Όταν έγραφα τα απομνημονεύματά μου, οι εκδότες μου ήταν πολύ προβληματισμένοι. Αφορούσαν εμένα ως πρόσφυγα όταν ήμουν παιδί, ή ως μια γυναίκα που ίδρυσε μια εταιρεία λογισμικού υψηλής τεχνολογίας τη δεκαετία του '60, η οποία βγήκε στο χρηματιστήριο και τελικά είχε πάνω από 8.500 εργαζόμενους; Ή ως μητέρα ενός αυτιστικού παιδιού; Ή ως μια φιλάνθρωπο που έχει χαρίσει σημαντικά ποσά; Αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι είμαι όλα αυτά. Ας σας πω λοιπόν την ιστορία μου.
When I wrote my memoir, the publishers were really confused. Was it about me as a child refugee, or as a woman who set up a high-tech software company back in the 1960s, one that went public and eventually employed over 8,500 people? Or was it as a mother of an autistic child? Or as a philanthropist that's now given away serious money? Well, it turns out, I'm all of these. So let me tell you my story.
Ό,τι είμαι είναι απόρροια της στιγμής που μπήκα σε ένα τραίνο στη Βιέννη, ως μέρος της Μεταφοράς Παιδιών που έσωσε περίπου 10.000 παιδιά εβραϊκής καταγωγής από τη Ναζιστική Ευρώπη. Ήμουν 5 χρονών και κρατούσα το χέρι της εννιάχρονης αδερφής μου και δεν πολυκαταλάβαινα τι συνέβαινε. «Τι είναι η Αγγλία και γιατί πηγαίνω εκεί;» Είμαι ζωντανή μόνο επειδή πριν πολύ καιρό με βοήθησαν γενναιόδωροι άγνωστοι. Στάθηκα τυχερή, και διπλά τυχερή αφού μετά ξαναέσμιξα με τους βιολογικούς μου γονείς. Αλλα δυστυχώς, δεν ξαναδέθηκα μαζί τους. Αλλά έχω κάνει περισσότερα τις τελευταίες επτά δεκαετίες από εκείνη τη μίζερη ημέρα που με έβαλε στο τραίνο η μητέρα μου απ' όσα θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ. Και αγαπώ την Αγγλία, τη θετή μου πατρίδα, με πάθος που μπορεί να αισθανθεί μόνο κάποιος που έχασε τα ανθρώπινά του δικαιώματα. Αποφάσισα να κάνω τη ζωή μου να αξίζει να σωθεί. Και μετά συνέχισα να ζω. (Γέλια)
All that I am stems from when I got onto a train in Vienna, part of the Kindertransport that saved nearly 10,000 Jewish children from Nazi Europe. I was five years old, clutching the hand of my nine-year-old sister and had very little idea as to what was going on. "What is England and why am I going there?" I'm only alive because so long ago, I was helped by generous strangers. I was lucky, and doubly lucky to be later reunited with my birth parents. But, sadly, I never bonded with them again. But I've done more in the seven decades since that miserable day when my mother put me on the train than I would ever have dreamed possible. And I love England, my adopted country, with a passion that perhaps only someone who has lost their human rights can feel. I decided to make mine a life that was worth saving. And then, I just got on with it. (Laughter)
Αφήστε με να σας γυρίσω πίσω στις αρχές της δεκαετίας του '60. Για να ξεπεράσω τα θέματα των δύο φύλων της εποχής, δημιούργησα τη δική μου εταιρεία λογισμικού ως μια από τα πρώτες νεοφυείς εταιρείες στη Βρετανία. Αλλά ήταν ταυτόχρονα μια εταιρεία με γυναίκες, μια εταιρεία για τις γυναίκες, μια πρώιμη κοινωνική επιχείρηση. Και όλοι γελούσαν με την ιδέα αυτή, διότι το λογισμικό εκείνη την εποχή, το έδιναν δωρεάν μαζί με τον εξοπλισμό. Κανείς δεν αγόραζε λογισμικό και σίγουρα όχι από μια γυναίκα. Παρόλο που τότε γυναίκες αποφοιτούσαν από τα πανεπιστήμια με αξιοπρεπή πτυχία, υπήρχε μια γυάλινη οροφή στην πρόοδό μας. Κι αυτήν τη γυάλινη οροφή τη χτύπησα πολλές φορές, και ήθελα ευκαιρίες για τις γυναίκες.
