I'm delighted to be here. I'm honored by the invitation, and thanks. I would love to talk about stuff that I'm interested in, but unfortunately, I suspect that what I'm interested in won't interest many other people. First off, my badge says I'm an astronomer. I would love to talk about my astronomy, but I suspect that the number of people who are interested in radiative transfer in non-gray atmospheres and polarization of light in Jupiter's upper atmosphere are the number of people who'd fit in a bus shelter. So I'm not going to talk about that. (Laughter)
Es esmu priecīgs šeit būt. Es esmu pagodināts par ielūgumu, un paldies. Es gribētu runāt par lietām, kas mani interesē, bet, diemžēl, man ir aizdomas, ka lietas, kas interesē mani, neinteresēs īpaši daudz citu cilvēku. Tātad, mana kartiņa saka, ka esmu astronoms. Es gribētu runāt par mīļo astronomiju, bet man ir aizdomas, ka cilvēku skaits, kam interesē enerģijas pārnese elektromagnētiskās radiācijas veidā "nongray" atmosfērās un gaismas polarizācija Jupitera atmosfēras augšējos slāņos, ir vienāds ar cilvēku skaitu, kas ietilptu autobusa pieturas būdiņā. Tāpēc es par to nerunāšu. (Smiekli)
It would be just as much fun to talk about some stuff that happened in 1986 and 1987, when a computer hacker is breaking into our systems over at Lawrence Berkeley Labs. And I caught the guys, and they turned out to be working for what was then the Soviet KGB, and stealing information and selling it. And I'd love to talk about that -- and it'd be fun -- but, 20 years later ... I find computer security, frankly, to be kind of boring. It's tedious. I'm --
Būtu tikpat jautri parunāt par lietām, kas notika 1986 un 1987, kad urķi (hakeri) ielauzās mūsu datorsistēmās Lawrence Berkeley laboratorijās. Un es noķēru tos puišus, un izrādījās, ka viņi strādā priekš Padomju specdienestiem, un zog informāciju, un to pārdod. Un man patiktu par to parunāt, un tas būtu jautri... bet ir pagājuši 20 gadi... un datordrošība man šķiet garlaicīga. Tas ir neinteresanti. Es...
The first time you do something, it's science. The second time, it's engineering. A third time, it's just being a technician. I'm a scientist. Once I do something, I do something else. So, I'm not going to talk about that. Nor am I going to talk about what I think are obvious statements from my first book, "Silicon Snake Oil," or my second book, nor am I going to talk about why I believe computers don't belong in schools.
Kad tu kaut ko izdari pirmo reizi, tā ir zinātne. Otrajā reizē, tu esi inženieris. Trešajā reizē tu esi tikai tehniķis. Es esmu zinātnieks. Kad es kaut ko izdaru, es daru ko citu. Tāpēc es par to visu nerunāšu. Tāpat es nerunāšu par, manuprāt, pašsaprotamiem uzstādījumiem no manas pirmās grāmatas, "Silicon Snake Oil", vai arī par savu otro grāmatu, nedz arī es runāšu par to, kāpēc es uzskatu, ka skolās datoriem nav vietas.
I feel that there's a massive and bizarre idea going around that we have to bring more computers into schools. My idea is: no! No! Get them out of schools, and keep them out of schools. And I'd love to talk about this, but I think the argument is so obvious to anyone who's hung around a fourth grade classroom that it doesn't need much talking about -- but I guess I may be very wrong about that, and everything else that I've said. So don't go back and read my dissertation. It probably has lies in it as well.
Man ir sajūta, ka apkārt klīst uzmācīga un dīvaina ideja par to, ka mācībās ir vajadzīgs vairāk izmantot datorus. Es domāju: Nē! Nē! Izmetiet tos laukā un nelaidiet atpakaļ! Arī par to es gribētu parunāt, bet es domāju, ka iemesls tam ir tik acīmredzams katram, kurš ir pabijis skolā pie četrklasniekiem, ka par to nav ko daudz runāt... bet, iespējams, ka es ļoti maldos, un maldos par visu citu arī. Tāpēc nemeklējiet un nelasiet manu disertāciju, jo tajā droši vien arī būs meli.
