Let's talk trash.
Hadi çöpü konuşalım (kötü konuşalım).
You know, we had to be taught to renounce the powerful conservation ethic we developed during the Great Depression and World War II. After the war, we needed to direct our enormous production capacity toward creation of products for peacetime. Life Magazine helped in this effort by announcing the introduction of throwaways that would liberate the housewife from the drudgery of doing dishes.
Biliyorsunuz, Büyük Bunalım'da ve 2. Dünya Savaşı'nda edindiğimiz güçlü saklama kültürünü terkedebilmemiz için eğitilmemiz gerekiyordu. Savaştan sonra, devasa üretim kapasitemizi barış zamanı ürünleri yaratmaya yönlendirmeye ihtiyacımız vardı. Life dergisi, bu çabaya ev hanımlarını bulaşık angaryasından kurtaracak kullan-at ürünleri tanıtarak yardımcı oldu.
Mental note to the liberators: throwaway plastics take a lot of space and don't biodegrade. Only we humans make waste that nature can't digest.
Bu kurtarıcılara önemli bir not: kullan-at plastikler çok fazla yer kaplıyor ve ayrışmıyor. Sadece biz insanlar, doğanın hazmedemeyeceği atıklar yapıyoruz.
Plastics are also hard to recycle. A teacher told me how to express the under-five-percent of plastics recovered in our waste stream. It's diddly-point-squat. That's the percentage we recycle.
Plastiklerin de geri dönüşümü zordur. Bir öğretmen bana atık akıntımızdan toplayabildiğimiz plastiklerin, toplamda %5'in altında kalan oranını nasıl tanımlayabileceğimi öğretti. Devede kulak oranı. Bu bizim geri dönüştürdüğümüz orandır.
Now, melting point has a lot to do with this. Plastic is not purified by the re-melting process like glass and metal. It begins to melt below the boiling point of water and does not drive off the oily contaminants for which it is a sponge. Half of each year's 100 billion pounds of thermal plastic pellets will be made into fast-track trash. A large, unruly fraction of our trash will flow downriver to the sea.
Şimdi, erime noktasının bu konuyla çok ilgisi var. Plastik, cam ve metal gibi tekrar eritme işlemi ile arındırılamaz. Plastik, suyun kaynama noktasının altında erimeye başlar ve bir sünger olduğu için yağlı içeriklerinden kurtulamaz. Her sene üretilen 100 milyar termal plastik tanesinin yarısı hızlı yoldan çöpe gidiyor. Çöpümüzün büyük ve kontrolü zor bir oranı ırmaklardan denize akacak.
Here is the accumulation at Biona Creek next to the L.A. airport. And here is the flotsam near California State University Long Beach and the diesel plant we visited yesterday.
Bu havaalanının yanındaki Biona Creek'teki toplanma. İşte bu da California Eyalet Üniversitesi - Long Beach'teki birikme ve dün ziyaret ettiğim deniz suyu arıtma tesisi.
In spite of deposit fees, much of this trash leading out to the sea will be plastic beverage bottles. We use two million of them in the United States every five minutes, here imaged by TED presenter Chris Jordan, who artfully documents mass consumption and zooms in for more detail.
Depozito ücretlerine rağmen, denize giden bu çöpün büyük bir kısmı ise plastik içecek şişeleri oluyor. Amerika Birleşik Devletleri'nde her 5 dakikada 2 milyon tanesini kullanıyoruz, burada TED sunumcusu Chris Jordan sanat dolu bir şekilde bu dev tüketimi görüntülemiş ve detay için yakınlaşıyor.
Here is a remote island repository for bottles off the coast of Baja California. Isla San Roque is an uninhabited bird rookery off Baja's sparsely populated central coast. Notice that the bottles here have caps on them. Bottles made of polyethylene terephthalate, PET, will sink in seawater and not make it this far from civilization. Also, the caps are produced in separate factories from a different plastic, polypropylene. They will float in seawater, but unfortunately do not get recycled under the bottle bills.
Burada ise Baja Kaliforniya açıklarındaki bir adanın şişe ambarı bulunuyor. San Roque adası bölgenin seyrek yerleşim olan merkez kıyısından uzak yerleşim olmayan bir kuş üreme alanı. Dikkat edin, buradaki şişelerin kapakları üzerinde duruyor. PET (Poli-Etilen Tereftalat) şişeler, (kapaksız olsalar) denizde batacak ve medeniyetten bu kadar uzaklaştırmayacaklar. Üstelik, kapaklar ise başka fabrikalarda farklı bir plastikten üretiliyor, polipropilenden. Bunlar deniz üstünde yüzüyorlar fakat ne yazık ki depozito yasası altında geri döndürülemiyorlar.
