Všichni děláme rozhodnutí každý den; a chceme vědět jaké je správné rozhodnutí -- ať už v oblasti finanční gastronomické, profesionální nebo romantické. A není pochyb, že kdyby nám někdo mohl říct, jak se správně rozhodnout ve všech možných situacích, byl by to úžasný dar.
We all make decisions every day; we want to know what the right thing is to do -- in domains from the financial to the gastronomic to the professional to the romantic. And surely, if somebody could really tell us how to do exactly the right thing at all possible times, that would be a tremendous gift.
A zdá se, že svět již tento dar obdržel v roce 1738 od holandského pábitele Daniela Bernoulliho. A já chci hovořit o tom, jaký tento dar byl, a také vám vysvětlit, proč nám ani trochu nepomohl.
It turns out that, in fact, the world was given this gift in 1738 by a Dutch polymath named Daniel Bernoulli. And what I want to talk to you about today is what that gift is, and I also want to explain to you why it is that it hasn't made a damn bit of difference.
Tak, toto je Bernoulliho dar. Toto je přímá citace. Pokud vám to připomíná řečtinu, tak to proto, že je to Řecky. Máme i český překlad -- o dost méně přesný, ale shrnuje podstatu toho, co chtěl Bernoulli říct -- a to: Předpokládaná hodnota libovolné akce -- tedy dobro, které spolehlivě získáme -- je násobkem dvou prostých věcí: pravděpodobnost, že tato akce nám umožní něco získat, a hodnota toho zisku.
Now, this is Bernoulli's gift. This is a direct quote. And if it looks like Greek to you, it's because, well, it's Greek. But the simple English translation -- much less precise, but it captures the gist of what Bernoulli had to say -- was this: The expected value of any of our actions -- that is, the goodness that we can count on getting -- is the product of two simple things: the odds that this action will allow us to gain something, and the value of that gain to us.
V podstatě Bernoulli říká, že pokud dokážeme odhadnout a vynásobit tyto dvě věci, budeme vždy přesně vědět, jak se zachovat.
In a sense, what Bernoulli was saying is, if we can estimate and multiply these two things, we will always know precisely how we should behave.
No, tato jednoduchá rovnice, i pro vás kteří nemáte rádi rovnice, je něco na co jste docela zvyklí. Uvedu příklad: kdybych vám řekl, zahrajme si hru pana nebo orel, a budu házet mincí, když padne pana, dám vám 10 dolarů ale musíte zaplatit 4 dolary za to, že s vámi vůbec budu hrát. Většina z vás by řekla, jasně, to beru. Protože víte že pravděpodobnost výhry je jedna polovina, výhra je 10 dolarů, což když vynásobíte dostanete 5, což je víc než kolik stojí poplatek za hru. Takže odpověď zní ano. Tomuhle statistici odborně říkají zatraceně dobrá sázka.
Now, this simple equation, even for those of you who don't like equations, is something that you're quite used to. Here's an example: if I were to tell you, let's play a little coin toss game, and I'm going to flip a coin, and if it comes up heads, I'm going to pay you 10 dollars, but you have to pay four dollars for the privilege of playing with me, most of you would say, sure, I'll take that bet. Because you know that the odds of you winning are one half, the gain if you do is 10 dollars, that multiplies to five, and that's more than I'm charging you to play. So, the answer is, yes. This is what statisticians technically call a damn fine bet.
Teď, ta myšlenka je jednoduchá, když ji aplikujete na hody mincí, ale ve skutečnosti, v každodenním životě, to není moc jednoduché. Lidi jsou špatní v odhadování obou těchto věcí, a o tom vám chci dnes povídat.
Now, the idea is simple when we're applying it to coin tosses, but in fact, it's not very simple in everyday life. People are horrible at estimating both of these things, and that's what I want to talk to you about today.
Jsou dva druhy chyb, které lidi dělají, když se snaží rozhodnout jaký je správný postup, a jsou to: chyby v odhadování pravděpodobnosti úspěchu, a chyby v odhadování hodnoty tohoto úspěchu. Nyní budu hovořit o první z nich. Spočítat pravděpodobnost se může zdát docela snadné: na kostce je 6 stran, na minci 2, a v balíčku 52 karet. Všichni víme, jaká je pravděpodobnost vytáhnout si pikové eso nebo že padne panna. Ale jak se ukazuje, nelze tento postup snadno aplikovat v každodenním životě. Proto Američani utrácí více -- měl bych říct, ztrácí více -- na hazardu než na všech ostatních formách zábavy dohromady. Důvodem je, že takhle lidé pravděpodobnost nezjišťují.
There are two kinds of errors people make when trying to decide what the right thing is to do, and those are errors in estimating the odds that they're going to succeed, and errors in estimating the value of their own success. Now, let me talk about the first one first. Calculating odds would seem to be something rather easy: there are six sides to a die, two sides to a coin, 52 cards in a deck. You all know what the likelihood is of pulling the ace of spades or of flipping a heads. But as it turns out, this is not a very easy idea to apply in everyday life. That's why Americans spend more -- I should say, lose more -- gambling than on all other forms of entertainment combined. The reason is, this isn't how people do odds.
Ukážu vám způsob jakým lidé zjišťují pravděpodobnost, na prasatech. Tak, otázka zní: Myslíte si, že uvidíte více psů nebo prasat na obojcích v nějaký neurčitý den v Oxfordu? A samozřejmě, všichni vědí, že odpověď je psů. A způsob, jakým se doberete k této odpovědi je, že rychle proběhnete v paměti všechny výskyty kdy jste viděli psy a prasata na obojcích. Bylo celkem snadné vzpomenout si, kdy jste viděli psa, ale těžší si vzpomenout na prase. A každý z vás předpokladá že pokud psi na obojcích vás napadnou rychleji, že psi na obojcích jsou pravděpodobnější. To není špatný odhad, kromě případů kdy je.
The way people figure odds requires that we first talk a bit about pigs. Now, the question I'm going to put to you is whether you think there are more dogs or pigs on leashes observed in any particular day in Oxford. And of course, you all know that the answer is dogs. And the way that you know that the answer is dogs is you quickly reviewed in memory the times you've seen dogs and pigs on leashes. It was very easy to remember seeing dogs, not so easy to remember pigs. And each one of you assumed that if dogs on leashes came more quickly to your mind, then dogs on leashes are more probable. That's not a bad rule of thumb, except when it is.
Například, taková slovní hádanka: Je v Angličtině více čtyřpísmenných slov která mají R na třetím místě, nebo prvním místě? Tak, rychle zkontrolujete paměť, rychle ji proběhnete, a je velice snadné říct si: "ring, rang, rung..." ale velice těžké říct si: "bare, fort, park...", napadají vás pomaleji. Ale ve skutečnosti, v angličtině je daleko víc slov které mají R na třetím místě než na prvním. Důvodem, proč slova s R na třetím místě se pomalu vybavují není to, že jsou méně častá nebo vzácná. Je to proto, že vaše paměť si vybavuje slova podle prvního písmene. Jakoby řeknete S, a napadne vás slovo. Je to jako slovník; je těžké najít slovo podle třetího písmene. Takže, toto je příklad toho, jak vás tato metoda že rychlost s jakou vás věci napadají vám dává představu o pravděpodobnosti
So, for example, here's a word puzzle. Are there more four-letter English words with R in the third place or R in the first place? Well, you check memory very briefly, make a quick scan, and it's awfully easy to say to yourself, Ring, Rang, Rung, and very hard to say to yourself, Pare, Park: they come more slowly. But in fact, there are many more words in the English language with R in the third than the first place. The reason words with R in the third place come slowly to your mind isn't because they're improbable, unlikely or infrequent. It's because the mind recalls words by their first letter. You kind of shout out the sound, S -- and the word comes. It's like the dictionary; it's hard to look things up by the third letter. So, this is an example of how this idea that the quickness with which things come to mind can give you a sense of their probability --
jak vás tato metoda může zmýlit. A nejde jen o hádanky. Například, pokud se Američanů zeptáte, s jakou pravděpodobností zemřou určitým zajímavým způsobem -- toto jsou odhady úmrtí ročně na 200 milionů Amerických občanů. A toto jsou obyčejní lidé, jako vy, kterých se ptám ať odhadnou, kolik lidí zemře na tornádo, ohňostroje, astma, utopení atd. Srovnejme to se skutečnými čísly.
how this idea could lead you astray. It's not just puzzles, though. For example, when Americans are asked to estimate the odds that they will die in a variety of interesting ways -- these are estimates of number of deaths per year per 200 million U.S. citizens. And these are just ordinary people like yourselves who are asked to guess how many people die from tornado, fireworks, asthma, drowning, etc. Compare these to the actual numbers.
