When I wrote my memoir, the publishers were really confused. Was it about me as a child refugee, or as a woman who set up a high-tech software company back in the 1960s, one that went public and eventually employed over 8,500 people? Or was it as a mother of an autistic child? Or as a philanthropist that's now given away serious money? Well, it turns out, I'm all of these. So let me tell you my story.
Би өөрийн намтар номоо бичихэд хэвлэлийн газрынхан их гайхсан. Энэ миний дайнаас дүрвэсэн хүүхэд насны тухай юу, эсвэл 1960-аад онд програм хангамжийн компани байгуулан, компани нь хувьцаагаа худалдан яваандаа 8500 ажилтантай болсон тухай юу? Эсвэл аутизмтай хүүхэдтэй ээжийн тухай юу? Үгүй бол маш их мөнгө хандивласан сайн үйлстэний тухай юу? Харин би энэ бүгд юм байна. Та нарт би түүхээ ярьж өгье.
All that I am stems from when I got onto a train in Vienna, part of the Kindertransport that saved nearly 10,000 Jewish children from Nazi Europe. I was five years old, clutching the hand of my nine-year-old sister and had very little idea as to what was going on. "What is England and why am I going there?" I'm only alive because so long ago, I was helped by generous strangers. I was lucky, and doubly lucky to be later reunited with my birth parents. But, sadly, I never bonded with them again. But I've done more in the seven decades since that miserable day when my mother put me on the train than I would ever have dreamed possible. And I love England, my adopted country, with a passion that perhaps only someone who has lost their human rights can feel. I decided to make mine a life that was worth saving. And then, I just got on with it. (Laughter)
Энэ бүхэн намайг 10000 еврей хүүхдүүдийг Нацист Европоос аварсан хүүхэд тээврийн нэг хэсэг болон Виенээс галт тэргэнд сууснаар эхэлсэн. Тавхан настай байсан би 9 настай эгчийнхээ гараас барин, юу болоод байгааг сайн ойлгохгүй байлаа. "Англи гэж юу вэ? Яагаад би тийшээ явж байгаа юм бэ?" Өнөөдөр амьд байгаа минь олон жилийн өмнө сайхан сэтгэлтэй хүмүүс надад тусласны ач юм. Би азтай байсан, бүр ч илүү азтай учир нь би эцэг эхтэйгээ дахин уулзсан. Харамсалтай нь би тэдэнтэй дотносож чадаагүй юм. Гэхдээ ээж минь намайг галт тэргэнд суулгасан тэр муухай өдрөөс хойш 70 гарам жилийн туршид би хэзээ ч төсөөлөөгүй их зүйлсийг хийсэн юм. Намайг өргөж авсан Англи оронд би хайртай. Зөвхөн хүний эрхээ алдсан хүн л ойлгохоор их хайртай. Би авдрагдсан амьдралаа үнэ цэнэтэй байлгахыг хүссэн. Тэгээд л би үргэлжлүүлсэндээ. (Инээд)
Let me take you back to the early 1960s. To get past the gender issues of the time, I set up my own software house at one of the first such startups in Britain. But it was also a company of women, a company for women, an early social business. And people laughed at the very idea because software, at that time, was given away free with hardware. Nobody would buy software, certainly not from a woman. Although women were then coming out of the universities with decent degrees, there was a glass ceiling to our progress. And I'd hit that glass ceiling too often, and I wanted opportunities for women.
1960 онд буцаад очъё. Тэр үеийн хүйсийн тэнцвэргүй байдлыг даван гарахын тулд би Британий анхны гарааны бизнесүүдийн нэг болох програм хангамжийн компаниа байгуулсан. Энэ нь эмэгтэйчүүдийн байгуулсан, эмэгтэйчүүдэд зориулсан компани байлаа, анхны нийгэм чиглэсэн бизнесүүдийн нэг байлаа. Хүмүүс санааг минь шоолж байсан. Учир нь тэр үед програмыг техник хангамжтай үнэгүй дагалдуулан өгдөг байлаа. Хэн ч програм авахгүй. ялангуяа эмэгтэй хүнээс. Эмэгтэйчүүд сайн боловсрол эзэмшиж байсан боловч бидний өмнө хүрч боломгүй саад байсан. Би тэр саадыг олон мөргөсөн болохоор, бусад эмэгтэйчүүдэд боломж өгөхийг хүссэн.
I recruited professionally qualified women who'd left the industry on marriage, or when their first child was expected and structured them into a home-working organization. We pioneered the concept of women going back into the workforce after a career break. We pioneered all sorts of new, flexible work methods: job shares, profit-sharing, and eventually, co-ownership when I took a quarter of the company into the hands of the staff at no cost to anyone but me. For years, I was the first woman this, or the only woman that. And in those days, I couldn't work on the stock exchange, I couldn't drive a bus or fly an airplane. Indeed, I couldn't open a bank account without my husband's permission. My generation of women fought the battles for the right to work and the right for equal pay.