Let me take you back to the early 1960s. To get past the gender issues of the time, I set up my own software house at one of the first such startups in Britain. But it was also a company of women, a company for women, an early social business. And people laughed at the very idea because software, at that time, was given away free with hardware. Nobody would buy software, certainly not from a woman. Although women were then coming out of the universities with decent degrees, there was a glass ceiling to our progress. And I'd hit that glass ceiling too often, and I wanted opportunities for women.
Προσέλαβα επαγγελματικά εξειδικευμένες γυναίκες που είχαν αφήσει την εργασία λόγω γάμου, ή που έφυγαν αναμένοντας το πρώτο τους παιδί, και τις οργάνωσα σε ένα δίκτυο εργασίας από το σπίτι. Δημιουργήσαμε την πρωτοπόρο ιδέα ότι οι γυναίκες επιστρέφουν στο εργατικό δυναμικό μετά από μια ανάπαυλα στην καριέρα τους. Πρωτοπορήσαμε σε όλα τα είδη νέων και ευέλικτων τρόπων εργασίας: μοίρασμα εργασίας και κερδών, και τελικά, και συνιδιοκτησία, όταν έδωσα το 1/4 της εταιρείας στο προσωπικό, χωρίς καμία επιβάρυνση, παρά μόνο για μένα. Για χρόνια, ήμουν η πρώτη γυναίκα που έκανε αυτό ή η μόνη που έκανε το άλλο. Και τότε, δεν μπορούσα να δουλέψω στο χρηματιστήριο, δεν μπορούσα να οδηγήσω ένα λεωφορείο, ή να πετάξω ένα αεροπλάνο. Πράγματι, δεν μπορούσα να ανοίξω τραπεζικό λογαριασμό χωρίς την άδεια του άντρα μου. Οι γυναίκες της γενιάς μου έδωσαν μάχες για το δικαίωμα στην εργασία και την ισονομία στους μισθούς.
I recruited professionally qualified women who'd left the industry on marriage, or when their first child was expected and structured them into a home-working organization. We pioneered the concept of women going back into the workforce after a career break. We pioneered all sorts of new, flexible work methods: job shares, profit-sharing, and eventually, co-ownership when I took a quarter of the company into the hands of the staff at no cost to anyone but me. For years, I was the first woman this, or the only woman that. And in those days, I couldn't work on the stock exchange, I couldn't drive a bus or fly an airplane. Indeed, I couldn't open a bank account without my husband's permission. My generation of women fought the battles for the right to work and the right for equal pay.
Κανείς δεν περίμενε και πολλά από τους ανθρώπους στη δουλειά ή την κοινωνία γιατί τότε όλων οι προσδοκίες αφορούσαν το σπίτι και τις οικογενειακές υποχρεώσεις. Και πραγματικά δεν μπορούσα να το αντέξω, και άρχισα να προκαλώ τα στερεότυπα της εποχής, αλλάζοντας ακόμα και το όνομά μου από Στέφανι σε Στιβ, στα γράμματα που προωθούσαν την εταιρεία μου, για να φτάσω στην πόρτα πριν κάποιος αντιληφθεί ότι αυτός ήταν αυτή. (Γέλια)
Nobody really expected much from people at work or in society because all the expectations then were about home and family responsibilities. And I couldn't really face that, so I started to challenge the conventions of the time, even to the extent of changing my name from "Stephanie" to "Steve" in my business development letters, so as to get through the door before anyone realized that he was a she. (Laughter)