Teď, zde vidíme zajímavý vzor, tak především dvě věci jsou ohromně přeceňované, konkrétně tornáda a ohňostroje; dvě věci jsou ohromně podceňované: smrt utonutím a astma. Proč? Kdy naposledy jste si koupili noviny a titulek zněl "Chlapec zemřel na astma" ? Není to zajímavé, protože je to tak časté. Je pro nás velice snadné vzpomenout si na reportáže či pořady, kde jsme viděli jak tornáda ničí města nebo nějakého ubožáka který si utrhl ruce podomácku vyrobenou petardou. Utonutí a astma se do zpráv moc nedostanou. Proto nás nenapadají, a výsledek je, že je velice podceňujeme.
Now, you see a very interesting pattern here, which is first of all, two things are vastly over-estimated, namely tornadoes and fireworks. Two things are vastly underestimated: dying by drowning and dying by asthma. Why? When was the last time that you picked up a newspaper and the headline was, "Boy dies of Asthma?" It's not interesting because it's so common. It's very easy for all of us to bring to mind instances of news stories or newsreels where we've seen tornadoes devastating cities, or some poor schmuck who's blown his hands off with a firework on the Fourth of July. Drownings and asthma deaths don't get much coverage. They don't come quickly to mind, and as a result, we vastly underestimate them.
Opravdu, je to jako v té hře ze Sesamové ulice "Ukaž co sem nepatří" A vy může správně říct že sem nepatří bazén, protože právě bazén je jediná věc, která je skutečně velmi nebezpečná. Pravděpodobnost, že se utopíte v bazénu, je větší, než součet všech ostatních, které zde vidíte.
Indeed, this is kind of like the Sesame Street game of "Which thing doesn't belong?" And you're right to say it's the swimming pool that doesn't belong, because the swimming pool is the only thing on this slide that's actually very dangerous. The way that more of you are likely to die than the combination of all three of the others that you see on the slide.
Loterie je krásný příklad, samozřejmě -- vynikající ukázkový případ schopností lidí počítat pravděpodobnost. A ekonomové -- omlouvám se těm, kteří hrajete loterii -- ale ekonomové, alespoň mezi sebou, označují loterii jako daň z hlouposti. Protože pravděpodobnost, že se vám vrátí investice, kterou jste vložili do nákupu lístku, je zhruba stejná, jako když ty peníze spláchnete do záchodu -- což, mimochodem, nevyžaduje aby jste si zašli do obchodu a něco si tam kupovali.
The lottery is an excellent example, of course -- an excellent test-case of people's ability to compute probabilities. And economists -- forgive me, for those of you who play the lottery -- but economists, at least among themselves, refer to the lottery as a stupidity tax, because the odds of getting any payoff by investing your money in a lottery ticket are approximately equivalent to flushing the money directly down the toilet -- which, by the way, doesn't require that you actually go to the store and buy anything.
Proč by proboha někdo někdy hrál loterii? No, existuje mnoho odpovědí, ale jedna z nich je jistá, vidíme mnoho vítězů. Správně? Když tento pár vyhrál loterii, nebo Ed McMahon přišel k vašim dveřím s tímhle obrovským šekem -- fakt nevím jak si můžete vyinkasovat tak obrovský šek. Vidíme to v televizi, čteme o tom v novinách. Kdy jste naposledy viděli dvoustránkový rozhovor s každým kdo prohrál? Ono, kdybychom požadovali, aby televize dávala půlminutový rozhovor s každým kdo prohrál pokaždé, když je rozhovor s vítězem, těch 100 milionů co prohrálo poslední loterii, by vyžadovalo 9 a půl roku naší nepřetržité pozornosti, jen aby jsme viděli jak říkají: "Já, no já prohrál." "Já? Já prohrál". A když jste shlédli 9 a půl let televize -- žádný spánek, žádné pauzy na čůrání -- a viděli jste prohru za prohrou, a na konci je 30 sekund "a já vyhrál!", pravděpodobnost, že by jste si koupili los je velmi malá.
Why in the world would anybody ever play the lottery? Well, there are many answers, but one answer surely is, we see a lot of winners. Right? When this couple wins the lottery, or Ed McMahon shows up at your door with this giant check -- how the hell do you cash things that size, I don't know. We see this on TV; we read about it in the paper. When was the last time that you saw extensive interviews with everybody who lost? Indeed, if we required that television stations run a 30-second interview with each loser every time they interview a winner, the 100 million losers in the last lottery would require nine-and-a-half years of your undivided attention just to watch them say, "Me? I lost." "Me? I lost." Now, if you watch nine-and-a-half years of television -- no sleep, no potty breaks -- and you saw loss after loss after loss, and then at the end there's 30 seconds of, "and I won," the likelihood that you would play the lottery is very small.
Podívejte, dokážu vám to. Taková malá loterie: Mám 10 losů. Devět z nich již bylo prodáno těmto lidem. Stojí vás dolar koupit si los a když vyhrajete, dostanete 20 dolarů. Je to dobrá sázka? No, Bernoulli říká, že očekávaná hodnota této loterie je 2 dolary takže to je loterie, do níž by jste měli investovat své peníze. A mnoho lidí řekne, "OK, jdu do toho."
Look, I can prove this to you: here's a little lottery. There's 10 tickets in this lottery. Nine of them have been sold to these individuals. It costs you a dollar to buy the ticket and, if you win, you get 20 bucks. Is this a good bet? Well, Bernoulli tells us it is. The expected value of this lottery is two dollars; this is a lottery in which you should invest your money. And most people say, "OK, I'll play."
A teď trochu jiná verze této loterie: představte si, že těch devět lístků patří jednomu tlusťochovi Leroyovi. Leroy má 9 lístků, jeden zbývá. Chcete jej? Většina lidí nebude hrát. Ale, přece vidíte, že pravděpodobnost výhry se nezměnila, ale teď je příliš snadné představit si, kdo vyhraje. Je snadné představit si, že Leroy získá šek, že? Nemůžete si říct "Můžu vyhrát jako kdokoliv jiný", protože máte menší pravděpodobnost než Leroy. Fakt, že všechny lístky jsou vlastněny jedním člověkem změní vaše rozhodnutí si zahrát, ačkoliv to žádným způsobem neovlivní pravděpodobnost výhry.
Now, a slightly different version of this lottery: imagine that the nine tickets are all owned by one fat guy named Leroy. Leroy has nine tickets; there's one left. Do you want it? Most people won't play this lottery. Now, you can see the odds of winning haven't changed, but it's now fantastically easy to imagine who's going to win. It's easy to see Leroy getting the check, right? You can't say to yourself, "I'm as likely to win as anybody," because you're not as likely to win as Leroy. The fact that all those tickets are owned by one guy changes your decision to play, even though it does nothing whatsoever to the odds.
Teď, odhadnout pravděpodobnost, i když se to může zdát obtížné, je brnkačka oproti odhadování hodnoty. Odhadování co má jakou cenu, jaký z toho budeme mít prospěch, kolik potěšení z toho budeme mít. Chci nyní hovořit o chybách v oceňování. Kolik stojí tenhle Big Mac? 25 dolarů? Většina z vás tuší, že nikoliv -- tolik by jste nezaplatili.
