Let's talk trash.
Hãy nói chuyện về rác rưởi nào.
You know, we had to be taught to renounce the powerful conservation ethic we developed during the Great Depression and World War II. After the war, we needed to direct our enormous production capacity toward creation of products for peacetime. Life Magazine helped in this effort by announcing the introduction of throwaways that would liberate the housewife from the drudgery of doing dishes.
Các bạn biết đó, chúng ta phải được dạy cách từ bỏ ý thức bảo vệ môi trường, một ý thức được nâng cao mạnh mẽ trong kì Đại khủng hoảng kinh tế và Thế chiến II. Sau chiến tranh, chúng ta cần tập trung khả năng sản xuất khổng lồ vào việc tạo ra sản phẩm cho thời bình. Tạp chí Life tương trợ cho nỗ lực chung này bằng cách quảng bá vào thị trường những vật dùng một lần rồi vứt, những dụng cụ sẽ giải phóng người nội trợ khỏi công việc rửa bát cực nhọc.
Mental note to the liberators: throwaway plastics take a lot of space and don't biodegrade. Only we humans make waste that nature can't digest.
Lưu ý nhỏ với các nhà giải phóng trên: nhựa dùng một lần chiếm rất nhiều chỗ và không phân hủy tự nhiên bằng vi khuẩn được. Chỉ có loài người chúng ta tạo ra chất thải mà thiên nhiên không thể tiêu hóa nổi.
Plastics are also hard to recycle. A teacher told me how to express the under-five-percent of plastics recovered in our waste stream. It's diddly-point-squat. That's the percentage we recycle.
Nhựa cũng rất khó để tái chế. Có một thày giáo dạy tôi cách thể hiện cái tỉ lệ dưới năm phần trăm chất dẻo mà chúng ta thu lại được trong rác thải. Nó gọi là bé phẩy tí xíu. Đó là phần trăm chúng ta tái chế.
Now, melting point has a lot to do with this. Plastic is not purified by the re-melting process like glass and metal. It begins to melt below the boiling point of water and does not drive off the oily contaminants for which it is a sponge. Half of each year's 100 billion pounds of thermal plastic pellets will be made into fast-track trash. A large, unruly fraction of our trash will flow downriver to the sea.
Nhiệt độ nóng chảy có vai trò lớn trong tình trạng này. Không dễ mà tinh chế nhựa bằng quá trình đun chảy lại, như là thủy tinh hay kim loại. Chất dẻo bắt đầu nóng chảy ở nhiệt độ dưới nhiệt độ sôi của nước và không cho phép tạp chất gốc dầu bay hơi đi được mà nhựa thì hút rất nhiều tạp chất dầu. Một nửa trong số 100 tỉ đơn vị viên nhựa nhiệt dẻo ta dùng hàng năm sẽ nhanh chóng bị quăng ra bãi rác. Một phần lớn trong số rác thải của ta sẽ tự do chảy theo sông ra biển.
Here is the accumulation at Biona Creek next to the L.A. airport. And here is the flotsam near California State University Long Beach and the diesel plant we visited yesterday.
Đây là điểm rác tụ lại ở lạch Biona gần sân bay Los Angeles. Và đây là mớ lềnh bềnh gần Đại học Bang California Long Beach và nhà máy sản xuất diesel chúng tôi tới thăm hôm qua.
In spite of deposit fees, much of this trash leading out to the sea will be plastic beverage bottles. We use two million of them in the United States every five minutes, here imaged by TED presenter Chris Jordan, who artfully documents mass consumption and zooms in for more detail.
Bất chấp phí thải, phần lớn số rác rưởi sẽ đổ ra biển này là lon nước giải khát bằng nhựa. Ở nước Mỹ, cứ mỗi năm phút ta dùng hai triệu chai, minh họa ở đây bởi người đã từng thuyết trình ở TED, Chris Jordan. Anh đã tinh tế ghi lại trào lưu tiêu thụ và tập trung vào các chi tiết nhỏ.
Here is a remote island repository for bottles off the coast of Baja California. Isla San Roque is an uninhabited bird rookery off Baja's sparsely populated central coast. Notice that the bottles here have caps on them. Bottles made of polyethylene terephthalate, PET, will sink in seawater and not make it this far from civilization. Also, the caps are produced in separate factories from a different plastic, polypropylene. They will float in seawater, but unfortunately do not get recycled under the bottle bills.
Đây là chốn nương náu nơi đảo xa cho chai lọ ngoài bờ biển Baja California. San Roque là một đảo nhỏ có rất nhiều chim, không người sinh sống, phía ngoài bờ biển trung tâm vốn thưa dân cư của Baja. Hãy để ý là chai lọ ở đây còn có nắp đóng. Chai lọ làm từ chất polyethylene terephthalate (PET) sẽ chìm trong nước biển và đáng lẽ không chạy được xa đến thế này khỏi văn minh nhân loại. Còn nắp chai được sản xuất trong các nhà máy riêng biệt từ một loại nhựa khác, polypropylene. Chúng sẽ nổi trong nước biển, nhưng không may mắn là sẽ không được tái chế, mặc cho luật về chai lọ.