Let's trace the journey of the millions of caps that make it to sea solo. After a year the ones from Japan are heading straight across the Pacific, while ours get caught in the California current and first head down to the latitude of Cabo San Lucas. After ten years, a lot of the Japanese caps are in what we call the Eastern Garbage Patch, while ours litter the Philippines. After 20 years, we see emerging the debris accumulation zone of the North Pacific Gyre.
Gelin sadece denize giden milyonlarca kapağın yolculuğunu izleyelim. Bir sene sonra Japonya'dan yola çıkan kapaklar Pasifik okyanusunda yol alırken bizimkiler Kaliforniya akıntısına yakalanıyor ve önce San Lucas Burnu'nun altına yöneliyorlar. 10 yıl sonra, Japon kapaklarının bir çoğu artık bizim Doğu Çöplüğü dediğimiz yeri, bizimkiler ise Filipinler'i kirletiyor. 20 sene sonra ise Kuzey Pasifik Dönüş'ünde büyüyen bir enkaz toplanma alanı görüyoruz.
It so happens that millions of albatross nesting on Kure and Midway atolls in the Northwest Hawaiian Islands National Monument forage here and scavenge whatever they can find for regurgitation to their chicks. A four-month old Laysan Albatross chick died with this in its stomach. Hundreds of thousands of the goose-sized chicks are dying with stomachs full of bottle caps and other rubbish, like cigarette lighters ... but, mostly bottle caps. Sadly, their parents mistake bottle caps for food tossing about in the ocean surface.
Kuzeybatı Hawaii Adaları Ulusal Anıtı'ndaki Kure ve Midway atollarında yuva yapan milyonlarca albatros burada yemek arıyor ve bulabildiği tüm atıkları yavrularını beslemek için yiyorlar. 4 aylık bir Laysan albatros yavrusu midesinde bunlarla öldü. Yüzbinlerce orta boylu yavru, mideleri şişe kapağı ve çakmak gibi çeşitli çöplerle ölüyorlar. Ama çoğunlukla kapaklarla... Ne yazık ki, anneleri okyanusun yüzeyinde yuvarlanan bu şişe kapaklarını yiyecek zannediyorlar.
The retainer rings for the caps also have consequences for aquatic animals. This is Mae West, still alive at a zookeeper's home in New Orleans.
Kapakların altındaki halkalar da deniz canlıları için kötü sonuçlar doğuruyor. Bu gördüğünüz Mae West, New Orleans'ta bir hayvanat bahçesi görevlisinin evinde hala hayatta.
I wanted to see what my home town of Long Beach was contributing to the problem, so on Coastal Clean-Up Day in 2005 I went to the Long Beach Peninsula, at the east end of our long beach. We cleaned up the swaths of beach shown. I offered five cents each for bottle caps. I got plenty of takers. Here are the 1,100 bottle caps they collected. I thought I would spend 20 bucks. That day I ended up spending nearly 60.
Benim doğum yerim olan Long Beach'in bu soruna nasıl katkı yaptığını görmek istedim, bu yüzden 2005 Sahil Temizleme Günü'nde plajın doğu ucunda yer alan Long Beach yarımadasına gittim. Görünen plajın yaralarını temizledik. Getirilecek her şişe kapağı için 5 sent teklif ettim. Birçok kabul eden oldu. İşte onların topladığı 1100 şişe kapağı. 20 dolar harcayacağımı zannediyordum. O gün sonunda 60 dolara yakın para harcadım.
I separated them by color and put them on display the next Earth Day at Cabrillo Marine Aquarium in San Pedro. Governor Schwarzenegger and his wife Maria stopped by to discuss the display. In spite of my "girly man" hat, crocheted from plastic shopping bags, they shook my hand. (Laughter) I showed him and Maria a zooplankton trawl from the gyre north of Hawaii with more plastic than plankton.
Onları renk renk ayırdım ve San Pedro Cabrillo Deniz Akvaryumu'ndaki bir sonraki Dünya Günü'nde sergiledim. Vali Schwarzenegger ve eşi Maria bu sergiyi tartışmak için durdular. Plastik alışveriş torbalarından yapılmış "efemine" şapkama rağmen elimi sıktılar. Ona ve Maria'ya Hawaii'nin kuzeyindeki dönüşten bir zooplankton taraması gösterdim. Planktondandan çok plastik vardı.