Гэрлэлтээс болж ажлаа орхисон, эсвэл анхны үрээ хүлээж буй мэргэшсэн эмэгтэйчүүдийг олж, тэдэнд зориулсан гэрээсээ ажиллах загвар боловсруулсан. Бид эмэгтэйчүүд урт хугацааны дараа ажилдаа эргэн орох гэдэг ойлголтыг анх удаа нэвтрүүлсэн. Бид мөн ажлаа хуваах, ашиг ноогдуулах, яваандаа хамтран эзэмших зэрэг өөр уян хатан, шинэлэг ажлын тогтолцоог анхлан санаачлан, компаний дөрөвний нэгийг ажилтнуудад шилжүүлэхэд ганц надаас л зардал гарсан. Олон жилийн турш би анхны тийм ч эмэгтэй, цорын ганц ийм ч эмэгтэй байсан. Тэр үед би үнэт цаасны арилжаанд ажиллаж, автобус, онгоц нисгэж болохгүй байлаа. Нөхрийнхөө зөвшөөрөлгүй банкинд данс ч нээлгэж болохгүй байсан. Миний үеийн эмэгтэйчүүд ажиллах эрхийн төлөө мөн
Nobody really expected much from people at work or in society because all the expectations then were about home and family responsibilities. And I couldn't really face that, so I started to challenge the conventions of the time, even to the extent of changing my name from "Stephanie" to "Steve" in my business development letters, so as to get through the door before anyone realized that he was a she. (Laughter)
ижил цалин авахын төлөө тэмцсэн. Хэн ч эмэгтэйчүүдээс ажил эсвэл нийгмийн оролцоог хүлээгээгүй. Учир нь тэр үеийн хүлээлт зөвхөн орон гэр болон гэр бүлийнхэнтэй хамаатай байсан. Би энэ байдлыг хүлээн зөвшөөрч чадаагүй тул тухайн үеийн нийгмийн хэв хэмжээг сорьж эхэлсэн. Бүр боломжоо алдахгүйн тулд бизнесийн захиандаа нэрээ Стефанигаас Стив болгон өөрчилж, хаалгаар орохоос өмнө өөрийгөө эрэгтэй биш эмэгтэй гэдгийг мэдэгдүүлдэггүй байлаа. (Инээд)
My company, called Freelance Programmers, and that's precisely what it was, couldn't have started smaller: on the dining room table, and financed by the equivalent of 100 dollars in today's terms, and financed by my labor and by borrowing against the house. My interests were scientific, the market was commercial -- things such as payroll, which I found rather boring. So I had to compromise with operational research work, which had the intellectual challenge that interested me and the commercial value that was valued by the clients: things like scheduling freight trains, time-tabling buses, stock control, lots and lots of stock control. And eventually, the work came in. We disguised the domestic and part-time nature of the staff by offering fixed prices, one of the very first to do so. And who would have guessed that the programming of the black box flight recorder of Supersonic Concord would have been done by a bunch of women working in their own homes. (Applause)
Манай компанийг "Бие даасан програмчид" гэдэг ба бид яг л ийм компани байсан. Маш жижигхэн эхэлсэн: хоолны өрөөний ширээн дээр төлөвлөж, цалин болон байшингийн зээлээр өнөөдрийн 100 доллартай тэнцэх санхүүжилтээ хийж байлаа. Миний сонирхол шинжлэх ухаанч, зах зээл харин арилжааных байлаа. цалингийн тооцоо зэрэг нь надад уйтгартай санагддаг байсан. Иймд би үйл ажиллагааны судалгааг сонгосон ба энэ нь миний сонирхдог оюун ухааны сорилт, хэрэглэгчдийн үнэлдэг худалдааны үнэ цэнийн цогц байлаа. Бид ачааны вагоны цаг тооцоолох, автобусны хуваарь боловсруулах, мөн маш их хувьцааны удирдлагын ажил хийдэг байлаа. Яваандаа ажил орж ирсэн. Бид гэрээр болон хагас цагаар ажилладаг системээ нуун, тогтсон үнэ гаргасан нь анхдагчдын нэг байлаа. Хэн ер нь Суперсоник Конкордын нислэгийн хар хайрцагын програмыг гэрээсээ ажиллаж буй хэдэн эмэгтэй хийнэ гэж санах вэ дээ. (Алга ташилт)
All we used was a simple "trust the staff" approach and a simple telephone. We even used to ask job applicants, "Do you have access to a telephone?"
Бидний зүгээр л "ажилчиддаа итгэх" зарчим болон энгийн утсыг ашигласан. Бид бүр ажил горилогчдоос "Та утастай юу?" гэж асуудаг байсан.
