I'm sure that, throughout the 100,000-odd years of our species' existence and even before, our ancestors looked up at the night sky and wondered what stars are -- wondering, therefore, how to explain what they saw in terms of things unseen.
Jestem pewien, iż poprzez setki tysięcy osobliwych lat istnienia naszego gatunku a nawet wcześniej, nasi przodkowie obserwowali nocne niebo, zastanawiając się czym są gwiazdy. Zastanawiali się zatem, jak wyjaśnić to co widzą w znaczeniu nieznanego.
OK, so, most people only wondered that occasionally, like today, in breaks from whatever normally preoccupied them. But what normally preoccupied them also involved yearning to know. They wished they knew how to prevent their food supply from sometimes failing, and how they could rest when they were tired without risking starvation, be warmer, cooler, safer, in less pain. I bet those prehistoric cave artists would have loved to know how to draw better.
Ok, zatem, większość ludzi zastanawia się nad tym jedynie czasami, jak dzisiaj, w przerwach od rzeczy, którymi są zwykle zaabsorbowani. Lecz co zwykle absorbuje ich jest także żądzą poznania. Chcieliby wiedzieć jak czasami przewidzieć zepsucie jedzenia i jak odpoczywać gdy są zmęczeni bez ryzyka śmierci głodowej, w poczuciu ciepła, spokoju, bezpieczeństwa i bez bólu. Założę się, że Ci prehistoryczni artyści jaskiniowi chcieliby wiedzieć jak lepiej rysować.
(Laughter)
W każdej dziedzinie ich życia
In every aspect of their lives, they wished for progress, just as we do. But they failed, almost completely, to make any. They didn't know how to. Discoveries like fire happened so rarely that, from an individual's point of view, the world never improved. Nothing new was learned.
pragnęli postępu, równie mocno jak my. Lecz nie poczynili żadnego postępu, zawiedli prawie całkowicie. Nie wiedzieli jak się rozwinąć. Odkrycia takie jak ogień zdarzały się tak rzadko, że z jednostkowego punktu widzenia świat nie postąpił do przodu. Nic nowego nie zostało odkryte.
The first clue to the origin of starlight happened as recently as 1899: radioactivity. And within 40 years, physicists discovered the whole explanation, expressed, as usual, in elegant symbols. But never mind the symbols. Think how many discoveries they represent. Nuclei and nuclear reactions, of course. But isotopes, particles of electricity, antimatter, neutrinos, the conversion of mass to energy -- that's E=mc2 -- gamma rays, transmutation. That ancient dream that had always eluded the alchemists was achieved through these same theories that explained starlight and other ancient mysteries and new, unexpected phenomena.
Pierwszy wątek dotyczący światła gwiazd pojawił się w 1899: radioaktywność. W ciągu 40 lat, fizycy odkryli kompletne wyjaśnienie, wyrażone, jak zwykle, poprzez eleganckie symbole. Jednak symbole nie są ważne. Zastanówmy się jak wiele odkryć one ukazują. Oczywiście jądra i reakcje jądrowe, Jednak izotopy, cząsteczki elektryczności, antymateria, neutrina, przekształcenie masy w energie -- tj. E=mc^2 -- promieniowanie gamma, transmutacja. Starożytny sen, który zawsze prześladował alchemików został urzeczywistniony poprzez te same teorie, które tłumaczą światło gwiazd i inne starożytne tajemnice oraz nowe, nieoczekiwane zjawiska.
That all that, discovered in 40 years, had not been in the previous hundred thousand was not for lack of thinking about stars and all those other urgent problems they had. They even arrived at answers, such as myths, that dominated their lives, yet bore almost no resemblance to the truth. The tragedy of that protracted stagnation isn't sufficiently recognized, I think. These were people with brains of essentially the same design that eventually did discover all those things. But that ability to make progress remained almost unused, until the event that revolutionized the human condition and changed the universe.
To wszystko co zostało odkryte w przeciągu 40 lat nie zostało [odkryte] w przeszłych setkach tysięcy, powodem nie był brak przemyśleń o gwiazdach oraz tych wszystkich innych ważnych problemach, które mieli. Udało im się nawet dojść do pewnych odpowiedzi, jak na przykład mity, które zdominowały ich życie, mimo jakiegokolwiek podobieństwa do prawdy. Myślę, że tragedia ciągłej stagnacji nie jest dostatecznie przebadana. Byli to ludzie z mózgami o tej samej budowie którzy ostatecznie dokonali tych wszystkich odkryć. Jednak zdolność do postępu pozostała prawie nieużyta, do czasu gdy to wydarzenie zrewolucjonizowało stan społeczny i doprowadziło do zmiany świata.