Having said that, I outlined my talk about five minutes ago. (Laughter) And if you look at it over here, the main thing I wrote on my thumb was the future. I'm supposed to talk about the future, yes? Oh, right. And my feeling is, asking me to talk about the future is bizarre, because I've got gray hair, and so, it's kind of silly for me to talk about the future. In fact, I think that if you really want to know what the future's going to be, if you really want to know about the future, don't ask a technologist, a scientist, a physicist. No! Don't ask somebody who's writing code.
Tātad, es uzmetu saturu savai runai apmēram pirms piecām minūtēm. (Smiekli) Un ja jūs paskatīsieties šeit, galvenā lieta, ko es uzrakstīju uz īkšķa, ir nākotne. Man ir jārunā par nākotni, vai ne? Ak, jā. Un man ir sajūta, ka aicināt mani runāt par nākotni ir dīvaini, jo man ir sirmi mati, un tas no manas puses būtu muļķīgi- runāt par nākotni. Patiesībā, es domāju, ja jūs tiešām gribat zināt kāda būs nākotne, ja jūs tiešām gribat zināt par nākotni, nejautājiet tehnologam, zinātniekam vai fiziķim. Nē! Nejautājiet tiem, kas raksta programmatūru.
No, if you want to know what society's going to be like in 20 years, ask a kindergarten teacher. They know. In fact, don't ask just any kindergarten teacher, ask an experienced one. They're the ones who know what society is going to be like in another generation. I don't. Nor, I suspect, do many other people who are talking about what the future will bring. Certainly, all of us can imagine these cool new things that are going to be there. But to me, things aren't the future. What I ask myself is, what's society is going to be like, when the kids today are phenomenally good at text messaging and spend a huge amount of on-screen time, but have never gone bowling together?
Nē, ja jūs vēlaties zināt kāda būs sabiedrība pēc 20 gadiem, pavaicājiet bērnudārza audzinātājam. Viņi zina. Patiesībā, nejautājiet vis jeburam bērnudārza audzinātājam, jautājiet pieredzējušam. Viņi ir tie, kas zina kāda būs sabiedrība nākamajā paaudzē. Es nezinu. Un man ir aizdomas, ka to nezina arī daudzi citi, kas runā par to, ko mums sniegs nākotne. Protams, katrs no mums var iedomāties tās superīgās jaunās lietas, kas nākotnē būs. Bet priekš manis, nākotne nav lietās. Tas ko es sev jautāju, kāda būs sabiedrība, ja šodienas bērni ir fenomenāli labi īsziņu rakstītāji un pavada daudz laika pie ekrāna, bet nav nekad kopā uzspēlējuši bumbu.
Change is happening, and the change that is happening is not one that is in software. But that's not what I'm going to talk about. I'd love to talk about it, it'd be fun, but I want to talk about what I'm doing now. What am I doing now? Oh -- the other thing that I think I'd like to talk about is right over here. Right over here. Is that visible? What I'd like to talk about is one-sided things. I would dearly love to talk about things that have one side. Because I love Mobius loops. I not only love Mobius loops, but I'm one of the very few people, if not the only person in the world, that makes Klein bottles. Right away, I hope that all of your eyes glaze over. This is a Klein bottle. For those of you in the audience who know, you roll your eyes and say, yup, I know all about it. It's one sided. It's a bottle whose inside is its outside. It has zero volume. And it's non-orientable. It has wonderful properties. If you take two Mobius loops and sew their common edge together, you get one of these, and I make them out of glass. And I'd love to talk to you about this, but I don't have much in the way of ... things to say because -- (Laughter)