Η εταιρεία μου, που λεγόταν «Freelance Programmers» και ήταν ακριβώς αυτό, δεν θα μπορούσε να έχει ξεκινήσει από κάτι μικρότερο από το τραπέζι της κουζίνας μου, και χρηματοδοτήθηκε με ποσό αντίστοιχο με 100 δολάρια σημερινά, και χρηματοδοτήθηκε από την εργασία μου και μια υποθήκη στο σπίτι μου. Τα ενδιαφέροντά μου ήταν επιστημονικά, αλλά η αγορά είχε εμπορικά ενδιαφέροντα, πράγματα όπως το μισθολόγιο, που έβρισκα μάλλον βαρετά. Έτσι, έπρεπε να συμβιβαστώ με τη λειτουργική εργασία έρευνας, που είχε την πνευματική πρόκληση που με ενδιέφερε, και την εμπορική αξία που αξιολογούσαν οι πελάτες μου: πράγματα όπως ο προγραμματισμός εμπορικών αμαξοστοιχιών, το πρόγραμμα των λεωφορείων, τον έλεγχο αποθεμάτων - πάρα πολύ από αυτόν. Και τελικά η δουλειά ήρθε. Μεταμφιέσαμε την οικιακή φύση και την ημιαπασχόληση του προσωπικού προσφέροντας σταθερές τιμές - οι πρώτοι που προσέφεραν κάτι τέτοιο. Και ποιος θα περίμενε ότι ο προγραμματισμός της εγγραφής στο μαύρο κουτί του υπερηχητικού Κονκόρντ θα γινόταν από μια ομάδα γυναικών που δούλευαν από το σπίτι τους. (Χειροκρότημα)
My company, called Freelance Programmers, and that's precisely what it was, couldn't have started smaller: on the dining room table, and financed by the equivalent of 100 dollars in today's terms, and financed by my labor and by borrowing against the house. My interests were scientific, the market was commercial -- things such as payroll, which I found rather boring. So I had to compromise with operational research work, which had the intellectual challenge that interested me and the commercial value that was valued by the clients: things like scheduling freight trains, time-tabling buses, stock control, lots and lots of stock control. And eventually, the work came in. We disguised the domestic and part-time nature of the staff by offering fixed prices, one of the very first to do so. And who would have guessed that the programming of the black box flight recorder of Supersonic Concord would have been done by a bunch of women working in their own homes. (Applause)
Το μόνο που χρησιμοποιήσαμε ήταν μια απλή προσέγγιση εμπιστοσύνης στο προσωπικό και ένα απλό τηλέφωνο. Ρωτούσαμε τους αιτούμενους εργασία, «Έχετε πρόσβαση σε τηλέφωνο;»
All we used was a simple "trust the staff" approach and a simple telephone. We even used to ask job applicants, "Do you have access to a telephone?"
Ένα πρώτο έργο ήταν να αναπτύξουμε πρότυπα λογισμικού σχετικά με τα πρωτόκολλα διαχείρισης και ελέγχου. Και το λογισμικό ήταν, και είναι ακόμα, μια δραστηριότητα που δύσκολα ελέγχεται, συνεπώς αυτό ήταν απίστευτα πολύτιμο. Χρησιμοποιήσαμε τα πρότυπα κι εμείς, μάλιστα πληρωθήκαμε για να τα ανανεώνουμε μέσα στα χρόνια, και τελικά υιοθετήθηκαν από το ΝΑΤΟ. Οι προγραμματιστές μας -υπενθυμίζω, μόνο γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων ομοφυλόφιλων και διεμφυλικών- δούλευαν με μολύβι και χαρτί για να σχεδιάσουν διαγράμματα ροής ορίζοντας κάθε εργασία που έπρεπε να γίνει. Και μετά έγραφαν κώδικα, συνήθως γλώσσα μηχανής, κάποιες φορές δυαδικό κώδικα, που αποστελλόταν με το ταχυδρομείο σε ένα κέντρο δεδομένων για να τρυπηθεί σε χάρτινη ταινία ή κάρτα και μετά να ξανατρυπηθεί για να επιβεβαιωθεί. Όλα αυτά, πριν καν φτάσει κοντά σε υπολογιστή. Αυτός ήταν ο προγραμματισμός στις αρχές της δεκαετίας του '60.
An early project was to develop software standards on management control protocols. And software was and still is a maddeningly hard-to-control activity, so that was enormously valuable. We used the standards ourselves, we were even paid to update them over the years, and eventually, they were adopted by NATO. Our programmers -- remember, only women, including gay and transgender -- worked with pencil and paper to develop flowcharts defining each task to be done. And they then wrote code, usually machine code, sometimes binary code, which was then sent by mail to a data center to be punched onto paper tape or card and then re-punched, in order to verify it. All this, before it ever got near a computer. That was programming in the early 1960s.