Or so we should hope, because that event was the scientific revolution, ever since which our knowledge of the physical world and of how to adapt it to our wishes has been growing relentlessly. Now, what had changed? What were people now doing for the first time that made that difference between stagnation and rapid, open-ended discovery? How to make that difference is surely the most important universal truth that it's possible to know. And worryingly, there's no consensus about what it is. So, I'll tell you.
Lub przynajmniej powinniśmy mieć taka nadzieje. Ponieważ to wydarzenie było rewolucją naukową, od czasu gdy nasza wiedza dotycząca fizycznego świata i tego w jaki sposób przystosowujemy ją do naszych oczekiwań bezlitośnie rosła. Jaka zatem nastąpiła zmiana? Co teraz ludzie robią dobrze po raz pierwszy, że wpływa na zmianę pomiędzy stagnacją a szybkim, szybko zakończonym odkryciem? Jak dokonać takiej różnicy jest z pewnością najważniejszą uniwersalną prawdą możliwą do poznania. Niefrasobliwie, brak jest zgody czym to jest. Zatem wam powiem.
(Laughter)
Muszę jednak cofnąć się nieco w czasie.
But I'll have to backtrack a little first.
Before the scientific revolution, they believed that everything important, knowable, was already known, enshrined in ancient writings, institutions and in some genuinely useful rules of thumb -- which were, however, entrenched as dogmas, along with many falsehoods. So, they believed that knowledge came from authorities that actually knew very little. And therefore, progress depended on learning how to reject the authority of learned men, the priests, traditions and rulers, which is why the scientific revolution had to have a wider context: the Enlightenment, a revolution in how people sought knowledge,
Do czasu sprzed rewolucji naukowej, wierzyliśmy że wszystko co ważne, możliwe do zrozumienia zostało już odkryte, zamieszczone w starożytnych pismach, instytucjach oraz w pewnych prawdziwie użytecznych zasadach które były jednakże uważane za dogmaty pomiędzy wieloma łgarstwami. Wierzyli zatem, że wiedza pochodzi od rządzącychz o których wiedzieli niewiele. Zatem postęp zależał od tego jak nauczyli się odrzucać władzę mędrców księży, tradycji i zasad. Dlatego też rewolucja naukowa musiała mieć szersze znaczenie:
trying not to rely on authority. "Take no one's word for it." But that can't be what made the difference. Authorities had been rejected before, many times. And that rarely, if ever, caused anything like the scientific revolution. At the time, what they thought distinguished science was a radical idea about things unseen, known as empiricism -- all knowledge derives from the senses. Well, we've seen that that can't be true. It did help by promoting observation and experiment. But, from the outset, it was obvious that there was something horribly wrong with it.
Oświecenie, rewolucja poprzez która ludzie poszukiwali wiedzy próbując nie bazować na władzy. "Nie wierz nikomu" Jednak to nie było tym co wywołało zmianę. Autorytet rządzących był odrzucany wiele razy wcześniej. A to rzadko, jeśli w ogóle wywołało coś na kształt rewolucji naukowej. W tamtym czasie myśleli, że tym co wyróżnia naukę była radykalna idea o rzeczach nieznanych, nazywana empiryzmem. Jakakolwiek wiedza pochodzi od zmysłów Aczkolwiek, wiecie że nie może to być prawdą Pomagało to promować obserwacje i eksperymenty. Jednak od początku było oczywistym, że było w tym coś ogromnie błędnego.
Knowledge comes from the senses? In what language? Certainly not the language of mathematics, in which, Galileo rightly said, the book of nature is written. Look at the world. You don't see equations carved on the mountainsides. If you did, it would be because people had carved them. By the way, why don't we do that?
Wiedza pochodzi od zmysłów. Ale w jakim języku? Z pewnością nie w języku matematyki, w której, jak właściwie zauważył Galileusz, zapisana została przyroda. Spójrzmy na świat. Nie widzimy równań wyrzeźbionych na górskich stokach. A nawet jeśli to dlatego, że ludzie je wyrzeźbili.
(Laughter)
Właśnie, dlaczego tego nie zrobimy?
What's wrong with us?
Co z nami jest nie tak?
(Laughter)
(Śmiech)
Empiricism is inadequate because, well, scientific theories explain the seen in terms of the unseen. And the unseen, you have to admit, doesn't come to us through the senses. We don't see those nuclear reactions in stars. We don't see the origin of species. We don't see the curvature of space-time, and other universes. But we know about those things. How?