An early project was to develop software standards on management control protocols. And software was and still is a maddeningly hard-to-control activity, so that was enormously valuable. We used the standards ourselves, we were even paid to update them over the years, and eventually, they were adopted by NATO. Our programmers -- remember, only women, including gay and transgender -- worked with pencil and paper to develop flowcharts defining each task to be done. And they then wrote code, usually machine code, sometimes binary code, which was then sent by mail to a data center to be punched onto paper tape or card and then re-punched, in order to verify it. All this, before it ever got near a computer. That was programming in the early 1960s.
Анхны төслүүдийн нэг маань удирдлагын протоколын програм хангамжийн стандартыг боловсруулах байлаа. Програм өмнө ч, одоо ч хянахад маш төвөгтэй байдаг учир асар үнэ цэнэтэй байдаг. Бид өөрсөддөө стандарт тогтоон, үүнийгээ улам сайжруулахын төлөө мөнгө авч, улмаар үүнийг НАТО-д ашиглагдах болсон. Манай хөгжүүлэгчид зөвхөн эмэгтэйчүүд, гей болон трансжендэр хүмүүс байсан ба харандаа, цаас ашиглан хийх алхам бүрийг тодорхойлсон алгоритм зохиодог байв. Ингээд тэд код бичнэ. Ихэвчлэн машины код, заримдаа хоёртын код бичин, цаашаа дата төв рүү шуудангаар илгээнэ. Код цаасан тууз эсвэл картан дээр шивэгдэж, баталгаажуулахын тулд дахин шивэгддэг байсан. Энэ бүгдийг компьютер түгээмэл болохоос өмнө хийж байлаа. Энэ 1960-аад оны програмчлал байсан юм.
In 1975, 13 years from startup, equal opportunity legislation came in in Britain and that made it illegal to have our pro-female policies. And as an example of unintended consequences, my female company had to let the men in. (Laughter)
1975 онд, компани байгуулагдснаас 13 жилийн дараа, ижил боломжийн тухай хууль Британид гарч манай зөвхөн эмэгтэйчүүд авах дүрмийг хууль бус болгосон. Үүний санаандгүй үр дагаврын жишээ болж, манай компани эрчүүдэд хаалгаа нээсэн. (Инээд)
When I started my company of women, the men said, "How interesting, because it only works because it's small." And later, as it became sizable, they accepted, "Yes, it is sizable now, but of no strategic interest." And later, when it was a company valued at over three billion dollars, and I'd made 70 of the staff into millionaires, they sort of said, "Well done, Steve!" (Laughter) (Applause)
Би эмэгтэйчүүдийн компаниа байгуулахад, эрчүүд "Сонирхолтой л юм, жижиг учраас л болж байгаа юм" гэсэн. Дараа нь нилээд томроход тэд хүлээн зөвшөөрч, "Яахав том юм, гэхдээ стратегийн ач холбогдол байхгүй" гэсэн. Дараа нь компани 3 тэрбум долларын үнэ хүрч, 70 гарам ажилчид маань саятангууд болоход тэд, "Сайн ажиллаа, Стив!" гэсэн. (Инээд) (Алга ташилт)
You can always tell ambitious women by the shape of our heads: They're flat on top for being patted patronizingly. (Laughter) (Applause) And we have larger feet to stand away from the kitchen sink. (Laughter)
Та нар зорилготой эмэгтэйчүүдийг толгойны хэлбэрээр нь таньж болно. Зөөлөн цохиулсаар байгаад тэдний толгой хавтгай болчихсон байдаг юм. (Инээд) (Алга ташилт) Бид мөн том хөлтэй байдаг нь гал тогооны угаалтуураас хол зогсох гэж тэр. (Инээд)
Let me share with you two secrets of success: Surround yourself with first-class people and people that you like; and choose your partner very, very carefully. Because the other day when I said, "My husband's an angel," a woman complained -- "You're lucky," she said, "mine's still alive." (Laughter)
Та бүхэнд амжилтын 2 нууцаас хуваалцъя. Өөрийгөө хамгийн мундаг мөн өөрийн дуртай хүмүүсээр хүрээлүүл, ман. ханиа маш болгоомжтой сонго. Учир нь нэг удаа би "Миний нөхөр сахиусан тэнгэр" гэхэд нэг эмэгтэй "Чи азтай" юм, "минийх одоо болтол амьд" гэсэн. (Инээд)
If success were easy, we'd all be millionaires. But in my case, it came in the midst of family trauma and indeed, crisis. Our late son, Giles, was an only child, a beautiful, contented baby. And then, at two and a half, like a changeling in a fairy story, he lost the little speech that he had and turned into a wild, unmanageable toddler. Not the terrible twos; he was profoundly autistic and he never spoke again. Giles was the first resident in the first house of the first charity that I set up to pioneer services for autism. And then there's been a groundbreaking Prior's Court school for pupils with autism and a medical research charity, again, all for autism. Because whenever I found a gap in services, I tried to help. I like doing new things and making new things happen. And I've just started a three-year think tank for autism.