Now, estimating odds, as difficult as it may seem, is a piece of cake compared to trying to estimate value: trying to say what something is worth, how much we'll enjoy it, how much pleasure it will give us. I want to talk now about errors in value. How much is this Big Mac worth? Is it worth 25 dollars? Most of you have the intuition that it's not -- you wouldn't pay that for it.
Ale k tomu, aby jste rozhodli, zda má Big Mac hodnotu 25 dolarů se musíte zeptat jedinou, jen jedinou otázku: Co jiného můžu dělat s 25 dolary? Pokud jste někdy byli na těch dlouhých letech do Austrálie a uvědomili jste si, že nebudou podávat žádné jídlo, ale někdo v řadě před vámi si právě otevřel pytlík s McDonaldem, a vůně zlatých žebírek zalétá až k vám, myslíte si, stejně nemůžu nic dělat s těmi 25 dolary ještě 16 hodin. Dokonce je ani nemůžu zapálit -- vzali mi zapalovač! Najednou, 25 dolarů za BigMaca může být dobrý obchod.
But in fact, to decide whether a Big Mac is worth 25 dollars requires that you ask one, and only one question, which is: What else can I do with 25 dollars? If you've ever gotten on one of those long-haul flights to Australia and realized that they're not going to serve you any food, but somebody in the row in front of you has just opened the McDonald's bag, and the smell of golden arches is wafting over the seat, you think, I can't do anything else with this 25 dollars for 16 hours. I can't even set it on fire -- they took my cigarette lighter! Suddenly, 25 dollars for a Big Mac might be a good deal.
Na druhou stranu, pokud navštívíte zaostalou zemi, kde si za 25 dolarů můžete koupit královskou krmi, je to za BigMaca přemrštěné. Ale proč jste si byli všichni jistí, že odpověď je ne, před tím, než jsem vám řekl něco o kontextu? Protože většina z vás srovnala cenu tohoto Big Maca s cenou kterou běžně platíte. Než aby jste se zeptali "Co bych mohl dělat s mými penězi", a srovnali tuto investici s jinými možnými, srovnali jste ji s minulostí. A to je systémová chyba, kterou lidé dělají. Vy víte, že jste zaplatili tři dolary, a 25 dolarů je skandál.
On the other hand, if you're visiting an underdeveloped country, and 25 dollars buys you a gourmet meal, it's exorbitant for a Big Mac. Why were you all sure that the answer to the question was no, before I'd even told you anything about the context? Because most of you compared the price of this Big Mac to the price you're used to paying. Rather than asking, "What else can I do with my money," comparing this investment to other possible investments, you compared to the past. And this is a systematic error people make. What you knew is, you paid three dollars in the past; 25 is outrageous.
To je chyba, kterou vám mohu ukázat k jakým iracionalitám to vede. Například, samozřejmě, jeden z nejlepších triků v marketingu, je říct, že něco bývalo dražší, a najednou to vypadá jako dobrý obchod. Když se ptáme lidí na tyto dvě zaměstnání: práce kde dostanete 60tis, pak 50tis a pak 40tis tedy práce, kde budete mít plat každý rok nižší, a práce, kde budete mít plat každý rok vyšší, lidé mají druhou práci raději, navzdory tomu, že jim řekneme, že vydělají méně. Proč? Protože mají pocit, že klesající mzda je horší než stoupající mzda, i když součet všech mezd je vyšší u klesající mzdy. Zde je další pěkný příklad:
This is an error, and I can prove it to you by showing the kinds of irrationalities to which it leads. For example, this is, of course, one of the most delicious tricks in marketing, is to say something used to be higher, and suddenly it seems like a very good deal. When people are asked about these two different jobs: a job where you make 60K, then 50K, then 40K, a job where you're getting a salary cut each year, and one in which you're getting a salary increase, people like the second job better than the first, despite the fact they're all told they make much less money. Why? Because they had the sense that declining wages are worse than rising wages, even when the total amount of wages is higher in the declining period. Here's another nice example.
Zde máte zájezd na Hawaii za 2tis, teď je k mání za 1600. Předpokládám, že chcete na Hawaii, koupili by jste si ten zájezd? Většina lidí by souhlasila. Zde je poněkud jiný příběh: Zájezd za 2000 se nyní prodává za 700 dolarů, dáte si týden na rozmyšlenou. Když pak přijdete do cestovky, nejlepší ceny jsou už pryč -- zájezd nyní stojí 1500. Koupíte si jej? Většina lidí řekne, ne. Proč? Protože stával 700 a nekoupím si za 1500 něco co ještě minulý týden stálo 700.
Here's a $2,000 Hawaiian vacation package; it's now on sale for 1,600. Assuming you wanted to go to Hawaii, would you buy this package? Most people say they would. Here's a slightly different story: $2,000 Hawaiian vacation package is now on sale for 700 dollars, so you decide to mull it over for a week. By the time you get to the ticket agency, the best fares are gone -- the package now costs 1,500. Would you buy it? Most people say, no. Why? Because it used to cost 700, and there's no way I'm paying 1,500 for something that was 700 last week.
Díky téhle tendenci srovnávat s minulostí lidé často odmítnou lepší nabídku. Jinými slovy, dobrý obchod, který byl dříve skvělý obchod, není zdaleka tak dobrý jako špatný obchod, který byl dříve příšerný obchod.
This tendency to compare to the past is causing people to pass up the better deal. In other words, a good deal that used to be a great deal is not nearly as good as an awful deal that was once a horrible deal.
Zde je další příklad, jak srovnávání s minulostí může poplést naše rozhodování. Představte si, že jdete do divadla. Právě jdete do divadla. V peněžence máte lístek, který stál 20 dolarů, Také máte 20 dolarovou bankovku. Když přijdete do divadla, zjistíte, že někde po cestě jste ztratili lístek. Utratili by jste zbývající peníze za nový? Většina lidí řekne ne. A teď změníme jednu věc v příběhu. Jdete do divadla, a v peněžence máte dvě 20 dolarové bankovky. Když přijdete, zjistíte, že jste jednu z nich ztratili. Utratíte zbývající peníze za lístek? No samozřejmě, přece jsem šel do divadla na představení. Co má ztráta 20 dolarové bankovky s tím co do činění?
Here's another example of how comparing to the past can befuddle our decisions. Imagine that you're going to the theater. You're on your way to the theater. In your wallet you have a ticket, for which you paid 20 dollars. You also have a 20-dollar bill. When you arrive at the theater, you discover that somewhere along the way you've lost the ticket. Would you spend your remaining money on replacing it? Most people answer, no. Now, let's just change one thing in this scenario. You're on your way to the theater, and in your wallet you have two 20-dollar bills. When you arrive you discover you've lost one of them. Would you spend your remaining 20 dollars on a ticket? Well, of course, I went to the theater to see the play. What does the loss of 20 dollars along the way have to do?
No, pro případ, že jste to nepochopili, zde je schéma toho, co se stalo, OK? (Smích) Po cestě jste něco ztratili. V obou případech to byl kus papíru. V jednom případě na tom byl prezident spojených států, v druhém ne. Tak jaký je v tom sakra rozdíl? Rozdíl je v tom, že když jste ztratili lístek, říkáte si, nebudu platit dvakrát za jednu věc. Srovnáváte cenu hry nyní -- 40 dolarů -- a cenu předchozí -- 20 dolarů -- a říkáte, že je to špatný obchod. Srovnávání s minulostí způsobuje mnoho problémů které behaviorální ekonomové a psychologové vidí v pokusech lidí odhadnout hodnotu. Ale dokonce i když srovnáváme s možným, na místo minulým, pořád můžeme udělat různé druhy chyb. A ukážu vám jednu nebo dvě z nich.
Now, just in case you're not getting it, here's a schematic of what happened, OK? (Laughter) Along the way, you lost something. In both cases, it was a piece of paper. In one case, it had a U.S. president on it; in the other case it didn't. What the hell difference should it make? The difference is that when you lost the ticket you say to yourself, I'm not paying twice for the same thing. You compare the cost of the play now -- 40 dollars -- to the cost that it used to have -- 20 dollars -- and you say it's a bad deal. Comparing with the past causes many of the problems that behavioral economists and psychologists identify in people's attempts to assign value. But even when we compare with the possible, instead of the past, we still make certain kinds of mistakes. And I'm going to show you one or two of them.
