Before I get to bulk of what I have to say, I feel compelled just to mention a couple of things about myself. I am not some mystical, spiritual sort of person. I'm a science writer. I studied physics in college. I used to be a science correspondent for NPR. OK, that said: in the course of working on a story for NPR, I got some advice from an astronomer that challenged my outlook, and frankly, changed my life.
Trước khi đi vào vấn đề chính, tôi thấy cần đề cập đôi điều về bản thân. Tôi không phải là loại người mị hoặc, hay tin vào tâm linh, tôi viết báo khoa học. Hồi đại học, tôi học Vật lý. Từng là phóng viên khoa học của NPR. Thế nhưng, lúc làm việc ở NPR, một nhà thiên văn học khuyên tôi một điều, khiến tôi suy nghĩ rất nhiều, và thành thật mà nói, đã làm thay đổi cuộc đời tôi.
You see, the story was about an eclipse, a partial solar eclipse that was set to cross the country in May of 1994. And the astronomer -- I interviewed him, and he explained what was going to happen and how to view it, but he emphasized that, as interesting as a partial solar eclipse is, a much rarer total solar eclipse is completely different. In a total eclipse, for all of two or three minutes, the moon completely blocks the face of the sun, creating what he described as the most awe-inspiring spectacle in all of nature. And so the advice he gave me was this: "Before you die," he said, "you owe it to yourself to experience a total solar eclipse."
Đó là chuyện nhật thực. Nhật thực một phần xuất hiện trên cả nước vào tháng 5 năm 1994. Nhà thiên văn học tôi phỏng vấn, giải thích hiện tượng này và cách quan sát, anh nhấn mạnh: dù nhật thực một phần rất thú vị, nhưng nhật thực toàn phần lại khác hẳn và hiếm hơn nhiều. Trong hai, ba phút diễn ra nhật thực toàn phần, Mặt trăng che khuất hoàn toàn bề mặt Mặt trời, anh tả, tạo nên cảnh quan thiên nhiên tráng lệ khôn cùng. Nên đã khuyên tôi: Anh nói: “Trước khi từ giã cõi đời, anh nhất định phải ngắm nhật thực toàn phần.”
Well honestly, I felt a little uncomfortable hearing that from someone I didn't know very well; it felt sort of intimate. But it got my attention, and so I did some research. Now the thing about total eclipses is, if you wait for one to come to you, you're going to be waiting a long time. Any given point on earth experiences a total eclipse about once every 400 years. But if you're willing to travel, you don't have to wait that long. And so I learned that a few years later, in 1998, a total eclipse was going to cross the Caribbean.
Thành thật mà nói, tôi thấy hơi khó chịu vì một người chẳng mấy thân thiết; lại cho lời khuyên khá riêng tư. Nhưng do bị thu hút, tôi có tìm hiểu một chút. Nếu chờ xem nhật thực toàn phần, sẽ phải đợi rất lâu. Mỗi điểm trên Trái đất chỉ xảy ra nhật thực toàn phần khoảng 400 năm một lần. Nhưng nếu chấp nhận đi du lịch, thì không lâu đến vậy. Biết được vài năm sau, năm 1998, nhật thực toàn phần sẽ xảy ra tại Carribean.
Now, a total eclipse is visible only along a narrow path, about a hundred miles wide, and that's where the moon's shadow falls. It's called the "path of totality." And in February 1998, the path of totality was going to cross Aruba. So I talked to my husband, and we thought: February? Aruba? Sounded like a good idea anyway.
Nhật thực toàn phần chỉ xuất hiện trên một đường hẹp, rộng khoảng 100 dặm, nơi bóng Mặt trăng đổ xuống Trái đất, gọi là "dải toàn phần". Vào tháng 2 năm 1998, dải toàn phần sẽ xuất hiện ở Aruba. Tôi nói chuyện với chồng, chúng tôi nghĩ: Tháng 2? Aruba? Dù gì cũng có vẻ là một ý hay.
(Laughter)
(Tiếng cười)
So we headed south, to enjoy the sun and to see what would happen when the sun briefly went away.
Nên chúng tôi đi về phía Nam, tận hưởng ánh mặt trời, và xem cảnh Mặt trời đột nhiên mất dạng.
Well, the day of the eclipse found us and many other people out behind the Hyatt Regency, on the beach, waiting for the show to begin. And we wore eclipse glasses with cardboard frames and really dark lenses that enabled us to look at the sun safely. A total eclipse begins as a partial eclipse, as the moon very slowly makes its way in front of the sun. So first it looked the sun had a little notch in its edge, and then that notch grew larger and larger, turning the sun into a crescent. And it was all very interesting, but I wouldn't say it was spectacular. I mean, the day remained bright. If I hadn't known what was going on overhead, I wouldn't have noticed anything unusual.
