Fifty years ago in the old Soviet Union, a team of engineers was secretly moving a large object through a desolate countryside. With it, they were hoping to capture the minds of people everywhere by being the first to conquer outer space. The rocket was huge. And packed in its nose was a silver ball with two radios inside.
Ötven évvel ezelőtt a volt Szovjetunióban mérnökök egy csoportja titokban egy nagy tárgyat szállított egy elhagyatott vidéken keresztül. Azt remélték, hogy minden ember fantáziáját megragadják azzal, hogy elsőként hódítják meg az űrt. A rakéta hatalmas volt. És az orrába csomagolva egy ezüst gömb, benne két rádióval.
On October 4, 1957, they launched their rocket. One of the Russian scientists wrote at the time: "We are about to create a new planet that we will call Sputnik. In the olden days, explorers like Vasco da Gama and Columbus had the good fortune to open up the terrestrial globe. Now we have the good fortune to open up space. And it is for those in the future to envy us our joy."
1957. október 4-én fellőtték a rakétájukat. Az egyik orosz tudós így írt erről: "Egy új bolygót fogunk teremteni, amit Szputnyiknak hívunk. Hajdanán, a felfedezőknek, mint Vasco da Gama és Kolombusz, megadatott a szerencse, hogy feltérképezzék a földgolyót. Most nekünk adatik meg a szerencse, hogy feltérképezzük az űrt. És a jövő nemzedékek irigyelni fogják az örömünket."
You're watching snippets from "Sputnik," my fifth documentary feature, which is just about completed. It tells the story of Sputnik, and the story of what happened to America as a result. For days after the launch, Sputnik was a wonderful curiosity. A man-made moon visible by ordinary citizens, it inspired awe and pride that humans had finally launched an object into space.
Részleteket látnak a "Szputnykiból", az ötödik dokumentumfilmemből, ami majdnem teljesen kész. A Szputnyik történetét meséli el, és azt, hogy mi történt Amerikával ennek eredményeként. A kilövés után napokig a Szputnyik egy csodálatos érdekesség volt. Egy mesterséges hold, amit bárki láthatott, csodálatot és büszkeséget keltett, hogy az emberiség végre az űrbe küldött egy tárgyat.
But just three days later, on a day they called Red Monday, the media and the politicians told us, and we believed, that Sputnik was proof that our enemy had beaten us in science and technology, and that they could now attack us with hydrogen bombs, using their Sputnik rocket as an IBM missile.
De csupán három nappal később, a Vörös Hétfőn, a média és a politikusok azt mondták, és mi elhittük, hogy a Szputnyik azt bizonyítja, hogy ellenségünk legyőzött minket a tudomány és technológia területén, és ezentúl meg tudnak támadni hidrogénbombákkal, interkontinentális rakétaként használva a Szputnyikot.
All hell broke loose. Sputnik quickly became one of the three great shocks to hit America -- historians say the equal of Pearl Harbor or 9/11. It provoked the missile gap. It exploded an arms race. It began the space race. Within a year, Congress funded huge weapons increases, and we went from 1,200 nuclear weapons to 20,000. And the reactions to Sputnik went far beyond weapons increases.
Elszabadult a pokol. A Szputnyik hamarosan az Amerikát ért három nagy sokk egyike lett -- a történészek szerint Pearl Harborral és 9/11-el egyenértékű. Előidézte a rakéta hiányt. Kirobbantotta a fegyverkezési versenyt. Elindította az űrversenyt. Egy éven belül a Kongresszus a fegyverkezés hatalmas emelését támogatta , és 1200 nukleáris fegyverből 20 000 lett. És a Szputnyik reakciók túlmentek a fegyverkezésen.
For example, some here will remember this day, June 1958, the National Civil Defense Drill, where tens of millions of people in 78 cities went underground. Or the Gallup Poll that showed that seven in 10 Americans believed that a nuclear war would happen, and that at least 50 percent of our population was going to be killed.
Például, néhányan Önök közül emlékezhetnek erre a napra 1958 júniusában, a Nemzeti Civil Védelmi Gyakorlatra, amikor 78 városban több tízmillió ember ment le a föld alá. Vagy a Gallup felmérésre, ami szerint tízből hét amerikai gondolta azt, hogy a nukleáris háború elkerülhetetlen, és a népesség legalább fele meg fog halni.
But Sputnik provoked wonderful changes as well. For example, some in this room went to school on scholarship because of Sputnik. Support for engineering, math and science -- education in general -- boomed. And Vint Cerf points out that Sputnik led directly to ARPA, and the Internet, and, of course, NASA.
De a Szputnyik nagyszerű változásokat is eredményezett. Például néhányan itt a teremben ösztöndíjjal jártak iskolába a Szputnyik miatt. A mérnöki, matematikai és tudományos támogatás -- az oktatásé általában -- virágzott. És Vint Cerf rámutat, hogy a Szputnyik közvetlenül hozzájárult az ARPA, az internet, és természetesen a NASA kialakulásához.
My feature documentary shows how a free society can be stampeded by those who know how to use media. But it also shows how we can turn what appears at first to be a bad situation, into something that was overall very good for America. "Sputnik" will soon be released.
A dokumentumfilmem bemutatja, hogy egy szabad nemzetet hogyan tudják eltaposni azok, akik értenek a média használatához. De azt is megmutatja, hogyan tudunk egy első ránézésre rossz helyzetet végső soron Amerika javára fordítani. A "Szputnyik" nemsokára megjelenik.
In closing, I would like to take a moment to thank one of my investors: longtime TEDster, Jay Walker. And I'd like to thank you all.
Végül szeretném megköszönni az egyik befektetőmnek: Jay Walkernek, aki régóta TED résztvevő. És köszönöm mindannyiuknak.
(Applause).
(Taps)
Thank you, Chris.
Köszönöm, Chris.