Jedna z věcí, které víme o srovnávání: když srovnáváme jednu věc s jinou, mění se její hodnota. Takže v roce 92, tenhle chlapík, George Bush, pro ty co byli jaksi na liberální straně politického spektra, nevypadal příliš sympaticky. Najednou skoro toužíme, aby se vrátil. (smích) Srovnání mění jak jej hodnotíme.
One of the things we know about comparison: that when we compare one thing to the other, it changes its value. So in 1992, this fellow, George Bush, for those of us who were kind of on the liberal side of the political spectrum, didn't seem like such a great guy. Suddenly, we're almost longing for him to return. (Laughter) The comparison changes how we evaluate him.
Tohle obchodníci věděli daleko dřív, než kdo jiný, samozřejmě, a díky tomu vám mohli lépe pomáhat -- zbavit se nepřiměřeného množství peněz. A proto obchodník, když jste šli do obchodu s vínem a museli jste koupil láhev vína, a viděli jste je zde za 8, 27 a 33 dolarů, kterou by jste si koupili? Většina lidí nechce to nejdražší, ani nechtějí to nejlevnější. Tak si zvolí to prostřední. Pokud jste chytrý obchodník, pak na polici přidáte velice drahé víno které si nikdo nikdy nekoupí, protože najednou víno za 33 dolarů nevypadá po srovnání tak drahé.
Now, retailers knew this long before anybody else did, of course, and they use this wisdom to help you -- spare you the undue burden of money. And so a retailer, if you were to go into a wine shop and you had to buy a bottle of wine, and you see them here for eight, 27 and 33 dollars, what would you do? Most people don't want the most expensive, they don't want the least expensive. So, they will opt for the item in the middle. If you're a smart retailer, then, you will put a very expensive item that nobody will ever buy on the shelf, because suddenly the $33 wine doesn't look as expensive in comparison.
Takže vám říkám něco, co už dávno víte: to, že srovnávání mění hodnotu věcí. Teď, proč je to problém: problém je, že když si odnesete tu 33 dolarovou lahev vína domů, už nebude záležet na tom, vedle čeho na polici stála. Srovnání které děláme když odhadujeme cenu, když se snažíme odhadnout, jak moc se nám věci líbí, nejsou ta stejná srovnání, která děláme když je konzumujeme. Takovýto posun ve srovnávání vás může zmást když se snažíte udělat racionální rozhodnutí.
So I'm telling you something you already knew: namely, that comparison changes the value of things. Here's why that's a problem: the problem is that when you get that $33 bottle of wine home, it won't matter what it used to be sitting on the shelf next to. The comparisons we make when we are appraising value, where we're trying to estimate how much we'll like things, are not the same comparisons we'll be making when we consume them. This problem of shifting comparisons can bedevil our attempts to make rational decisions.
Dám vám příklad: Musím vám ukázat něco z mojí laboratoře, takže moment. Toto jsou pokusné subjekty, jichž se zeptám jednoduchou otázku: Jak moc vám bude chutnat za minutu jeden brambůrek? Sedí v místnosti s balením brambůrek před nimi. Některé subjekty mají v rohu místnosti balení čokolády Godiva a jiné konzervu s masem. Ve skutečnosti, tyto objekty v místnosti mění jak moc budou subjektům chutnat brambůrky. Zejména ti, kteří se dívají na konzervu, si myslí, že brambůrky budou hodně dobré. Ti, co se dívají na čokoládu si myslí, že nebudou zdaleka tak dobré. Samozřejmě, co se stane, když sníte brambůrek? No, podívejte, nepotřebujete psychologa, aby vám řekl, že když máte pusu plnou masných, slaných, křupavých, výborných brambůrek, to, co je v rohu místnosti nemá vůbec žádný vliv na váš gastronomický zážitek. Přesto, jejich předpovědi jsou ovlivněny srovnáním které se pak stejně neprojeví a nezmění jejich zážitek.
Let me just give you an example. I have to show you something from my own lab, so let me sneak this in. These are subjects coming to an experiment to be asked the simplest of all questions: How much will you enjoy eating potato chips one minute from now? They're sitting in a room with potato chips in front of them. For some of the subjects, sitting in the far corner of a room is a box of Godiva chocolates, and for others is a can of Spam. In fact, these items that are sitting in the room change how much the subjects think they're going to enjoy the potato chips. Namely, those who are looking at Spam think potato chips are going to be quite tasty; those who are looking at Godiva chocolate think they won't be nearly so tasty. Of course, what happens when they eat the potato chips? Well, look, you didn't need a psychologist to tell you that when you have a mouthful of greasy, salty, crispy, delicious snacks, what's sitting in the corner of the room makes not a damn bit of difference to your gustatory experience. Nonetheless, their predictions are perverted by a comparison that then does not carry through and change their experience.
Všichni jsme to zažili, i když jste nikdy nebyli v naší laboratoři jíst brambůrky. Zde je otázka: Chcete si koupit stereo do auta. Obchodník v sousedství jej prodává za 200 dolarů, ale když pojedete na druhý konec města, seženete ho za 100. Tak, jeli by ste si pro 50% slevu a ušetřili 100 dolarů? Většina lidí by jela. Je nemyslitelné koupit si to za dvojnásobek, když jednou cestou přes město získají poloviční slevu.
You've all experienced this yourself, even if you've never come into our lab to eat potato chips. So here's a question: You want to buy a car stereo. The dealer near your house sells this particular stereo for 200 dollars, but if you drive across town, you can get it for 100 bucks. So would you drive to get 50 percent off, saving 100 dollars? Most people say they would. They can't imagine buying it for twice the price when, with one trip across town, they can get it for half off.
Teď si představme, že si chcete koupit auto se stereem, a obchodník v sousedství jej má za 31000. Ale když pojede přes město, můžete jej mít za 30900. Jeli by jste si pro něj? Tentokrát úspora 0.3% -- těch 100 dolarů. Většina lidí by řekla ne, se nebudu táhnout přes město abych ušetřil 100 dolarů za nákup auta.
Now, let's imagine instead you wanted to buy a car that had a stereo, and the dealer near your house had it for 31,000. But if you drove across town, you could get it for 30,900. Would you drive to get it? At this point, 0.003 savings -- the 100 dollars. Most people say, no, I'm going to schlep across town to save 100 bucks on the purchase of a car?
Tento způsob uvažování přivádí ekonomy k šílenství, a oprávněně. Protože těch 100 dolarů, které ušetříte -- Haló! -- neví odkud se vzaly. Neví na čem byly ušetřeny. A když s nimi půjdete do obchodu, neřeknou "já jsem peníze ušetřené na stereu" nebo "já jsem peníze ušetřené na autě". Jsou to peníze! A pokud pojede přes město pro 100 dolarů, má to cenu 100 dolarů bez ohledu na to, na čem je ušetříte. Lidé tak ale neuvažují. Proto lidé neví, zda si správce jejich investičního fondu bere 0.1 nebo 0.15 procent z jejich investic, ale budou sbírat kupóny aby měli 1 dolar slevu na zubní pastu.
This kind of thinking drives economists crazy, and it should. Because this 100 dollars that you save -- hello! -- doesn't know where it came from. It doesn't know what you saved it on. When you go to buy groceries with it, it doesn't go, I'm the money saved on the car stereo, or, I'm the dumb money saved on the car. It's money. And if a drive across town is worth 100 bucks, it's worth 100 bucks no matter what you're saving it on. People don't think that way. That's why they don't know whether their mutual fund manager is taking 0.1 percent or 0.15 percent of their investment, but they clip coupons to save one dollar off of toothpaste.
Tohle jak vidíte, je problém posunutí ve srovnávání, protože vy vlastně srovnáváte těch 100 dolarů vůči obchodu, který děláte, ale když jdete tyto peníze utratit, tak už toto srovnání dělat nebudete. Všichni jsme to zažili.