Ngày xảy ra nhật thực, chúng tôi cùng nhiều người khác trên bãi biển bên ngoài khách sạn Hyatt, đợi chờ màn trình diễn của tự nhiên. Chúng tôi đeo kính quan sát nhật thực gọng làm bằng bìa cứng, có tròng cực tối để nhìn mặt trời an toàn. Ban đầu, nhật thực toàn phần chẳng khác gì nhật thực một phần, Mặt trăng từ từ di chuyển che khuất Mặt trời. Thoạt tiên, tại rìa Mặt trời có một vết khuyết nhỏ, sau đó, vết khuyết ngày càng lớn, đến khi Mặt trời chỉ còn là hình lưỡi liềm. Cũng thú vị lắm, nhưng chưa thể bảo ngoạn mục được. Ý tôi là trời vẫn sáng. Nếu không chú ý đến những thay đổi trên nền trời, sẽ không thấy có gì khác thường.
Well, about 10 minutes before the total solar eclipse was set to begin, weird things started to happen. A cool wind kicked up. Daylight looked odd, and shadows became very strange; they looked bizarrely sharp, as if someone had turned up the contrast knob on the TV. Then I looked offshore, and I noticed running lights on boats, so clearly it was getting dark, although I hadn't realized it. Well soon, it was obvious it was getting dark. It felt like my eyesight was failing.
Khoảng mười phút trước khi nhật thực xuất hiện, những hiện tượng kì dị xảy ra. Một làn gió mát lạnh thổi qua. Ánh sáng dị thường, bóng tối cũng lộ vẻ kỳ quái; sắc nét lạ thường, như khi tăng độ tương phản trên TV. Nhìn ra khơi, sẽ nhận thấy tàu bè đang mở đèn, rõ ràng trời đang tối dần, dù lúc đó, tôi chẳng nhận ra. Rất nhanh, bóng tối bao phủ, tôi cảm giác như đang mất dần thị lực.
And then all of a sudden, the lights went out. Well, at that, a cheer erupted from the beach, and I took off my eclipse glasses, because at this point during the total eclipse, it was safe to look at the sun with the naked eye. And I glanced upward, and I was just dumbstruck.
Đột nhiên, ánh sáng tắt ngấm. Lúc đó, bãi biển chìm trong tiếng hoan hô vang dội, tôi tháo kính ra, vì trong lúc xảy ra nhật thực toàn phần, nhìn Mặt trời bằng mắt thường an toàn. Tôi nhìn lên, đột nhiên, lặng đi.
Now, consider that, at this point, I was in my mid-30s. I had lived on earth long enough to know what the sky looks like. I mean --
Bạn nghĩ xem, vào thời điểm đó, tôi cũng đã trên dưới 35. cũng sống đủ lâu để biết thế nào là bầu trời. Ý tôi là -
(Laughter)
(Tiếng cười)
I'd seen blue skies and grey skies and starry skies and angry skies and pink skies at sunrise. But here was a sky I had never seen.
Tôi từng thấy những buổi trời trong xanh và u ám, những bầu trời đầy sao cùng vần vũ, hay những buổi bình minh rực lửa. Nhưng cảnh tượng này, tôi chưa bao giờ thấy.
First, there were the colors. Up above, it was a deep purple-grey, like twilight. But on the horizon it was orange, like sunset, 360 degrees. And up above, in the twilight, bright stars and planets had come out. So there was Jupiter and there was Mercury and there was Venus. They were all in a line.
Đầu tiên, phải kể đến sắc màu. Cao vút bên trên, là màu xám pha tím thẳm, hệt như lúc chạng vạng. Vậy mà, tại đường chân trời lại là sắc cam của hoàng hôn, đủ một vòng tuần hoàn. Bên trên, trong ánh sáng nhá nhem, những ngôi sao sáng rực và các hành tinh xuất hiện. Sao Mộc, sao Thủy, và sao Kim, cùng xuất hiện thẳng hàng.
And there, along this line, was this thing, this glorious, bewildering thing. It looked like a wreath woven from silvery thread, and it just hung out there in space, shimmering. That was the sun's outer atmosphere, the solar corona. And pictures just don't do it justice. It's not just a ring or halo around the sun; it's finely textured, like it's made out of strands of silk. And although it looked nothing like our sun, of course, I knew that's what it was. So there was the sun, and there were the planets, and I could see how the planets revolve around the sun. It's like I had left our solar system and was standing on some alien world, looking back at creation.