Let's trace the journey of the millions of caps that make it to sea solo. After a year the ones from Japan are heading straight across the Pacific, while ours get caught in the California current and first head down to the latitude of Cabo San Lucas. After ten years, a lot of the Japanese caps are in what we call the Eastern Garbage Patch, while ours litter the Philippines. After 20 years, we see emerging the debris accumulation zone of the North Pacific Gyre.
Hãy dò theo hành trình của hàng triệu nút chai lẻ loi trôi ra biển. Sau một năm, nắp chai từ nước Nhật tiến thẳng ra Thái Bình Dương, còn nắp chai của chúng ta mắc phải dòng hải lưu California và đầu tiên sẽ đâm vào vĩ tuyến ở Cabo San Lucas. Sau 10 năm, rất nhiều trong số nắp chai của Nhật sẽ rơi vào vùng ta gọi là Vệt Rác Thải Phía Đông, còn những cái nắp chai của chúng ta sẽ làm Philippines ngập rác. Sau 20 năm, ta thấy vùng nhựa vụn tích tụ bắt đầu xuất hiện tại vùng xoáy Bắc Thái Bình Dương.
It so happens that millions of albatross nesting on Kure and Midway atolls in the Northwest Hawaiian Islands National Monument forage here and scavenge whatever they can find for regurgitation to their chicks. A four-month old Laysan Albatross chick died with this in its stomach. Hundreds of thousands of the goose-sized chicks are dying with stomachs full of bottle caps and other rubbish, like cigarette lighters ... but, mostly bottle caps. Sadly, their parents mistake bottle caps for food tossing about in the ocean surface.
Tình cờ là hàng triệu chim hải âu lớn làm tổ ở đảo san hô Kure và Midway ở Đài tưởng niệm quốc gia phía tây bắc Hawaii lại kiếm ăn ở đây và bới mọi thứ chúng tìm được để mớm cho chim con. Một chú hải âu Laysan nhỏ bốn tháng tuổi chết với cái này trong bụng. Hàng trăm ngàn chim con, nhỏ cỡ con ngỗng, đang lìa đời với cái bụng đầy nắp chai và rác rưởi khác như bật lửa, nhưng hầu hết là nắp chai. Điều đáng buồn là ba mẹ chúng nhầm nắp chai là thức ăn trôi nổi trên mật biển.
The retainer rings for the caps also have consequences for aquatic animals. This is Mae West, still alive at a zookeeper's home in New Orleans.
Cái vòng mút trong nắp chai cũng gây hậu quả cho những động vật dưới nước. Đây là Mae West, chú vẫn còn sống ở nhà một người coi sở thú ở New Orleans.
I wanted to see what my home town of Long Beach was contributing to the problem, so on Coastal Clean-Up Day in 2005 I went to the Long Beach Peninsula, at the east end of our long beach. We cleaned up the swaths of beach shown. I offered five cents each for bottle caps. I got plenty of takers. Here are the 1,100 bottle caps they collected. I thought I would spend 20 bucks. That day I ended up spending nearly 60.
Tôi muốn xem thị trấn quê hương tôi, Long Beach, làm gia tăng vấn nạn như thế nào, nên vào ngày dọn bãi biến năm 2005 tôi tới bán đảo Long Beach, ở đầu phía bắc của bãi biển dài của chúng tôi. Chúng tôi dọn dẹp các khoảng biển chụp trên ảnh đây. Tôi đề nghị trả năm xu cho mỗi nắp chai. Có rất nhiều người chấp nhận đề nghị. Đây là 1 100 nắp chai họ thu thập được. Tôi đã nghĩ tôi chỉ cần tốn 20 đô-la thôi. Ngày hôm đó tôi phải tiêu gần 60.
I separated them by color and put them on display the next Earth Day at Cabrillo Marine Aquarium in San Pedro. Governor Schwarzenegger and his wife Maria stopped by to discuss the display. In spite of my "girly man" hat, crocheted from plastic shopping bags, they shook my hand. (Laughter) I showed him and Maria a zooplankton trawl from the gyre north of Hawaii with more plastic than plankton.
Tôi xếp chúng thành nhóm theo màu và trưng bày vào Ngày Trái Đất tiếp theo ở Bể nuôi Hải dương Cabrillo ở San Pedro. Thống đốc Schwarzenegger và phu nhân Maria ghé tới để thảo luận về gian trưng bày. Bất chấp việc tôi đội cái mũ khá đàn bà đan từ những túi ni lông, họ vẫn bắt tay tôi. (Tiếng cười) Tôi cho anh ta và Maria thấy một mẻ lưới sinh vật phù du từ vùng xoáy phía bắc Hawaii trong đó có nhiều nhựa hơn là sinh vật phù du.
