1965 թվականին 17-ամյա ավագ դպրոցի աշակերտ՝ Ռենդի Գարդները
In 1965, 17-year-old high school student, Randy Gardner stayed awake for 264 hours. That's 11 days to see how he'd cope without sleep. On the second day, his eyes stopped focusing. Next, he lost the ability to identify objects by touch. By day three, Gardner was moody and uncoordinated. At the end of the experiment, he was struggling to concentrate, had trouble with short-term memory, became paranoid, and started hallucinating. Although Gardner recovered without long-term psychological or physical damage, for others, losing shuteye can result in hormonal imbalance, illness, and, in extreme cases, death.
մնաց արթուն 264 ժամ: Նրա տասնմեկ անքուն մնացած օրերը այսպիսին էին: Երկրորդ օրը նրա աչքերը կորցրեցին կենտրոնանալու ունակությունը: Հետո կորավ օբյեկտները շոշափելով բացահայտելու կարողությունը: Երեք օր անց Գարդները մռայլ էր և անկազմակերպ: Փորձարկման վերջում նա չէր կարողանում կենտրոնանալ, ուներ խնդիր կարճաժամկետ հիշողության հետ, դարձել էր պարանոյիկ, և նրա մոտ սկսվել էին հալյուցինացիաներ: Չնայած նրան, որ Գարդները վերականգնվեց առանց երկարաժամկետ հոգեբանական միջոցների, երկարատև արթուն մնալը այլ մադկանց մոտ կարող է բերել հորմոնալ անհավասարության, հիվանդության, և ծայրահեղ դեպքերում՝ մահվան:
We're only beginning to understand why we sleep to begin with, but we do know it's essential. Adults need seven to eight hours of sleep a night, and adolescents need about ten. We grow sleepy due to signals from our body telling our brain we are tired, and signals from the environment telling us it's dark outside. The rise in sleep-inducing chemicals, like adenosine and melatonin, send us into a light doze that grows deeper, making our breathing and heart rate slow down and our muscles relax. This non-REM sleep is when DNA is repaired and our bodies replenish themselves for the day ahead.
Մենք միայն սկսում ենք հասկանալ, թե ինչու ենք քնում, բայց հասկանում ենք դրա կարևորությունը: Չափահասներին հարկավոր է յոթ-ութ ժամվա հանգիստ իսկ դեռահասներին՝ մոտ տաս ժամ: Մեր քունը տանում է շնորհիվ մեր ուղեղին փոխանցվող հոգնածության և մթության մասին ազդակների: Քնին նպաստող քիմիական նյութերը՝ Ադենոսինը և Մելատոնինը, մեզ են ուղարկում թեթև քուն, որը գնալով խորանում է, դանդաղեցնում է շնչառությունը և սրտի աշխատանքը և թուլացնում է մկանները: Խորը, առանց երազների քնում վերանորոգվում է ԴՆԹ-ն և մարմինը վերալիցքավորվում է գալիք օրվա համար:
In the United States, it's estimated that 30% of adults and 66% of adolescents are regularly sleep-deprived. This isn't just a minor inconvenience. Staying awake can cause serious bodily harm. When we lose sleep, learning, memory, mood, and reaction time are affected. Sleeplessness may also cause inflammation, halluciations, high blood pressure, and it's even been linked to diabetes and obesity.
Ենթադրվում է, որ Միացյալ Նահանգներում մեծահասակների 30%-ը և դեռահասների 66%-ը զրկված է կանոնավոր քնելուց: Սա փոքր խնդիր չէ: Երկար արթուն մնալը կարող է բերել լուրջ առողջական հետևանքների: Չքնելը ազդում է ուսման վրա, հիշողության, տրամադրության, և բերում հակազդեցության կորուստի: Չքնելը կարող է նաև առաջացնել բորբոքում, հալյուցինացիաներ, արյան բարձր ճնշում, նրա հետ փոխկապակցված է շաքարախտը և ճարպակալությունը:
In 2014, a devoted soccer fan died after staying awake for 48 hours to watch the World Cup. While his untimely death was due to a stroke, studies show that chronically sleeping fewer than six hours a night increases stroke risk by four and half times compared to those getting a consistent seven to eight hours of shuteye. For a handful of people on the planet who carry a rare inherited genetic mutation, sleeplessness is a daily reality. This condition, known as Fatal Familial Insomnia, places the body in a nightmarish state of wakefulness, forbidding it from entering the sanctuary of sleep. Within months or years, this progressively worsening condition leads to dementia and death.