Here's what our trawl samples from the plastic soup our ocean has become look like. Trawling a zooplankton net on the surface for a mile produces samples like this. And this. Now, when the debris washes up on the beaches of Hawaii it looks like this. And this particular beach is Kailua Beach, the beach where our president and his family vacationed before moving to Washington.
İşte bizim tarama örneklerimiz ve okyanusumuzun benzediği plastik çorba. Bir zooplankton ağını bir millik bir alanda taramak aşağıdaki örnekleri ortaya çıkartıyor. Ve bunu. Şimdi bu enkaz Hawaii plajlarını yıkadığı zaman buna benziyor. Bu görünen plaj Kailua Plajı, başkanımız ve ailesi Washington'a taşınmadan önce pu plajda tatillerini yapmışlardı.
Now, how do we analyze samples like this one that contain more plastic than plankton? We sort the plastic fragments into different size classes, from five millimeters to one-third of a millimeter. Small bits of plastic concentrate persistent organic pollutants up to a million times their levels in the surrounding seawater.
Şimdi bu tip planktondan çok plastik kapsayan örnekleri nasıl analiz ediyoruz? Plastik parçaları 0,33 milimetreden 5 milimetreye kadar farklı boyutlarda sınıflandırıyoruz. Deniz suyundaki küçük plastik parçalarının konsantrasyonu organik çöplerin seviyesinin milyonlarca katına ulaşıyor.
We wanted to see if the most common fish in the deep ocean, at the base of the food chain, was ingesting these poison pills. We did hundreds of necropsies, and over a third had polluted plastic fragments in their stomachs. The record-holder, only two-and-a-half inches long, had 84 pieces in its tiny stomach.
Derin okyanustaki en yaygın balığın yani besin zincirinin en altındakinin bu zehirli hapları yutup yutmadığını öğrenmek istedik. Yüzlerce nekropsi yaptık ve üçte birinden fazlasının midesi plastik parçalar ile kirlenmişti. Rekor sahibi sadece 6 santimetre boyundaydı ve küçük midesinde 84 parça bulunuyordu.
Now, you can buy certified organic produce. But no fishmonger on Earth can sell you a certified organic wild-caught fish.
Şimdi sertifikalı organik ürünler alabilirsiniz. Ama hiç bir balık satıcısı size sertifikalı organik avlanmış deniz balığı satamaz.
This is the legacy we are leaving to future generations. The throwaway society cannot be contained -- it has gone global. We simply cannot store and maintain or recycle all our stuff. We have to throw it away. Now, the market can do a lot for us, but it can't fix the natural system in the ocean we've broken. All the king's horses and all the king's men ... will never gather up all the plastic and put the ocean back together again.
İşte bu, bizim gelecek nesillere bırakacağımız miras. Kullan-at toplumunun artık önüne geçilemez, tüm dünyaya hakim oldu. Basitçe söylersek tüm atıklarımızı saklayıp geri dönüştüremeyiz. Onları atmamız gerekiyor. Piyasa bizim için çok şey yapabilir, ama piyasa okyanusta bozduğumuz doğal ortamı onaramaz. Cümbür cemaat, hiç kimse... artık asla tüm plastiği toplayıp okyanusu eski haline getiremez.
Narrator (Video): The levels are increasing, the amount of packaging is increasing, the "throwaway" concept of living is proliferating, and it's showing up in the ocean.
Seviyeler artıyor, paketleme miktarları artıyor. kullan-at yaşam tarzı hızla gelişiyor ve kendini okyanusta belli ediyor.
Anchor: He offers no hope of cleaning it up. Straining the ocean for plastic would be beyond the budget of any country and it might kill untold amounts of sea life in the process. The solution, Moore says, is to stop the plastic at its source: stop it on land before it falls in the ocean. And in a plastic-wrapped and packaged world, he doesn't hold out much hope for that, either. This is Brian Rooney for Nightline, in Long Beach, California.
O temizlemek için hiçbir umut vaad etmiyor. Okyanusu plastikten temizlemek her ülkenin bütçesini aşabilir ve tahmin edilemez miktardaki deniz yaşamını bu süreç içerisinde yok edebilir. Moore diyor ki, çözüm plastiği kaynağında durdurmak: okyanusa düşmeden önce karada durdurmakta yatıyor. Ve plastikle sarmalanmış, paketlenmiş bir dünyada, onun bu çözümden de fazla umudu yok. Long Beach Kaliforniya'dan Gece Hattı programı adına ben Brian Rooney.
Charles Moore: Thank you.
Teşekkürler...