Now, you can see, this is the problem of shifting comparisons, because what you're doing is, you're comparing the 100 bucks to the purchase that you're making, but when you go to spend that money you won't be making that comparison. You've all had this experience.
Pokud jste Američan, například, asi jste byli ve Francii. A někde jste tam potkali pár z vašeho domovského města, a mysleli jste si, "Panejo, ty lidi jsou tak vřelí. Jsou na mě tak hodní. Chci říct, ve srovnání se všemi ostatními, kteří mě nesnáší když se snažím mluvit jejich řečí a ještě víc, když mluvím anglicky. Tihle lidé jsou prostě báječní." A tak s nimi jezdíte po Francii, a pak přijedete domů a pozvete je na večeři, a co zjistíte? Že ve srovnání s vašimi přáteli, jsou nudní a nezajímaví, že? Protože v novém kontextu, je srovnání úplně, úplně jiné. V podstatě zjistíte, že je nesnášíte tak, že by ste mohli žádat o francouzské občanství.
If you're an American, for example, you've probably traveled in France. And at some point you may have met a couple from your own hometown, and you thought, "Oh, my God, these people are so warm. They're so nice to me. I mean, compared to all these people who hate me when I try to speak their language and hate me more when I don't, these people are just wonderful." And so you tour France with them, and then you get home and you invite them over for dinner, and what do you find? Compared to your regular friends, they are boring and dull, right? Because in this new context, the comparison is very, very different. In fact, you find yourself disliking them enough almost to qualify for French citizenship.
Teď, máte úplně stejný problém když nakupujete stereo. Jdete do obchodu s elektronikou a vidíte dva reproduktory -- takové velké, krabicovité kusy a pak malé, hladké repráčky, zkusíte na nich něco pustit, a pak zpravidla poznáte rozdíl, ty větší zní trochu líp. A tak je koupíte a donesete domů a úplně narušíte vzhled svého domu. A problém je, samozřejmě, že srovnání, které jste provedli v obchodě je srovnání, které již nikdy neuděláte. Jaká je pravděpodobnost, že po letech spustíte stereo, a řeknete "Zní daleko líp než ty malé" které si už ani nepamatujete jak zněly.
Now, you have exactly the same problem when you shop for a stereo. You go to the stereo store, you see two sets of speakers -- these big, boxy, monoliths, and these little, sleek speakers, and you play them, and you go, you know, I do hear a difference: the big ones sound a little better. And so you buy them, and you bring them home, and you entirely violate the décor of your house. And the problem, of course, is that this comparison you made in the store is a comparison you'll never make again. What are the odds that years later you'll turn on the stereo and go, "Sounds so much better than those little ones," which you can't even remember hearing.
Problém posunu ve srovnávání je daleko obtížnější když se vybírání provádí v různé časy. Lidé mají mnoho problémů dělat rozhodnutí o věcech, které se stanou v jiné časové okamžiky. a psychologové a behaviorální ekonomové objevili, že lidé se zásadně řídí dvěma pravidly Takže teď vám dám jeden velmi snadný problém, druhý snadný problém, a pak třetí, těžký problém.
The problem of shifting comparisons is even more difficult when these choices are arrayed over time. People have a lot of trouble making decisions about things that will happen at different points in time. And what psychologists and behavioral economists have discovered is that by and large people use two simple rules. So let me give you one very easy problem, a second very easy problem and then a third, hard, problem.
Nyní jednoduchý problém: Můžete mít 60 dolarů teď, nebo 50 dolarů teď. Co si zvolíte? Tomuhle se říká jedno-otázkový IQ test. OK? Všichni, doufám, preferují více peněz, a důvod je, že věříme, že více je lépe než méně.
Here's the first easy problem: You can have 60 dollars now or 50 dollars now. Which would you prefer? This is what we call a one-item IQ test, OK? All of us, I hope, prefer more money, and the reason is, we believe more is better than less.
Druhý problém: Můžete mít 60 dolarů teď nebo 60 dolarů za měsíc. Co si zvolíte? Znovu, jednoduché rozhodnutí, všichni víme, že teď je lepší než potom. Těžké na našem rozhodování je, když se tyto dva střetnou. Například, když vám nabídnou 50 dolarů teď nebo 60 dolarů za měsíc. Tohle je typické pro mnoho situací v životě, kdy získáte tím, že čekáte, ale musíte být trpěliví. A co je lepší? Co si lidé většinou volí v těchto situacích? No, zpravidla jsou lidé strašně netrpěliví. To znamená, že vyžadují úročení stovky nebo tisíce procent, aby odložili požitek a čekali další měsíc na těch 10 dolarů navíc. Možná to není tak pozoruhodné, ale pozoruhodné je jak snadno se dá netrpělivost odstranit změnou kdy se má konat doručení těchto peněžních jednotek. Představte si, že můžete mít 50 dolarů za rok -- tedy 12 měsíců -- nebo 60 dolarů za 13 měsíců. A jak je to teď? Lidé většinou rádi počkají: pokud čekají 12, můžou počkat i 13.
Here's the second problem: You can have 60 dollars today or 60 dollars in a month. Which would you prefer? Again, an easy decision, because we all know that now is better than later. What's hard in our decision-making is when these two rules conflict. For example, when you're offered 50 dollars now or 60 dollars in a month. This typifies a lot of situations in life in which you will gain by waiting, but you have to be patient. What do we know? What do people do in these kinds of situations? Well, by and large people are enormously impatient. That is, they require interest rates in the hundred or thousands of percents in order to delay gratification and wait until next month for the extra 10 dollars. Maybe that isn't so remarkable, but what is remarkable is how easy it is to make this impatience go away by simply changing when the delivery of these monetary units will happen. Imagine that you can have 50 dollars in a year -- that's 12 months -- or 60 dollars in 13 months. What do we find now? People are gladly willing to wait: as long as they're waiting 12, they might as well wait 13.
Co způsobuje tuto dynamickou nekonzistentnost? Srovnávání. Problematické srovnávání. Ukážu vám to.
What makes this dynamic inconsistency happen? Comparison. Troubling comparison. Let me show you.
Toto je graf, který ukazuje výsledky toho, co tvrdím, že by ste říkali, kdybych vám dal čas odpovědět, totiž že lidé vnímají subjektivní hodnotu 50 výše než subjektivní hodnotu 60, když jim má být doručena nyní nebo za měsíc -- s 30ti denním zpožděním -- ale vykazují opačné výsledky, když celé rozhodování odsunete o jeden rok později. Tak, a proč dostáváme takovéto výsledky?
This is just a graph showing the results that I just suggested you would show if I gave you time to respond, which is, people find that the subjective value of 50 is higher than the subjective value of 60 when they'll be delivered in now or one month, respectively -- a 30-day delay -- but they show the reverse pattern when you push the entire decision off into the future a year. Now, why in the world do you get this pattern of results?
Tihle chlapíci nám to poví. Zde vidíte dvě postavičky, jeden z nich je větší než druhý: požárník a houslista. Postupně budou ustupovat do pozadí, až zmizí na horizontu, a chci aby ste si všimli dvou věcí. V žádném okamžiku nebude hasič vypadat vyšší než houslista, žádném. Ale rozdíl mezi nimi se bude zdánlivě zmenšovat. Nejdříve je to palec, pak čtvrt palce, desetina palce, až nakonec zmizí z povrchu zemského.
These guys can tell us. What you see here are two lads, one of them larger than the other: the fireman and the fiddler. They are going to recede towards the vanishing point in the horizon, and I want you to notice two things. At no point will the fireman look taller than the fiddler. No point. However, the difference between them seems to be getting smaller. First it's an inch in your view, then it's a quarter-inch, then a half-inch, and then finally they go off the edge of the earth.