Το 1975, 13 χρόνια από το ξεκίνημα, η νομοθεσία για τις ίσες ευκαιρίες έφτασε στη Βρετανία, γεγονός που καθιστούσε παράνομο το να έχεις πολιτικές υπέρ των γυναικών. Και σαν παράδειγμα ακούσιων επιπτώσεων, η εταιρεία μου που είχε μόνο γυναίκες, έπρεπε να προσλάβει άντρες. (Γέλια)
In 1975, 13 years from startup, equal opportunity legislation came in in Britain and that made it illegal to have our pro-female policies. And as an example of unintended consequences, my female company had to let the men in. (Laughter)
Όταν άρχισα την επιχείρησή μου με τις γυναίκες, οι άντρες έλεγαν, «Τι ενδιαφέρον, δουλεύει μόνο επειδή είναι μικρή». Και μετά, όταν έφτασε σε σημαντικό μέγεθος, παραδέχτηκαν, «Ναι, έχει σημαντικό μέγεθος τώρα, αλλά δεν έχει στρατηγικό ενδιαφέρον». Και αργότερα, όταν ήταν μια εταιρεία με αξία πάνω από τρία δισεκατομμύρια δολάρια, και έκανα εκατομμυριούχους 70 από τους υπαλλήλους, είπαν, «Στιβ, τα κατάφερες μια χαρά!» (Γέλια)
When I started my company of women, the men said, "How interesting, because it only works because it's small." And later, as it became sizable, they accepted, "Yes, it is sizable now, but of no strategic interest." And later, when it was a company valued at over three billion dollars, and I'd made 70 of the staff into millionaires, they sort of said, "Well done, Steve!" (Laughter) (Applause)
(Χειροκρότημα)
You can always tell ambitious women by the shape of our heads:
Μπορείς πάντα να ξεχωρίσεις τις φιλόδοξες γυναίκες από το σχήμα του κεφαλιού μας: Είναι επίπεδα στην κορυφή επειδή μας χαϊδεύουν με συγκατάβαση. (Γέλια) (Χειροκρότημα) Και έχουμε μεγαλύτερα πόδια για να στεκόμαστε μακριά από τον νεροχύτη. (Γέλια)
They're flat on top for being patted patronizingly. (Laughter) (Applause) And we have larger feet to stand away from the kitchen sink. (Laughter)
Αφήστε με να μοιραστώ μαζί σας δύο μυστικά επιτυχίας: Να περιτριγυρίζεστε από πρώτης τάξης ανθρώπους κι από άτομα που σας αρέσουν, και επιλέξτε τον σύντροφό σας πολύ, πολύ προσεκτικά. Γιατί όταν έλεγα κάποτε: «Ο άντρας μου είναι ένας άγγελος», μια γυναίκα παραπονέθηκε λέγοντας: «Είσαι τυχερή», είπε, «ο δικός μου ζει ακόμα». (Γέλια)
Let me share with you two secrets of success: Surround yourself with first-class people and people that you like; and choose your partner very, very carefully. Because the other day when I said, "My husband's an angel," a woman complained -- "You're lucky," she said, "mine's still alive." (Laughter)
Εάν η επιτυχία ήταν εύκολη, θα ήμασταν όλοι εκατομμυριούχοι. Αλλά στην περίπτωσή μου, ήρθε εν μέσω οικογενειακού τραύματος και κρίσης. Ο εκλιπών γιος μας, ο Τζάιλς, ήταν μοναχοπαίδι, ένα όμορφο και χαρούμενο μωρό. Και μετά, στα δυόμισι, όπως στα παραμύθια, έχασε τη λίγη ομιλία που είχε και μετατράπηκε σε ένα άγριο και απείθαρχο νήπιο. Όχι σαν τα δύσκολα δίχρονα - ήταν βαριά αυτιστικός και δεν μίλησε ποτέ ξανά. O Τζάιλς ήταν ο πρώτος ένοικος της πρώτης φιλανθρωπικής οικίας που ίδρυσα για να πρωτοπορήσει σε υπηρεσίες για τον αυτισμό. Και μετά έγινε το ανατρεπτικό σχολείο Prior's Court για μαθητές με αυτισμό, και μια φιλανθρωπική οργάνωση για ιατρική έρευνα αποκλειστικά για τον αυτισμό. Επειδή όπου έβλεπα κενό στις υπηρεσίες, προσπαθούσα να βοηθήσω. Μου αρέσει να κάνω νέα πράγματα και να κάνω να συμβαίνουν νέα πράγματα. Και μόλις ξεκίνησα μια τριετή δεξαμενή σκέψης για τον αυτισμό.