Empiryzm jest niewystarczający ponieważ, cóż, naukowe teorie wyjaśniają poznawalność poprzez niewidoczne pojęcia. A niewidzialne, muszę przyznać, nie daje się poznać poprzez zmysły. Nie widzimy reakcji nuklearnych zachodzących w gwiazdach. Nie widzimy pochodzenia gatunków. Nie widzimy zakrzywienia czasoprzestrzeni oraz innych wszechświatów. Jednak wiemy o tych rzeczach. Dlaczego?
Well, the classic empiricist answer is induction -- the unseen resembles the seen. But it doesn't. You know what the clinching evidence was that space-time is curved? It was a photograph -- not of space-time, but of an eclipse, with a dot there rather than there. And the evidence for evolution? Some rocks and some finches. And parallel universes? Again: dots there rather than there, on a screen. What we see in all these cases bears no resemblance to the reality that we conclude is responsible -- only a long chain of theoretical reasoning and interpretation connects them.
Cóż, odpowiedzią typowego empirysty jest indukcja. Niewidoczne przypomina widoczne. To jednak nieprawda. Rozstrzygającym dowodem było to, że czasoprzestrzeń jest zakrzywiona. Było to zdjęcie, nie czasoprzestrzeni, ale elipsy zamiast punktowej pętli czasu. A co jest dowodem na ewolucje? Kilka skał i zięby. A dowodem na istnienie równoległych wszechświatów? Ponownie: punkty tam, a nie tu, na ekranie. Poprzez te wszystkie przykłady widzimy, że nie są zgodne z rzeczywistością, a które uważamy za odpowiedź -- są jedynie długim łańcuchem teoretycznego wnioskowania oraz interpretacji, które je łączy.
"Ah!" say creationists. "So you admit it's all interpretation. No one's ever seen evolution. We see rocks. You have your interpretation. We have ours. Yours comes from guesswork; ours, from the Bible." But what creationist and empiricists both ignore is that, in that sense, no one's ever seen a Bible either, that the eye only detects light, which we don't perceive. Brains only detect nerve impulses. And they don't perceive even those as what they really are, namely electrical crackles. So we perceive nothing as what it really is.
"Oh!" powiedzieliby kreacjoniści "Przyznasz zatem ze to wszystko jest interpretacją. Nikt nigdy nie widział ewolucji Widzimy skały. Ty masz swoją interpretacje. My mamy swoją. Twoja to domysł; nasza pochodzi z Biblii" Jednak to co zarówno kreacjonista jak i empirysta ignoruje jest to, że w pewnym sensie, nikt nigdy nie widział również Biblii ponieważ oko wykrywa jedynie światło, którego nie postrzegamy. Mózgi wykrywają jedynie impulsy nerwowe. Nie dostrzegając nawet ich prawdziwej natury, tj. rzężeń elektrycznych. Zatem niczego nie postrzegamy tym, czym na prawdę jest.
Our connection to reality is never just perception. It's always, as Karl Popper put it, theory-laden. Scientific knowledge isn't derived from anything. Like all knowledge, it's conjectural, guesswork, tested by observation, not derived from it. So, were testable conjectures the great innovation that opened the intellectual prison gates? No, contrary to what's usually said, testability is common in myths and all sorts of other irrational modes of thinking. Any crank claiming the sun will go out next Tuesday has got a testable prediction.
Nasz związek z rzeczywistością jest niczym innym jak postrzeganiem. Zawsze jest to, jak ujął to Karl Popper, uzbrojona teoria. Wiedza naukowa nie pochodzi z czegokolwiek. Jak każda wiedza. Bazuje na domysłach, przypuszczeniach, doświadczalnych obserwacjach z niej nie pochodzących. Czy zatem dające się przetestować domysły są wielkim wynalazkiem, który otworzył klatki intelektualnego więzienia? Nie. Wbrew oczekiwaniom tego co zwykle jest mówione sprawdzalność jest pospolita, zarówno w mitach jak i innych nieracjonalnych sposobach myślenia. Jakikolwiek maniak twierdzący, że słońce zniknie w następny wtorek posiada sprawdzalne przewidywanie.
Consider the ancient Greek myth explaining seasons. Hades, god of the underworld, kidnaps Persephone, the goddess of spring, and negotiates a forced marriage contract, requiring her to return regularly, and lets her go. And each year, she is magically compelled to return. And her mother, Demeter, goddess of the earth, is sad, and makes it cold and barren. That myth is testable. If winter is caused by Demeter's sadness, then it must happen everywhere on earth simultaneously. So if the ancient Greeks had only known that Australia is at its warmest when Demeter is at her saddest ...
