Fifty years ago in the old Soviet Union, a team of engineers was secretly moving a large object through a desolate countryside. With it, they were hoping to capture the minds of people everywhere by being the first to conquer outer space. The rocket was huge. And packed in its nose was a silver ball with two radios inside.
Năm mươi năm trước tại Xô Viết, một nhóm kỹ sư đang di chuyển một vật lớn qua một vùng quê hẻo lánh. Với vật này, họ hy vọng sẽ nắm bắt được cả thế giới bằng việc trở thành những người đầu tiên chinh phục vũ trụ. Một tên lửa khổng lồ. Mũi tên lửa được lắp ráp một quả bóng bạc với hai máy vô tuyến điện bên trong.
On October 4, 1957, they launched their rocket. One of the Russian scientists wrote at the time: "We are about to create a new planet that we will call Sputnik. In the olden days, explorers like Vasco da Gama and Columbus had the good fortune to open up the terrestrial globe. Now we have the good fortune to open up space. And it is for those in the future to envy us our joy."
Ngày 4 tháng 10 năm 1957, họ phóng tên lửa. Một trong những nhà khoa học Nga đã viết: "Chúng tôi dự định tạo nên một hành tinh mới mà chúng tôi đặt tên là Sputnik. Ngày trước, những nhà thám hiểm như Vasco da Gama và Columbus đã có cơ hội mở ra những miền đất mới. Ngày nay chúng to đang có cơ hội mở ra vũ trụ. Và những thế hệ tương lai sẽ phải ghen tị với niềm hân hoan của chúng ta."
You're watching snippets from "Sputnik," my fifth documentary feature, which is just about completed. It tells the story of Sputnik, and the story of what happened to America as a result. For days after the launch, Sputnik was a wonderful curiosity. A man-made moon visible by ordinary citizens, it inspired awe and pride that humans had finally launched an object into space.
Các bạn đang xem một số phân đoạn từ "Sputnik", phim tài liệu thứ năm mà tôi vừa mới thực hiện. Bộ phim kể câu chuyện về Sputnik, và câu chuyện về tác động của nó lên Hoa Kỳ. Những ngày sau khi phóng tên lửa, Sputnik trở thành niềm tò mò vô hạn. Một mặt trăng nhân tạo mà ai cũng có thể nhìn thấy, nó tạo ra sự thán phục và tự hào rằng con người cuối cùng đã phóng được một vật thể vào vũ trụ.
But just three days later, on a day they called Red Monday, the media and the politicians told us, and we believed, that Sputnik was proof that our enemy had beaten us in science and technology, and that they could now attack us with hydrogen bombs, using their Sputnik rocket as an IBM missile.
Nhưng chỉ ba ngày sau, một ngày được gọi là Thứ Hai Đỏ, giới truyền thông và các nhà chính trị nói với chúng ta, và với Sputnik như là bằng chứng, chúng ta cũng tin rằng đối thủ đã đánh bại chúng ta trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. và giờ họ có thể tấn công ta với bom hidro, sử dụng Sputnik như một tên lửa IBM.
All hell broke loose. Sputnik quickly became one of the three great shocks to hit America -- historians say the equal of Pearl Harbor or 9/11. It provoked the missile gap. It exploded an arms race. It began the space race. Within a year, Congress funded huge weapons increases, and we went from 1,200 nuclear weapons to 20,000. And the reactions to Sputnik went far beyond weapons increases.
Địa ngục mở ra. Sputnik nhanh chóng trở thành một trong ba cú sốc lớn đối với Hoa Kỳ -- các nhà sử học cho rằng nó ngang bằng với Trân Châu Cảng và mùng 9 tháng 11. Nó kích động khoảng cách về không tiễn. Nó làm bùng nổ chạy đua vũ trang. Và nó bắt đầu cuộc chạy đua vũ trụ. Trong vòng một năm, vũ khí được Quốc hội cấp vốn tăng vọt, chúng ta đi từ 1200 vũ khí hạt nhân lên 20000. Và những phản ứng đối với Sputnik đã không chỉ dừng ở sự tăng vọt trong số vũ trang.
For example, some here will remember this day, June 1958, the National Civil Defense Drill, where tens of millions of people in 78 cities went underground. Or the Gallup Poll that showed that seven in 10 Americans believed that a nuclear war would happen, and that at least 50 percent of our population was going to be killed.
Chẳng hạn, một vài người ở đây sẽ nhớ ngày này, tháng 6 năm 1958, cuộc diễn tập quân sự quốc gia, với 10 triệu người tại 78 thành phố đã cùng đi xuống dưới lòng đất. Hay cuộc thăm dò Gallup cho thấy 7 trong 10 người Mỹ tin rằng chiến tranh hạt nhân sẽ xảy ra, và ít nhất 50% dân số nước Mỹ sẽ thiệt mạng.
But Sputnik provoked wonderful changes as well. For example, some in this room went to school on scholarship because of Sputnik. Support for engineering, math and science -- education in general -- boomed. And Vint Cerf points out that Sputnik led directly to ARPA, and the Internet, and, of course, NASA.
Nhưng Sputnik cũng khơi dậy những sự thay đổi diệu kỳ. Chẳng hạn, một vài người ở đây đi học với học bổng nhờ vào Sputnik. Hỗ trợ về kỹ thuật, toán và khoa học -- giáo dục nói chung -- tăng vọt. Vint Cert chỉ ra rằng Sputnik đã dẫn tới ARPA, Internet và tất nhiên, NASA.
My feature documentary shows how a free society can be stampeded by those who know how to use media. But it also shows how we can turn what appears at first to be a bad situation, into something that was overall very good for America. "Sputnik" will soon be released.
Bộ phim tài liệu của tôi cho thấy một xã hội tự do có thể bị gây hoang mang bởi giới truyền thông như thế nào. Nhưng nó cũng cho thấy bằng cách nào chúng ta có thể biến một tình trạng tưởng như rất tệ hại thành một điều tuyệt vời đối với Hoa Kỳ. "Sputnik" sẽ được ra mắt sớm.
In closing, I would like to take a moment to thank one of my investors: longtime TEDster, Jay Walker. And I'd like to thank you all.
Để kết thúc, tôi muốn dành lời cảm ơn tới một trong những nhà đầu tư của tôi: người đã gắn bó lâu dài với TED, Jay Walker. Cảm ơn tất cả các bạn.
(Applause).
(Vỗ tay)
Thank you, Chris.
Cám ơn Chris.