2014 թվականին ֆուտբոլային երկրպագու է մահացել չքնելով 48 ժամ, աշխարհի գավաթի առաջնությոընը դիտելուց: Նրա վաղաժամ մահը պայմանավորված էր ինսուլտով; ուսումնասիրությունները ցույց են տվել՝ գիշերը վեց ժամից քիչ քնելը, քրոնիկ դառնալով, ավելացնում է կաթվածի վտանգը չորս-հինգ ամգամ, ի համեմատ նրանց հետ, ովքեր քնում են յոթ - ութ ժամ: Չքնելը սովորական է հազվագուտ ժառանգակար խնդիրներ ունեցող մարդկանց փոքրամասնության համար: Այս վիճակը հայտնի է որպես ֆատալ ընտանեկան անքնություն ախտանիշ, որը պահում է մարմինը մղձավանջային անքուն վիճակում, արգելելով մուտք գործել քնի սրբավայր: Ամիսներ կամ տարիներ անց՝ վիճակի աստիճանաբար վատթարացումը հանգեցնում է թուլամտության և մահվան:
How can sleep deprivation cause such immense suffering? Scientists think the answer lies with the accumulation of waste prducts in the brain.
Ինչու է անքնությունը առաջացնում այսպիսի հսկայական տառապանք: Գիտնականների կարծիքով, հարցի պատասխանը՝ ուղեղում կուտակված թափոններն են:
During our waking hours, our cells are busy using up our day's energy sources, which get broken down into various byproducts, including adenosine. As adenosine builds up, it increases the urge to sleep, also known as sleep pressure. In fact, caffeine works by blocking adenosine's receptor pathways. Other waste products also build up in the brain, and if they're not cleared away, they collectively overload the brain and are thought to lead to the many negative symptoms of sleep deprivation.
Արթուն ժամանակ մեր բջիջները զբաղված են, օգտագործելով տարբեր ապրանքերից ստացվող էներգետիկ աղբյուրներ, ներարյալ Ադենոզինը: Ադենոզինը աստիճանաբար շատանալով, ուժեղացնում է քնելու ձգտումը և հայտնի է նաև որպես քնաբեր: Ի դեպ, կոֆեինը արգելափակում է Ադենոզինի ռեցեպտորների ուղին: Այլ թափոններն էլ են կուտակվում ուղեղում, և եթե ժամանակին չեն մաքրվում, ծանրաբեռնում են ուղեղի աշխատանքը և նպաստում բազմաթիվ բացասական անքնության ախտանիշների:
So, what's happening in our brain when we sleep to prevent this? Scientists found something called the glymphatic system, a clean-up mechanism that removes this buildup and is much more active when we're asleep. It works by using cerebrospinal fluid to flush away toxic byproducts that accumulate between cells. Lymphatic vessels, which serve as pathways for immune cells, have recently been discovered in the brain, and they may also play a role in clearing out the brain's daily waste products.
Ի՞նչ է տեղի ունենում ուղեղում քնելու ժամանակ այն կանխարգելու համար: Գիտնականները բացահայտել են նոր գյուտ՝ Գլիմֆատիկ համակարգ, մաքրող մեխանիզմ, որը հեռացնում է թափոնները և շատ ավելի ակտիվ է, երբ մենք քնած ենք: Այն աշխատում է, օգտագործելով ողնուղեղային հեղուկը, բջիջներում կուտակված թունավոր նյութերից ազատվելու համար: Որպես իմունային բջիջների ուղիներ ծառայող Լիմֆատիկ անոթները, վերջերս հայտնաբերված ուղեղում, կարող են դեր խաղալ թափոնների ուղեղից ամենօրյա հեռացման մեջ:
While scientists continue exploring the restorative mechanisms behind sleep, we can be sure that slipping into slumber is a necessity if we want to maintain our health and our sanity.
Մինչ հետազոտվում են քնի վերականգնողական մեխանիզմները, մենք կարող ենք վստահ լինել, որ քնելը անհրաժեշտ է, եթե ուզում ենք պահպանել նորմալ հոգեկան վիճակը և առողջությունը: