"I've got people in me." So sang the late Abbey Lincoln. I take that lyric as mantra. "I've got people in me." Jomama Jones is the person in me I turn to as a guide. She's my alter ego. I've been embodying her in performance since 1995, and she comes around when she has some insight to offer folks. At this time of radical change, I'm glad to be the vessel for her message to you.
“Менің ішімде адамдар бар”. Марқұм Әби Линколн осылай деп шырқаған еді. Оның бұл сөзі менің мантрам секілді. “Менің ішімде адамдар бар”. Джомама Джонс менің ішімдегі бағдарым боларлық кісі. Ол әйел – ішімдегі мен. Оны 1995 жылдан бері перфоманста бейнелеп келемін. Ол жұртқа ұсынатын түсінік туындағанда оянады. Осындай батыл өзгерістер кезінде, сіздерге оның сәлемін жеткізуші болғаныма қуанамын.
Jomama Jones: What if I told you it's going to be alright ... but what if I told you not yet? What if I told you there are trials ahead beyond your deepest fears? What if I told you will you fall ... down, down, down? But what if I told you you will surprise yourself? What if I told you will be brave enough? What if I told you we won't all make it through? But what if I told you that is as it must be? What if I told you I've seen the future?
Джомама Джонс: Егер мен сізге бәрі жақсы болады... бірақ уақыты келмеді десем? Алда жан түкпірінде жатқан қорқыныштарыңыздан да ауыр сынақтар бар десем? Егер сізге түпсіз, түпсіз тереңге құлайсыз десем? Бірақ өзіңізді таң қалдыра алатыныңызды жеткізсем ше? Егер сізге батыл бола алатыныңызды айтсам? Егер сізге оны жеңу қолымыздан келмейді десем? Бірақ сізге бұл да болуы тиіс дүние десем? Егер болашақты көргенімді айтсам ше?
Do you like my hands? They're expressive, yeah? Now look at your hands -- now go on. There's so much history recorded through their touches and marks of the future sketched on their palms. Sometimes hands grip tight, sometimes hands let go. What if I told you it's all going to come undone? Hm.
Сізге қолым ұнай ма? Айтары көп, иә? Енді өз қолыңызға қараңыз -- қане. Осы қолдардың көмегімен талай тарих жазылып, алақанымызға болашақтың таңбалары басылған. Қолдар кейде қатты қысса, кейде босатады. Егер сізге осының бәрі ғайып болады десем? Хм.
Ladies and gentlemen and otherwise described, I am Jomama Jones. Some call me a soul sonic superstar, and I agree, though even in my past that was from the future.
Ханымдар мен мырзалар және аталмағандардың барлығы, мен Джомама Джонс. Біреулер мені жан-дауысты-супер жұлдыз деп атайды, иә, келісемін, тіпті өткенім де болашағымның болмысы.
Let me take you back to girlhood. Picture this: it was Planting Day, which was a holiday I invented for the Black youth community group I founded. I dashed home to put on my gardening ensemble when I caught my uncle Freeman red-handed. He was standing over my piggy bank with his hammer raised high. He was fixing to steal my coins.
Енді бүлдіршін шағыма оралсақ. Елестетіңіз: “Көгалдандыру күні” болатын, бұл мен құрған Қара жастар қауымдастығы тобына арнап өзім ойлап тапқан мереке еді. Бақша құралдарын алуға үйге кіргенімде Фриман ағайымды сұғанақтық үстінде ұстадым. Ол балғасын көтеріп, тиын жиған сандықшамның үстінде тұр екен. Ол менің жиған-тергенімді ұрламақшы болды.
And you see, my uncle Freeman was a handyman. He could fix anything -- a broken chair, a shattered pot -- even bring grandmother's plants back to life. He had that magic touch with broken things ... and broken people. He would take me with him on his jobs and say, "C'mon Jo, let's go do something to make this world a better place." His hands were wide and calloused, and they always reminded me of displaced tree roots.
Бәрі білетіндей, Фриман ағайым қара жұмысшы еді. Ол бәрін жамап-жасқай алады сынған орындық, шағылған құмыра -- тіпті әженің қураған өсімдіктерін тірілтіп алатын. Сынған заттарға келгенде бір сиқыры бар... сынған адамдарға да. Мені жұмысына ертіп алатын да: “Қане, Джо, мына дүниеге бір жақсылық жасайық”,- дейтін. Оның күректей мүйізгек қолдары сірескен ағаш тамырларын есіме түсіретін.
As we worked he would talk with folks about the change he was sure was just around the corner. I saw him mend flagging hopes and leave folks with their heads held high. His hands stirred the sunshine.