Notiek pārmaiņas, un tās pārmaiņas, kas notiek, nav programmatūrā. Bet tas nav tas, par ko runāšu. Man patiktu par to parunāt, tas būtu jauki, bet es gribu parunāt par to ko daru tagad. Ko es tagad daru? Ā, vēl viena lieta, par ko es domāju, ka gribētu parunāt ir šeit. Tieši te. Vai var salasīt? Par ko es gribētu parunāt, tās ir lietas, kam ir tikai viena puse. Man ļoti, ļoti gribētos parunāt par lietām, kam ir tikai viena puse. Jo man ļoti patīk Mebiusa cilpas. Un man ļoti patīk ne tikai Mebiusa cilpas, bet es esmu viens no retajiem cilvēkiem, ja pat ne vienīgais cilvēks pasaulē, kas taisa Kleina pudeles. Es ceru, ka jūs visi tagad raugaties šurpu. Šī ir Kleina pudele. Tie cilvēki šajā auditorijā, kas to pazīst, tagad nogrozīs galvas un teiks, jā, es par to visu zinu. Tai ir viena puse. Tā ir pudele, kuras iekšpuse ir tās ārpuse. Tai ir nulles tilpums. Un tai nav pušu. Tai ir brīnišķīgas īpašības. Ja jūs ņemat divas Mebiusa cilpas un tās sašujat kopā pa to kopējo malu, jūs dabūjat šo, un es tās taisu no stikla. Un man ļoti gribētos ar jums par to parunāt, bet man nav īpaši daudz ko... par šīm lietām ko teikt, jo... (Smiekli)
(Chris Anderson: I've got a cold.)
Chris Anderson: Man ir iesnas.
However, the "D" in TED of course stands for design. Just two weeks ago I made -- you know, I've been making small, medium and big Klein bottles for the trade. But what I've just made -- and I'm delighted to show you, first time in public here. This is a Klein bottle wine bottle, which, although in four dimensions it shouldn't be able to hold any fluid at all, it's perfectly capable of doing so because our universe has only three spatial dimensions. And because our universe is only three spatial dimensions, it can hold fluids. So it's highly -- that one's the cool one. That was a month of my life. But although I would love to talk about topology with you, I'm not going to. (Laughter)
Bet tomēr, burts "D" nosaukumā "TED", nozīmē- dizains. Tikai pirms divām nedēļām es uztaisīju... vai ne, es esmu taisījis mazas, vidējas un lielas Kleina pudeles pārdošanai. Bet tas, ko esmu uztaisījis, un esmu priecīgs to jums parādīt, pirmo reizi sabiedrībā. Šī ir Kleina pudele, kas ir vīna pudele, kura, lai arī četrās dimensijās tai vispār nevajadzētu spēt saturēt jelkādu šķidrumu, tomēr to lieliski dara jo mūsu pasaulē ir tikai trīs telpas dimensijas. Un tāpēc, ka mūsu pasaulē ir tikai trīs telpas dimensijas, tā tomēr var kaut ko ieliet. Tāpēc tā ir... šī ir tā foršā. Tur aizgāja mēnesis laika. Bet, lai arī man ļoti gribētos ar jums parunāt par topoloģiju, es to nedarīšu. (Smiekli)
Instead, I'm going to mention my mom, who passed away last summer. Had collected photographs of me, as mothers will do. Could somebody put this guy up? And I looked over her album and she had collected a picture of me, standing -- well, sitting -- in 1969, in front of a bunch of dials. And I looked at it, and said, oh my god, that was me, when I was working at the electronic music studio! As a technician, repairing and maintaining the electronic music studio at SUNY Buffalo. And wow! Way back machine. And I said to myself, oh yeah! And it sent me back.
Tā vietā, es pastāstīšu par savu mammu, kura aizgāja pagājušajā vasarā. Viņa bija krājusi manus foto, kā jau mammas mēdz darīt. Vai kāds var parādīt šo puisi? Un es paskatījos viņas albūmā, un viņa bija saglabājusi foto, kurā es stāvu, kurā es sēžu, 1969.gadā, ar kaut kādiem aparātiem fonā. Un es uz to paskatījos, un teicu, ak Dievs, tas esmu es, kad es strādāju elektroniskās mūzikas studijā! Kā tehniķis, labojot un uzturot kārtībā elektroniskās mūzikas studiju Bufalo, Ņujorkas štata universitātē. Un, o! Laika mašīna. Un es sev teicu, o, jā! Un tā atsūtīja mani atpakaļ.