A zde jsou výsledky toho, co jsem vám právě ukázal Toto je subjektivní výška -- výška kterou jste viděli v různých okamžicích. A teď vám chci říct dvě zásadní věci. První, čím dále jsou, tím jsou podobnější a druhá, požárník je vždy větší než houslista. Ale sledujte, co se stane, když některé z nich odstraníme. Tak. Z velké blízky, houslista vypadá vyšší než požárník, ale v dálce jejich normální, jejich opravdový vztah je zachován. Jak říkal Platón, co je prostor velikosti, je čas hodnotám. Toto jsou výsledky toho těžkého problému, který jsem vám dal: 60 teď nebo 50 za měsíc? A to jsou subjektivní hodnoty, a vidíte, že naše dvě pravidla zůstala zachována.
Here are the results of what I just showed you. This is the subjective height -- the height you saw of these guys at various points. And I want you to see that two things are true. One, the farther away they are, the smaller they look; and two, the fireman is always bigger than the fiddler. But watch what happens when we make some of them disappear. Right. At a very close distance, the fiddler looks taller than the fireman, but at a far distance their normal, their true, relations are preserved. As Plato said, what space is to size, time is to value. These are the results of the hard problem I gave you: 60 now or 50 in a month? And these are subjective values, and what you can see is, our two rules are preserved.
Lidé si myslí, že více je lepší než méně: 60 je vždy lépších než 50, a vždy si myslí, že teď je lépe než později. sloupky na této straně jsou vyšší než sloupky na této straně. Sledujte, co se stane, když některé vynecháme. Najednou objevíme dynamickou inkozistentnost, která nás mátla. Vidíme tendenci vzít si 50 dolarů teď než čekat měsíc, ale ne, pokud je to rozhodnutí v daleké budoucnosti. Všimněte si něčeho zajímavého, co říká -- především, že když se lidé dostanou do budoucnosti, budou chtít změnit názor. Takže až se bude blížit 12. měsíc, řeknete si, co jsem si myslel, čekat další měsíc na 60 dolarů? Chci 50 dolarů hned.
People always think more is better than less: 60 is always better than 50, and they always think now is better than later: the bars on this side are higher than the bars on this side. Watch what happens when we drop some out. Suddenly we have the dynamic inconsistency that puzzled us. We have the tendency for people to go for 50 dollars now over waiting a month, but not if that decision is far in the future. Notice something interesting that this implies -- namely, that when people get to the future, they will change their minds. That is, as that month 12 approaches, you will say, what was I thinking, waiting an extra month for 60 dollars? I'll take the 50 dollars now.
Dobrá, a otázka s níž bych chtěl skončit je: Když jsme tak děsně blbí, jak jsme se dostali na měsíc? Protože já bych mohl ještě dvě hodiny pokračovat s důkazy že lidé nemají schopnost odhadovat pravděpodobnost a hodnotu.
Well, the question with which I'd like to end is this: If we're so damn stupid, how did we get to the moon? Because I could go on for about two hours with evidence of people's inability to estimate odds and inability to estimate value.
Odpověď na tuto otázku je, myslím, odpověď kterou jste již slyšeli v některých příspěvcích, a dovolím si říct, že ji ještě uslyšíte. především, naše mozky se vyvinuly ve velmi odlišném světě, než ve kterém žijeme. Byly vyvinuty pro svět v němž lidé žili ve velmi malých skupinách, málo kdy někoho potkali kdo by byl příliš odlišný, měly relativně krátký život v němž měli pouze málo rozhodování a nejvyšší prioritou bylo jíst a pářit se dnes.
The answer to this question, I think, is an answer you've already heard in some of the talks, and I dare say you will hear again: namely, that our brains were evolved for a very different world than the one in which we are living. They were evolved for a world in which people lived in very small groups, rarely met anybody who was terribly different from themselves, had rather short lives in which there were few choices and the highest priority was to eat and mate today.
Bernoulliho dar, Bernoulliho vzorec, nám umožňuje, říká nám jak by jsme měli myslet ve světě, pro který nás příroda nestvořila. To vysvětluje, proč jsme tak špatní v jejím používání, ale také proč je tak zatraceně důležité, abychom se zlepšili, rychle. Jsme jediný druh na této planetě, který kdy držel svůj osud ve svých rukách. Nemáme žádné predátory, jsme mistry našeho prostředí, věci, které normálně vyhubí celé druhy nejsou pro nás hrozbou. Jediná věc, jediná věc nás může zničit a zatratit, naše vlastní rozhodování. Pokud zde za 10 tisíc let nebudeme, bude to proto protože jsme nedokázali využít tohoto daru mladého holanďana z roku 1738, protože jsme podcenili pravděpodobnost našich budoucích bolestí a přecenili hodnotu našich současných potěšení.
Bernoulli's gift, Bernoulli's little formula, allows us, it tells us how we should think in a world for which nature never designed us. That explains why we are so bad at using it, but it also explains why it is so terribly important that we become good, fast. We are the only species on this planet that has ever held its own fate in its hands. We have no significant predators, we're the masters of our physical environment; the things that normally cause species to become extinct are no longer any threat to us. The only thing -- the only thing -- that can destroy us and doom us are our own decisions. If we're not here in 10,000 years, it's going to be because we could not take advantage of the gift given to us by a young Dutch fellow in 1738, because we underestimated the odds of our future pains and overestimated the value of our present pleasures.
Děkuji za pozornost. (potlesk)
Thank you. (Applause)
Chris Anderson: To bylo úchvatné. Máme čas na nějaké otázky pro Dana Gilberta. Jednu nebo dvě.
Chris Anderson: That was remarkable. We have time for some questions for Dan Gilbert. One and two.
Bill Lyell: Řekl by ste, že tento mechanismus je součástí toho, jak terorismus skutečně funguje a zastrašuje nás, a je nějaký způsob jak s tím bojovat?
Bill Lyell: Would you say that this mechanism is in part how terrorism actually works to frighten us, and is there some way that we could counteract that?
Dan Gilbert: Toto jsem nedávno řešil s Ministerstvem obrany, které obecně věří, že dolary na Americkou bezpečnost by měly jít na bezpečnější hranice. Chtěl jsem jim vysvětlit, že terorismus je název vytvořený na základě psychologické reakce lidí na určité události, a že když je zajímá terorismus, měli by se ptát co způsobuje teror (děs) a jak můžeme zabránit, aby se lidé báli, spíše než -- ne spíše než, ale paralelně k zabraňování ohavnostem, které nám všem vadí. Samozřejmě roli v tom hrají i Americká media -- promiňte, ale v hrubých číslech jsou to velmi drobné nehody. Například už víme, že ve Spojených státech, více lidí zemřelo kvůli tomu, že nenastoupili do letadla -- protože se báli -- a tak jeli po dálnici, než kolik bylo zabito 11 září. Ok? Kdybych vám řekl, že je zde mor, který zahubí 15 tisíc Američanů příští rok, možná by vás to vyděsilo, dokud by ste nezjistili, že je to chřipka. Toto jsou malá neštěstí, a my by jsme se měli zamyslet zda mají být prezentována takovým způsobem, a tak často, jako jsou. To samozřejmě způsobuje u lidí přeceňování pravděpodobnosti že budou zasaženi nějakým takovým způsobem, a dávají moc do rukou těm, kteří nás chtějí děsit.
Dan Gilbert: I actually was consulting recently with the Department of Homeland Security, which generally believes that American security dollars should go to making borders safer. I tried to point out to them that terrorism was a name based on people's psychological reaction to a set of events, and that if they were concerned about terrorism they might ask what causes terror and how can we stop people from being terrified, rather than -- not rather than, but in addition to stopping the atrocities that we're all concerned about. Surely the kinds of play that at least American media give to -- and forgive me, but in raw numbers these are very tiny accidents. We already know, for example, in the United States, more people have died as a result of not taking airplanes -- because they were scared -- and driving on highways, than were killed in 9/11. OK? If I told you that there was a plague that was going to kill 15,000 Americans next year, you might be alarmed if you didn't find out it was the flu. These are small-scale accidents, and we should be wondering whether they should get the kind of play, the kind of coverage, that they do. Surely that causes people to overestimate the likelihood that they'll be hurt in these various ways, and gives power to the very people who want to frighten us.
CA: Dane, tohle mě zajímá. Takže ty říkáš, že naší odpovědí na teror je, chci říct, je to rozumová chyba? Rozveď to.
