاس بۆ هەمووان.
So, my message to you folks, from my three minutes, is that I appreciate the chance to share this with you. I will be back. I love being at TED. I came to live it, and I am living it. That's my view from my window outside of Santa Cruz, in Bonny Doon, just 35 miles from here. Thank you everybody.
(چەپڵە لێدان).
(Applause)