Амжилт гаргах амархан байсан бол бид бүгд саятан байх байсан. Гэхдээ миний хувьд амжилт гэр бүлийн хямрал дунд ирсэн. Миний талийгч хүү Жайлс айлын ганц, хөөрхөн, аз жаргалтай хүүхэд байсан. Жайлс хоёр ой хагастайдаа яг л үлгэрт хүүхэд солигддог шиг дөнгөж ярьж эхэлснээ, ярихаа больж, хэцүү, дуулгаваргүй хүүхэд болсон. Жирийн 2 настай хүүхдийн ааш биш, хүнд аутизмтай байсан ба дахиж хэзээ ч яриагүй. Жайлс миний байгуулсан анхны халамжийн газрын анхны хүүхэд байсан ба энэ миний аутизмын эсрэг тэмцлийн эхлэл болсон. Мөн анх удаа аутизмтай сурагчдад зориулагдсан Прайрын Корт сургууль байгуулагдаж, аутизмийг судлах эрүүл мэндийн судалгаануудад хандивлаж байлаа. Учир нь би нийгмийн үйлчилгээнд дутуу зүйл харах бүрдээ өөрчлөхийг хичээдэг байлаа. Би шинэ зүйлс хийх болон бүтээх дуртай.
And so that some of my wealth does go back to the industry from which it stems,
Би саяхан аутизмд зориулсан 3 жилийн судалгааны ажил эхлүүлсэн.
I've also founded the Oxford Internet Institute and other IT ventures. The Oxford Internet Institute focuses not on the technology, but on the social, economic, legal and ethical issues of the Internet.
Тэгэхээр миний хөрөнгөний зарим хэсэг анх эхэлсэн газар руу минь буцаж орох юм. Би мөн Оксфордын Интернэт Институт болон бусад мэдээллийн технологитой холбоотой газруудыг хамтран байгуулсан. Оксфордын Интернэт Институт нь зөвхөн технологи төдийгүй, интернэтийн нийгмийн, эдийн засаг, хуулийн болон ёс суртахууны асуудалд анхаардаг.
Giles died unexpectedly 17 years ago now. And I have learned to live without him, and I have learned to live without his need of me. Philanthropy is all that I do now. I need never worry about getting lost because several charities would quickly come and find me. (Laughter)
Жайлс 17 жилийн өмнө санаандгүй өнгөрсөн. Би түүнгүйгээр амьдарч сурсан, түүний намайг гэх хэрэгцээгүйгээр амьдарч сурсан. Одоо би гагц сайн үйлсийн ажил л хийдэг. Одоо би хэзээ ч төөрөхөөс санаа зовдоггүй учир нь буяны байгууллагууд гялс намайг олчихно шүү дээ. (Инээд)
It's one thing to have an idea for an enterprise, but as many people in this room will know, making it happen is a very difficult thing and it demands extraordinary energy, self-belief and determination, the courage to risk family and home, and a 24/7 commitment that borders on the obsessive. So it's just as well that I'm a workaholic. I believe in the beauty of work when we do it properly and in humility. Work is not just something I do when I'd rather be doing something else.
Үйлдвэрлэлийн санаа байх нэг хэрэг, гэвч энд байгаа хүмүүсийн мэдэж байгаагаар санаагаа ажил болгох нь тун хэцүү ба маш их эрч хүч, өөртөө итгэх итгэл, зүтгэл, мөн гэр бүлээ золиослох зориг шаарддаг ба 24/7 зогсолтгүй ажиллах ёстой нь бараг л солиотой гэмээр. Тиймээс би ажлын донтой гэдэг нь сайн хэрэг. Би ажлын сайн сайхан нь ажлыг зөв бөгөөд даруу хийхэд оршдог гэдэг итгэдэг. Ажил бол би оронд нь өөр зүйл хийж байх юм гэсэн зүйл огт биш.
We live our lives forward. So what has all that taught me? I learned that tomorrow's never going to be like today, and certainly nothing like yesterday. And that made me able to cope with change, indeed, eventually to welcome change, though I'm told I'm still very difficult.
Бид урагшаа тэмүүлж амьдардаг. Энэ нь надад юуг заасан бэ? Би маргааш хэзээ ч өнөөдөр шиг байхгүй гэдгийг сурсан, мөн өчигдөр шиг ч байхгүй. Энэ намайг өөрчлөлтөнд дасан зохицоход тусалж, яваандаа би өөрчлөлтийг дуртайяа хүлээн авдаг болгосон, Гэхдээ намайг одоо ч хэцүүхэн хүн гэдэг юм.
Thank you very much.
Маш их баярлалаа.
(Applause)
(Алга ташилт)