Rozważmy starożytny grecki mit wyjaśniający pory roku. Hades bóg Podziemia, porwał Persefonę, boginię Wiosny, i negocjuje przymusowy kontrakt małżeński wymagający od niej regularnych odejść i powrotów. Każdego roku, Persefona magicznie powraca a jej matka Demeter bogini Ziemi jest smutna i robi się zimno i szaro. Ten mit jest do sprawdzenia. Jeśli zima jest powodem smutku Demeter, musi zatem występować wszędzie na Ziemi równocześnie. Zatem jeśli starożytni Grecy wiedzieliby, że w Australii jest najcieplej gdy Demeter jest smutna
(Laughter)
udowodniliby że teoria jest nieprawdziwa.
they'd have known that their theory is false.
(Laughter)
Zatem co złego jest z tym mitem
So, what was wrong with that myth and with all prescientific thinking? And what, then, made that momentous difference? I think there's one thing you have to care about and that implies testability, the scientific method, the Enlightenment and everything. And here's the crucial thing: there is such a thing as a defect in a story. I don't just mean a logical defect. I mean a bad explanation. What does that mean?
i z tym całym pseudonaukowym myśleniem oraz kiedy nastąpił ten niezwykły moment zmiany? Myślę, że jest jedna ważna rzecz o którą należy się zatroszczyć, która to wywołuje możliwość sprawdzenia, naukową metodę, Oświecenie i wszystko. Tutaj kryje się coś ważnego. Istnieje coś takiego jak defekt w tej historii. Nie mam na myśli logicznego defektu, ale złego wyjaśnienia. Co to oznacza? Więc, wyjaśnienie
Well, an explanation is an assertion about what's there, unseen, that accounts for what's seen; because the explanatory role of Persephone's marriage contract could be played equally well by infinitely many other ad hoc entities. Why a marriage contract and not any other reason for regular annual action? Here's one: Persephone wasn't released. She escaped, and returns every spring to take revenge on Hades, with her spring powers. She cools his domain with spring air, venting heat up to the surface, creating summer. That accounts for the same phenomena as the original myth. It's equally testable. Yet what it asserts about reality is, in many ways, the opposite. And that's possible because the details of the original myth are unrelated to seasons, except via the myth itself.
jest twierdzeniem o tym, że niewidoczne tłumaczy to co widoczne. Jako że wytłumaczalną rolę małżeńskiego kontraktu Perfesony może zagrać równie dobrze nieskończona ilość innych doraźnych istot. Skąd pomysł na małżeński kontrakt, a nie jakikolwiek inny powód rocznego okresowego działania? Oto jedno z nich. Persefona nie została uwolniona. Uciekała i powracała każdej wiosny aby zemścić się na Hadesie dzięki swoim wiosennym siłom. Ochładza jego obszar wiosennym powietrzem, wysusza powierzchnie tworząc lato. Takie samo zjawisko wyjaśnia oryginalny mit. Również można jest sprawdzić. To co stanowi wyjaśnienie rzeczywistości jest w wielu przypadkach jej przeciwieństwem. Jest to możliwe ponieważ szczegóły oryginalnego mitu są niezwiązane z porami roku
This easy variability is the sign of a bad explanation, because, without a functional reason to prefer one of countless variants, advocating one of them in preference to the others is irrational. So, for the essence of what makes the difference to enable progress, seek good explanations, the ones that can't be easily varied, while still explaining the phenomena.
poza samym mitem. Ta oczywista zmienność jest znakiem złego wytłumaczenia. Ponieważ bez funkcjonującego zadowalającego powodu by preferować jedną z niezliczonych zmiennych faworyzowanie jednej z nich jest nieracjonalne. Zatem to co stanowi istotę ma znaczenie umożliwiające postęp poszukiwanie dobrych wytłumaczeń takich które niełatwo zmienić, jednak nadal potrafią wyjaśnić zjawisko.
Now our current explanation of seasons is that the Earth's axis is tilted like that, so each hemisphere tilts towards the sun for half the year, and away for the other half.
Zatem nasze obecne wytłumaczenie pór roku jest takie, że oś Ziemi jest nachylona tak, aby każda półkula była nachylona w kierunku słońca przez połowę roku i odchylona przez następna połowę roku.
[Not to scale!]
Lepiej pomińmy to.
Better put that up.