Біз жұмыс істегенде ол жұртпен өзгеріс туралы сөйлесетін және оның жақын арада болатынына сенетін. Оның жұрттың үзілген үмітін жалғап, бастарын тік ұстауға жігер бергенін көрдім. Оның қолдары күн көзін ашты.
And now he was about to break my piggy bank. I said "Step back, man, and show me your hands." You know the irony was he used to give me all the old coins he'd find under floorboards while working. And I put them in the piggy bank along with the money I earned through my childhood side hustles.
Ал енді ол сандықшамды сындырмақ болды. “Артқа шегін, қолыңды көтер” дедім. Мына тәлкекті қараңыз, ол жұмыс кезінде еден тақтайының арасынан тапқан тиындарды түгел маған беретін. Мен оларды балалық шағымнан жиған тиындармен бірге сандықшама салатын едім.
But by the spring of 1970, Uncle Freeman had lost his touch ... along with most of his jobs. He saw a heavy future of civil wrongs and Black power outages in his palms. The last straw had come the previous winter when they had gunned down Fred Hampton. Overwhelmed with fear and rage and grief, Uncle Freeman tried to game his future. He gripped too tight, and he started playing the numbers.
Бірақ 1970-жылдың көктемінде ауыр жұмыстың салдарынан ол қолының сиқырынан айырылды. Ол алақанынан азаматтық құқық бұзушылар мен “Black power outages”-тің бұлыңғыр болашағын көрді. Олар Фред Хәмптонды атып өлтірген қыста соңғы рет тыныстады. Ашу, қайғы, үрей билеген Фриман ағай өз болашағын бәске тікті. Ол барын салып сандарды айналдыра бастады.
"Well, one of these numbers is gonna hit, little girl. You got a quarter for your uncle Free -- " Now some of y'all have that relative. But I knew right then and there I had to do something. I jumped up and I grabbed that hammer and I brought it crashing down on that pig. And Uncle Freeman started to weep as I gathered up all the coins. "We're not buying no lottery ticket, Uncle Freeman. C'mon."
“Мына сандардың бірі біздің бағымыз, қызым. Ағаңа 25 доллар бере тұратын шығарсың...” Иә, кейбіріңізде тап осындай туыс бар шығар. Бірақ сол сәтте бірдеңе істеуім керегін түсіндім. Қарғып барып балғаны жұлып алдым да сандықшаның үстіне тастап жібердім. Мен шашылған тиындарымды жинай бастағанда Фриман ағайым жылай жөнелді. “Ағай, ешқандай лотерея билетін алмаймыз. Тоқтат!”
We spent every last cent at the seed store. You know, the kids in my gardening group? They didn't bat an eye when I had Uncle Freeman get down and put his hands in the earth again and start breaking up that soil for our seeds. And my little friend Taesha even came over and started slapping him on the back saying, "Cry it out, Uncle Freeman. Cry it out."
Сөйтіп, бар тиынға тұқым сатып алдық. Бақша тобымдағы балаларды білесіңдер ме? Фриман ағайымды жерге түсіріп, қолын қайтадан топыраққа тигізіп, тұқымдарды еге бастағанда олар кірпік қақпай қарап тұрды. Кішкентай досым Тейша оның қасына келіп, арқасынан қақты та: “Фриман ағай, жылай салыңыз, жылап алыңыз“,- деді.
"I can't fix this," he sobbed. It's an ancient-future truism, that. He wasn't the first to feel that way, and he wouldn't be the last. Right now, it feels as though everything is breaking beyond repair. It is. But that breaking apart can be a breaking open, no matter how violent and uncertain and fearsome it seems. The thing is ... we can't do it alone.
“Енді түзеле алмаймын”, - деп еңіреді ол. Бұл ықылым заманнан бергі шындық. Ол мұндай күй кешкеннің басы да, соңы да емес. Міне, енді бәрі құрдымға кетіп жатқандай. Солай. Бірақ бұл құрдым қаншалықты азапты, бұлыңғыр және қорқынышты болып көрінсе де қайта түлеу болмақ. Мәселе мынада... біз бұны жалғыз жасай алмаймыз.
Uncle Freeman cried so much that day as we planted our seeds, he was our very own irrigation system. "I don't know who I am anymore, little girl," he said to me at sundown. "Good, Uncle Freeman. Good. You're new again, and that's just how we need you."
Біз тұқым сепкен сол күні Фриман ағайдың егілгені соншалық, көз жасы бұлақтай ақты. “Енді өзімнің кім екенімді білмеймін, қызым”,- деді ол күн батып бара жатқанда. Тамаша, Фриман ағай. Тамаша. Сен қайта тудың, және бізге керегі дәл осы болмысың”.