CA: Dan, I'd like to hear more on this. So, you're saying that our response to terror is, I mean, it's a form of mental bug? Talk more about it.
DG: Je to nafouknuté. Chci říct, podívejte kdyby Austrálie zítra zmizela, teror (strach) je pravděpodobně správná reakce. Je tam strašně moc velmi milých lidí. Na druhou stranu, když vybuchne autobus a zemře 30 lidí, více lidí zemřelo na to, že neměli bezpečnostní pásy v té stejné zemi. Je strach správná reakce?
DG: It's out-sized. I mean, look. If Australia disappears tomorrow, terror is probably the right response. That's an awful large lot of very nice people. On the other hand, when a bus blows up and 30 people are killed, more people than that were killed by not using their seatbelts in the same country. Is terror the right response?
CA: A co způsobuje tu chybu? Je to drama události -- že je tak poutavá? Je to tím, že je to mezinárodní útok od, uvozovky, cizinců? Čím to je?
CA: What causes the bug? Is it the drama of the event -- that it's so spectacular? Is it the fact that it's an intentional attack by, quote, outsiders? What is it?
DG: Ano, je to mnoho věcí a některé jste trefil. Především, je to lidský činitel, který se nás snaží zabít -- není to pád stromu, který nás náhodou zabije. Zadruhé, tyto nepřátelé mohou chtít zaútočit znovu a znovu nám ublížit. Lidé jsou zabíjeni bez důvodu na místo dobrého důvodu -- pokud zde vůbec je dobrý důvod, a lidé někdy myslí, že ano. Takže je to spousta věcí dohromady které z toho dělají úžasnou událost, ale nesnižujme význam toho, že noviny se prodávají pokud v nich lidé vidí něco co si chtějí přečíst. Takže je zde velká role, kterou hrají media, a která chtějí aby se tyto věci stávaly a tak spektakulární jak to jen jde.
DG: Yes. It's a number of things, and you hit on several of them. First, it's a human agent trying to kill us -- it's not a tree falling on us by accident. Second, these are enemies who may want to strike and hurt us again. People are being killed for no reason instead of good reason -- as if there's good reason, but sometimes people think there are. So there are a number of things that together make this seem like a fantastic event, but let's not play down the fact that newspapers sell when people see something in it they want to read. So there's a large role here played by the media, who want these things to be as spectacular as they possibly can.
CA: Chci říct, jak by bylo možné přesvědčit společnost aby to omezila?
CA: I mean, what would it take to persuade our culture to downplay it?
DG: No, jděte do Izraele. Víte, jděte do Izraele. Tam vybuchne obchod a všichni jsou z toho nešťastní, a tak hodinu a půl později -- teda aspoň co já jsem tam byl, a byl jsem 45 metrů od obchodu když vybuchnul -- jsem šel zpátky do hotelu a plánovaná svatba dál pokračovala. Jak říkala jedna Izraelská matka: "Nenecháme je vyhrát tím, že by jsme zastavili svatby." Chci říct, tato společnost se už naučila -- a jsou i další -- kteří se naučili žít s určitou úrovní terorismu a nevadí jim to zas až tolik, jako těm, kteří nezažili mnoho teroristických útoků.
DG: Well, go to Israel. You know, go to Israel. And a mall blows up, and then everybody's unhappy about it, and an hour-and-a-half later -- at least when I was there, and I was 150 feet from the mall when it blew up -- I went back to my hotel and the wedding that was planned was still going on. And as the Israeli mother said, she said, "We never let them win by stopping weddings." I mean, this is a society that has learned -- and there are others too -- that has learned to live with a certain amount of terrorism and not be quite as upset by it, shall I say, as those of us who have not had many terror attacks.
CA: Ale je zde racionální obava, že skutečně, důvod proč se bojíme je, že si myslíme, že jednou přijde den D ?
CA: But is there a rational fear that actually, the reason we're frightened about this is because we think that the Big One is to come?
Ano, samozřejmě. Kdybychom věděli, že toto byl nejhorší útok, který zde kdy bude, mohlo by být více autobusů s 30 pasažéry -- asi by nás to tolik neděsilo. Nechci říct -- prosím, nechci být někde citován že říkám, "Terorismus je v pořádku a netřeba se tolik rozčilovat." To vůbec nechci říct. Chci říct, že, samozřejmě, racionálně, náš strach z věcí, které se stanou, z hrozeb, by měl být zhruba přiměřený rozsahu těchto hrozeb a hrozeb budoucích. Myslím, že v případě terorismu tomu tak není. A u většiny věcí, o kterých jsme tu dnes slyšeli -- znáte někoho, kdo by se zvedl a řekl, Chudoba! Nemůžu uvěřit, jak nás ničí. Lidé ráno vstanou, nezajímá je chudoba. Není to v novinách, není to ve zprávách, není to poutavé. Nestřílí u toho žádné zbraně. Chci říct, kdyby jsi mohl vyřešit jeden z těchto problému, Chrisi, co by jsi vyřešil? Terorismus nebo chudobu? (smích) (potlesk) Těžká otázka.
DG: Yes, of course. So, if we knew that this was the worst attack there would ever be, there might be more and more buses of 30 people -- we would probably not be nearly so frightened. I don't want to say -- please, I'm going to get quoted somewhere as saying, "Terrorism is fine and we shouldn't be so distressed." That's not my point at all. What I'm saying is that, surely, rationally, our distress about things that happen, about threats, should be roughly proportional to the size of those threats and threats to come. I think in the case of terrorism, it isn't. And many of the things we've heard about from our speakers today -- how many people do you know got up and said, Poverty! I can't believe what poverty is doing to us. People get up in the morning; they don't care about poverty. It's not making headlines, it's not making news, it's not flashy. There are no guns going off. I mean, if you had to solve one of these problems, Chris, which would you solve? Terrorism or poverty? (Laughter) (Applause) That's a tough one.
CA: O tom není debat. Chudobu, kvůli svému rozsahu, ohromnému rozsahu. Pokud někdo neřekne, že tu máme, víte, teroristy s jadernou zbraní a je pravděpodobné že ji odpálí. Ale podle toho co jsem četl a viděl si myslím, že je pro ně neuvěřitelně těžké to udělat. Pokud se ukáže, že nikoliv, budeme za blázny, ale s chudobou je to trochu...
CA: There's no question. Poverty, by an order of magnitude, a huge order of magnitude, unless someone can show that there's, you know, terrorists with a nuke are really likely to come. The latest I've read, seen, thought is that it's incredibly hard for them to do that. If that turns out to be wrong, we all look silly, but with poverty it's a bit --
DG: I kdyby to byla pravda, stále více lidí umírá na chudobu.
DG: Even if that were true, still more people die from poverty.
CA: Vyvinuli jsme se abychom byli vzrušení z těchto dramatických události. To proto, že v minulosti, v dávné minulosti, prostě jsme nerozuměli takovým věcem jako nemoc a systém který způsobuje chudobu atd. a proto nedávalo žádný smysl, abychom vynakládali energii a strachovali se o takové věci. Lidé umřeli; tak ať. Ale když na vás zaútočí, tak je něco, co s tím můžete dělat. A tak jsme vyvinuli tyto reakce. Je to tak?
CA: We've evolved to get all excited about these dramatic attacks. Is that because in the past, in the ancient past, we just didn't understand things like disease and systems that cause poverty and so forth, and so it made no sense for us as a species to put any energy into worrying about those things? People died; so be it. But if you got attacked, that was something you could do something about. And so we evolved these responses. Is that what happened?
No, víte, lidé, kteří jsou nejvíce skeptičtí k přijímaní evolučních teorií na všechno jsou sami evoluční psychologové. Hádal bych, že není nic tak specifického v naší evoluční historii. Spíše, pokud hledáte evoluční vysvětlení, můžete říct, že většina organismů jsou neofobofé -- mají strach z věcí, které jsou nové a odlišné. A mají k tomu dobrý důvdod, protože známé věci vás nesnědly. Že? Je méně pravděpodobné, že když vidíte zvíře, které jste již viděli šlo o perdátora než u zvířete, které jste nikdy neviděli. Takže, chápete, když odpálí školní autobus a vy jste to nikdy neviděli tak naší obecnou tendencí je obrátit se na standartní přístup k novým věcem. Nemyslím, že by to byl tak specifický mechanismus jako ten, který jste zmiňoval, jde spíše o fundamentální základ.