Dọc theo đó, là một hình ảnh lộng lẫy tột bậc khiến ta phải ngây người, chẳng khác nào một vòng hoa được kết từ bạc, lơ lửng tỏa sáng trong không trung. Đó là lớp ngoài khí quyển Mặt trời, vành nhật hoa. Ảnh chẳng thể lưu trọn vẹn vẻ đẹp của nó. Không đơn giản một vòng tròn hay vầng hào quang bao quanh Mặt trời; đó là một dải lụa thượng hạng được tỉ mỉ dệt từ những sợi tơ trời. Chẳng giống Mặt trời chút nào, dĩ nhiên, tôi cũng biết đó là gì. Mặt trời và các hành tinh, có thể thấy các hành tinh quay quanh Mặt trời, như thể bản thân đã ra khỏi hệ Mặt trời đứng tại một thế giới xa xăm nào đó, nhìn ngắm hiện tượng này.
And for the first time in my life, I just felt viscerally connected to the universe in all of its immensity. Time stopped, or it just kind of felt nonexistent, and what I beheld with my eyes -- I didn't just see it, it felt like a vision. And I stood there in this nirvana for all of 174 seconds -- less than three minutes -- when all of a sudden, it was over. The sun burst out, the blue sky returned, the stars and the planets and the corona were gone. The world returned to normal. But I had changed.
Lần đầu tiên trong đời, tôi cảm thấy thực sự kết nối với vũ trụ rộng lớn bao la. Thời gian dừng lại, như thể chẳng tồn tại, mắt tôi, chẳng những thấy nó, mà còn cảm giác như thấu suốt mọi thứ. Tôi đứng đó, nơi cõi Niết Bàn, trọn 174 giây - chưa đầy ba phút - rồi, đột nhiên, mọi thứ qua đi. Mặt trời ló dạng, bầu trời lại trong xanh, những ngôi sao, hành tinh và vành nhật hoa biến mất. Thế giới trở lại vẻ ban đầu. Nhưng tôi đã thay đổi,
And that's how I became an umbraphile -- an eclipse chaser.
đã trở thành fan cuồng nhật thực, một kẻ chạy theo nhật thực.
(Laughter)
(Tiếng cười)
So, this is how I spend my time and hard-earned money. Every couple of years, I head off to wherever the moon's shadow will fall to experience another couple minutes of cosmic bliss, and to share the experience with others: with friends in Australia, with an entire city in Germany. In 1999, in Munich, I joined hundreds of thousands who filled the streets and the rooftops and cheered in unison as the solar corona emerged. And over time, I've become something else: an eclipse evangelist. I see it as my job to pay forward the advice that I received all those years ago. And so let me tell you: before you die, you owe it to yourself to experience a total solar eclipse. It is the ultimate experience of awe.
Vì thế, dùng thời gian và tiền bạc, cứ mỗi hai năm, tôi lại đến những nơi bóng Mặt trăng sắp đổ xuống thưởng ngoạn vài phút linh thiêng của vũ trụ, cùng những người khác: bạn bè tại Úc, một thành phố tại Đức. Năm 1999, tại Munich, tôi cùng hàng trăm ngàn người đứng chật kín đường phố, mái nhà reo hò vang dội khi vành nhật hoa xuất hiện. Theo thời gian, tôi cũng khác đi: tôi thành người kể chuyện nhật thực, thấy bản thân có trách nhiệm đền đáp lời khuyên vài năm trước. Vì thế, hãy để tôi nói với các bạn: trước khi từ giã cõi đời, bạn nhất định phải ngắm nhật thực toàn phần, trải nghiệm cảm giác kinh ngạc tuyệt trần.
Now, that word, "awesome," has grown so overused that it's lost its original meaning. True awe, a sense of wonder and insignificance in the face of something enormous and grand, is rare in our lives. But when you experience it, it's powerful. Awe dissolves the ego. It makes us feel connected. Indeed, it promotes empathy and generosity. Well, there is nothing truly more awesome than a total solar eclipse.
Từ “tuyệt trần” được lặp lại quá nhiều đến mức mất đi ý nghĩa ban đầu. Thật sự kinh người, cảm giác màu nhiệm, bé nhỏ trước kỳ quan to lớn và hùng vĩ, hiếm gặp trong đời. Trải nghiệm sức mạnh to lớn của nó, làm xóa nhòa bản ngã, khiến ta cảm nhận sự gắn kết, thực khiến ta vị tha và rộng lượng hơn. Không có gì tuyệt hơn nhật thực toàn phần.
Unfortunately, few Americans have seen one, because it's been 38 years since one last touched the continental United States and 99 years since one last crossed the breadth of the nation. But that is about to change. Over the next 35 years, five total solar eclipses will visit the continental United States, and three of them will be especially grand. Six weeks from now, on August 21, 2017 --
Không may, rất ít người Mỹ từng thấy qua vì đã 38 năm kể từ lần cuối nhật thực toàn phần xảy ra trên đất Mỹ và 99 năm, từ lần cuối nhật thực toàn phần đi qua toàn nước Mỹ. Nhưng điều này sẽ thay đổi. Trong 35 năm nữa, nhật thực toàn phần sẽ qua đất Mỹ năm lần, ba lần cực kỳ tráng lệ. Sáu tuần nữa, ngày 21 tháng 8, năm 2017,
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
the moon's shadow will race from Oregon to South Carolina. April 8, 2024, the moon's shadow heads north from Texas to Maine. In 2045, on August 12, the path cuts from California to Florida.
bóng Mặt trăng sẽ đổ xuống, chạy dài từ Oregon đến Nam Carolina. Ngày 8 tháng 8, năm 2024, bóng Mặt trăng sẽ dịch chuyển về phương Bắc, chạy từ Texas đến Maine. Ngày 12 tháng 8, năm 2045, bóng sẽ cắt ngang từ California đến Florida.
I say: What if we made these holidays? What if we --
Tôi nói: Điều gì sẽ xảy ra nếu ta biến chúng thành kỳ nghỉ? Điều gì sẽ xảy ra nếu ta -
(Laughter)
(Tiếng cười)
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
What if we all stood together, as many people as possible, in the shadow of the moon? Just maybe, this shared experience of awe would help heal our divisions, get us to treat each other just a bit more humanely.
Điều gì sẽ xảy ra nếu ta cùng đứng cạnh nhau, càng nhiều người càng tốt, dưới bóng Mặt trăng? Có thể, cùng trải nghiệm tuyệt đỉnh này sẽ giúp xóa tan mọi khoảng cách, khiến ta đối xử với người khác có tình hơn.
Now, admittedly, some folks consider my evangelizing a little out there; my obsession, eccentric. I mean, why focus so much attention on something so brief? Why cross the globe -- or state lines, for that matter -- for something that lasts three minutes? As I said: I am not a spiritual person. I don't believe in God. I wish I did. But when I think of my own mortality -- and I do, a lot -- when I think of everyone I have lost, my mother in particular, what soothes me is that moment of awe I had in Aruba. I picture myself on that beach, looking at that sky, and I remember how I felt. My existence may be temporary, but that's OK because, my gosh, look at what I'm a part of.
Tôi thừa nhận, vài người nghĩ điều này hơi lạ; tôi khá ám ảnh và lập dị. Ý tôi là, vì sao phải để tâm quá nhiều vào một hiện tượng quá ngắn? Vì sao lại phải đi cả vòng Trái đất, qua ranh giới quốc gia, chỉ vì nó. vì một hiện tượng chỉ kéo dài ba phút? Như tôi đã nói: Tôi không phải người duy tâm, không tin vào Thần thánh. dù cũng muốn tin. Khi nghĩ đến cái chết, tôi nghĩ rất nhiều về nó, về những người đã khuất, đặc biệt là mẹ tôi. Tôi đã cảm thấy được an ủi, khi nhớ về khoảnh khắc màu nhiệm tại Aruba, nghĩ về lúc mình trên bãi biển, ngước nhìn bầu trời, nhớ lại cảm giác đó. Sự tồn tại của tôi có thể chỉ là tạm bợ, cũng chẳng sao, vì, chao ôi, hãy thử nhìn xem, tôi là một phần của thứ gì kia.
And so this is a lesson I've learned, and it's one that applies to life in general: duration of experience does not equal impact. One weekend, one conversation -- hell, one glance -- can change everything. Cherish those moments of deep connection with other people, with the natural world, and make them a priority. Yes, I chase eclipses. You might chase something else. But it's not about the 174 seconds. It's about how they change the years that come after.
Đó chính là bài học, tôi áp dụng suốt đời: không thể đánh đồng thời gian trải nghiệm và tác động của nó. Một ngày cuối tuần, một cuộc chuyện trò, hay thậm chí, một cái chớp mắt có thể thay đổi mọi thứ. Hãy trân trọng những khoảng khắc được kết nối sâu sắc với mọi người, với thế giới tự nhiên, và biến nó trở thành ưu tiên số một. Đúng vậy, tôi theo đuổi nhật thực. Bạn có thể theo đuổi điều khác, không phải vì 174 giây, vì nó làm thay đổi những năm tháng sau của cuộc đời.
Thank you.
Cám ơn.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)