Here's what our trawl samples from the plastic soup our ocean has become look like. Trawling a zooplankton net on the surface for a mile produces samples like this. And this. Now, when the debris washes up on the beaches of Hawaii it looks like this. And this particular beach is Kailua Beach, the beach where our president and his family vacationed before moving to Washington.
Các mẫu lưới thu thập từ nồi súp nhựa - đại dương của chúng ta ngày nay đã trở thành một nồi súp nhựa - trông như thế này đây. Thả một lưới sinh vật phù du trên bề mặt một dặm biển cho ra những mẫu như thế này. Và thế này. Khi mà vụn rác bị sóng xô lên bờ biển Hawaii chúng trông như thế này. Bãi biển cụ thể ở đây là bãi biển Kailua, nơi tổng thống của chúng ta và gia đình đã nghỉ mát trước khi chuyển đến Washington.
Now, how do we analyze samples like this one that contain more plastic than plankton? We sort the plastic fragments into different size classes, from five millimeters to one-third of a millimeter. Small bits of plastic concentrate persistent organic pollutants up to a million times their levels in the surrounding seawater.
Nào, thế chúng ta biết phân tích những mẫu chứa nhiều nhựa hơn là sinh vật này như thế nào? Ta phân loại các mảnh nhựa thành các nhóm kích cỡ khác nhau, từ năm milimet đến một phần ba milimet. Những mảnh nhựa nhỏ tập trung tạp chất hữu cơ bền tới một triệu lần nồng độ chất hữu cơ trong nước biển xung quanh.
We wanted to see if the most common fish in the deep ocean, at the base of the food chain, was ingesting these poison pills. We did hundreds of necropsies, and over a third had polluted plastic fragments in their stomachs. The record-holder, only two-and-a-half inches long, had 84 pieces in its tiny stomach.
Chúng tôi muốn xem liệu có phải những loài cá quen thuộc nhất ở biển sâu, ở đáy của chuỗi thức ăn, đang nuốt những viên thuốc độc này không. Chúng tôi thực hiện hàng trăm lần mổ cá chết, và trên một phần ba có các mảnh nhựa bị ô nhiễm trong bụng. Con cá kỉ lục dài có 2,5 inches với 84 mảnh trong cái bụng bé tẹo của nó.
Now, you can buy certified organic produce. But no fishmonger on Earth can sell you a certified organic wild-caught fish.
Các bạn có thể mua đồ ăn được chứng nhận 'sạch', Nhưng chả có kẻ bán cá nào trên Trái Đất có thể bán cho bạn một con cá đánh từ tự nhiên hoàn toàn sạch.
This is the legacy we are leaving to future generations. The throwaway society cannot be contained -- it has gone global. We simply cannot store and maintain or recycle all our stuff. We have to throw it away. Now, the market can do a lot for us, but it can't fix the natural system in the ocean we've broken. All the king's horses and all the king's men ... will never gather up all the plastic and put the ocean back together again.
Đây là di sản ta để lại cho hậu thế. Một xã hội dùng rồi vứt không thể bị kìm hãm -- nó đã thành hiện tượng toàn cầu. Chúng ta đơn giản là không thể trữ, hay duy trì, hay tái chế tất cả đồ đạc công cụ được. Chúng ta phải vứt bỏ. Thị trường có thể làm rất nhiều thứ cho chúng ta, nhưng nó không thể sửa chữa hệ thống tự nhiên trong đại dương mà ta đã phá hủy. Có binh hùng tướng mạnh cũng không thu thập lại được hết nhựa và đưa đại dương về trạng thái ban đầu.
Narrator (Video): The levels are increasing, the amount of packaging is increasing, the "throwaway" concept of living is proliferating, and it's showing up in the ocean.
"Số lượng đang tăng lên, lượng thùng dây gói bọc đang tăng lên, phương châm sống "dùng rồi vứt" đang nhân rộng, và tất cả đang được thể hiện trong đại dương."
Anchor: He offers no hope of cleaning it up. Straining the ocean for plastic would be beyond the budget of any country and it might kill untold amounts of sea life in the process. The solution, Moore says, is to stop the plastic at its source: stop it on land before it falls in the ocean. And in a plastic-wrapped and packaged world, he doesn't hold out much hope for that, either. This is Brian Rooney for Nightline, in Long Beach, California.
"Ông ấy chẳng có chút hi vọng nào là ta có thể dọn sạch cả. Lọc nhựa khỏi biển vượt quá ngân sách của bất kì đất nước nào, và quá trình ấy có thể giết chết một lượng sinh vật biển lớn không kể xiết. Theo Moore thì giải pháp là chặn nhựa từ gốc: ngăn chặn nó từ trên bờ, trước khi nó rơi ra biển. Và trong một thế giới bọc nhựa, gói túi ni lông, ông cũng chẳng dám hi vọng nhiều vào điều đó. Đây là Brian Rooney, kênh Nightline, ở Long Beach, California."
Charles Moore: Thank you.
Xin cám ơn.