Soon after that, I found in another picture that she had, a picture of me. This guy over here of course is me. This man is Robert Moog, the inventor of the Moog synthesizer, who passed away this past August. Robert Moog was a generous, kind person, extraordinarily competent engineer. A musician who took time from his life to teach me, a sophomore, a freshman at SUNY Buffalo. He'd come up from Trumansburg to teach me not just about the Moog synthesizer, but we'd be sitting there -- I'm studying physics at the time. This is 1969, 70, 71. We're studying physics, I'm studying physics, and he's saying, "That's a good thing to do. Don't get caught up in electronic music if you're doing physics." Mentoring me. He'd come up and spend hours and hours with me. He wrote a letter of recommendation for me to get into graduate school. In the background, my bicycle. I realize that this picture was taken at a friend's living room. Bob Moog came by and hauled a whole pile of equipment to show Greg Flint and I things about this. We sat around talking about Fourier transforms, Bessel functions, modulation transfer functions, stuff like this. Bob's passing this past summer has been a loss to all of us. Anyone who's a musician has been profoundly influenced by Robert Moog. (Applause) And I'll just say what I'm about to do. What I'm about to do -- I hope you can recognize that there's a distorted sine wave, almost a triangular wave upon this Hewlett-Packard oscilloscope.
Drīz pēc tam, es atradu citu foto, kas viņai bija, foto ar mani. Šis puisis te, protams, tas esmu es. Šis vīrs ir Roberts Mogs. Moga sintezatora izgudrotājs. kurs nomira pagājušajā augustā. Roberts Mogs bija nesavtīgs un laipns cilvēks, ārkārtīgi zinošs inženieris. Mūziķis, kurš veltīja daļu savas dzīves, lai mācītu mani- otrā kursa studentu, iesācēju no Ņujorkas štata universitātes Bufalo. Viņš brauca no Trumansburgas, lai mani mācītu ne tikai par Moga sintezatoru, bet mēs sēdējām un... Es tajā laikā studēju fiziku. Tas ir 1969, 70, 71. gads. Mēs studējām fiziku, es studēju fiziku, un viņš teica, "Tas ir labi, ka tu to dari. Nepaliec tikai pie elektroniskās mūzikas, ja tu studē fiziku." Viņš bija mans mentors. Viņš brauca un pavadīja stundām laika kopā ar mani. Viņš man uzrakstīja rekomendācijas vēstuli, lai es iekļutu augstskolā. Tur fonā ir mans divritenis. Es tā saprotu, ka šis foto ir uzņemts mana drauga dzīvojamā istabā. Bobs Mogs brauca, un ņēma līdzi veselu kaudzi ar iekārtām, lai rādītu tās Gregam Flintam un man. Mēs sēdējām un runājām par Furjē transformācijām. Bessela funkcijām, modulāciju pārneses funkcijām, par tādām lietām. Boba aiziešana pagājušajā vasarā ir zaudējums mums visiem. Katrs, kurš ir mūziķis, ir izjutis Roberta Moga ieteikmi. (Aplausi) Es tikai pateikšu, ko es grasos darīt. Tas, ko es darīšu... Es ceru, ka jūs varat atpazīt, ka te ir kropļota sinusoīda, gandrīz trīsstūra veida viļņi uz šī Hewlett-Packard osciloskopa.
Oh, cool. I can get to this place over here, right? Kids. Kids is what I'm going to talk about -- is that okay? It says kids over here, that's what I'd like to talk about. I've decided that, for me at least, I don't have a big enough head. So I think locally and I act locally. I feel that the best way I can help out anything is to help out very, very locally. So Ph.D. this, and degree there, and the yadda yadda. I was talking about this stuff to some schoolteachers about a year ago. And one of them, several of them would come up to me and say, "Well, how come you ain't teaching?" And I said, "Well, I've taught graduate -- I've had graduate students, I've taught undergraduate classes." No, they said, "If you're so into kids and all this stuff, how come you ain't over here on the front lines? Put your money where you mouth is."
O, jauki! Es varu pārlekt uz šo vietu, vai ne? Bērni. Es runāšu par bērniem- vai tā būs labi? Te rakstīts bērni, tas ir tas, par ko gribu parunāt. Es esmu sapratis, ka vismaz man, ka man nav pietiekami liela galva. Tāpēc es domāju vietējā mērogā, un rīkojos vietējā mērogā. Man ir sajūta, ka labākais veids, kā es varu palīdzēt, ir darboties ļoti, ļoti vietējā mērogā. Tāpēc Dr. te, un grāds tur, un blā, blā, blā. Es runāju par šo tēmu ar dažiem skolotājiem, aptuveni pirms gada. Un viens no viņiem, vairāki no viņiem pienāca un vaicāja: "Kā tas nākas, ka Tu pats neko nemāci?" Un es teicu, "Es esmu mācījis maģistrus... Man ir bijuši maģistra līmeņa studenti. Es esmu pasniedzis bakalaura līmeņa kursus." Nē, viņi teica, "Ja tu tik ļoti runā par bērniem un visu to, ko stāsti, kāpēc gan tu pats neesi klases priekšā? Sak, ar muti Rīgā, ar darbiem aizkrāsnē!"
Is true. Is true. I teach eighth-grade science four days a week. Not just showing up every now and then. No, no, no, no, no. I take attendance. I take lunch hour. (Applause) This is not -- no, no, no, this is not claps. I strongly suggest that this is a good thing for each of you to do. Not just show up to class every now and then. Teach a solid week. Okay, I'm teaching three-quarters time, but good enough. One of the things that I've done for my science students is to tell them, "Look, I'm going to teach you college-level physics. No calculus, I'll cut out that. You won't need to know trig. But you will need to know eighth-grade algebra, and we're going to do serious experiments. None of this open-to-chapter-seven-and-do-all-the-odd-problem-sets. We're going to be doing genuine physics." And that's one of the things I thought I'd do right now. (High-pitched tone)
Viņiem ir taisnība. Tagad es mācu 8.klasē četras dienas nedēļā. Ne tikai šad tad parādos. Nē, nē, nē, nē, nē. Es uzskaitu apmeklējumu. Es eju pusdienas pārtraukumā. (Aplausi) Tas nav... nē, nē, nē, tas nav par aplausiem. Es rosinu jūs katru darīt tāpat. Ne tikai šad tad parādīties klases priekšā. Māciet visu nedēļu. Labi, es mācu ar trīs ceturtdaļu slodzes, bet tas arī ir labi. Viena no lietām, ko esmu pateicis saviem dabaszinātņu skolēniem, ir, "Klau, es jums mācīšu augstskolas līmeņa fiziku. Bez sarežģītās matemātikas, to es nolikšu malā. Un jums nebūs jāpārzina trigonometrija. Bet jums būs jāpārzina 8.klases algebra, un mēs taisīsim īstus eksperimentus. Nebūs nekādu "atveriet-septīto-nodaļu-un-atrisiniet-uzdevumus-kas-tur-aprakstīti". Mēs nodarbosimies ar īstu fiziku!" Un tā ir viena no lietām, ko tūliņ jums parādīšu. (Spalga skaņa)
Oh, before I even turn that on, one of the things that we did about three weeks ago in my class -- this is through the lens, and one of the things we used a lens for was to measure the speed of light. My students in El Cerrito -- with my help, of course, and with the help of a very beat up oscilloscope -- measured the speed of light. We were off by 25 percent. How many eighth graders do you know of who have measured the speed of light? In addition to that, we've measured the speed of sound. I'd love to measure the speed of light here. I was all set to do it and I was thinking, "Aw man," I was just going to impose upon the powers that be, and measure the speed of light. And I'm all set to do it. I'm all set to do it, but then it turns out that to set up here, you have like 10 minutes to set up! And there's no time to do it. So, next time, maybe, I'll measure the speed of light!
Ai, un pirms es to vispār ieslēdzu, viena no lietām, ko mēs darījām klasē pirms aptuveni trim nedēļām... šis ir skats caur lēcu, un viena no lietām, kam mēs lietojām lēcu bija, lai mērītu gaismas ātrumu. Mani skolēni El Cerrito skolā, protams, ar manu palīdzību, izmantojot pussadauzītu osciloskopu, mērīja gaismas ātrumu. Mēs kļūdījāmies par 25 procentiem. Cik astoņklasniekus jūs pazīstat, kas ir mērījuši gaismas ātrumu? Papildus tam, mēs esam mērījuši arī skaņas ātrumu. Es ļoti gribētu šeit izmērīt gaismas ātrumu Es jau biju sagatavojies un domāju, "O, jā!" Kā es esmu sagatavojies visam un izmērīšu gaismas ātrumu. Ka es esmu tam labi sagatavojies, pilnībā gatavs, bet tad izrādījās, lai to visu uzstādītu, ir vajadzīgas vismaz 10 minūtes! Un nav laika to darīt. Tāpēc, varbūt nākamreiz es šeit mērīšu gaismas ātrumu!
But meanwhile, let's measure the speed of sound! Well, the obvious way to measure the speed of sound is to bounce sound off something and look at the echo. But, probably -- one of my students, Ariel [unclear], said, "Could we measure the speed of light using the wave equation?" And all of you know the wave equation is the frequency times the wavelength of any wave ... is a constant. When the frequency goes up, the wavelength comes down. Wavelength goes up, frequency goes down. So, if we have a wave here -- over here, that's what's interesting -- as the pitch goes up, things get closer, pitch goes down, things stretch out. Right? This is simple physics. All of you know this from eighth grade, remember? What they didn't tell you in physics -- in eighth-grade physics -- but they should have, and I wish they had, was that if you multiply the frequency times the wavelength of sound or light, you get a constant. And that constant is the speed of sound. So, in order to measure the speed of sound, all I've got to do is know its frequency. Well, that's easy. I've got a frequency counter right here. Set it up to around A, above A, above A. There's an A, more or less. Now, so I know the frequency. It's 1.76 kilohertz. I measure its wavelength. All I need now is to flip on another beam, and the bottom beam is me talking, right? So anytime I talk, you'd see it on the screen. I'll put it over here, and as I move this away from the source, you'll notice the spiral. The slinky moves. We're going through different nodes of the wave, coming out this way. Those of you who are physicists, I hear you rolling your eyes, but bear with me. (Laughter)
Bet šoreiz, izmērīsim skaņas ātrumu! Vienkāršākais veids, kā izmērīt skaņas ātrumu ir atbalsot skaņu no kaut kā, un mērīt atbalsi. Bet, iespējams, viens no maniem skolniekiem, Ariels, vaicāja: "Vai mēs varam izmērīt skaņas ātrumu, pielietojot viļņu vienādojumu?" Un jūs visi taču zināt viļņu vienādojumu: frekvence reizināta ar jebkuru skaņas viļņa garumu... ir konstanta. Kad pieaug frekvence, skaņas viļņa garums samazinās. Kad pieaug skaņas viļņa garums, samazinās frekvence. Tāpēc, ja mums šeit ir skaņas vilnis... šeit, šeit ir tas interesantais... Ja skaņa iet uz augšu, tas saspiežas, ja skaņa iet uz leju, tas izstiepjas. Vai ne? Tās ir fizikas pamatlietas. Jūs to visi atceraties no 8.klases, vai ne? Tas, ko jums neiemācīja fizikā... astotās klases fizikā... bet vajadzēja iemācīt... un es gribētu, kaut tas tā būtu noticis... ja jūs sareiziniet frekvenci ar skaņas viļņa garumu vai gaismas viļņa garumu, jūs dabūjat konstanti. Un tā konstante,ir skaņas ātrums. Tāpēc, lai es varētu izmērīt skaņas ātrumu, man pietiek zināt tās frekvenci. Un tas ir vienkārši. Man šeit ir frekvenču mērītājs. Uzstādīsim to uz skaņas "la", virs "la", virs "la". Tā ir skaņa "la", aptuveni, Tagad, tā kā es zinu frekvenci. Tā ir 1,76 kiloherci. Es izmērīšu skaņas viļņa garumu. Tagad man ir vajadzīgs uzstādīt vēl vienu skaņas vilni, un šis apakšējais skaņas vilnis, tā ir mana balss, vai ne? Kad es runāju, jūs to redzat uz ekrāna. Es nolikšu to te, un kad es to attālinu no skaņas avota, jūs ievērosiet spirāli. Viļņoto kustību. Mēs ejam cauri dažādiem skaņas mezgliem, kas nāk uz šo pusi. Tie no jums, kas ir fiziķi, droši vien saķer galvas, bet uzklausiet līdz galam. (smiekli)
To measure the wavelength, all I need to do is measure the distance from here -- one full wave -- over to here. From here to here is the wavelength of sound. So, I'll put a measuring tape here, measuring tape here, move it back over to here. I've moved the microphone 20 centimeters. 0.2 meters from here, back to here, 20 centimeters. OK, let's go back to Mr. Elmo. And we'll say the frequency is 1.76 kilohertz, or 1760. The wavelength was 0.2 meters. Let's figure out what this is. (Laughter) (Applause) 1.76 times 0.2 over here is 352 meters per second. If you look it up in the book, it's really 343. But, here with kludgy material, and lousy drink -- we've been able to measure the speed of sound to -- not bad. Pretty good.
Lai izmērītu skaņas viļņa garumu, man tikai jāizmēra attālums no šejienes, vienu pilnu vilni, līdz šejienei. No šejienes līdz šejienei ir skaņas viļņa garums. Tā, es pielikšu mērlenti šeit, mērlenti šeit, un pārvietošu to atpakaļ uz šejieni. Es esmu pārvietojis mikrofonu par 20 centimetriem. 0,2 metrus no šejienes, līdz šejienei, 20 centimetrus. Labi, ejam atpakaļ pie Elmo kunga. Un, teiksim, frekvence ir 1,76 kiloherci, vai 1760. Viļņa garums ir 0,2 metri. Sapratīsim, ko esam dabūjuši. (Smiekli) (Aplausi) 1,76 reizināts ar 0,2 ir 352 metri sekundē. Ja jūs paskatīsieties grāmatā, skaņas ātrums īstenībā ir 343 m/s. Bet šeit ar vienkāršu materiālu un draņķīga dzēriena palīdzību, mēs esam spējuši izmērīt skaņas ātrumu ar precizitāti... Nav slikti. Diezgan labi.
All of which comes to what I wanted to say. Go back to this picture of me a million years ago. It was 1971, the Vietnam War was going on, and I'm like, "Oh my God!" I'm studying physics: Landau, Lipschitz, Resnick and Halliday. I'm going home for a midterm. A riot's going on on campus. There's a riot! Hey, Elmo's done: off. There's a riot going on on campus, and the police are chasing me, right? I'm walking across campus. Cop comes and looks at me and says, "You! You're a student." Pulls out a gun. Goes boom! And a tear gas canister the size of a Pepsi can goes by my head. Whoosh! I get a breath of tear gas and I can't breathe. This cop comes after me with a rifle. He wants to clunk me over the head! I'm saying, "I got to clear out of here!" I go running across campus quick as I can. I duck into Hayes Hall. It's one of these bell-tower buildings. The cop's chasing me. Chasing me up the first floor, second floor, third floor. Chases me into this room. The entranceway to the bell tower. I slam the door behind me, climb up, go past this place where I see a pendulum ticking. And I'm thinking, "Oh yeah, the square root of the length is proportional to its period." (Laughter)