(Śmiech)
(Laughter)
To jest dobre wytłumaczenie: trudne do obalenia
That's a good explanation: hard to vary, because every detail plays a functional role. For instance, we know, independently of seasons, that surfaces tilted away from radiant heat are heated less, and that a spinning sphere, in space, points in a constant direction. And the tilt also explains the sun's angle of elevation at different times of year, and predicts that the seasons will be out of phase in the two hemispheres. If they'd been observed in phase, the theory would have been refuted. But now, the fact that it's also a good explanation, hard to vary, makes the crucial difference.
ponieważ każdy szczegół odgrywa funkcjonalną rolę Na przykład, wiemy że niezależnie od pór roku powierzchnie odchylone od rozchodzącego się ciepła są słabiej nagrzane a zatem obracająca się w przestrzeni kula wskazuje w tym samym kierunku. Nachylenie tłumaczy również kąt słońca nad poziomem morza o różnych porach roku pozwalając przewidywać, że pory roku będą poza fazami na dwóch półkulach. Jeśli byłyby one zaobserwowane w fazie wówczas teoria zostałaby obalona. Jednak teraz, fakt, że jest to również dobre wytłumaczenie trudne do obalenia, stanowi kluczowa różnicę.
If the ancient Greeks had found out about seasons in Australia, they could have easily varied their myth to predict that. For instance, when Demeter's upset, she banishes heat from her vicinity into the other hemisphere, where it makes summer. So, being proved wrong by observation and changing their theory accordingly still wouldn't have got the ancient Greeks one jot closer to understanding seasons, because their explanation was bad -- easy to vary. And it's only when an explanation is good that it even matters whether it's testable. If the axis-tilt theory had been refuted, its defenders would have had nowhere to go. No easily implemented change could make that tilt cause the same seasons in both hemispheres.
Jeśli starożytni Grecy wiedzieliby o porach roku w Australii łatwo zmienili swój mit by to przewidzieć. Na przykład, gdy Demeter jest smutna pozbywa się ciepła z okolicy przenosząc je na inna półkulę, gdzie pojawia się lato. Zatem przez obserwacje dowodząc błędu i zmieniając odpowiednio ich teorię nadal nie byliby starożytni Grecy o jote bliżej aby zrozumieć pory roku, ponieważ ich wytłumaczenie było błędne: łatwe do obalenia. Tak samo ważne jest wyjaśnienie jak liczy się czy jest sprawdzalne. Jesli teoria nachylenia osi zostałaby obalona jej obrońcy nie mieliby gdzie się dalej rozwijać. Nieostrożnie wdrążana zmiana mogła spowodować, że nachylenie
The search for hard-to-vary explanations is the origin of all progress.
wywołałoby te same pory roku na obu półkulach.
It's the basic regulating principle of the Enlightenment. So, in science, two false approaches blight progress. One's well-known: untestable theories. But the more important one is explanationless theories. Whenever you're told that some existing statistical trend will continue but you aren't given a hard-to-vary account of what causes that trend, you're being told a wizard did it.
Poszukiwanie trudnych do obalenia wyjaśnień jest podstawą wszelkiego postępu. Jest to podstawowa zasada regulująca Oświecenie. Zatem w języku nauki dwa sprzeczne podejścia niszczą postęp. Jedna dobrze znana: teorie nie do sprawdzenia. Jednak co jest ważniejsze to niewytłumaczalne teorie. Za każdym razem gdy pojawia się pewien statystyczny trend a Ty nie jesteś w stanie podać trudnego do obalenia uzasadnienia odnośnie tego co powoduje ten trend
When you are told that carrots have human rights because they share half our genes, but not how gene percentages confer rights -- wizard. When someone announces that the nature-nurture debate has been settled because there's evidence that a given percentage of our political opinions are genetically inherited, but they don't explain how genes cause opinions, they've settled nothing. They're saying that our opinions are caused by wizards, and presumably, so are their own.
powiesz że to za sprawą czarodzieja. Kiedy powiesz że marchewki mają prawa człowieka ponieważ mają połowę genów taką jak my -- jednak bez podania ilości procent nadających te prawa -- czarodziej. Gdy ktoś ogłasza że debata typu przyroda-geny została rozstrzygnięta ponieważ istnieje dowód, że dany procent naszych politycznych decyzji jest genetycznie dziedziczony jednak bez wyjaśnienia jak te geny wywołują opinie, wówczas nic nie rozwikłali. Kiedy mówią że nasze opinie pochodzą od czarodziei przypuszczalnie ich również.
(Laughter)
Prawda która zawiera
That the truth consists of hard-to-vary assertions about reality is the most important fact about the physical world. It's a fact that is itself unseen, yet impossible to vary.
trudne do zmienienia twierdzenia o rzeczywistości jest najważnijszym faktem o świecie fizycznym. Faktem samym sobie, niespotykana i nadal niemożliwa do podważenia. Dziękuję.
Thank you.
(Brawa)
(Applause)