DG: Well, you know, the people who are most skeptical about leaping to evolutionary explanations for everything are the evolutionary psychologists themselves. My guess is that there's nothing quite that specific in our evolutionary past. But rather, if you're looking for an evolutionary explanation, you might say that most organisms are neo-phobic -- that is, they're a little scared of stuff that's new and different. And there's a good reason to be, because old stuff didn't eat you. Right? Any animal you see that you've seen before is less likely to be a predator than one that you've never seen before. So, you know, when a school bus is blown up and we've never seen this before, our general tendency is to orient towards that which is new and novel is activated. I don't think it's quite as specific a mechanism as the one you alluded to, but maybe a more fundamental one underlying it.
Jay Walker: Víte, ekonomové rádi mluví o hlouposti lidí, kteří si kupují losy. Ale myslím že děláte stejnou chybu, ze které viníte ty lidi, a to chybu v odhadu hodnoty. Já o tom něco vím, protože jsem dělal rozhovory s asi tisícem lidí, kteří si kupují losy. Zdá se, že hodnota při nákupu lístku není výhra. Což vy tvrdíte že je. Ano? Průměrný hráč loterie koupí zhruba 150 losů ročně, takže sám dobře ví, že asi prohraje, a stále kupuje 150 losů ročně. Proč? Ne proto, že by byl hloupý. Je to proto, že očekávání výhry uvolňuje serotonin do mozku, a poskytuje vám dobrý pocit dokud tah neurčí, že jste prohrál. Nebo, řeknu to jinak, za utracený 1 dolar můžete mít daleko lepší pocit, než jej spláchnout do záchodu, z čehož nemáte dobrý pocit. Takže, ekonomové mají sklon... (potlesk) -- ekonomové mají sklon vnímat svět přes své vlastní brýle, tak, že je to spousta hloupých lidí. A výsledek je, že mnoho lidí si o ekonomech myslí, že jsou hloupí. Takže v podstatě, důvod proč jsme se dostali na měsíc je, že jsme neposlouchali ekonomy. Děkuji. (potlesk)
Jay Walker: You know, economists love to talk about the stupidity of people who buy lottery tickets. But I suspect you're making the exact same error you're accusing those people of, which is the error of value. I know, because I've interviewed about 1,000 lottery buyers over the years. It turns out that the value of buying a lottery ticket is not winning. That's what you think it is. All right? The average lottery buyer buys about 150 tickets a year, so the buyer knows full well that he or she is going to lose, and yet she buys 150 tickets a year. Why is that? It's not because she is stupid or he is stupid. It's because the anticipation of possibly winning releases serotonin in the brain, and actually provides a good feeling until the drawing indicates you've lost. Or, to put it another way, for the dollar investment, you can have a much better feeling than flushing the money down the toilet, which you cannot have a good feeling from. Now, economists tend to -- (Applause) -- economists tend to view the world through their own lenses, which is: this is just a bunch of stupid people. And as a result, many people look at economists as stupid people. And so fundamentally, the reason we got to the moon is, we didn't listen to the economists. Thank you very much. (Applause)
DG: Dobrá, to je pádný argument. Ještě je třeba zjistit zda radost z očekávání výhry je adekvátně vyvážena zklamáním z prohry.Protože pamatujte, lidé kteří si lístky nekupují, se necítí špatně druhý den, ačkoliv se necítí dobře v průběhu slosování. Nesouhlasím, že ti lidé vědí, že nevyhrají. Myslím, že si říkají, že je to nepravděpodobné, ale mohlo by se to stát, proto tomu dávají přednost před splachováním. Každopádně chápu váš argument, že může být nějaký jiný užitek z nákupu losu než výhra v loterii. Každopádně myslím, že existuje mnoho dobrých důvodů neposlouchat ekonomy. Toto byl jeden z nich, ale je jich spousta.
DG: Well, no, it's a great point. It remains to be seen whether the joy of anticipation is exactly equaled by the amount of disappointment after the lottery. Because remember, people who didn't buy tickets don't feel awful the next day either, even though they don't feel great during the drawing. I would disagree that people know they're not going to win. I think they think it's unlikely, but it could happen, which is why they prefer that to the flushing. But certainly I see your point: that there can be some utility to buying a lottery ticket other than winning. Now, I think there's many good reasons not to listen to economists. That isn't one of them, for me, but there's many others.
CA: Poslední otázka.
CA: Last question.
Aubrey de Grey: Já jsem Aubrey de Grey z Cambridge. Pracuji na věci, která zabíjí více lidí, než jakákoliv jiná -- pracuji na stárnutí -- a zajímá mě, jestli by se s tím nedalo něco udělat, jak uslyšíte zítra. I opravdu s vámi souhlasím, protože se mi zdá, že problém jak zaujmout lidi, aby dělali něco se stárnutím je to, že když vás stárnutí zabíjí, vypadá to jako rakovina nebo srdeční choroba nebo něco. Máte nějakou radu? (smích)
Aubrey de Grey: My name's Aubrey de Grey, from Cambridge. I work on the thing that kills more people than anything else kills -- I work on aging -- and I'm interested in doing something about it, as we'll all hear tomorrow. I very much resonate with what you're saying, because it seems to me that the problem with getting people interested in doing anything about aging is that by the time aging is about to kill you it looks like cancer or heart disease or whatever. Do you have any advice? (Laughter)
DG: Pro vás nebo pro ně?
DG: For you or for them?
AdG: Jak je přesvědčit.
AdG: In persuading them.
DG: Aha, jak by ste je mohl přesvědčit. No, je příšerně těžké u lidí vyvolat předvídavost Zdá se však že funguje postup psychologů, že se snaží přimět lidi, aby si představili budoucnost jasněji. Jeden z problémů rozhodování v daleké budoucnosti a blízké budoucnosti je, že si představujeme blízkou budoucnost daleko jasněji než dalekou budoucnost. Pokud by jste dokázal aby rozsah detailů které si lidé při svých představách vybaví u blízké i vzdálené budoucnosti, lidé by začali rozhodovat o obou stejným způsobem. Takže, chcete mít dalších 100 tisíc dolarů až vám bude 65 je daleko odlišná, než představte si, kým budete až vám bude 65: budete žít? jak budete vypadat? kolik budete mít vlasů? s kým budete žít? Jakmile dostanete všechny detaily, najednou cítíte, že by mohlo být důležité šetřit aby tenhle chlapík měl trochu peněz na důchod. Ale tyto triky jsou jenom okrajové. Myslím, že v podstatě se bijete s velmi základní lidskou tendencí, která říká "Jsem zde dnes, takže teď je důležitější než zítra."
DG: Ah, for you in persuading them. Well, it's notoriously difficult to get people to be farsighted. But one thing that psychologists have tried that seems to work is to get people to imagine the future more vividly. One of the problems with making decisions about the far future and the near future is that we imagine the near future much more vividly than the far future. To the extent that you can equalize the amount of detail that people put into the mental representations of near and far future, people begin to make decisions about the two in the same way. So, would you like to have an extra 100,000 dollars when you're 65 is a question that's very different than, imagine who you'll be when you're 65: will you be living, what will you look like, how much hair will you have, who will you be living with. Once we have all the details of that imaginary scenario, suddenly we feel like it might be important to save so that that guy has a little retirement money. But these are tricks around the margins. I think in general you're battling a very fundamental human tendency, which is to say, "I'm here today, and so now is more important than later."
CA: Děkuji Danovi i obecenstvu, toto bylo úžasná konference. Děkuji. (potlesk)
CA: Dan, thank you. Members of the audience, that was a fantastic session. Thank you. (Applause)