Tas viss mūs novirz uz to, ko gribēju pateikt. Atskatieties uz šo manu foto pirms miljons gadiem. Tas bija 1971, notika Vjetnamas karš, un es, ak Dievs! Es studēju fiziku: Landau, Lipšicu, Resniku un Hallideju. Es taisos uz mājām uz brīvdienām. Un studentu pilsētiņā ir nemieri. Ir dumpis! Ei, Elmo savu ir padarījis. Izslēgt. Universitātes pilsētiņā ir nemieri, un man pakaļ dzenas policija, ja? Es mierīgi eju cauri universitātes pilsētiņai. Policists man pienāk klāt, paskatās un saka, "Tu! Tu esi students!" Izvelk šaujamo. Bums! Un asaru gāzes kapsula Pepsi bundžas lielumā aizlido man gar galvu. Šššš! Un es ieelpoju asaru gāzi un vairs nevaru paelpot. Un tas policists ar ieroci man nāk klāt. Un grib man sist pa galvu! Es sev saku, "Jātin makšķeres!" Un es metos skriešus cauri universitātes pilsētiņai, cik vien ātru varu. Metos iekšā Hayes zāle. Tā ir viena no tām zvanu torņu ēkām. Policists man dzenas pakaļ. Dzenas pakaļ uz otro stāvu, trešo stāvu, ceturto stāvu. Seko man tajā telpā, kas ir ieeja zvanu tornī. Es aizcērtu durvis aiz sevis un rāpjos augšā, rāpjos garām tai vietai, kur var redzēt kustamies pulksteņa pendeli. Un es domāju, ak, jā, kvadrātsakne no garuma ir proporcionāla tā ciklam.(Smiekli)
I keep climbing up, go back. I go to a place where a dowel splits off. There's a clock, clock, clock, clock. The time's going backwards because I'm inside of it. I'm thinking of Lorenz contractions and Einsteinian relativity. I climb up, and there's this place, way in the back, that you climb up this wooden ladder. I pop up the top, and there's a cupola. A dome, one of these ten-foot domes. I'm looking out and I'm seeing the cops bashing students' heads, shooting tear gas, and watching students throwing bricks. And I'm asking, "What am I doing here? Why am I here?" Then I remember what my English teacher in high school said. Namely, that when they cast bells, they write inscriptions on them. So, I wipe the pigeon manure off one of the bells, and I look at it. I'm asking myself, "Why am I here?"
Es turpinu rāpties uz augšu, eju atpakaļ. Aizeju uz vietu, kur stāv stiprinājums. Tur ir tik, tak, tik, tak. Laiks iet atpakaļ, jo es esmu tajā iekšā. Es domāju par Lorenca vienādojumiem un Einšteina relativitāti. Es rāpjos augšā un tur ir tā vieta, pašā aizmugurē, kur var uzrāpties pa koka kāpnēm. Es atveru lūku, un tur ir kupols. Kupols, viens no tiem trīsmetrīgajiem kupoliem. Es paskatos ārā un redzu kā policisti klapē studentiem pa galvām, šauj asaru gāzi, un redzu studentus metam ķieģeļus. Un es sev vaicāju, ko es te daru? Kāpēc es šeit esmu? Tad es atcerējos, ko stāstīja mans angļu valodas pasniedzējs skolā. Ka tad, kad gatavo zvanus, uz tiem liek uzrakstus. Tāpēc es notīru baložu mēslus no viena no zvaniem un skatos, kas tur rakstīts. Un sev vaicāiju, kāpēc es šeit esmu?
So, at this time, I'd like to tell you the words inscribed upon the Hayes Hall tower bells: "All truth is one. In this light, may science and religion endeavor here for the steady evolution of mankind, from darkness to light, from narrowness to broad-mindedness, from prejudice to tolerance. It is the voice of life, which calls us to come and learn." Thank you very much.
Šodien, es gribu jums pateikt tos vārdus, kas ir rakstīti uz Hayes Hall torņa zvaniem: "Patiesība ir viena. Tā gaismā, lai zinātne un reliģija šeit satiekās nepārtrauktas cilvēces attīstības labā. No tumsas uz gaismu. No noslēgtības, uz atvērtību. No aizspriedumiem, uz iecietību. Tā ir Dzīvības balss, kas mūs aicina nākt un mācīties." Liels paldies!