If success were easy, we'd all be millionaires. But in my case, it came in the midst of family trauma and indeed, crisis. Our late son, Giles, was an only child, a beautiful, contented baby. And then, at two and a half, like a changeling in a fairy story, he lost the little speech that he had and turned into a wild, unmanageable toddler. Not the terrible twos; he was profoundly autistic and he never spoke again. Giles was the first resident in the first house of the first charity that I set up to pioneer services for autism. And then there's been a groundbreaking Prior's Court school for pupils with autism and a medical research charity, again, all for autism. Because whenever I found a gap in services, I tried to help. I like doing new things and making new things happen. And I've just started a three-year think tank for autism.
Και για να πηγαίνει μέρος του πλούτου μου πίσω στη βιομηχανία από όπου πηγάζει, ίδρυσα επίσης το Ινστιτούτο Διαδικτύου της Οξφόρδης και άλλα εγχειρήματα πληροφορικής. Το Ινστιτούτο Διαδικτύου της Οξφόρδης δεν επικεντρώνεται μόνο στην τεχνολογία, αλλά στην κοινωνική, οικονομική, νομική και ηθική θεματολογία του διαδικτύου.
And so that some of my wealth does go back to the industry from which it stems, I've also founded the Oxford Internet Institute and other IT ventures. The Oxford Internet Institute focuses not on the technology, but on the social, economic, legal and ethical issues of the Internet.
Ο Τζάιλς πέθανε αναπάντεχα πριν από 17 χρόνια. Και έχω μάθει να ζω χωρίς αυτόν, και έχω μάθει να ζω χωρίς την ανάγκη του για μένα. Τώρα ασχολούμαι μόνο με τη φιλανθρωπία. Ποτέ δεν ανησύχησα μήπως και χαθώ γιατί αρκετά φιλανθρωπικά ιδρύματα θα έρθουν να με βρουν γρήγορα. (Γέλια)
Giles died unexpectedly 17 years ago now. And I have learned to live without him, and I have learned to live without his need of me. Philanthropy is all that I do now. I need never worry about getting lost because several charities would quickly come and find me. (Laughter)
Είναι ένα πράγμα το να έχεις μια επιχειρηματική ιδέα, αλλά όπως πολλοί γνωρίζουν στην αίθουσα, το να την εφαρμόσει κανείς είναι πολύ δύσκολο πράγμα και απαιτεί απίστευτη ενέργεια, αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα, το κουράγιο να ρισκάρεις την οικογένεια και το σπίτι σου, και μια συνεχή δέσμευση που αγγίζει την εμμονή. Οπότε είναι καλό που είμαι εργασιομανής. Πιστεύω στην ομορφιά της εργασίας όταν την κάνουμε σωστά και με ταπεινότητα. Εργασία δεν είναι κάτι που κάνω, ενώ θα ήθελα να κάνω κάτι άλλο.
It's one thing to have an idea for an enterprise, but as many people in this room will know, making it happen is a very difficult thing and it demands extraordinary energy, self-belief and determination, the courage to risk family and home, and a 24/7 commitment that borders on the obsessive. So it's just as well that I'm a workaholic. I believe in the beauty of work when we do it properly and in humility. Work is not just something I do when I'd rather be doing something else.
Προχωράμε μπροστά. Τι μου δίδαξαν λοιπόν όλα αυτά; Έμαθα ότι το αύριο δεν θα είναι ποτέ σαν το σήμερα, και σίγουρα όχι σαν το χθες. Και αυτό με έκανε ικανή να αντιμετωπίζω τις αλλαγές, και πράγματι, τελικά να καλοδέχομαι τις αλλαγές, παρότι μου λένε ότι παραμένω πολύ δύσκολη.
We live our lives forward. So what has all that taught me? I learned that tomorrow's never going to be like today, and certainly nothing like yesterday. And that made me able to cope with change, indeed, eventually to welcome change, though I'm told I'm still very difficult.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Thank you very much.
(Χειροκρότημα)
(Applause)